Σε αυτή τη συνέντευξη η Άντζελα Ντέιβις, ακτιβίστρια, συγγραφέας και σύμβολο του κινήματος Black Power μιλάει για όσα συνδέουν μεταξύ τους τούς αγώνες ανά τον κόσμο. Αναλύοντας το μαύρο φεμινισμό, τη σημασία της συλλογικής δράσης, την Παλαιστίνη, το σύστημα της βιομηχανίας των φυλακών και πολλά άλλα, η δόκτωρ Ντέιβις υπογραμμίζει το ρόλο που μπορεί και πρέπει να παίξει ο κάθε άνθρωπος.
Τη συνέντευξη πήρε ο Φρανκ Μπάρατ
Συχνά μιλάτε για τη δύναμη της συλλογικής δράσης και δίνετε έμφαση στη σημασία των κινημάτων. Πώς γίνεται να υπάρχει μια τέτοια δύναμη σε μια κοινωνία που προάγει τον εγωισμό και τον ατομικισμό;
Από τη στιγμή της ανάδυσης του παγκόσμιου καπιταλισμού και των σχετικών ιδεολογιών που συνδέονται με το νεοφιλελευθερισμό, έχει γίνει ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίζουμε τον κίνδυνο του ατομικισμού. Οι προοδευτικοί αγώνες –είτε εστιάζουν στο ρατσισμό, την καταπίεση, τη φτώχεια είτε σε άλλα θέματα- είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν αν δεν προσπαθήσουν να μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη του καπιταλιστικού ατομικισμού. Παρόλο που ο Νέλσον Μαντέλα πάντα επέμενε ότι οι επιτυχίες του ήταν συλλογικές και ότι ήταν και επιτυχίες των ανδρών και των γυναικών που εργάζονταν μαζί του, τα μέσα ενημέρωσης προσπαθούσαν να τον αγιοποιήσουν σαν ηρωικό άτομο. Με παρόμοιο τρόπο προσπάθησαν να αποσυνδέσουν τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ από τους πολυάριθμους άντρες και γυναίκες που αποτελούσαν την ψυχή του κινήματος ελευθερίας του μέσου του 20ού αιώνα. Έχει εξαιρετική σημασία να αντισταθούμε στην ερμηνεία της ιστορίας ως έργο ηρωικών ατομικών προσωπικοτήτων ώστε να καταλάβουν οι σημερινοί άνθρωποι ότι έχουν τη δυνατότητα να γίνουν μέρος μιας όλο και μεγαλύτερης κοινότητας που αγωνίζεται.
Επίκαιρα όσο ποτέ τα αιτήματα των Μαύρων Πανθήρων
Τι έχει μείνει σήμερα από το κίνημα black power;
Αντιλαμβάνομαι το κίνημα black power –ή ό,τι ονομάζαμε τότε κίνημα της μαύρης απελευθέρωσης- ως μια συγκεκριμένη στιγμή στην πορεία της διεκδίκησης της ελευθερίας των μαύρων. Από πολλές πλευρές ήταν μια απάντηση στα στενά όρια του κινήματος για πολιτικά δικαιώματα. Δεν διεκδικούσαμε μόνο νομικά δικαιώματα στο πλαίσιο της κοινωνίας όπως ήταν, αλλά διεκδικούσαμε και άλλα ουσιαστικά δικαιώματα –εργασία, στέγαση, περίθαλψη, εκπαίδευση κτλ- και αμφισβητούσαμε την ίδια τη δομή της κοινωνίας. Αυτά τα αιτήματα –όπως το να σταματήσουν οι ρατσιστικές φυλακίσεις, η αστυνομική βία και η καπιταλιστική εκμετάλλευση- κωδικοποιήθηκαν στα δέκα σημεία του προγράμματος του Κόμματος των Μαύρων Πανθήρων.
Αν και οι μαύροι ως άτομα έχουν καταλάβει υψηλές θέσεις στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ιεραρχία (με το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα το 2008), η συντριπτική πλειονότητα των μαύρων υφίστανται οικονομικό, εκπαιδευτικό και ποινικό ρατσισμό σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι την εποχή πριν το κίνημα για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Από πολλές απόψεις, τα αιτήματα του προγράμματος των δέκα σημείων είναι τόσο επίκαιρα –ίσως και ακόμα περισσότερο- όσο ήταν τη δεκαετία του ‘60 όταν διατυπώθηκαν για πρώτη φορά.
…………………..
Πιστεύετε ότι είναι καιρός να αποστασιοποιηθεί ο κόσμος εντελώς από τα μεγάλα πολιτικά κόμματα και από αυτό που οι «ηγέτες» μας αποκαλούν αντιπροσωπευτική δημοκρατία; Δεν θα έπρεπε να λάβει τέλος αυτή η φάρσα, να πάψουμε να ψηφίζουμε και να αρχίσουμε να δημιουργούμε κάτι από τα κάτω προς τα πάνω, κάτι νέο και φυσικό;
Σίγουρα δεν πιστεύω ότι τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα μπορούν να γίνουν ο βασικός φορέας των αγώνων μας, αλλά πιστεύω ότι ο χώρος των εκλογών μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πεδίο στο οποίο να οργανωθούμε. Στις ΗΠΑ χρειαζόμαστε ένα ανεξάρτητο κόμμα εδώ και πολύ καιρό –ένα αντιρατσιστικό, φεμινιστικό και εργατικό κόμμα. Επίσης βρίσκω ότι έχετε απόλυτο δίκιο να αναγνωρίζετε τον ακτιβισμό από τα κάτω ως το σημαντικότερο συστατικό οικοδόμησης ριζοσπαστικών κινημάτων.
…………………………….
Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι είχατε ενταχθεί στους Μαύρους Πάνθηρες και κάποιοι πιστεύουν και ότι ήσασταν ένα από τα ιδρυτικά τους μέλη. Μπορείτε να εξηγήσετε ποιος ήταν τότε ο ρόλος σας και η σχέση σας μαζί τους;
Δεν ήμουν ιδρυτικό μέλος του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων. Το 1966 σπούδαζα στην Ευρώπη, τη χρονιά που ιδρύθηκαν οι Μαύροι Πάνθηρες. Αφού έγινα μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1968 έγινα και μέλος του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων και συνεργάστηκα με την τοπική τους οργάνωση στο Λος Άντζελες, όπου είχα αναλάβει την πολιτική εκπαίδευση. Ωστόσο κάποια στιγμή οι επικεφαλής αποφάσισαν ότι τα μέλη των Μαύρων Πανθήρων δε θα μπορούσαν να έχουν σχέσεις και με άλλα κόμματα και τότε αποφάσισα να αποσυρθώ από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Συνέχισα να συνεργάζομαι με τους Μαύρους Πάνθηρες και να τους υποστηρίζω. Όταν βρέθηκα στη φυλακή οι Μαύροι Πάνθηρες ήταν βασική δύναμη που διεκδίκησε την ελευθερία μου.
…………………………….
Υπάρχουν πολλά μέσα αντίστασης διαθέσιμα σε ανθρώπους που καταπιέζονται από ρατσιστικά ή αποικιοκρατικά καθεστώτα ξένης κατοχής (Πρόσθετο Πρωτόκολλο 1 των Συμβάσεων της Γενεύης), συμπεριλαμβανομένης και της ένοπλης αντίστασης. Σήμερα το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη έχει δεσμευτεί στην επιλογή της μη-βίαιης αντίστασης. Πιστεύετε ότι αυτό αρκεί για να λήξει το ισραηλινό απαρτχάιντ;
Τα κινήματα αλληλεγγύης είναι, βέβαια, από τη φύση τους μη-βίαια. Στη Νότια Αφρική, αν και οργανώθηκε διεθνές κίνημα αλληλεγγύης, το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο και το Κομμουνιστικό Κόμμα Νότιας Αφρικής αποφάσισαν ότι χρειάζονταν και ένοπλο τμήμα του κινήματός τους: το Umkonto We Siswe (Ακόντιο του Έθνους). Είχαν κάθε δικαίωμα να πάρουν μια τέτοια απόφαση. Παρόμοια, εξαρτάται από τους Παλαιστινίους ποιες μέθοδοι θα θεωρήσουν ότι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να στέψουν με επιτυχία τον αγώνα τους. Ταυτόχρονα είναι σαφές ότι αν το Ισραήλ απομονωθεί πολιτικά και οικονομικά, πράγμα για το οποίο παλεύει η καμπάνια μποϊκοτάζ-κυρώσεις-όχι επενδύσεις, δε θα μπορεί πια να εφαρμόζει τις πρακτικές απαρτχάιντ. Αν για παράδειγμα στις ΗΠΑ αναγκάσουμε τον Ομπάμα να σταματήσει την υποστήριξή του στο Ισραήλ με οχτώ εκατομμύρια δολάρια τη μέρα, αυτό θα είχε σημαντικό αποτέλεσμα ως πίεση για να λάβει τέλος η κατοχή.
…………………..
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε ολόκληρη στο www.jadaliyya.com, ενώ εκτενές απόσπασμα παρουσιάστηκε στο The Nation.
Μετάφραση: Ματίνα Καραγιαννίδου-Σταμπουλή
Πηγή: Εποχή
