Οι Ελληνες Εθελοντές στην Ισπανία και ο Νίκος Βαβούδης (του Νίκου Παπαδάτου)

του Νίκου Παπαδάτου (¹) 

Την 1 η Απριλίου 1939 ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος έλαβε ουσιαστικά τέλος. Ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν απλά ένας «εμφύλιος πόλεμος».

Υπήρξε κυρίως ένα πεδίο σύγκρουσης ιδεολογιών και γεωπολιτικών τάσεων, ένα «πολεμικό εργαστήριο», και μια «προοικονομία» του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Με αφορμή τη συμπλήρωση 81 ετών από το τέλος της ισπανικής εμφύλιας σύρραξης, είναι χρήσιμο να αναδειχτεί εκ νέου η ελληνική συμβολή στη μάχη κατά του φασισμού. Η ακόλουθη λίστα των Ελλήνων αντιφασιστών εθελοντών στην Ισπανία, που παρουσιάστηκε από το περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ (²) , αποδίδει έναν ελάχιστο φόρο τιμής σε αυτούς που αγωνίστηκαν ενεργά εναντίον του φασισμού. Μεταξύ αυτών και το ιστορικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, Νίκος Βαβούδης. Στο ακόλουθο ευσύνοπτο σημείωμα παρουσιάζονται κάποια άγνωστα τεκμήρια σχετικά με τη δράση του στην Ισπανία.

Για την ΛΙΣΤΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΕΣ

Η κάτωθι λίστα των Ελλήνων εθελοντών αντιφασιστών που πολέμησαν κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου στο πλευρό των ισπανικών και διεθνών δημοκρατικών δυνάμεων εναντίον του μετέπειτα δικτάτορα της Ισπανίας Φράνκο και των συμμάχων του αποδελτιώνεται με σκοπό τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, σαν ελάχιστος «φόρος» τιμής απέναντι στους Έλληνες εθελοντές που αγωνίστηκαν, δίνοντας σε πολλές περιπτώσεις και την ίδια τους τη ζωή, κατά του φασισμού την περίοδο 1936-1939.

Κρίνεται απαραίτητο να επισημανθούν ως προς την ακόλουθη λίστα τα εξής:

1. O επισυναπτόμενος κατάλογος των Ελλήνων εθελοντών προέρχεται από τα Αρχεία Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας της Ομοσπονδίας της Ρωσίας (³). Η γλώσσα γραφής των αρχειακών τεκμηρίων είναι η ισπανική, η γαλλική και η ρωσική. Η σταχυολόγηση των ονομάτων πραγματοποιήθηκε κατόπιν συνδυαστικής μελέτης τριάντα διαφορετικών ονοματικών καταλόγων. Δοθέντος ότι τα ελληνικά ονόματα γράφτηκαν στα πρωτότυπα τεκμήρια με λατινογενείς και ρωσικούς χαρακτήρες είναι εξαιρετικά πιθανό ορισμένες καταγραφές να εμπεριέχουν τονικές ή και ορθογραφικές αστοχίες. Σημειώνεται επίσης ότι ο εν λόγω κατάλογος συμπεριλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο εθελοντές που αγωνίστηκαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες από την πλευρά των κομμουνιστικών δυνάμεων του μετώπου. Λοιποί αναρχικοί ή ακόμα και τροτσκιστές αγωνιστές, οι οποίοι δεν ανήκαν stricto sensu -δυνάμει των πολιτικών αντιπαραθέσεων εκείνης της εποχής- στην πολιτική συμμαχική παράταξη του Λαϊκού Μετώπου, δεν βρίσκονται στην παρούσα καταγραφή. Δεν τηρείται η ακριβής αλφαβητική σειρά, αλλά η σειρά αναγραφής των ονομάτων βάσει των πρωτότυπων αρχειακών εγγράφων.

2. Η παρούσα εκτενής λίστα των Ελλήνων εθελοντών παρουσιάζει και ορισμένα έκδηλα μεθοδολογικά προβλήματα που είναι αδύνατο να αναλυθούν διεξοδικά στα ασφυκτικά περιορισμένα πλαίσια του παρόντος σημειώματος. Σε δύο περιπτώσεις παρατηρείται διττή καταγραφή του ιδίου ονόματος. Το όνομα Πέτρος Νικόλαος είναι το «ισπανικό» ενδοκομματικό ψευδώνυμο του Νίκου Βαβούδη. Το όνομα Σιγανός Ιωάννης αντιστοιχεί στον Αναγνώστη Δεληγιάννη. Κατά ανάλογο τρόπο, το όνομα Σακαρέλος Δήμας, άλλως Δημήτριος συσχετίζεται με το ψευδώνυμο Ζωγράφος το οποίο παραπέμπει στο γνωστό στέλεχος του ΚΚΕ Δημήτρη Σακαρέλο. Οι 255 εθελοντές που αναφέρονται ακολούθως αντιστοιχούν επομένως σε 253 πιστοποιημένα ονόματα μαχητών. Ωστόσο, η επιστημονική ιστορική ανάλυση απαιτεί τη μικροιστορική έρευνα κάθε επιμέρους ονόματος προκειμένου να διαπιστωθεί με απόλυτη βεβαιότητα ο ειδικός ρόλος και σε πολλές περιπτώσεις η ακριβής ταυτότητα του κάθε μαχητή. Μια τέτοια εργασία θα απαιτούσε τη συγγραφή, τουλάχιστον, ενός σχοινοτενούς ιστορικού πονήματος. Το εν λόγω σημείωμα θέτει λοιπόν ως στόχο την αρχική ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού με σκοπό την ενίσχυση της ιστορικής συλλογικής μνήμης και όχι την αυστηρή ιστορική μελέτη του ζητήματος των Ελλήνων εθελοντών στην Ισπανία.

3. Η παρούσα αναφορά στα ονόματα των Ελλήνων εθελοντών δεν λαμβάνει υπόψη της λοιπές προγενέστερες βιβλιογραφικές και διαδικτυακές αναφορές στους Έλληνες εθελοντές των Διεθνών
ταξιαρχιών της Ισπανίας. Δοθέντος ότι οι σημαντικές αυτές προσπάθειες στηρίχτηκαν αποκλειστικά και μόνο σε προφορικές μαρτυρίες θεωρούμε ότι δεν αποτελούν «ανταγωνιστικές» πηγές, αλλά ούτε και πηγές αναφοράς για μια αρχειακή έρευνα. Μια επισήμανση είναι, ωστόσο, αναγκαία: η προφορική –μνημονική- παράθεση των γεγονότων προσκρούσει συχνά-πυκνά, ιδιαίτερα στον τομέα της πολιτικής ιστορίας, στα ακόλουθα πρόδηλα μεθοδολογικά προβλήματα:

Ι. Η μαρτυρία των αγωνιστών διυλίζεται από μια «ανάγκη δικαίωσης» του πρότερου πολιτικού βίου.

ΙΙ. Η παράθεση των γεγονότων μετά το πέρας σημαντικού χρονικού διαστήματος υπόκειται στην αναπόδραστη φθορά της φυσικής μνήμης.

ΙΙΙ. Οι προφορικές μαρτυρίες είναι αρκετά συχνά «φορτισμένες» ψυχολογικά λόγω της ιδιαίτερης φύσης των βιωμάτων των πρωταγωνιστών.

ΙV. Η αναμετάδοση της γνώσης μέσω βιωματικών αφηγημάτων υποκρύπτει αρκετές φορές σκοπιμότητες, πολιτικής και ιδεολογικής φύσης, εκ μέρους των πρωταγωνιστών.

Παρατηρείται λοιπόν αρκετά συχνά το παράδοξο φαινόμενο της ελλιπούς γνώσης των ιστορικών πεπραγμένων από τους ίδιους τους φορείς της ιστορίας. Τούτη η παραδοχή είναι απολύτως
λογική στο βαθμό όπου οι άμεσοι πρωταγωνιστές έχουν στη διάθεσή τους ως πηγή πληροφόρησης μια πτυχή της πραγματικότητας, – ενδεχομένως ελάχιστη – την οποία έχουν βιώσει. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, είναι θεμιτό, αλλά και μεθοδολογικά απαραίτητο, οι μαρτυρίες αυτές να συμπληρώνονται από πάσης φύσεως πρωτογενείς πηγές, συμπεριλαμβανομένων των πρωτογενών αρχείων συλλογικοτήτων, κομμάτων κ.λπ., ανάλογα με τον υπό εξέταση κάθε φορά θεματικό άξονα των σχετικών ερευνών. Το ακόλουθο σημείωμα συμβάλλει ως προς αυτήν την κατεύθυνση προκειμένου να ξεκινήσει σταδιακά η ακριβής καταγραφή των Ελλήνων εθελοντών στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.

Νίκος Παπαδάτος

ΛΙΣΤΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ

Α. 1. Αργίτης Λούης 2. Αργυράκης Μ. 3. Αναγνωστόπουλος Γεώργιος 4. Αθανασιάδης Μιχαήλ 5. Αρκάς Μανώλης 6. Αγγελής Άγγελος 7. Αϊβάζης Παναγιώτης, (ψευδώνυμο Μάριος) 8. Αβραμίδης Νικόλαος 9. Αντωνίου Αναστάσιος 10. Ατσιανούδας Στέργιος 11. Αμπός Σπύρος 12. Αρβανίτης Γρηγόριος 13. Αμπατζόγλου (ή Αβαζόγλου) Εμμανουήλ 15. Αυγερινός Ηλίας 16. Αμερής Μ. 17. Αθανασίου Νικόλαος 18. Ανδρέου Ιωάννης 19. Αθανασιάδης Λεωνίδας 20. Ανθηρός Πέτρος 21. Αρναούτης Ηρακλής 22. Αμπατιέλος Σπυρίδων 23. Αναστασίου Αναστάσιος 24. Αμιραλής Ι. 25. Αντωνίου Α. 26. Αγγέλου Άγγελος 27. Αρναούτης Ηρακλής

Β. 1. Βέρνος Κωνσταντίνος 2. Βρετός Διονύσιος 3. Βασιλείου Νικόλαος 4. Βώκος Ιωάννης 5. Βουτόλας Φραν. 6. Βαρκίζης Παναγιώτης 7. Βαλέρκου Χρήστος 8. Βασιλείου Ναούμης 9. Βόλκος Ιωάννης 10. Βελάτης ή Βελαετής Αντώνιος 11. Βινίκος Ανδρέας 12. Βαλλιάνος Άιβανς 13. Βασιλείου Μιλτιάδης 14. Βαβούδης Νίκος 15. Βασιλειάδης (αναφέρεται μια ως Βασιλιώδης, Στριομπής)

Γ. 1. Γλαρός Ανδρέας 2. Γκρέκο Τίτο 3. Γεωργαλέας Ε. 4. Γεωργάτος Σπυρίδων 5. Γεωργίου Ιάκωβος 6. Γκούμας Κωνσταντίνος 7. Γαρύφαλλος Πέτρος 8. Γεωργιάδης Γεώργιος 9. Γαβριηλίδης Λάμπρος 10. Γαλάντης Ανδρέας 11. Γκιόνκας Αλέξανδρος 12. Γιακέτας ή Γιακάτος ή Γιανκέτας Αθανάσιος 13. Γαλάντες Αντρέ 14. Γεωργίου Φίλιππος 15. Γιαμούσης Ιάκωβος 16. Γιακόβας Μιχαήλ 17. Γουργούλης Μάρκος

Δ. 1. Δημητρίου Γεώργιος 2. Δήμας Νικόλαος 3. Δάμης Δημήτριος 4. Δράκης Ιωάννης 5. Δήμας Τριαντάφυλλος 6. Δήμας Δημήτριος 7. Δόγκας Βασίλειος 8. Διαμαντάρας Γεώργιος 9. Δερμιτζόγλου Λουκάς 10. Δημητρίου Σωκράτης 11. Δημητριάδης Ευριπίδης 12. Δριβήλας Δημήτριος 13. Δεληγιάννης Αναγνώστης 14. Διακόνου Αλβέρτος 15. Διαμαντίδης Νικόλαος

Ε. 1. Ευσταθίου Εμμανουήλ

Ζ. 1. Ζαννέτος Βενιζέλος 2. Ζιάγκος Ιωάννης 3. Ζανίδης Ιωάννης 4. Ζώτος Νικόλαος 5. Ζέρμας Μιχαήλ 6. Ζωάννου Τζίμης 7. Ζωγράφος Απόστολος 8. Ζαχαρίας Παντελής 9. Ζιμπουνούμης Ελευθέριος

Η. 1. Ηλιάδης Παντελής

Θ. 1. Θωμάς Αντώνιος 2. Θεριανός Γεώργιος 3. Θεοδούλου Αντώνιος

Κ. 1. Καραγιάννης Νικόλαος 2. Καραγιάννης Απόστολος 3. Καραγιάννης Ιωάννης 4. Καββαδίας Αντώνιος 5. Καββαδίας Χρήστος 6. Κουζής Γεώργιος 7. Κουλακιώτης Γεώργιος 8. Κουρκουλιώτης Νικόλαος 9. Κοβάτσης Κωνσταντίνος 10. Καράντζαλης (ή Καραζάλης) Γεώργιος 11. Κανάρης Αχιλλέας 12. Κυριακίδης Παντελής 13. Κατσαρώνας Παναγιώτης 14. Καλαϊτζής Αθανάσιος 15. Κωνσταντάρας Κωνσταντίνος 16. Κονόμος (ή Μεγαλοκονόμος/ ή Μεγαλοκονόμου ή Μεγαλοοικονόμου) Νικόλαος 17. Κελεπέκης Κωνσταντίνος 18. Κασαλάνης Ιωάννη 19. Κωνσταντίνου Γεώργιος 20. Κυπριωτάκης Νικόλαος 21. Κυριάκος Λάμπρος 22. Καράβολος Ιωάννης 23. Κουμούλος Ιάκωβος (ή Μιχαήλ) 24. Καμβίτης Ιωάννης 25. Κυρανός Γεώργιος 26. Καλπάκης Ανδρέας 27. Κωνσταντίνου Χρήστος 28. Καμβιώτης Αιμίλιος 29. Καραβόλιας Σάββας 30. Καζογλής Π. 31. Καμήλας Ιάκωβος 32. Κωνσταντίνου Μιχάλης 33. Κουρκουλιώτης Νικόλαος
34. Καλάρης Άνθιμος 35. Καμένος Αντώνιος 36. Κελαπρέκης (ή Καλαπρέκης) Νικόλαος 37. Καρασάνικ Νικόλαος 38. Κλίστ Μίχ 39. Κορεονκρότης Νικόλαος

Λ. 1. Λαπιθιώτης Κωνσταντίνος 2. Λιλιγιάννης Ιωάννης 3. Λίτσας (ή Λίστας) Χρήστος

Μ. 1. Μιλτιάδης Ανδρέας 2. Μιχαηλίδης Παναγιώτης 3. Μηνάς Θωμάς 4. Μουγιάννης Χρήστος 5. Μαργαρίτης Ιωάννης 6. Μακέυ Αντώνιος 7. Μαυρογιαννάκης Σταύρος 8. Μήλας Ν. 9. Μιχαλόπουλος Ιωάννης 10. Μόντης Σωκράτης 11. Μανώλης Μ. 12. Μισίρ Χρήστος 13. Μάδης Πέτρος 14. Μακρόπουλος Κωνσταντίνος 15. Μαραζάκης Σπυρίδων 16. Μπαλάσκας Κωνσταντίνος 17. Μαραγκίδης Σπύρος 18. Μπαλατής Αντώνιος 19. Μαύρος Εμμανουήλ

Ν. 1. Νικολαΐδης Ευάνθης 2. Ντουρής Αντώνιος 3. Νικολάου Δημήτριος 4. Νικολαΐδης Παναγιώτης

Ο. 1. Οικονόμου Σωκράτης 2. Οικονομίδης Μιχαήλ 3. Οικονόμου Ιωάννης 4. Ορφανίδης Λουκάς 5. Ουλκώφ Γεώργιος

Π. 1. Πριόβολος Λούης 2. Παππάς Φίλιππος 3. Παππάς Μιχαήλ 4. Παπακώστας Γεώργιος 5. Περδίκου Νικόλαος 6. Πατίκης Βασίλειος 7. Παζόγλου (ή Πάσογλου) Γεώργιος 8. Παντελίδης Σπυρίδων 9. Πήτερς (Peters) Γεώργιος (ή Ροδίτης) 10. Πατρούλας Θωμάς 11. Πάγκαλος Θεόδωρος (ή Πανιόλου) 12. Πανταζής Γεώργιος 13. Παρισιάδης Οδυσσέας 14. Παπαγεωργίου Άρης (ή Αριστείδης) 15. Πέρρου Δημήτριος 16. Παπαϊωάννου Ι 17. Παγουλάτος Γεράσιμος 18. Παπαπούλος Νικόλαος 19. Παλές Σάββας 20. Παύλου Μιχαήλ (ή Σοφιάδης) 21. Παππάς Γεώργιος 22. Παπαμιχαήλ Ιωάννης 23. Παντελίδης Ζαχαρίας 24. Πέτρος Νικόλαος (ψευδώνυμο του Νικολάου Βαβούδη) 25. Παπαχαραλάμπους Ευριπίδης 26. Πρώιος Παναγιώτης (ή Πρόκος Παναγιώτης) 27. Παπαδόπουλος Ευριπίδης 28. Παύλος Ε. 29. Πεδάκης Τάκης 30. Πεδάκης Γιώργος 31. Παρσιάτης Στέλιος 32. Παπάζογλου Κώστας

Ρ. 1. Ρωμαντζής Κωνσταντίνος 2. Ραίσης Γεώργιος 3. Ράλλης Δημήτριος 4. Ρωμανός Αντώνιος 5. Ρωσίδης Σέργιος 6. Ραπίτης Δημήτριος 7. Ρόσσα Κωνσταντίνος

Σ. 1. Σακαλής Λουκάς 2. Σαλιαγκόπουλος Θεμιστοκλής 3. Σκεπατιώτης Νικόλαος 4. Σιγανός Ιωάννης (Αναγνώστης Δεληγιάννης) 5. Στεργίου Ευάγγελος 6. Σακαλούκας Ιωάννης 7. Σάκος Νικόλαος 8. Σιανόπουλος Α. 9. Σταύρου Ιωάννης 10. Σεραφειμίδης Όμηρος 11. Σαμαράς Κωνσταντίνος 12. Σταματάκος Νικόλαος 13. Στρατηλάτος Ευάγγελος 14. Σακαρέλος Δήμας (Σακαρέλος Δημήτρης ή Ζωγράφος) 15. Σπίνος Γεώργιος 16. Σαπουνάκης Γαβρήλος 17. Σκαρλέτος Κωνσταντίνος 18. Σταματάκης Ευστράτιος 19. Σάκος Γεώργιος 20. Σκέπος Τόλης 21. Στάσης Αναστάσης 22. Σταύρου Ιωάννης

Τ. 1. Τριλιβάς Δημήτριος 2. Τσιρώνης Ιωάννης 3. Τάκης Πλίνος 4. Τοπολιανός Στέλιος 5. Τοπούζης Απόστολος 6. Τσανάκας Ιωάννης 7. Τόζιας Ηλίας 8. Τριαντάφυλλος Συμεών 9. Τσίτος Φ. (Φιλοποίμην) 10. Ταραζανάκης Δημήτριος 11. Τσεπέλης Ελευθέριος (ή Τσεπέλωφ) 12. Τσερμέγκας Στέφανος 13. Τσενικόλας Δημήτριος 14. Τσάγκαρης (ή Τσαγάρης) Βασίλειος (ή Βασιλειάδης) 15. Τσιόκας Αλέξανδρος

Φ. 1. Φουντουνάκης Εμμανουήλ 2. Φαρσατής Στυλιανός 3. Φλώρος Αντώνιος 4. Φόρτης Παύλος 5. Φιριπής Μιλτιάδης 6. Φλιππίδης Παύλος 7. Φελουκατζής Μάρκος

Χ. 1. Χατζηλάου (ή Χαζηλάου) Ιωάννης 2. Χαλέπης Κωνσταντίνος 3. Χριστοδούλου Χρήστος 4. Χρήστου Νικόλαος 5. Χατζής Χάρης 6. Χρήστου Γρηγόριος 7. Χατζής Πέτρος 8. Χρυσοστόμου Κωνσταντίνος 9. Χριστοφόρου Γεώργιος 10. Χρυσάφης Θεόδωρος 11. Χρήστου Κωνσταντίνος 12. Χατζηπανάγου Αναστάσιος 13. Χάικος Ιάκωβος

Ψ. Ψήλος (ή Ψηλός) Νικόλαος

Νίκος Βαβούδης
(Νίκος Πέτρος) –

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΟΥ ΓΡΑΦΤΗΚΕ
ΣΤΙΣ 17 ΜΑΙΟΥ 1938 (⁴) 

Βιβλιάριο του Κ.Κ.Ι (⁵) /1938
Γεννηθείς στην Οδησσό το 1905
Εργάτης σε βυρσοδεψείο
Συνδικαλιστής από —
Κ.Ν. (⁶) Ελλάδα —
Κ.Κ. (⁷) Ελλάδας 1927
Γραμματέας Περιφερειακής Επιτροπής
Ήταν κρατούμενος πολλές φορές
Η μέγιστη καταδίκη ήταν 4 έτη από όπου δραπέτευσε
Μετανάστευσε το 1934
Μετέβη στην ΕΣΣΔ
Δημοτικό Σχολείο
Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο στην ΕΣΣΔ
Στην Ισπανία από τις 05/04/1937
Νότιο Μέτωπο, Ποζομπλάνκο (Pozoblanko)
5 η Μεραρχία

(Επισυναπτόμενες) Αξιολογήσεις που δόθηκαν από τους συντρόφους
Φινκελστάιν (FINKELSTEIN) – κομματικός υπεύθυνος – Λας Πλάνας (Las Planas)
Μπούρκα (BURCA) – Επικεφαλής Αξιωματικός Ελέγχου  – Λας Πλάνας (Las Planas)

Οριστικές Αξιολογήσεις που δόθηκαν από τους συντρόφους
Αντρέ Μαρτί (André MARTY) και Λουίτζι Γκάλο (Luigi Gallo)

Νίκος Πέτρος (Βαβούδης Νίκος)  Κώστας Ράικος. Έλληνας

Γεννηθείς στην Οδησσό το 1905
Ήλθε από την ΕΣΣΔ – εργάτης σε βυρσοδεψείο.
– Μέλος του Κ.Κ. ⁽⁸) από το 1938.
Υπολοχαγός (Ινστρούχτορας) (⁹)

Ήρθε στην Ισπανία τον Απρίλιο του 1937. Μάς δήλωσε ότι ήταν μέλος του Κ.Κ. Ελλάδος από το 1927, στη Μυτιλήνη, προερχόμενος από την Κ.Ν.(¹⁰). Το ίδιο έτος ήταν μέλος της τοπικής και περιφερειακής επιτροπής. Το 1928 ήταν περιφερειακός γραμματέας στην Ήπειρο. (¹¹) Το 1931-1932 ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος και επίσης μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Συνελήφθη αρκετές φορές στην Ελλάδα, αλλά, σχεδόν πάντα, μόνο για λίγες ώρες. Μόνο το 1931 κρατήθηκε για δυόμισι μήνες και το 1932 για δύο χρόνια και δύο μήνες. Το 1934 δραπέτευσε από τη φυλακή και κατέφυγε στη Σοβιετική Ένωση. Στη Σοβιετική Ένωση σπούδασε στο ΚΟΥΝΜΖ (¹²) και στη λενινιστική σχολή (¹³). Στην Ελλάδα ήταν στρατιώτης στο πεζικό για δυόμισι έτη.

Στην Ισπανία κατατάχθηκε στις Δ.Τ. (¹⁴) αλλά, αμέσως, ετέθη στη διάθεση των σοβιετικών συμβούλων μας και εστάλη ως καθοδηγητής των ισπανικών μονάδων της νότιας ζώνης και του κέντρου για διάστημα έντεκα μηνών. Εν συνεχεία ετέθη εκ νέου στη διάθεση των Δ.Τ. και επαναπατρίστηκε στη Γαλλία με μια ομάδα(¹⁵) τραυματιών και ασθενών τον Οκτώβριο του 1938. Τον Μάιο του 1939, κατόπιν πρότασης των Ελλήνων συντρόφων μας στην Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ. Γαλλίας, και μετά τη δική μας ευνοϊκή γνώμη, εστάλη στη Σοβιετική Ένωση. Σχετικά με τη συμπεριφορά του στην Ισπανία, οι πληροφορίες που έχουμε για αυτόν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές. Οι σοβιετικοί σύντροφοί μάς είπαν ότι δούλεψε καλά για να ανυψώσει την τεχνικο-στρατιωτική προετοιμασία της 48ης ταξιαρχίας (¹⁶). Κατά τη διάρκεια των μαχών στις οποίες έλαβε μέρος επέδειξε θάρρος. Πάντοτε σύμφωνα με την άποψη των ίδιων συντρόφων, ο Βαβούδης μπορεί να εργαστεί αυτόνομα εντός μιας ταξιαρχίας. Οι άλλες πληροφορίες επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Η επιτροπή μας του είχε παραχωρήσει το κομματικό βιβλιάριο του Κ.Κ.Ι. για το έτος 1938 και ήδη από την Ισπανία είχε προτείνει την επιστροφή του στη Σοβιετική Ένωση. Πρόκειται για ένα κάλο σύντροφο, κομματικό στέλεχος (¹⁷) .
10.11.1940

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

^1. Ο Νίκος Παπαδάτος είναι διδάκτωρ ιστορίας του Πανεπιστημίου της Γενεύης και επισκέπτης καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας, πολιτικών κομμάτων και κοινωνικών κινημάτων του κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας Λομονόσοφ (MGU). Όλα τα έγγραφα που ακολουθούν μεταφράστηκαν από τον γράφοντα.
² ΟΥΤΟΠΙΑ, Αφιέρωμα : Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, τεύχος 131, Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2019, σ. 11-21.
³ Κρατικά Αρχεία Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, РГАСПИ , 545/6/412.

⁴ Τα κάτωθι επισυναπτόμενα αποσπάσματα προέρχονται από τα Κρατικά Αρχεία Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας: РГАСПИ, 545/06/418, φ.26, 27.
⁵ Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας.
⁶ Κομμουνιστική Νεολαία.
⁷ Κομμουνιστικό Κόμμα.

⁸ Εννοεί του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας.
⁹ Καθοδηγητής.
¹⁰ Στο γαλλικό πρωτότυπο έγγραφο αναφέρεται «J.C.» δηλαδή η σύντμηση των λέξεων Jeunesse Communiste που σημαίνει Κομμουνιστική Νεολαία. Οι συντάκτες αναφέρονται προδήλως στην ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαίων Ελλάδας). Σημείωση του γράφοντος, Νίκου Παπαδάτου.
¹¹ Έτσι ακριβώς στο πρωτότυπο. Εννοεί προφανώς Γραμματέας της Κομματικής Περιφερειακής Επιτροπής Ηπείρου.
¹² Коммунистический университет национальных меньшинств Запада (КУНМЗ) – Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εθνικών Μειονοτήτων της Δύσης.
¹³ Международная Ленинская школа (МЛШ) – Διεθνής Λενινιστική Σχολή.
¹⁴ Διεθνείς Ταξιαρχίες.
¹⁵ Στο πρωτότυπο αναφέρεται κατά λέξη κομβόι.
¹⁶ Η ίδια πληροφορία επιβεβαιώνεται και από την αναφορά του Μπελόβ, δυνάμει της από 11 Ιανουαρίου του 1944 βιογραφικής έκθεσης, όπου ανέφερε σχετικά με τη δράση του Νίκου Βαβούδη στην Ισπανία: «Για τη δράση του στην Ισπανία υπάρχουν θετικές γνώμες». Νίκος Παπαδάτος.2019. Άκρως Απόρρητο, Οι σχέσεις ΕΣΣΔ-ΚΚΕ /1944- 1952, Αθήνα: ΚΨΜ, σ. 466.

¹⁷ Η υπογράμμιση στο πρωτότυπο.