«Το μπουζούκι και τα ταξίμια του δεν γράφονται σε βιβλίο γιατί πώς θα καταλάβει ο άλλος χωρίς ν’ ακούσει; Τα ταξίμια είναι η πόρτα της ψυχής που ανοίγει και βγαίνουν από μέσα όλα τα φυλαγμένα πάθη που σε τυραννάνε κι άμα είσαι μάστορας τα πλέκεις δαντέλα με τις πενιές».
Με το ταλέντο του ο Θανάσης Παπαγεωργίου – ιδρυτής του θεάτρου Στοά – μας άνοιξε την ψυχή του Μάρκου Βαμβακάρη με όσα είχε φυλαγμένα μέσα του. Ο κόσμος με έκσταση έβλεπε να ξεκλειδώνει τις πόρτες της ζωής του πρωτοπόρου συνθέτη μία μία, κάτω από ένα υποβλητικό φως, με το απλό σκηνικό της Λέας Κούση. Μια καρέκλα ψάθινη, ένα τραπεζάκι, ένα παράθυρο με άσπρο, κεντημένο κουρτινάκι, μια γλάστρα με γεράνι κι ένα κάδρο. Τόσο λιτά όπως ήταν και η ζωή του Μ. Βαμβακάρη. Το κείμενο είναι της Νάνση Τουμπακάρη.
Ο ίδιος αφηγείται: «Γεννήθηκα στη Σύρα, σε μια φτωχική συνοικία της Άνω Χώρας, ονομαζόμενη Σκαλί, το 1905, 10 Μαΐου, ημέραν Τετάρτη, ώρα τρίτη πρωινή, από γονείς πάμπτωχους. Όνομα πατρός Δομένικος, όνομα μητρός Ελπίδα, το γένος Προβελεγγίου. Ήμουνα ο πρωτότοκος γιος, ακολουθούσαν κατόπιν άλλα δύο αγόρια. Ως τα εφτά μου χρόνια, ζούσαμε μια ζωή φτωχική όπως και όλοι σχεδόν οι συγχωριανοί, αλλά ήσυχη και ξέγνοιαστη όσον αφορά εμένα, διότι οι γονείς πάλευαν για να καταφέρουν να μας μεγαλώσουν. Ήταν η μάνα όμορφη. Αστειευόταν, τραγουδούσε όμορφα. Τον πατέρα μου τον αγάπαγε όλη η Άνω Χώρα. Όλη η Σύρα. Κανενού δεν είχε κάνει κακό ποτές. Ήτανε φιλότιμος. Κονόμαγε με τον ιδρώτα του. Ντερβίσης!
Τα παιδιά στο Σκαλί γυρίζαμε στις γειτονιές και παίζαμε βόλους, μπάλες, κρυφτό. Είχαμε κάτι τενεκέδες, κάτι παλιοτενεκέδες που βρίσκαμε εκεί στα χωράφια…».
Ο Θ. Παπαγεωργίου ήταν τόσο πειστικός, άμεσος, αυθεντικός που εξιστορώντας ακόμα και λεπτομέρειες από τη ζωή του συνθέτη μας καθήλωνε. Μιλώντας για τα παράπονά του, τον ακούσαμε να λέει:
«…Όμως το ‘χω παράπονο που ύστερα από τόσα και τόσα, κατάντησα να μη μπορώ να δουλέψω στην Αθήνα. Δε μ’ έπαιρνε κανένας από αυτούς που δίδαξα! Που τους είχα μαζί μου! Υπόφερα πολλά, πάρα πολλά. Ξεφτέλισες! Φίλησα κατουρημένες ποδιές απ’ αυτούς που άλλη φορά εγώ τους είχα κοντά μου και τώρα όλοι αυτοί είναι σήμερα εκατομμυριούχοι. Δεν με πειράζει. Ας είχα μυαλά κι εγώ, να ‘χα σήμερα όσα ήθελα.
Ξέρεις από ποιον δεν έχω κανένα παράπονο; Από το κόσμο. Από τον απλό κόσμο που μ’ αγάπησε και συνεχίζει να μ’ αγαπάει! Δεν υπάρχει μαγαζί να μην παίζει χασάπικο, την «Φραγκοσυριανή». Ή να ‘ρθει ένας, μια παραγγελιά να χορέψει ένα ζεμπέκικο και να μην πει «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Τα δυο σου χέρια πήρανε…»
Την Κυριακή, 15/1/2023, την παράσταση παρακολούθησαν ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας και ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Είναι γνωστή η αγάπη τους για τον πολιτισμό και αποδείχτηκε ακόμη μια φορά από την τεράστια επιτυχία της συναυλίας αφιερωμένης στον Σταύρο Ξαρχάκο.
Τα φώτα της παράστασης χαμήλωσαν και η αυλαία έπεσε, όμως, δε μπορεί να σβήσει εντελώς απ’ το μυαλό και την καρδιά μας, η καταπληκτική ερμηνεία του Θ. Παπαγεωργίου γι’ αυτόν τον ξεχωριστό δημιουργό του ρεμπέτικου τραγουδιού.
*Η Εύα Νικολαΐδου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας
