Συνώνυμα – Synonyms
Διάρκεια: 123’
Σκηνοθεσία: Ναντάβ Λαπίντ
Πρωταγωνιστούν: Τομ Μερσιέ, Κουεντίν Ντολμιέ, Λοθίζ Σεβιλότ
Ποιος θα ήταν ο τίτλος αν δεν ήταν μια ταινία αλλά ένα δοκίμιο, αν ο Λαπίντ δεν ήταν κινηματογραφιστής αλλά κοινωνιολόγος; Ίσως ‘ η αέναη αναζήτηση της ταυτότητας’. Η νέα ταυτότητα που θέλει να αποκτήσει ο νεαρός Γιοάβ είναι ο πρωταγωνιστής της ταινίας του Ναντάβ Λαπίντ.
Ο Γιοάβ φτάνει στη γαλλική πρωτεύουσα με ένα σακίδιο στην πλάτη με τα απολύτως απαραίτητα και ένα λεξικό. Την πρώτη νύχτα τον ληστεύουν και μένει γυμνός μέσα σε ένα τεράστιο, άδειο διαμέρισμα στην παγωμένη παρισινή νύχτα. Απότομη προσγείωση στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα ενός ισραηλινού που προσπαθεί να ξεφύγει από την πατρίδα του, την οικογένεια του και τον εαυτό του. Το πρωί τον βρίσκουν ημιθανή οι ένοικοι του κάτω διαμερίσματος, o Εμίλ κι η Καρολίν, και τον περιθάλπουν. Η σχέση του και με τους δυο τους δεν σταματάει με το που φεύγει από το σπίτι τους, φορτωμένος με δώρα από τον Εμίλ, για να πάει στ δωμάτιο το οποίο θα τον φιλοξενήσει για τους υπόλοιπους μήνες της παραμονής του στο Παρίσι. Εξακολουθεί να τους συναντάει συχνά: η διαφορετικότητα του τους γοητεύει κι αυτός προσπαθεί με τα βοήθεια των καινούργιων του φίλων να αποκτήσει αυτό που ονειρεύεται περισσότερο: να γίνει Γάλλος.
Ο Γιοάβ είναι μια ετερόκλιτη, συγκρουσιακή, υπερβολική φιγούρα. Υπερβολικός όπως το πορτοκαλομουσταρδί χρώμα του παλτού που του χάρισε ο Εμίλ και γίνεται δεύτερο δέρμα του, κάνοντας τον να ξεχωρίζει από τον περίγυρο του – αλλόκοτος, ξένος, διαφορετικός. Έρχεται από μια χώρα που τον έχει καθορίσει αλλά την απεχθάνεται, την μισεί, την σιχαίνεται, την εχθρεύεται – και βρίσκει τόσες λέξεις για να εκφράσει αυτό το μίσος που καταντάει υπερβολικός. Προσπαθεί να βρει μια θέση σε μια άγνωστη πόλη τριγυρίζοντας στους δρόμους κάτω από τη βροχή και απαγγέλλοντας συνώνυμα που έχει μάθει το προηγούμενο βράδυ. Πιστεύει πως το λεξικό, και μέσα από αυτό η γλώσσα, είναι το μαγικό ραβδί που θα ανοίξει τις πόρτες της καινούργιας πατρίδας. Τι είναι η εθνική ταυτότητα αν όχι η ικανότητα να εκφραζόμαστε στη γλώσσα το έθνους; Στην προσπάθεια του βέβαια το παρακάνει. Μιλάει σαν ήρωας μυθιστορημάτων του 18ου αιώνα, ενώ αρνείται να μιλήσει εβραϊκά με τους συμπατριώτες τους, που αναπόφευκτα συναντάει στο Παρίσι. Όσο για τους άλλους Ισραηλινούς που συναντάμε στην ταινία, ο Λαπίντ τους εμφανίζει τόσο φανατισμένους, οπισθοδρομικούς και γεμάτους μίσος όσο θα περίμενε ο κάθε κακεντρεχής αντισημίτης.
Δεν είναι όμως η γλώσσα αρκετή για να αλλάξει ταυτότητα. Πρέπει κάπου να βρει τη θέση του στην καινούργια κοινωνία που θέλει να ενταχθεί. Ο Γιοάβ γυρίζει με θεαματικό τρόπο την πλάτη του στη δουλειά που του έχουν προσφέρει στην Ισραηλινή πρεσβεία και ανακαλύπτει πως, αν και είναι νέος και όμορφος, το να επιβιώσεις στο Παρίσι μπορεί να κρύβει πολλές παγίδες.
Πρέπει να καταλάβει τους άρρητους νόμους που διέπουν τις σχέσεις, όπως και όλοι οι άλλοι μετανάστες που προσπαθούν να αποκτήσουν την πολυπόθητη γαλλική ιθαγένεια. Και να μπορείς να τους απαντήσει σε ερωτήσεις σωστό – λάθος. Γιατί όλα διδάσκονται, και όλα μπορούν να εξεταστούν.
Αλλά πάνω απ’όλα για να αποκτήσει την καινούργια του ταυτότητα πρέπει να δημιουργήσει σχέσεις. Νέες σχέσεις. Η γνωριμία του Γιοάβ με τον Εμίλ και την Καρολίν καταλήγει σε ένα ιδιόρρυθμο τρίγωνο, από αυτά που φαίνεται πως θρέφει η όμορφη πρωτεύουσα της Γαλλίας – τουλάχιστον στον κινηματογράφο. Ο καθένας από τους δυο Γάλλους εκφράζει την έλξη που του ασκεί ο εξωτικός Ισραηλίτης όπως του υποδεικνύει το φύλο και οι συμβάσεις του. Ο Εμίλ θέλει την παρέα και τις ιστορίες που του ‘χαρίζει’ απλόχερα ο Γιοάβ και πιστεύει πως θα τον κάνουν από έναν ‘απλό’ γιο βιομήχανου συγγραφέα. Η Καρολίν θέλει το σώμα του.
Όμως οι ιστορίες δεν χαρίζονται. Και η ταυτότητα μας είναι οι ιστορίες μας. Η παιδική μας ηλικία, οι αναμνήσεις μας, τα τραύματα μας. Όλα αυτά ζουν μέσα στο κεφάλι του Γιοάβ, τον στοιχειώνουν, πλαισιώνουν τις αφηγήσεις του. Το Ισραήλ που θέλει να ξορκίσει είναι πάντα εκεί και τον καταδιώκει. Και δεν θα τον αφήσει μέχρι να τον νικήσει.
Η πτώση από τον ευρωπαϊκό παράδεισο, η απομάγευση της ξενιτιάς θα έρθει κάπως απότομα. Ενώ ο χαρακτήρας του Γιοάβ χτίζεται σιγά –σιγά, πόντο – πόντο, πλάνο – πλάνο, στο τέλος μοιάζει λες και σκηνοθέτης και σεναριογράφος βιάζονται να τελειώσουν την ιστορία, με μια σύγκρουση που είχε προηγουμένως δουλευτεί μόνο μέσα στο μυαλό του Γιοάβ. Και τον αφήνουν πάλι μόνο και αβοήθητο, όπως στην αρχή. Μόνο που τώρα είναι και απίστευτα οργισμένος. Με τους άλλους, με τους Γάλλους, με τον ίδιο του τον εαυτό;
