«Κύρωση της συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντέλαγουερ σχετικά με την επιστροφή στην Ελλάδα συλλογής αρχαιοτήτων του κυκλαδικού πολιτισμού».
Κάθε λογικός άνθρωπος που διαβάζει τον παραπάνω εντός εισαγωγικών τίτλο κατανοεί ότι επιστρέφουν αρχαιότητες στη χώρα.
Αλλά όχι! Η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που νομίζουμε, αλλά αυτή που η κυβέρνηση και στην προκειμένη περίπτωση το Υπουργείο Πολιτισμού κατασκευάζει.
Ο,τι διαβάσατε παραπάνω σημαίνει ότι 161 αντικείμενα του Κυκλαδικού Πολιτισμού, προϊόντα λαθρανασκαφών από την Ελλάδα που βρίσκονταν στην κατοχή ιδιώτη συλλέκτη με έδρα τις ΗΠΑ, παραχωρήθηκαν τον Ιούλιο σε Ίδρυμα με έδρα το Ντελαγουέρ!
Και πιο συγκεκριμένα…
Η κύρωση συμφωνίας που συζητήθηκε στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο αφορά στο εξής: Η ελληνική κυβέρνηση προτείνει στην ελληνική Βουλή να υιοθετήσει και να κυρώσει μια συμφωνία που θα προβλέπει ότι το Ελληνικό Δημόσιο, παραιτούμενο από κάθε ένδικη διεκδίκηση για παρανόμως εξαχθέντα αρχαία, αναγνωρίζει ως κάτοχο των αρχαιοτήτων αυτών ένα Ίδρυμα με έδρα τις ΗΠΑ, και δέχεται να εκτεθούν τα ευρήματα αυτά στο (ιδιωτικό) Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης για 50 χρόνια, ενώ κάποια από αυτά θα έρχονται κατά διαστήματα στην Ελλάδα και θα εκτίθενται στο (ιδιωτικό) Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Ελλάδα.
Αυτή η κατάπτυστη συμφωνία ονομάζεται «επιστροφή συλλογής αρχαιοτήτων»! Ενώ στην πραγματικότητα είναι:
«Η πρώτη εφαρμογή πρώτη εφαρμογή της τροπολογίας περί μακροχρόνιας έκθεσης των αρχαιοτήτων (έως 50 έτη, όπως αυτή η κυβέρνηση εισηγήθηκε και ψήφισε στο N. 4761/2020) στο εξωτερικό, και μάλιστα αφορά στην έκθεση παρανόμως εξαχθέντων αρχαιοτήτων που δεν έχουν έρθει ποτέ στη χώρα μας», όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Δηλαδή, τα αρχαία που είναι προϊόντα λαθρανασκαφής και άρα δικαιολογείται και επιβάλλεται νομικά και ηθικά η διεκδίκησή τους, παραδίδονται σε κάτοχο – ίδρυμα που εδρεύει στις ΗΠΑ, αγνώστων λοιπών στοιχείων και θα έρχονται στην Ελλάδα κατά διαστήματα και όχι στο σύνολό τους, για να εκτεθούν όχι σε δημόσιο, αλλά σε ιδιωτικό μουσείο!
Θα παραβλέψουμε τον εμπαιγμό διά της πλήρους αντιστροφής της πραγματικότητας και θα παραμείνουμε στην ουσία έτσι όπως διατυπώνεται δια των ερωτημάτων που θέτει ο ΣΕΑ:
- «Είναι ή όχι γεγονός ότι πρόκειται για μια συλλογή σημαντικών ευρημάτων, προϊόντα λαθρανασκαφών από σημαντικές θέσεις του Κυκλαδικού πολιτισμού, τα οποία έχουν καταφανώς εξαχθεί παράνομα από την Ελλάδα; Είχε ή όχι η χώρα μας κάθε νόμιμο και ηθικό λόγο να διεκδικήσει την κυριότητα και την κατοχή τους;
- Είναι ή όχι γεγονός ότι μεσολαβούν η ελληνική κυβέρνηση και η ελληνική Βουλή προκειμένου να εκτεθούν παρανόμως εξαχθείσες αρχαιότητες σε ένα ιδιωτικό μουσείο στην Ελλάδα (Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης) και σε ένα ιδιωτικό Μουσείο στη Νέα Υόρκη (Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης) και όχι να “επαναπατριστούν”;
- Είναι ή όχι αλήθεια ότι η κατοχή των αρχαιοτήτων αυτών δεν θα περιέλθει στο Ελληνικό Δημόσιο αλλά σε ένα Ίδρυμα άγνωστης σύνθεσης, με έδρα τις ΗΠΑ, που ιδρύεται για αυτό τον σκοπό (μη κερδοσκοπικό νομικό πρόσωπο «Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού» με έδρα το Ντελαγουέρ, αγνώστων λοιπών στοιχείων); Ποια είναι η Διοίκηση αυτού του Ιδρύματος, το οποίο θα αποφασίζει στο εξής για την τύχη των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων; Ποιός το σύστησε και πότε;
- Είναι ή όχι γεγονός ότι αυτό που παρουσιάζεται ως «επαναπατρισμός», δεν είναι παρά η πρώτη εφαρμογή της τροπολογίας περί μακροχρόνιας έκθεσης των αρχαιοτήτων (έως 50 έτη, όπως αυτή η κυβέρνηση εισηγήθηκε και ψήφισε στο N. 4761/2020) στο εξωτερικό, και μάλιστα αφορά στην έκθεση παρανόμως εξαχθέντων αρχαιοτήτων που δεν θα έχουν έρθει ποτέ στη χώρα μας;
- Η συλλογή παρανόμως αποκτηθέντων αντικειμένων του Κυκλαδικού πολιτισμού, θα έρθει ποτέ μόνιμα ολόκληρη στην Ελλάδα, είτε μέσα στο χρονικό διάστημα των 50 χρόνων είτε μετά από αυτό, στο βαθμό που ο κάτοχός της είναι ένα Ίδρυμα με έδρα τις ΗΠΑ;
- Είναι ή όχι γεγονός ότι το ΥΠ.ΠΟ.Α. έχει ανακοινώσει την ίδρυση Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού, αφιερωμένου εξ ολοκλήρου στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ., στο Κάστρο της Νάξου και οι αρμόδιες υπηρεσίες εργάζονται για την υλοποίησή του στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Στο Μουσείο αυτό σχεδιάζεται να εκτεθούν πολύ σημαντικά ευρήματα του Πρωτοκυκλαδικού Πολιτισμού, μεταξύ αυτών και τα κυκλαδικής προέλευσης αντικείμενα της «Συλλογής Στάινχαρτ» που επαναπατρίστηκαν πρόσφατα μετά από επιτυχημένες ενέργειες των αμερικανικών διωκτικών αρχών και των αρμόδιων Υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ.Α. Είναι ή δεν είναι γεγονός ότι τα 161 αρχαία αντικείμενα θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν την έκθεση του δημόσιου και μοναδικού στον κόσμο Μουσείου Κυκλαδικού Πολιτισμού στις Κυκλάδες, και μάλιστα να ευαισθητοποιήσουν τους επισκέπτες σε θέματα παράνομης εμπορίας αρχαίων;
- Είναι ή όχι αλήθεια ότι αυτή η πρακτική έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών, η οποία έχει εφαρμοστεί διαχρονικά από όλες τις πολιτικές ηγεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α. ήδη από τη δεκαετία του 1930, όταν έλαβε χώρα η πρώτη περίπτωση επιστροφής αρχαίου αγάλματος; Και ποια είναι η πρακτική που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα: Ότι επιλέγεται η αντιδικία (ή η απειλή της) απέναντι σε κατόχους παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, με βάση την προστασία που παρέχει το διεθνές και το εθνικό δίκαιο για τις αρχαιότητες, με γνώμονα την εξασφάλιση όχι μόνο των ελληνικών αρχαιοτήτων, αλλά και κάθε άλλης χώρας που υποφέρει από την παράνομη εξαγωγή αρχαιοτήτων από το έδαφός της. Ότι μέσω τέτοιων αντιδικιών, αλλά και μέσω της οδού της δικαστικής συνδρομής, η χώρα μας έχει αναγκάσει Μουσεία, συλλέκτες και αρχαιοπώλες να παραδώσουν αρχαία αντικείμενα που έχουν εξαχθεί παράνομα από την Ελλάδα. Ότι τα επαναπατρισθέντα αρχαία ευρήματα αποτελούν κτήμα του Ελληνικού Δημοσίου και δίνονταν είτε στις τοπικές Εφορείες Αρχαιοτήτων, εφόσον ήταν γνωστή η προέλευσή τους, είτε εμπλούτιζαν τις συλλογές των μεγάλων κρατικών μουσείων (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου).
- Γιατί απαιτείται η υπογραφή και κύρωση «συμφωνίας» μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, με εμπλοκή της ελληνικής Βουλής, ενώ έχουν επιτευχθεί επιστροφές σημαντικών αρχαιοτήτων μέσω υπογραφής απλών μνημονίων συνεργασίας με φορείς όπως το μουσείο J. P. Getty (το 2008 και 2011), το Υπουργείο Πολιτισμού της Βάδης-Βυρτεμβέργης (2014); Μήπως υποκρύπτεται και προετοιμάζεται μία «παράκαμψη» διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προκειμένου να νομιμοποιηθούν καινοφανείς ενέργειες, όπως ο διαφαινόμενος εμπλουτισμός συλλογών ιδιωτικών Μουσείων μέσα από ενέργειες του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και η αναγνώριση του δικαιώματος κατοχής ελληνικών αρχαιοτήτων σε ιδρύματα του εξωτερικού;»
