Η ταινία της βδομάδας
Διαδοχή – Hereditary
Σκηνοθεσία: Άρι Άστερ
Πρωταγωνιστούν: Τόνι Κολέτ, Μίλλυ Σαπίρο, Γκάμπριελ Μπέρν
Πέρυσι ήταν το Get out. Μια χαμηλού κόστους παραγωγή ενός πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, του αφροαμερικάνου Τζόρνταν Πηλ. Ένα θρίλερ που έκοβε την ανάσα, έκοψε χιλιάδες εισιτήρια, κέρδισε ένα Όσκαρ και ήταν υποψήφιο για άλλα τρία. Ο σκηνοθέτης του διάλεξε αυτό το κινηματογραφικό είδος – το θρίλερ – για να μιλήσει για το ρατσισμό στην Αμερική.
Φέτος ήρθε η ‘Διαδοχή’. Κινηματογραφικό ντεμπούτο του Άστερ, η ‘πιο σκοτεινή ταινία της χρονιάς’ για πολλούς, προσπάθησε να πατήσει από τη μια μεριά στο θρίλερ και από την άλλη στο οικογενειακό δράμα. Με αμφίβολα μάλλον αποτελέσματα, καθώς στο ίδιο καζάνι προσπάθησε να χωρέσει ψυχανάλυση και μεταφυσική, με ολίγη από σατανιστικές λατρείες.
Η ταινία ξεκινάει με το θάνατο της ‘μητριάρχισσας’, της μητέρας της Άννι, της πρωταγωνίστριας, η οποία ασκούσε μεγάλη εξουσία στην οικογένεια της τελευταίας. Η κόρη της, στο λόγο που βγάζει στην κηδεία μέσα σε μια εκκλησία όπου εκτός από τα μέλη της οικογένειας – το σύζυγο της, το γιο και την κόρη της- όλοι οι υπόλοιποι της είναι άγνωστοι, την περιγράφει ως μια μυστικοπαθή γυναίκα όπου κανείς δε γνώριζε με τι ακριβώς ασχολείτο στη ζωή της. Στην πορεία μαθαίνουμε ότι είχε μια άθλια σχέση με τον άντρα της, ο γιος της ήταν σχιζοφρενής και είχε αυτοκτονήσει κατηγορώντας την ότι βάζει μέσα του φωνές και η κόρη της είχε μια σχέση μίσους μαζί της και δεν την είχε αφήσει να πλησιάσει το γιο της, Πήτερ. Την είχε αφήσει όμως να μεγαλώσει την κόρη της, Τσάρλι, η οποία και αισθάνθηκε πιο πολύ απ’ όλους την απώλεια της γιαγιάς.
Έχουμε εδώ μια δυνατή γυναικεία γραμμή αίματος γιαγιά – κόρη – εγγονή. Αυτή η γραμμή μεταφέρει εκφυλισμένα γενετικά κύτταρα, καθώς την γοητευτική γιαγιά διαδέχεται μια άχρωμη κόρη και μια σχεδόν δύσμορφη εγγονή. Η γραμμή αυτή μεταφέρει και την ψυχική νόσο, στην οποία δύνονται μεταφυσικές διαστάσεις.
Η μητέρα κατατρύχεται από εμμονές και φοβίες και δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στον ρόλο της, τον οποίο έχει εν μέρει αναλάβει ο πατέρας. Ένα βράδυ που ο Πήτερ της ζητάει να πάει να βρει τους φίλους τους στην πόλη για ένα πάρτι – το σπίτι που μένουν είναι χτισμένο μέσα στο δάσος, μακριά από την πόλη – τον υποχρεώνει να πάρει μαζί του την Τσάρλι, η οποία παθαίνει αλλεργικό σοκ και ο Πήτερ την βάζει στο αμάξι για να την πάει στο νοσοκομείο. Στο δρόμο παθαίνουν ένα ατύχημα και η Τσάρλι σκοτώνεται.
Εδώ σε ένα οικογενειακό δράμα ο σεναριογράφος διαχειρίζεται τις συγκρούσεις που προκύπτουν από την απώλεια, το πένθος και τις ενοχές μέσα στην οικογένεια. Και μέχρις ενός σημείου αυτό λειτουργεί καλά: η μητέρα δεν μπορεί να ελέγξει τον θυμό που αισθάνεται για το γιο της, ο οποίος ήταν η αιτία που έχασε την κόρη της – έστω και άθελα του. Οι συγκρούσεις μεταξύ τους είναι έντονες και ψυχοφθόρες και ο πατέρας προσπαθεί όσο μπορεί να προστατέψει τον Πίτερ από την ακόρεστη δίψα της μητέρας του για εκδίκηση.
Και μετά έρχεται η μεταφυσική. Μέσω ενός μέντιουμ η Τσάρλι επιστρέφει ως πνεύμα με σκοπό να τους καταστρέψει όλους και η μητέρα αποτρελαίνεται. Κρατώντας μια λεπτή ισορροπία και κλείνοντας μας το μάτι υπονοώντας πως όλα όσα βλέπουμε μπορεί να είναι γεννήματα της φαντασίας ενός άρρωστου μυαλού, στο τέλος, θέλοντας να υπηρετήσει το θρίλερ περισσότερο απ΄ ότι το οικογενειακό δράμα, ο Άστερ κάνει μια στροφή προς τον αποκρυφισμό που αφήνει μετέωρα όσα είχε χτίσει μέχρι εκείνη τη στιγμή, καθώς η πλοκή κινείται σε διαφορετικούς τελείως άξονες για να φτάσει σε μια κορύφωση του τρόμου.
Είναι μια αξιόλογη πρώτη προσπάθεια με πολλά καλά στοιχεία: πολύ καλή σκηνοθεσία, η Τόνι Κολέτ στο ρόλο της μητέρας καταπληκτική, οι λήψεις μελετημένες – πανοραμικές του σπιτιού όπου η μέρα αλλάζει απότομα σε νύχτα κι ένα απροσδιόριστο φως μέσα από τα παράθυρα έτσι ώστε να χάνεται η αίσθηση του χρόνου. Οι μινιατούρες – η μητέρα κατασκευάζει επαγγελματικά μακέτες και μέσα στο εργαστήριο της μινιατούρες του σπιτιού, των αντικειμένων και των ενοίκων του ακολουθούν μια δική τους ζωή – εντείνουν τον συμβολισμό ενός παράλληλου κόσμου, μια δεύτερης πραγματικότητας που κινείται σε διαφορετικούς ρυθμούς. Όμως είναι δύσκολο να πατάς σε δυο βάρκες. Ή ψυχαναλυτικό δράμα, που σκαλίζει τις πληγές των σχέσεων ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους με όση ψυχική αρρώστια αυτό συνεπάγεται, ή μεταφυσική και απόκρυφες θρησκείες και τελετές μύησης. Και τα δυο μαζί δεν γίνεται!
