Ιδρυτής τής ψυχανάλυσης ο Φρόιντ, έδωσε έναν άρτιο και αψεγάδιαστο ορισμό για τον σκοπό της, που είναι: “Η αποκατάσταση της ικανότητας να αγαπάμε και να εργαζόμαστε”. Ερμηνεία που δίνει βαθιά πολιτική διάσταση στην ψυχαναλυτική δραστηριότητα, πέρα τής (ιστορικά) ιατρικής πρακτικής. Με τον Φρόιντ να αποδέχεται, στο δοκίμιό του “Το ζήτημα της ψυχανάλυσης από μη γιατρό”, ότι για να ασκήσει κάποιος την ψυχανάλυση είναι λιγότερο σημαντικό να έχει σπουδάσει ιατρική, από το να γνωρίζει Ιστορία, λογοτεχνία και Εθνολογία.
Κι αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι για τις Πολιτικές Επιστήμες η Εθνολογία και πόσο χρήσιμα τα συμπεράσματά της. Ας δούμε εκείνα που υπάρχουν για τις φυλές και τα έθνη και βεβαιώνουν ότι το έθνος – κράτος είναι η κυριαρχία γλώσσας και πολιτισμού. Αυτά τα δύο στοιχεία είναι η ταυτότητα και διαφοροποιούν τους λαούς. Οπότε να καθησυχάσουμε όσους φοβούνται για την “καθαρότητα” του έθνους (μία ναζιστική αντίληψη): οι ξένοι που φτάνουν σε μία χώρα δεν αλλάζουν την ταυτότητά της (γλώσσα – πολιτισμό). Αντίθετα, αφομοιώνουν την υπάρχουσα. Εκτός αν γνωρίζετε κάποιον Έλληνα που μιλάει μπαγκλαντεσιανά.
Η αναφορά στο Μπαγκλαντές δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για το σημείο μηδέν τής κλιματικής αλλαγής και δεκάδες εκατομμύρια ντόπιοι θα γίνουν περιβαλλοντικοί πρόσφυγες τα επόμενα χρόνια. Για αυτή τη μεταναστευτική ροή αλλά και για τις ορδές ξεσπιτωμένων που μυρίζουν πείνα και πόλεμο, προκειμένου να έρθουν στην Ευρώπη ή να πνιγούνε στις θάλασσές της, οι ίδιοι είναι οι τελευταίοι που έχουν ευθύνη. Ένας πόλεμος στη Συρία ή την Παλαιστίνη είναι οικουμενικό πρόβλημα, είναι και δικός μας πόλεμος.
Κι εδώ να θυμηθούμε την ιστορία της ανθρωπότητας, που είναι συνδεδεμένη με τη μετανάστευση, τη μετακίνηση και τη μετοικεσία. Διαφορετικά δεν θα υπήρχε ανθρώπινο είδος. Αλλά και η αρχαία ελληνική ιστορία και πολιτισμός, που επικαλούνται διάφοροι κομπογιαννίτες του πατριωτισμού, διαμορφώθηκαν στους αιώνες από τους πρώτους ελληνικούς αποικισμούς (11 αιώνας π.Χ.), μέχρι τη μεγάλη μεταναστευτική ροή του 1950 – 60 κ.λπ. Κληρονομήσαμε έναν ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα πολιτισμό και δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να δούμε πτώματα παιδιών και ετοιμόγεννων γυναικών στη θάλασσα, για να αφυπνιστεί η ανθρωπιά μας. Αλλά ακόμα και τότε, αφυπνίζεται;
Ο Μητροπολίτης Σύρου, Δωρόθεος Β΄, πριν από λίγο καιρό πήρε με ψυχραιμία δημόσια θέση για το ζήτημα της ξενοφοβίας. Δηλαδή τον φόβο στο διαφορετικό από αυτό που κυριαρχεί. Μία θεολογική αναμέτρηση με την έννοια του ξένου, του άλλου ως εαυτού, που συνδέει τον μετανάστη με τον Χριστό. Και φέρνει στο μυαλό τα λόγια τού Ιησού στον σταυρό, όταν κατάλαβε ότι η ζωή του χαράχτηκε πάνω στον θάνατό του. Ένας θάνατος που πλημμύρισε τη γη με ποταμό αίματος και πόνο: “Άνθρωποι συγχωρήστε τον (σ.σ. τον Θεό), δεν ξέρει τι κάνει” (Ζοζέ Σαραμάγκου, “Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον”). Ο Χριστός και το λαϊκό αφήγημά του συνδέεται με τους φτωχούς και τους ξένους και διαφέρει από το δημιούργημα του Ιερατείου, που τον θέλει να στέκεται απρόσιτος στον ουρανό και να γυρεύει τάματα. Κι ένα ερώτημα για να κλείσουμε: Πού είναι η χριστιανική ηθική όσων κάνουν μεγαλόσταυρους και θεωρούν τους φτωχοδιαβόλους που πνίγονται στη Μεσόγειο και το Αγαίο σαν μία απλή θεωρία αριθμών;
