Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Τι άφησε πίσω του στη Μαδρίτη ο Σημίτης; Το μισό Αιγαίο!

Σαν σήμερα (8/6) υπογράφτηκε στη Μαδρίτη η συμφωνία Σημίτη- Ντεμιρέλ. Ηταν μια συμφωνία που παρουσίασε η αμερικανική διπλωματία για να..

Σαν σήμερα (8/6) υπογράφτηκε στη Μαδρίτη η συμφωνία Σημίτη- Ντεμιρέλ. Ηταν μια συμφωνία που παρουσίασε η αμερικανική διπλωματία για να τακτοποιήσει την κατάσταση στο Αιγαίο  που δημιουργήθηκε με αφορμή την κρίση στα Ίμια. Η εν λόγω συμφωνία προβλήθηκε ως κατόρθωμα της εκσυγχρονιστικής πολιτική Σημίτη. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι, καθώς με την υπογραφή του στη Μαδρίτη  ο Σημίτης επισφράγισε την τουρκική θεωρία των γκρίζων ζωνών.  Ας δούμε λοιπόν πως «διάβασε» η τουρκική πλευρά αυτήν την συμφωνία. Το 2001 ο Τούρκος  αντιστράτηγος Αττίλα Ατές, διοικητής των Τουρκικών Πολεμικών Ακαδημιών, γράφει: «Το έγγραφο αυτό που προετοιμάστηκε από την Ακαδημία του Πολεμικού Ναυτικού έχει διατεθεί για χρήση με στόχο οι εργασίες που θα γίνουν σχετικά με τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου στο άμεσο μέλλον να θεμελιωθούν πάνω σε επιστημονικές βάσεις και αλήθειες». Το εν λόγω έγγραφο (για την ακρίβεια, είναι μία εμπεριστατωμένη παρουσίαση σε 150 σελίδες των τουρκικών απόψεων για το πρόβλημα του Αιγαίου), καθώς και το βιβλίο που εκδόθηκε το 1998 από το Ανώτατο Ίδρυμα Κουλτούρας, Γλώσσας και Ιστορίας «Κεμάλ Ατατούρκ», με τίτλο «Το θεμελιώδες πρόβλημα στο Αιγαίο, τα νησιά αμφισβητούμενης κυριαρχίας» θα μας βοηθήσουν να δούμε από πρώτο χέρι τις τουρκικές απόψεις (και επιδιώξεις) για τις «γκρίζες ζώνες» και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις γενικότερα. Η πολιτική –και όχι νομική– προσέγγιση της Τουρκίας γίνεται εμφανής από τις πρώτες λέξεις στον πρόλογο του Αττίλα Ατές: «Καμία νομική αντίληψη και κανόνας δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον αποκλεισμό της Τουρκίας στα χωρικά της ύδατα και την απομόνωσή της από τη θάλασσα που επί εκατοντάδες χρόνια χρησιμοποιούσε μόνη της και με την οποία έχει άρρηκτους δεσμούς γεωγραφικής, ιστορικής, οικονομικής, κοινωνικής υφής, και δεσμούς ασφάλειας. Το γεγονός ότι το Αιγαίο, που είναι μία ημίκλειστη θάλασσα με πολλά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που ανήκουν στην Ελλάδα και βρίσκονται πολύ κοντά στην ηπειρωτική Τουρκία, καθώς και το ότι πολλά νησιά βρίσκονται σε καθεστώς “διαφιλονικούμενης νήσου” έχουν μετατρέψει το πρόβλημα του Αιγαίου σε μία από τις πιο σημαντικές τρέχουσες πιθανές εστίες σύγκρουσης στις θάλασσες του κόσμου. »Επειδή στο πλαίσιο των διατάξεων της Σύμβασης Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών τα κατοικημένα και ακατοίκητα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες έχουν χωρικά ύδατα και τα κατοικημένα νησιά, τα οποία έχουν δική τους οικονομική δραστηριότητα, έχουν υφαλοκρηπίδα και ιδιαίτερες οικονομικές περιοχές (ΑΟΖ), η υπάρχουσα διαφωνία καθίσταται ακόμη πιο ζωτική». Στο «έγγραφο Ατές» οι τουρκικές αμφισβητήσεις για το καθεστώς νησιών και νησίδων συνοψίζεται ως εξής: «Η κυριαρχία της Τουρκίας, που είναι διάδοχος του Οθωμανικού Κράτους, συνεχίζεται στο Βόρειο Αιγαίο πάνω σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που δεν έχει καταλάβει η Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και στο Νότιο Αιγαίο στα νησιά Mentese και στα παρακείμενα νησιά (σύμπλεγμα 46 νησιών), εκτός από τη Ρόδο, το Καστελόριζο και τα Δωδεκάνησα».

 Αρκοί, Ψέριμος, Φούρνοι, Ζουράφα , Οινούσσες, Φαρμακονήσι, Γυαλί… στον κατάλογο με τα αμφισβητούμενα νησιά

Στο «έγγραφο Ατές» παρουσιάζεται κατάλογος με το σύμπλεγμα των 46 νησιών Mentese. Από αυτά τα νησιά, σύμφωνα με την τουρκική άποψη, δεκατέσσερα (στην περιοχή των Δωδεκανήσων) δόθηκαν στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων (1947). Τα υπόλοιπα –σύμφωνα με την τουρκική άποψη– παρανόμως κατέχονται από την Ελλάδα. Ενδιαφέρον έχει ότι, ανάμεσα στα νησιά που παρανόμως κατέχει η Ελλάδα, η Τουρκία συμπεριλαμβάνει και τα: Αρκοί, Φαρμακονήσι, Ψέριμος, Γυαλί, τα οποία κατοικούνται από Έλληνες προφανώς. Επίσης, στο εν λόγω έγγραφο / βιβλίο αμφισβητείται ονομαστικά η ελληνική κυριαρχία επί των νησίδων Γάιδαρος, Καλόλιμνος, «επί των 12 νησιών, νησίδων και βραχονησίδων νότια της Αστυπάλαιας και 23 νησιών, νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται βορειοανατολικά της Κρήτης». Αποκαλυπτική των απόψεων / επιδιώξεων της Άγκυρας είναι και η επιχειρηματολογία του «εγγράφου Ατές» αναφορικά με τα περισσότερα από 1.000 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Ανατολικού Αιγαίου: «Από νομικής απόψεως πρέπει η κατοχή να έχει τεκμηριωθεί και η κυριότητα των κατεχομένων νησιών να έχει μεταβιβαστεί με μία Συμφωνία. Από τα νησιά που ήταν στις 13 Φεβρουαρίου 1914 υπό ελληνική κατοχή τα Θάσος, Ευστράτιος, τα Ψαρά και η Κρήτη ανήκουν στην Ελλάδα. Συνεπώς τα νησιά που δεν έχουν καταληφθεί στη διάρκεια του Βαλκανικού Πολέμου από την Ελλάδα ανήκουν στον διάδοχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Τουρκία. Επί των παρακείμενων νησιών που μένουν εκτός των νήσων που δίδονται στην Ελλάδα βάσει του Άρθρου 12 της Συνθήκης της Λωζάννης, δηλαδή των νήσων Ζουράφα, Σπαλματόρι, Οινούσσα, Φούρνοι και των βραχονησίδων γύρω από την Κρήτη νομικά συνεχίζεται η κυριαρχία της Τουρκίας». Σύμφωνα με το «έγγραφο Ατές»: «Για να μπορέσει η Ελλάδα να μετατρέψει όλο το Αιγαίο σε μία ελληνική λίμνη, πρέπει να οικειοποιηθεί ακριβώς αυτές τις νήσους, νησίδες και βραχονησίδες που βρίσκονται υπό τουρκική κυριαρχία. Κατά συνέπεια η κρίση των Ikizce / Kardak [Ίμια] στις αρχές του έτους 1996 προέκυψε γι’ αυτόν τον λόγο. Με την κρίση των βραχονησίδων εξαιτίας της προβολής δικαιωμάτων εκ μέρους της Ελλάδας επί άνω των 100 νήσων, νησίδων και βραχονησίδων που βρίσκονται σήμερα υπό τουρκική κυριαρχία στο Αιγαίο, έχει έλθει στην επικαιρότητα το πρόβλημα των “διαφιλονικούμενων νησιών’’. Η απόφαση που θα ληφθεί για την κυριότητα των βραχονησίδων Ikizce θα ισχύσει και για τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες που βρίσκονται σε παρόμοιες καταστάσεις. »Η Ελλάδα αποσκοπεί στο να νομιμοποιήσει την τετελεσμένη κατάσταση που έχει δημιουργήσει στο Αιγαίο, εις βάρος της Συνθήκης της Λωζάννης, λύνοντας υπέρ της το πρόβλημα των χωρικών υδάτων ή της υφαλοκρηπίδας. Σύμφωνα με τη Σύμβαση Διεθνούς Θαλάσσιου Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών, τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο έχουν χωρικά ύδατα και εναέριο χώρο. Και όσα απ’ αυτά είναι κατοικημένα και έχουν δική τους οικονομική ζωή έχουν επιπλέον υφαλοκρηπίδα και ιδιαίτερη οικονομική περιοχή (ΑΟΖ). Εάν η Ελλάδα δεν μπορέσει να λύσει επ’ ωφελεία της την “αμφισβητούμενη” κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με την κρίση των βραχονησίδων Ikizce [Ιμίων], τότε οι προσπάθειές της για την κυριαρχία στο Αιγαίο μέσω της επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια είτε μέσω των ισχυρισμών της ότι και τα νησιά του Αιγαίου έχουν υφαλοκρηπίδα δεν θα τη βοηθήσουν να φτάσει στο αποτέλεσμα που επιδιώκει». Με πιο απλά λόγια, αυτό που ξεκάθαρα μας λέει το τουρκικό έγγραφο είναι ότι τα νησιά, αν είναι τουρκικά, έχουν υφαλοκρηπίδα και το Αιγαίο παύει να είναι μία ειδική περίπτωση! Ως εκ τούτου, η συζήτηση επί της κυριαρχίας αυτών των νησιών μπορεί να διαμορφώσει τον χάρτη του Αιγαίου. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που ξέσπασε η κρίση των Ιμίων με αφορμή την «τυχαία» προσάραξη ενός τουρκικού εμπορικού πλοίου στις βραχονησίδες, σε μία χρονική στιγμή κατά την οποία, εντελώς… τυχαία επίσης, η ελληνική εσωτερική πολιτική κατάσταση ήταν σε μεταβατικό στάδιο, καθώς ο ασθενής και αδύναμος να κυβερνήσει Ανδρέας Παπανδρέου «παρέδιδε» στον Κώστα Σημίτη.

  Δεμένοι χειροπόδαρα στο αμερικανικό άρμα

Ο νέος (τότε)  πρωθυπουργός Κ. Σημίτης θα πρέπει να σημειωθεί ότι, εξαιτίας της κρίσης των Ιμίων, «δέθηκε χειροπόδαρα» από τις πρώτες μέρες της πρωθυπουργίας του από τον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος, με τις… καλές υπηρεσίες και τη διαμεσολάβηση που πρόσφερε το βράδυ της κρίσης, υπενθύμισε (και διαιώνισε) τη μόνιμη και διαρκή παρουσία του στην περιοχή του Αιγαίου, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η κρίση των Ιμίων «βοήθησε» επίσης τον νέο τότε πρωθυπουργό της χώρας να προσεγγίσει και την πραγματικότητα των εξοπλιστικών δαπανών, την οποία είχε αμφισβητήσει εμπράκτως νωρίτερα. Ίσως έχει ξεχαστεί, αλλά το 1993 οι Σημίτης – Πάγκαλος καταψήφισαν τον προϋπολογισμό για τις αμυντικές δαπάνες, κόντρα στη γραμμή του ΠΑΣΟΚ. Είναι, μάλλον, από αυτές τις στιγμές που η σκληρή πραγματικότητα κλείνει ειρωνικά το μάτι στους αιθεροβάμονες και ανεπαρκείς το γεγονός ότι επί ημερών διακυβέρνησης Σημίτη η χώρα έσπασε κάθε ρεκόρ σε εξοπλιστικές δαπάνες ως προς το ΑΕΠ. Ήταν, προφανώς, το τίμημα της αυθάδειας του Σημίτη, ο οποίος αμφισβήτησε –πριν αναλάβει τις τύχες της χώρας στα χέρια του– την ελληνική εισφορά στο αμερικανικό «ταμείο της Δήλου» μέσω των εξοπλιστικών δαπανών…  Υπενθύμιση δεσμεύσεων δεκαπέντε χρόνια μετά  Από την εποχή της κρίσης των Ιμίων και μέχρι σήμερα οι Αμερικανοί είναι συνεχώς παρόντες όχι μόνο ως εισπράκτορες δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις εξοπλιστικές δαπάνες των δύο χωρών, αλλά και ως μόνιμοι επόπτες των συμφωνηθέντων. Έχουν αναλάβει –και μάλιστα εγγράφως– τη «δέσμευση» για εποπτεία στο Αιγαίο. Στις 31 Ιανουαρίου 2011 έρχεται στη δημοσιότητα η επιστολή του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κατά την περίοδο της κρίσης των Ιμίων προς τους ομολόγους του Ελλάδας και Τουρκίας. Η επιστολή αποτυπώνει τις δεσμεύσεις Ελλάδας και Τουρκίας για τα Ίμια (όχι πλοία, όχι στρατό, όχι σημαία), ξεκαθαρίζει τον εποπτικό ρόλο των ΗΠΑ και επεξηγεί πώς οι βραχονησίδες μετατράπηκαν σε «γκρίζα ζώνη». Η συμφωνία αποτυπώθηκε σε επιστολή που απέστειλε ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Γουόρεν Κρίστοφερ προς τους ομολόγους του Ελλάδας και Τουρκίας με ημερομηνία 2 Φεβρουαρίου 1996. Με αυτήν τη συμφωνία, οι ΗΠΑ αναλάμβαναν τον ρόλο του εγγυητή, ώστε να αποτραπεί νέο επεισόδιο σε περίπτωση που κάποιο από τα μέρη δεν τηρούσε τις προφορικές δεσμεύσεις. «Οι διαβεβαιώσεις που μας προσέφεραν η Ελλάδα και η Τουρκία ότι θα απομάκρυναν τα πλοία, το προσωπικό και τις σημαίες –με έναν αλληλοδιαδοχικό και συντονισμένο τρόπο– επέτρεψε σε κάθε πλευρά να υποχωρήσει από το χείλος (του πολέμου) με αξιοπρέπεια. Η κυβέρνηση της μιας (χώρας) μας έχει διαβεβαιώσει ότι δεν θα τοποθετήσει τη σημαία της ή οπλισμένο προσωπικό της στις νησίδες ούτε θα τοποθετήσει πλοία κοντά στις νησίδες. Προσδίδουμε μεγάλη βαρύτητα σε αυτήν τη διαβεβαίωση από έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Προσδίδουμε εξίσου μεγάλη βαρύτητα στις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησής σας ως προς τα ίδια, και το έχουμε διαβιβάσει προφορικά και γραπτώς στην κυβέρνηση της (άλλης χώρας)» αναφέρει ο Γ. Κρίστοφερ στην επιστολή. Η επιστολή που επιδόθηκε στους Πάγκαλο και Μπαϊκάλ από τον τότε πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Τόμας Νάιλς και τον επιτετραμμένο των ΗΠΑ στην Άγκυρα Φράνσις Ριτσαρντόουν αποκαλύπτει πώς, με «αξιοπρέπεια», η κυβέρνηση Σημίτη άνοιξε τη διμερή συζήτηση με την Τουρκία για το ζήτημα της κυριαρχίας όχι μόνο επί των Ιμίων, αλλά επί του συνόλου των νησίδων, νησιών και βραχονησίδων που διεκδικεί η Τουρκία. Έκτοτε βλέπουμε την Τουρκία, πράγματι, να μην επικεντρώνει την προσοχή της στις νησίδες των Ιμίων, όπου έχει κατοχυρώσει τις αμφισβητήσεις της, ακολουθώντας κατά γράμμα τις δεσμεύσεις της. Κρατώντας στο χέρι όμως την υπόθεση των Ιμίων, η Άγκυρα συνεχίζει μέχρι και σήμερα να πραγματοποιεί πτήσεις με μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα πάνω από νησιά, τα οποία, όπως έχει δηλώσει, εντάσσει –από πλευράς κυριαρχίας– στην ίδια κατηγορία με τα Ίμια, έστω κι αν πρόκειται για κατοικημένα από Έλληνες νησιά, όπως το Φαρμακονήσι.
  •  απόσπασμα από το Βιβλίο «Η απόρρητη Ιστορία του Αιγαίου» του Δημήτρη Μηλάκα (2012 εκδόσεις το Ποντίκι)
 

Απόψεις