Ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες, ίσως, ο πιο δημοφιλής εικαστικός δημιουργός του 20ού αιώνα, ο πατέρας του μοναδικού έργου «Γκερνίκα», το οποίο αποτέλεσε «κραυγή» διαμαρτυρίας στη φρικαλεότητα του πολέμου και στο δικτατορικό καθεστώς του Φράνκο, ο Πάμπλο Πικάσο γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 139 χρόνια (25/10/1881).
Γεννήθηκε στη Μάλαγα της Ισπανίας. Πατέρας του ήταν ο Χοσέ Ρούιθ Μπλάσκο, καθηγητής του σχεδίου, και μητέρα του η Μαρία Πικάσο. Το 1891 η οικογένειά του μετακόμισε στην Λα Κορούνια όπου έζησε για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, σπουδάζοντας στην τοπική σχολή καλών τεχνών. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Βαρκελώνη το φθινόπωρο του 1895, και ο Πάμπλο έγινε δεκτός στην τοπική Ακαδημία Καλών Τεχνών, όπου είχε προσληφθεί ο πατέρας του ως καθηγητής του σχεδίου. Τον ίδιο χρόνο το έργο του «επιστήμη και συμπόνοια» όπου για το πρόσωπο του γιατρού είχε ποζάρει ο πατέρας του, διακρίθηκε στην Έκθεση Καλών Τεχνών της Μαδρίτης. Ο Πάμπλο Ρούιθ έφυγε για τη Μαδρίτη το φθινόπωρο του 1897 και έγινε δεκτός στην βασιλική ακαδημία του Σαν Φερνάντο. Το 1990 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, στηΜονμάρτη, που αποτελούσε το κέντρο της καλλιτεχνικής ζωής. Τα πρώτα έργα του τα υπέγραφε ως Ρουίθ Μπλάσκο αλλά από το 1901 άρχισε να χρησιμοποιεί το όνομα της μητέρας του.
Αν και δεν επισκέφτηκε ποτέ την Ελλάδα, το έργο του είναι διαποτισμένο από τον αρχαίο μεσογειακό πολιτισμό, με τον οποίο ήρθε σε επαφή κατά την παραμονή του στην Ιταλία και στην Κυανή Ακτή. Τις γνώσεις του για την αρχαία ελληνική τέχνη, που απέκτησε από τα χρόνια της μαθητείας του, συμπλήρωσε από τις επισκέψεις του στις αίθουσες των ελληνικών αρχαιοτήτων του Λούβρου και εμπλούτισε από τη γνωριμία του με τους δύο ελληνικής καταγωγής εκδότες και κριτικούς της παρισινής avant – garde, τους Ζερβό και Τεριάντ.
Η «Γαλάζια περίοδος» που ακολούθησε, με έργα τα οποία αναφέρονταν στη νυχτερινή ζωή του Παρισιού και στην τραγικότητα των φτωχών και ταλαιπωρημένων, έδωσε τη θέση της στη «Ροζ περίοδο» της αισιοδοξίας.
Γύρω στα 1905, η τάση επιστροφής στις κλασικές πηγές, η λεγόμενη ανάκληση στην τάξη που προασπίζονταν λογοτέχνες και καλλιτέχνες (Α. Gide, M. Denis, J. Cocteau, A. Maillol, κ.ά.) άρχισε να γίνεται αρκετά δημοφιλής στους παρισινούς κύκλους των διανοουμένων. Εκείνη την περίοδο, πήγαινε τακτικά στο Μουσείο του Λούβρου, όπου μελετούσε την τέχνη των αρχαίων πολιτισμών.
Όταν αργότερα, ο Πικάσο γνώρισε τον Ζ. Μπρακ, με τον οποίο συνεργάστηκε στενά έως το 1914, στο πλαίσιο μιας νέας εικαστικής γραφής, του κυβισμού. Το πρώτο κίνημα της αφηρημένης τέχνης, όπως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο κυβισμός, έμελλε να επηρεάσει βαθιά την εξέλιξη της τέχνης στα χρόνια που ακολούθησαν. Κατά την κυβιστική περίοδο, ο Πικάσο εγκατέλειψε προσωρινά το διάλογο με την αρχαιότητα, όμως οι αρχαιοελληνικές επιρροές εντάθηκαν ύστερα από το ταξίδι του στην Ιταλία, το 1917. Τα έργα του καλοκαιριού στο Biarritz (1918) είναι σκηνές από την παραλία, των οποίων το μέτρο και η αρμονία παραπέμπουν στη «Χρυσή Εποχή» του κλασικισμού.
Μετά τον πόλεμο, οι τακτικές επισκέψεις του στη Νότια Γαλλία υπήρξαν η αφορμή της μεταστροφής του προς θέματα του μεσογειακού κόσμου. Εμπνευσμένος από την επαφή με τη Μεσόγειο, ζωγράφιζε έργα σε «νεοκλασικό» ύφος, όπως τη γνωστή δημιουργία του «Τρεις λουόμενες».Όμως, τους σπουδαιότερους πίνακες αυτής της περιόδου τους δημιούργησε όταν εγκαταστάθηκε στο Φοντενεμπλό, το 1921. Πρόκειται για τα έργα «Τρεις γυναίκες στην κρήνη», «Μεγάλη λουόμενη», «Η πηγή», «Τρεις μουσικοί». Αυτή η «αναβίωση» του κλασικισμού στο έργο του Πικάσο είναι επίσης συνδεδεμένη με τις παραγγελίες χαρακτικών που εκτέλεσε για την εικονογράφηση βιβλίων, όπως οι «Μεταμορφώσεις» του Οβιδίου (1930) ή η «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη (1934). Μετά το 1924, επηρεασμένος από την επαφή του με το σουρεαλισμό, άρχισε να απομακρύνεται από τον κλασικισμό, χωρίς όμως να δίνει τέλος στο διάλογο με την ελληνική αρχαιότητα, την οποία προσέγγιζε μέσα από μυθολογικά θέματα, με κυριότερο εκείνο του Μινώταυρου.
Ο Μινώταυρος αποτελεί το κυρίαρχο μυθολογικό θέμα στο έργο του Πικάσο, «κήρυκας των δικών του συναισθημάτων και συγκινήσεων». Όπως έγραφε στον Romuald Dor de la Souchere: «Αν κάποιος σημείωνε πάνω σε ένα χάρτη όλες τις διαδρομές που διήνυσα και τις ένωνε μεταξύ τους με μια γραμμή, θα σχεδίαζε ενδεχομένως ένα Μινώταυρο».
Στα τέλη της δεκαετίας του ’30, τυπώνεται και εκδίδεται στο Παρίσι η «Σειρά Βολάρ». Πρόκειται για εκατό χαρακτικά, παραγγελία του έμπορα τέχνης και εκδότη, Βολάρ. Η επάνοδος της ειρήνης μετά το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, σημαίνει την επάνοδο της χαράς και του αισθησιασμού της ζωής στην ύπαιθρο. Το 1943, τον απασχολεί η κατασκευή του μνημειακού γλυπτού «Ο άνδρας με το πρόβατο», για το οποίο ο Πικάσο κάνει εκατό περίπου προσχέδια.
Το διασημότερο ίσως έργο του Πικάσο είναι η Γκερνίκα, η απεικόνιση του Γερμανικού βομβαρδισμού της πόλης της της Ισπανίας Γκερνίκα. Αυτός ο μεγάλος καμβάς περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Η Γκερνίκα έμεινε κρεμασμένη στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, ενώ από το 1992 βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης στη Μαδρίτη.
Αν και ο Πικάσο ήταν πρώτα απ’ όλα ζωγράφος, εργάστηκε επίσης με μικρά κεραμικά και χάλκινα γλυπτά, ενώ έγραψε ακόμη και ποιήματα. Ο ίδιος αυτοπροσδιοριζόταν και ως ποιητής λέγοντας “Je suis aussi un poète”,δηλαδή “είμαι κι εγώ ένας ποιητής”. Θεωρείται πως μέσα από τα ποιήματά του, ο Πικάσο εξέφρασε πιο έντονα την σχέση του με τον υπερρεαλισμό.
Ξεκίνησε τη συγγραφή τους το 1934 και συλλογές αυτών δημοσιεύτηκαν αργότερα σταπεριοδικά Cahiers d’ Art (Τετράδια τέχνης) και La Caceta de Arte.
Ήταν μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας. «Τι θαρρείτε πως είναι ο καλλιτέχνης;», έλεγε ο Πικάσο, «Ένας ηλίθιος που έχει μάτια μόνο αν είναι ζωγράφος, αυτιά μόνο αν είναι μουσικός, ή μια λύρα σε κάθε γωνιά της καρδιάς του μόνο αν είναι ποιητής, ή μόνο μπράτσα αν είναι πυγμάχος; Κάθε άλλο: Είναι ταυτόχρονα ένα πολιτικό ον που ευαισθητοποιείται διαρκώς από τα θλιβερά, τα παράφορα ή τα ευχάριστα που συμβαίνουν στον κόσμο και διαπλάθεται απόλυτα καθ’ ομοίωσή τους…».
Είχε στηρίξει μαζί με άλλους διανοούμενους τον Νίκο Μπελογιάννη και ο Πάμπλο Πικάσο ζωγραφίζει το περίφημο σκίτσο, που απεικονίζει τον Μπελογιάννη χαμογελαστό, κρατώντας το γαρύφαλλό του.
