Βρισκόμαστε στην Ελλάδα του 2019. Την Ελλάδα των μνημονίων που στραγγάλισαν την οικονομική ζωή, αλλά και της πολιτιστικής παρακμής που είχε προηγηθεί χρονικά, προετοιμάζοντας το έδαφος για την ομαλότερη αποδοχή τους. Αυτό που συνέβη τα τελευταία χρόνια, αν και σύνηθες σε αποικιακές χώρες, σόκαρε τον πληθυσμό, με τα γνωστά μέσα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης να διατυπώνουν μία κυρίαρχη αντίληψη με ένα αφήγημα που αποπροσανατολίζει και διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, τις αιτίες και τους υπεύθυνους της κατάστασης. Τα κίνητρα και οι σκοποί τους, αν και καλύπτονται από αστραφτερό περιτύλιγμα γίνονται όλο και πιο ορατοί από περισσότερο κόσμο .
Βρισκόμαστε στην Ευρώπη του 2019. Την Ευρώπη της αποκτήνωσης, όπου τα κέρδη των ισχυρών οικονομικών παραγόντων έχουν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, καταρρίπτοντας και τα τελευταία εμπόδια που έθετε στοιχειωδώς η Κεϋνσιανική οικονομική προσέγγιση, όπως είχε διαμορφωθεί μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμα περισσότερο, η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης με τα όποια λάθη που οδήγησαν στην κατάρρευσή της, και η ρητορική που εφοδίασε τα οπλοστάσιο της προπαγάνδας του Νεοφιλελευθερισμού, αποτέλεσε τον καταλύτη προς μια πορεία που διακρίνεται από τον κυνισμό και την απροκάλυπτη εφαρμογή πολιτικών που ωφελούν τα κέρδη των ολίγων. Ο λαός αντιμετωπίζεται σαν όχλος. Και αυτό που χαρακτηρίζει και ορίζει τον όχλο, είναι η σύγχυση. Μια σύγχυση που καλλιεργείται συστηματικά από αυτά τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης.
Πριν από 100 χρόνια, το 1919 στην εισήγηση του ο Λένιν, στα πλαίσια του Ά Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς είχε πει σχετικά με την ελευθερία του Τύπου:
Η ελευθερία του Τύπου είναι επίσης ένα από τα κυριότερα συνθήματα της «καθαρής δημοκρατίας».[…] η ελευθερία αυτή είναι μια απάτη, εφόσον τα καλύτερα τυπογραφεία και τα τεράστια αποθέματα χαρτιού βρίσκονται στα χέρια καπιταλιστών και εφόσον διατηρείται η εξουσία του κεφαλαίου πάνω στον Τύπο. Για να κατακτηθεί η αληθινή ισότητα και η αληθινή δημοκρατία πρέπει πρώτα να αφαιρεθεί από το κεφάλαιο η δυνατότητα να μισθώνει συγγραφείς, να αγοράζει εκδοτικούς οργανισμούς και να εξαγοράζει εφημερίδες, και γι αυτό πρέπει να από τιναχτεί ο ζυγός του κεφαλαίου, πρέπει να ανατραπούν οι εκμεταλλευτές, να κατασταλεί η αντίσταση τους. Οι καπιταλιστές αποκαλούν «ελευθερία» την ελευθερία των πλουσίων να γίνονται πλουσιότεροι, την ελευθερία των εργατών να πεθαίνουν από την πείνα. Οι καπιταλιστές αποκαλούν ελευθερία του τύπου, την ελευθερία των πλουσίων να εξαγοράζουν τον τύπο, την ελευθερία να χρησιμοποιείται ο πλούτος για την κατεργασία και παραποίηση της λεγόμενης κοινής γνώμης. Και στην περίπτωση που οι θεματοφύλακες της «καθαρής δημοκρατίας» αποδεικνύονται στην πραγματικότητα θεματοφύλακες του πιο βρωμερούς, του πιο αργυρώνυτου συστήματος της κυριαρχίας των πλουσίων πάνω στα μέσα διαφώτισης των μαζών, αποδεικνύονται απατεώνες που ξεγελούν το λαό, που με καλοφτιαγμένες, όμορφες, μα ολότελα ψεύτικες φράσεις αποσπούν την προσοχή του από το συγκεκριμένο ιστορικό καθήκον της απελευθέρωσης του Τύπου από το ζυγό του κεφαλαίου.
Σήμερα, μετά από 100 χρόνια, η επισήμανση του Λένιν είναι επίκαιρη, ακόμα και χωρίς τροποποιήσεις στη σύγχρονη ορολογία. Ακόμα και τώρα που οι τεχνολογικές δυνατότητες βρίσκονται στο επίπεδο που δεν θα μπορούσε να είχε φανταστεί ο ίδιος τότε.
Με την διαθέσιμη τεχνολογία, θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι τώρα πια δεν χρειάζονται κεφαλαία ώστε να δημιουργηθεί ένα ενημερωτικό σάιτ και επομένως η ελευθερία στην ενημέρωση ξεπέρασε το στάδιο της κηδεμονίας των συμφερόντων, κερδίζοντας το αναφαίρετο δικαίωμα στην ελεύθερη πληροφόρηση. Έχοντας και σαν δεδομένο ότι ολοένα και περισσότεροι στρέφονται για την ενημέρωση τους στο διαδίκτυο, θα ήταν εύλογο να πούμε ότι η άποψη του Λένιν έχει πια ξεπεραστεί. Όμως αυτό είναι τόσο αληθές όσο η δήλωση ότι στα πλαίσια της ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας, ιδιαίτερα δε αν είναι και απαλλαγμένη από κάθε κρατική παρέμβαση, κάθε ικανός άνθρωπος έχει την δυνατότητα να γίνει πλούσιος, αν κάνει τις σωστές επιλογές.
Η ενημέρωση από το διαδίκτυο διέπεται από τους ίδιους νόμους που η ζούγκλα του καπιταλισμού επιβάλλει στην οικονομία. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter, διαμορφώνουν τους κανόνες στην πληροφόρηση, καθώς στηρίζονται σε αλγόριθμους που παρεμβαίνουν με γνώμονα με τη διαφήμιση και την καταναλωτική συμπεριφορά των χρηστών. Η Google και το μονοπωλιακό καθεστώς που την χαρακτηρίζει, αν και αναφέρεται από τους θιασώτες του Νεοφιλελευθερισμού ως μια άτυχης έκβαση της λειτουργίας του οικονομικού συστήματος, ελέγχει εντούτοις το μεγαλύτερο μέρος της κίνησης στο διαδίκτυο. Ο αντίλογος από την κυρίαρχη ρητορεία είναι πως παρόλα αυτά μπορεί ο καθένας να εκφέρει άποψη και σε τελική ανάλυση να συμβάλλει στη διαδικασία επηρεασμού της κοινής γνώμη καθώς δεν υπάρχει θεωρητικά καμία λογοκρισία. Και ας είναι ακριβώς αυτή η άναρχη παράθεση πληροφορίας, που καταπνίγει καθετί το ουσιαστικό και σε συνδυασμό με την αλλοτρίωση της κοινωνίας, αποπροσανατολίζει από τα ουσιαστικά και τα σπουδαία.
Ο νόμος του ισχυρού, του οικονομικά ισχυρού, δεν θα σταματήσει ποτέ να ισχύει όσο το οικονομικό και κοινωνικό σύστημα παραμένει το ίδιο. Είναι χρέος τους να κάνουν ότι μπορούν για να προστατεύουν τα συμφέροντα τους. Νομιμοποιούνται ακόμα και να διαστρεβλώνουν την αλήθεια υποστηρίζοντας ότι το δικό τους καλό είναι ίδιο με το δικό μας. Σε αυτόν τον διαρκή πόλεμο μπορούν να λένε ότι υπάρχουμε εξαιτίας τους και θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε όσο είναι αυτοί ισχυροί. Η αντιστροφή της πραγματικότητας τους τρέφει και τους γιγαντώνει. Και αν κάποτε μπορούσαν να “παγώσουν” την προμήθεια του χαρτιού ή να σπάσουν τα τυπογραφεία που εκτύπωναν εκείνα που τους ενοχλούσαν, σήμερα βάζουν τους τραμπούκους τους να “χακάρουν” και να απειλήσουν για να φιμώσουν καθετί που ξεσκεπάζει την υποκρισία τους.
Είναι δικό μας χρέος τουλάχιστον να το γνωρίζουμε αυτό. Είναι το πρώτο βήμα ώστε να ξεκινήσουμε για να το αλλάξουμε.
