«Πειθαρχική Μεραρχία 999» — Γερμανοί Αντιφασίστες στην Ελλάδα 1941–1945
Από τις 15 Μαΐου στον κινηματογράφο «Τριανόν»
Ντοκιμαντέρ – 2K – Έγχρωμο & Ασπρόμαυρο – Διάρκεια: 91′ – Έτος παραγωγής: 2025
Ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αποκαλύπτεται για πρώτη φορά στον κινηματογράφο μια άγνωστη σελίδα αντίστασης: Γερμανοί και γερμανόφωνοι στρατιώτες της Βέρμαχτ λιποτακτούν, ενώνουν τις δυνάμεις τους με την Ελληνική Αντίσταση και τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ), πολεμούν τον ναζισμό από το εσωτερικό της κατεχόμενης Ελλάδας.
Το ντοκιμαντέρ «Πειθαρχική Μεραρχία “999”» αναφέρεται σε μια ελάχιστα γνωστή αλλά βαθιά συγκινητική πτυχή της Ιστορίας στη θυελλώδη δεκαετία του 1940 που συντάραξε την Ευρώπη και το μεγαλύτερο τμήμα του πλανήτη. Με άξονα την Πειθαρχική Μεραρχία 999 – μια μονάδα του Γερμανικού Στρατού με πολιτικούς κρατούμενους και αντιφασίστες στρατιώτες που είχαν χαρακτηριστεί «ανάξιοι να υπηρετήσουν» – το έργο φωτίζει τη δράση των Γερμανών αντιναζιστών που, κατά την Κατοχή, λιποτάκτησαν, ενώθηκαν με τον ΕΛΑΣ και συμμετείχαν ενεργά στην Αντίσταση.
Η ταινία καταγράφει για πρώτη φορά σε κινηματογραφική μορφή αυτή τη σημαντική ιστορία, μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό, μαρτυρίες επιζώντων και απογόνων, καθώς και επιστημονική τεκμηρίωση. Αναδεικνύει το αντιφασιστικό δίκτυο AKFD (Antifaschistisches Komitee Freies Deutschland), η οποία λειτούργησε στην Ελλάδα και συντόνισε την αντιφασιστική δράση Γερμανών και γερμανόφωνων στρατιωτών, και τον ρόλο των «Πειθαρχικών Ταγμάτων 999» στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1941–1945. Οι «πειθαρχικές μονάδες» του Ράιχ αποκαλύπτονται ως χώροι αντίστασης, σύγκρουσης συνειδήσεων και προσωπικής θυσίας. Μια ιστορική καταγραφή βασισμένη σε τεκμηριωμένη έρευνα, αρχειακό υλικό και προσωπικές μαρτυρίες.
Το 1942, περίπου 28.000 άνδρες οδηγήθηκαν σε αυτές τις μονάδες, χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση, με ελλιπή εξοπλισμό σε αποστολές υψηλού κινδύνου. Από το 1943, πολλοί από αυτούς στάλθηκαν στην κατεχόμενη Ελλάδα (Πελοπόννησος, Θεσσαλία, νησιά Ανατολικού Αιγαίου), όπου, όντας υπό διαρκή δυσπιστία από τη ναζιστική στρατιωτική διοίκηση, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη φύλαξη ακτών και «εκκαθαρισμένων» περιοχών. Η άμεση επαφή τους με τον ελληνικό πληθυσμό και τους αντάρτες του ΕΛΑΣ αποτέλεσε τον καταλύτη για μαζικές λιποταξίες.
Ένοπλοι με τον εξοπλισμό τους και συχνά μεταφέροντας πολύτιμες στρατιωτικές πληροφορίες, πολλοί Γερμανοί λιποτάκτες εντάχθηκαν στην Ελληνική Αντίσταση, συμμετέχοντας ενεργά σε επιχειρήσεις κατά των Δυνάμεων Κατοχής.
Σημείωμα του Σκηνοθέτη
«Η ταινία «Πειθαρχική Μεραρχία “999”: Γερμανοί αντιφασίστες στην Ελλάδα 1941–1945» ολοκληρώθηκε το 2025, μετά από οκτώ χρόνια έρευνας και επιμονής. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο σε μια άγνωστη σελίδα της Ιστορίας: στους Γερμανούς στρατιώτες, που μέσα στην καρδιά της ναζιστικής θηριωδίας, αρνήθηκαν να υποταχθούν. Αντιστάθηκαν. Πέρασαν στο πλευρό της Εθνικής Αντίστασης και αρκετοί από αυτούς πλήρωσαν το τίμημα με φυλακίσεις και βασανιστήρια και ορισμένοι με την ίδια τους τη ζωή.
Η ιδέα για την ταινία γεννήθηκε το 2016, όταν σε μια παράπλευρη έρευνα ανακάλυψα ντοκουμέντα που αναφέρονταν στη δράση Γερμανών φαντάρων της Βέρμαχτ στα πειθαρχικά τάγματα 999, οι οποίοι είχαν αυτομολήσει και πολέμησαν στο πλευρό του ΕΛΑΣ. Από εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως αυτή η ιστορία δεν έπρεπε να μείνει στη λήθη. Δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο να καταγράφεται κινηματογραφικά. Και όμως, υπήρχαν μαρτυρίες, υπήρχαν ονόματα, υπήρχαν ζωές.
Με τεράστια προσπάθεια, επιτόπια έρευνα και πρόσβαση σε αρχειακό υλικό από Ελλάδα, Γερμανία και Αυστρία, φέρνουμε στο φως μια ιστορία που παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό, αλλά είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Όπως λέει και η ταινία “Όχι για να εξιστορήσουμε μόνο την καταστροφή, αλλά για να φωτίσουμε το θάρρος εκείνων που είπαν το δικό τους “Όχι”. Αυτό το «Όχι» είναι η τιμή τους. Κι αυτή η τιμή είναι η αφετηρία μας”.
Η ταινία αυτή δεν είναι μόνο ένα ντοκιμαντέρ. Είναι ένα μνημείο – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Στα πλαίσιά της στήθηκε τιμητική πλάκα στην Αμαλιάδα, στην πλατεία Καζαντζάκη, για να τιμηθούν οι εκτελεσμένοι Γερμανοί αντιφασίστες που συμμετείχαν στην οργάνωση «Ένωση Γερμανών Αντιφασιστών στην Πελοπόννησο». 80 χρόνια μετά την εκτέλεσή τους από τους ναζί, η μνήμη τους γίνεται επιτέλους κοινός τόπος. Η θυσία τους αναγνωρίζεται – όχι ως ένα παράδοξο, αλλά ως ύψιστη πράξη ανθρωπιάς.
«Κανένας δεν μπορεί να μου αφαιρέσει την τιμή… Πρέπει να πεθάνω για την ελευθερία της Γερμανίας και της Ελλάδας. Αυτή είναι η τιμή μου!», έγραψε λίγο πριν εκτελεστεί ο Χάιντς Στάγιερ. Αυτή η φράση συνοψίζει το νόημα της ταινίας: την άρνηση της βαρβαρότητας ,την υπέρβαση και την πίστη την πίστη σε έναν καλύτερο κόσμο.
Αυτή η ταινία είναι ένα νήμα που ενώνει την ατομική ευθύνη με τη συλλογική μνήμη. Ένα χρέος σε εκείνους που δεν σιώπησαν. Ένα κάλεσμα να κρατήσουμε την Ιστορία ζωντανή – όχι μόνο για να θυμόμαστε, αλλά για να πράττουμε».
Κώστας Σταματόπουλος
Σκηνοθέτης
