Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, κάλεσε σήμερα τα ευρωπαϊκά μέλη και τον Καναδά να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους, ζητώντας ένα «κβαντικό άλμα»* στις εν λόγω δαπάνες.
«Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι και ο Καναδάς πρέπει να κάνουν ένα κβαντικό άλμα όσον αφορά τις συνεισφορές και τις ικανότητες που προσφέρουν. Για να γίνει αυτό, θα είναι απαραίτητο να επενδύσουν σημαντικά περισσότερα», έγραψε στην ετήσια έκθεση του ΝΑΤΟ ο Ρούτε, ο οποίος επισκέπτεται την Ουάσιγκτον για συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους, στο φόντο της όξυνσης των αντιθέσεων και εντός των Ευρωατλαντικών.
Σύμφωνα με ετήσια έκθεση του ΝΑΤΟ, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, οι Ευρωπαίοι και ο Καναδάς αύξησαν τις στρατιωτικές δαπάνες κατά 19,4% το 2024, με 22 από τις 32 χώρες να επιτυγχάνουν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ.
Η κλιμάκωση των εξοπλισμών αντανακλά τη γεωπολιτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία, λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην Ουκρανία, και την Κίνα, που ενισχύει τη στρατιωτική της παρουσία στον Ειρηνικό.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, έχει δηλώσει ότι τα κράτη-μέλη θα πρέπει να δαπανήσουν το 5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος για την άμυνα, αλλά και ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να σηκώσουν το κύριο βάρος της «ασφάλειας» στην ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς οι ΗΠΑ επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στην αντιπαράθεση με την Κίνα.
Την ίδια ώρα, η ΕΕ έχει ανακοινώσει το κολοσσιαίο πρόγραμμα «ReArm Eυrope» («Επανεξοπλίστε την Ευρώπη») ύψους 800 δισ. ευρώ, για το οποίο οι λαοί θα ματώσουν μεταφορικά μέσω της οικονομικής αφαίμαξης και κυριολεκτικά στα ιμπεριαλιστικά σφαγεία που θέλουν να τους σύρουν.
Οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν περίπου το 64% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ το 2024, ενώ τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ και ο Καναδάς αποτελούσαν το 36%, σύμφωνα με την έκθεση, η οποία σημείωσε επίσης ότι πέρυσι 22 από τις 32 χώρες της λυκοσυμμαχίας εκπλήρωσαν τον στόχο του ΝΑΤΟ να δαπανήσουν 2% του ΑΕΠ στις πολεμικές δαπάνες.
Γιατί θέλουν κι άλλη αύξηση των αμυντικών δαπανών;
Η απαίτηση για νέα εκτίναξη των αμυντικών δαπανών εντάσσεται στην όξυνση των γεωστρατηγικών ανταγωνισμών, με αιχμή την αντιπαράθεση ΝΑΤΟ–Ρωσίας και ΗΠΑ–Κίνας. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία, η στρατιωτική ενίσχυση της Κίνας στον Ειρηνικό και η πολεμική προετοιμασία σε όλο το εύρος του πλανήτη δημιουργούν συνθήκες μόνιμης εξοπλιστικής κλιμάκωσης. Η έκθεση του ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει πως το 2024 καταγράφηκε αύξηση 19,4% στις δαπάνες των ευρωπαϊκών κρατών και του Καναδά, και ο νέος γενικός γραμματέας, Μαρκ Ρούτε, ζητά «κβαντικό άλμα» στις συνεισφορές.
Πέρα όμως από τις γεωπολιτικές αιτίες, υπάρχει και ένας σιωπηλός, αλλά κρίσιμος οικονομικός παράγοντας: η στρατιωτικοποίηση αποτελεί σανίδα σωτηρίας για τις ασθμαίνουσες οικονομίες της Δύσης. Μετά την πανδημία, τον πληθωρισμό και τη γενικευμένη αποβιομηχάνιση, οι πολεμικές βιομηχανίες, οι ενεργειακές συμφωνίες και οι στρατιωτικές παραγγελίες λειτουργούν ως τεχνητή ανάσα για την παραγωγή και την απασχόληση. Η αύξηση των εξοπλισμών και οι αμυντικές δαπάνες μετατρέπονται στη βασική λοκομοτίβα** της δυτικής καπιταλιστικής οικονομίας – με βαρύ κόστος για τις κοινωνίες και με τον πόλεμο πάντα στον ορίζοντα.
* «Κβαντικό άλμα» (quantum leap στα αγγλικά) προέρχεται την κβαντομηχανική, όπου περιγράφει τη ξαφνική και ασυνεχή μετάβαση ενός ηλεκτρονίου από ένα ενεργειακό επίπεδο σε ένα άλλο μέσα στο άτομο, χωρίς να διανύει την ενδιάμεση απόσταση. Στη πολιτική χρήση, «κβαντικό άλμα» σημαίνει μια ξαφνική, ποιοτική και ριζική αλλαγή ή πολύ μεγάλη πρόοδος σε κάποιον τομέα – π.χ. «κβαντικό άλμα στις στρατιωτικές δαπάνες» σημαίνει μια απότομη και σημαντική αύξηση, όχι απλώς μια σταδιακή άνοδος. Μια άλλη ερμηνεία, αφορά στην ικανότητα να παραμένει κάποιος προσηλωμένος σε έναν στόχο παρά τους όποιους αντιπερισπασμούς. Τέλος, σε επίπεδο επιστημολογίας, σχετίζεται με την αλλαγή Παραδείγματος.
** Η «λοκομοτίβα» είναι μεταφορική έκφραση και προέρχεται από το τρένο: η ατμομηχανή (λοκομοτίβα) είναι το μέρος που τραβά όλο το συρμό. Στην οικονομική και πολιτική γλώσσα, χρησιμοποιείται για να δηλώσει τους βασικούς κλάδους ή τις δυνάμεις που «τραβούν» την οικονομία προς τα εμπρός, δηλαδή που στηρίζουν την ανάπτυξη, την παραγωγή ή την απασχόληση.
