Την Δευτέρα 1η του Απρίλη, στις 11:30 μ.μ. προβάλλεται στην ΕΡΤ2 το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού «Ο Αντιφασιστικός Αγώνας στη Μέση Ανατολή -1941-1944». Μην το χάσετε!
Η προβολή του ντοκιμαντέρ συμπίπτει με την συμπλήρωση 75 χρόνων από τις 3 του Απρίλη του 1944, ημέρα όπου ξεκίνησε η εξέγερση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, με κύριο αίτημα τον σχηματισμό Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με βάση την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού».
Η ταινία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στα πλαίσια του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στις 2 Μάρτη 2019.
Ο Λεωνίδας Βαρδαρός, μετά το βραβευμένο ντοκιμαντέρ του, «LUDLOW οι Ελληνες στους Πολέμους του Ανθρακα», επανήρθε, αυτή την φορά με ένα δύσκολο θέμα, τους Μεσανατολίτες Αντιφασίστες Αγωνιστές που έφυγαν πρόσφυγες, από την κατακτημένη Ελλάδα, έφτασαν στη Μέση Ανατολή, στρατεύτηκαν με τους συμμάχους, πολέμησαν τους Γερμανούς, έφτιαξαν την Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση (ΑΣΟ) με επικεφαλής τον κομμουνιστή Γιάννη Σαλά, και κατέληξαν, εξόριστοι, στο «σύρμα», στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των… συμμάχων στη Μέση Ανατολή.
1941… Όπως σήμερα έτσι και τότε οι ίδιες αιτίες, πόλεμος και πείνα, ξεσηκώνουν τα κύματα της προσφυγιάς. Μόνο οι διαδρομές είναι αντίστροφες: Από την κατεχόμενη Ελλάδα, την ηπειρωτική χώρα και τα νησιά, αμέτρητοι αυτοί που θαλασσοδέρνονται και θαλασσοπνίγονται προς τα τουρκικά παράλια, κι από εκεί για Κύπρο, Αίγυπτο, Συρία… Ύστερα, οι γυναίκες με τα μικρά και τους γέρους, στους καταυλισμούς της Ασίας και της Αφρικής. Και οι άντρες: “στολή και δρόμο για την Παλαιστίνη”, στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.
Δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες, αεροπόροι, ναύτες, προσφέρουν τη ζωή τους για να πολεμήσουν το φασισμό, για να κερδίσει ο λαός την ελευθερία του. Αντιμέτωποι, την ίδια ώρα, με το μοναρχοφασιστικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου, με τα αγγλικά σχέδια κυριαρχίας στην μεταπολεμική Ελλάδα και τους πολιτικούς εκφραστές τους.
Μετά τη μάχη του Ελ Αλαμέιν, και ενώ πια η σοβιετική αντεπίθεση στο ανατολικό μέτωπο προαναγγέλλει την τελική έκβαση του πολέμου, το κρίσιμο ερώτημα τίθεται όλο και πιο άμεσα, όλο και πιο αναπόδραστα: Θα γυρίσουν στην Ελλάδα σαν στρατός που πολέμησε για την ελευθερία της, όπως κι ο λαός της σε βουνά και πόλεις, ή σαν στρατιωτική φρουρά του βασιλιά και του άρματος των αγγλικών συμφερόντων; Η βίαιη παρέμβαση των Άγγλων σηματοδοτεί την αρχή του Εμφυλίου.
20 χρόνια συνεντεύξεων από Έλληνες αγωνιστές, που την περίοδο 1941-1944 βρίσκονται στη Μέση Ανατολή, οι συνεντεύξεις των ιστορικών Γιώργου Μαργαρίτη και Προκόπη Παπαστράτη, αλλά και πλούσιο αρχειακό υλικό συνθέτουν τη βάση αυτού του ντοκιμαντέρ.
Στην ερώτηση του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ, για την αφορμή που τον ώθησε να ασχοληθεί με τους Ελληνες στη Μέση Ανατολή την περίοδο της Κατοχής και τη δράση της ηρωικής Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης (ΑΣΟ), ο Λεωνίδας Βαρδαρός σημειώνει ότι «υπάρχουν οι μνήμες, οι παιδικές, οι εφηβικές μου από την πατρίδα μου, την Ικαρία. Το κίνημα της Μέσης Ανατολής είχε πλαισιωθεί από νησιώτες κυρίως, Ικαριώτες, Σαμιώτες, Χιώτες, Μυτιληνιούς… Καταρχάς οι οικογένειες που είχαν καταφύγει στη Μέση Ανατολή, είχαν πάει για να σωθούν από την πείνα. Θα ακούσει ο θεατής του ντοκιμαντέρ τα ονόματα κάποιων πόλεων όπως Ράκα, Χαλέπι, Δαμασκός, που τώρα έχουν ισοπεδωθεί από τους ιμπεριαλιστές, και θα μάθει ότι σε αυτές είχαν βρει φιλοξενία οι δικοί μας πρόσφυγες».
Συνεχίζοντας, μας λέει ότι είναι τρομερά ενδιαφέρον και αναδεικνύονται μέσα από το ντοκιμαντέρ το πώς οργανώθηκε η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση, η μάχη που έδωσαν οι στρατιώτες, οι ναύτες, οι αεροπόροι, ώστε να φύγουν από τη διοίκηση του στρατού οι φασίστες αξιωματικοί. Η θέλησή τους να χαρακτηριστούν ως τμήμα του ΕΛΑΣ και η άρνηση των Αγγλων. Η βίαιη καταστολή του κινήματος, ο αφοπλισμός του, ο εγκλεισμός στα Σύρματα. Μας αναφέρει χαρακτηριστικά, αυτό που υποστηρίζει και ο ιστορικός Γ. Μαργαρίτης στο ντοκιμαντέρ, «τι συνέβη σε αυτούς τους ανθρώπους που τους συνέλαβαν οι Αγγλοί; Το χειρότερο. Τους φέρθηκαν πολύ χειρότερα, από ό,τι φερόντουσαν στους Γερμανούς και Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου».
Ντοκιμαντέρ – διάρκεια 72΄
Μιλούν οι ιστορικοί: Γιώργος Μαργαρίτης, Προκόπης Παπαστράτης
Αφήγηση: Ρήγας Αξελός
Διεύθυνση παραγωγής: Θεοδοσία Γραμματικού
Ηχοληψία: Ανδρέας Γκόβας
Διεύθυνση φωτογραφίας – μοντάζ: Ξενοφώντας Βαρδαρός
Σενάριο – σκηνοθεσία: Λεωνίδας Βαρδαρός
Παραγωγή: ΕΡΤ 2018
