«Τα Ρόδια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» είναι μία βαθιά αντιπολεμική ταινία πιο επίκαιρη από ποτέ, αφού επικεντρώνεται σε έναν άλλο πόλεμο, αυτόν της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για τον έλεγχο του θύλακα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ένας πόλεμος που διήρκησε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες με ανυπολόγιστο αριθμό νεκρών και από τις δύο πλευρές.
Ο πόλεμος παγώνει τον χρόνο.
Το παγωμένο βλέμμα των ανθρώπων, τα παγωμένα –άλλοτε βροχερά και άλλοτε- χιονισμένα τοπία, οι παγωμένες σιωπές των πλάνων.
Το ντοκιμαντέρ χωρίζεται σε 13 κεφάλαια. Οι άνθρωποι κινούνται σε ρευστούς γεωγραφικούς χώρους, κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν ο χώρος αυτός είναι ο δικός του χώρος ή ο χώρος του άλλου. Ο άλλος είναι ο «αδελφός» και συνάμα ο «ξένος», ο «εχθρός».
Η ταινία ξεκινά με ένα ανθρωπογεωγραφικό παιχνίδι. Μετά τη συμφωνία ειρήνης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, το φθινόπωρο του 2020, ο Σεργκέι, ένας Αρμένιος αγρότης διαπιστώνει ότι ένα μέρος του οπωρώνα του, που είναι σπαρμένος με ροδιές, ανήκει πλέον στο Αζερμπαϊτζάν. Κάποιες ροδιές παραμένουν υπό αρμενικού εδάφους ενώ κάποιες ροδιές, του ίδιου όμως οπωρώνα, ανήκουν πια στον «εχθρό».
Με αφορμή λοιπόν σε ποιον ανήκει τελικά ο οπωρώνας του Σεργκέι, η ταινία διερευνά τον ρευστό χώρο σε συνδυασμό με τις ρευστές ταυτότητες των κατοίκων του θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ένας ανθρωπογεωγραφικός γρίφος που είναι αδύνατον να επιλυθεί με τη λογική και που το παράλογο του πολέμου κόστισε χιλιάδες ζωές τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Οι Αρμένιοι κάτοικοι του θύλακα, μέσα από τις πανάρχαιες τελετουργίες των Εξόδων, εγκαταλείπουν τις πατρογονικές εστίες τους, την ίδια στιγμή που οι Αζέροι, πρώην κάτοικοι του θύλακα, αισθάνονται εκδιωγμένοι και δηλώνουν έτοιμοι να επιστρέψουν. Μία ταυτόχρονη πορεία εγκατάλειψης και κατοίκησης του γεωγραφικού χώρου όπου τα γεωγραφικά σύνορα συγκρούονται και συνθλίβονται με τα ψυχολογικά όρια.
Στην «Έξοδο», οι Αρμένιοι θα πάρουν μαζί τους ό,τι νομίζουν ότι τους ανήκει: λείψανα, αρχαίες πέτρες, οικοσκευές, ακόμα και ολόκληρα σπίτια θα φορτωθούν πάνω σε φορτηγά αυτοκίνητα που θα διασχίσουν κοιλάδες και ορεινούς όγκους. Άλλοι θα κάψουν τα σπίτια για να μην πέσουν στα χέρια του «εχθρού».
Όλοι όμως, ανεξάρτητα από το πώς διαχειρίζονται το συλλογικό τραύμα, θα κληθούν να επιβιώσουν με την απώλεια και να θάψουν τη μνήμη στον κουρνιαχτό του πολέμου.
Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό δοκίμιο για την ταυτότητα του «εγώ» και του «άλλου», του «ξένου», του «εχθρού». Την ίδια στιγμή, οι Αζέροι επιστρέφουν και καταλαμβάνουν το κενό κτηριακό απόθεμα των οικιστικών θυλάκων της περιοχής, προσπαθώντας και αυτοί να κατανοήσουν την ταυτότητα του «άλλου», χωρίς να αντιλαμβάνονται πραγματικά τι είναι αυτό που χωρίζει τους ανθρώπους και τέμνει κοινό γεωγραφικό χώρο σε διαφιλονικούμενες ζώνες.
Το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Θωμάς Σίδερης, τη φωτογραφία ο Mert Kaya, την πρωτότυπη μουσική ο Χρήστος Τσιαμούλης, το μοντάζ ο Γιώργος Χαλαμπαλάκης, η τελική τεχνική επεξεργασία της ταινίας έγινε στο Studio A14.
Από 31 Μάρτη η ταινία προβάλλεται στον ιστορικό κινηματογράφο της Αθήνας STUDIO (Σταυροπούλου 33, πλ. Αμερικής) σε κινηματογραφική διανομή από τη NEW STAR ART CINEMA.
Ο Θωμάς Σίδερης γεννήθηκε το 1967 στον Πειραιά. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Δημόσια Διοίκηση στη Νομική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ανθρωπογεωγραφία από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Εργαζόταν ως δημοσιογράφος στην ΕΡΤ και είναι δημιουργός της εκπομπής “Αφύλαχτη Διάβαση”, μία σειρά ραδιοφωνικών ντοκιμαντέρ που μεταδίδονται από το Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και τη Φωνή της Ελλάδας. Ύστερα από πρόταση της ΕΡΤ ήταν υποψήφιος για το βραβείο καλύτερου Ευρωπαίου δημοσιογράφου για το 2018 (European Journalist of the Year) του θεσμού PRIX EUROPA για το σύνολο της ερευνητικής εργασίας του όπως καταγράφηκε στα ραδιοφωνικά ντοκιμαντέρ που υλοποίησε στην Ελληνική Ραδιοφωνία και εισήλθε στην τελική λίστα των υποψηφίων.
Τιμήθηκε με το βραβείο Μπότση τον Ιανουάριο του 2018, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, για το ντοκιμαντέρ του “ILMIK – Η ΘΗΛΙΑ” (THE NOOSE) αλλά και εν γένει για το συνολικό δημοσιογραφικό έργο του.
Η ταινία του “ILMIK – Η ΘΗΛΙΑ” (THE NOOSE) βραβεύτηκε με το 2ο βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο 5ο Διεθνές Φεστιβάλ Ιεράπετρας το 2018.
Το ντοκιμαντέρ “Σκιά στην ψυχή”, στο οποίο έχει υλοποιήσει την πρωτότυπη έρευνα για τους ανταλλαγέντες πρόσφυγες της Συνθήκης της Λωζάνης, τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερου δημιουργικού ντοκιμαντέρ στο φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου του Λονδίνου το 2016.
Έχει τιμηθεί από τον διεθνή ανθρωπιστικό οργανισμό Άλμπερτ Σβάιτσερ, παγκόσμιο εταίρο του ΟΗΕ, για την εκπομπή του “Αφύλαχτη Διάβαση” στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, καθώς και για τα βιβλία του “Οι δικοί μας ξένοι” και “Το αποτύπωμα της μνήμης”.
Έχει λάβει τιμητική διάκριση από τον τουρκικό ανθρωπιστικό οργανισμό KIMSE YOK MU για το σύνολο του δημοσιογραφικού έργου του.
Ήταν τακτικός αρθογράφος της εφημερίδας Zaman και Today’s Zaman μέχρι το κλείσιμό τους, ενώ το βιβλίο του “Οι δικοί μας ξένοι” μεταφράστηκε στα τουρκικά με τον τίτλο “Bizim Yabancilar”.
Έχουν παιχτεί τα θεατρικά έργα του:
– Το θαύμα της Άννυ Σάλιβαν (θέατρο Άλφα, 2008, απόδοση-διασκευή)
– Φόνος μετά μουσικής (θεατρική σκηνή “Ζωή Λάσκαρη”, 2009, απόδοση-διασκευή)
– Το τελευταίο σπίρτο (L.A. Theater, 2014)
– H αντοχή των υλικών (Altera Pars, 2015)
– Το μεσοφόρι που χόρευε (θεατρική σκηνή “Γκαράζ”, 2019)
