To θέμα είναι αυτό, ο Ρωμανός και κανένα άλλο. Τα άλλα έχουν παγώσει. Και είναι αυτό το θέμα γιατί όπως και να αναφερθείς σε αυτό κάνεις λάθος. Και από το λάθος σου μπορείς και συ και ο άλλος , και συ από το λάθος του άλλου, να διαγνώσετε το ιστορικό της σκέψης και των συναισθημάτων , τον τρόπο που υπερασπίζεστε ή μάχεστε τον εαυτό σας και τους άλλους. Το πόσο προσωποπαγή κίνητρα καλύπτονται πίσω από τις αμερόληπτες και στεγνά εννοιολογικές πολιτικές προσεγγίσεις ( από καραδεξιές μέχρι αναρχο-ουτοπικές ) το πόσο συμπεριλαμβάνουν και τον κόσμο οι τοποθετήσεις με εμφανή την ψυχολογική προβολή.
Οι ενενήντα εννιά στις εκατό απόψεις , πιθανά και οι εκατό στις εκατό, μεροληπτούν και το θέμα είναι προς ποια κατεύθυνση;
Aυτοί που ψυχοπονούν για τα νιάτα και την ζωή του Ρωμανού ( μερικοί, πολλοί εντελώς αιφνίδια και αντιφατικά, ανάμεσα στα υπόλοιπα πολιτικά συμφραζόμενα τους ) δίνουν τα ρέστα τους, απωθώντας στο περιθώριο της οπτικής τους γωνίας στο ποιο είναι το όριο υποχώρησης, που η ζωή σταματά να είναι αυταξία, πόσο κομμάτι της μπορεί να δεσμευτεί στη ζωτικότητα καθεαυτή και να είναι δέσμιο σε κάθε εκφυλισμό μιας ιδεατά αξιοπρεπούς ζωής, Μια καλή διαχρονική απάντηση σε αυτή την κατηγορία δίνουν οι αυτόχειρες των τεσσάρων τελευταίων χρόνων, αλλά και οι αυτόχειρες για λόγους συνειδησιακούς από όλες τις εποχές. Ξεχωρίζω ειδικά τους επιζήσαντες του ολοκαυτώματος που αυτοκτόνησαν υστερόχρονα, μετά από εικοσιπέντε και τριάντα χρόνια όπως ο ποιητής Πωλ Τσέλαν και ο στοχαστής Πρίμο Λέβι.
Παρότι η συντριπτική πλειοψηφία δεν αυτοκτονεί , δεν σημαίνει κιόλας ότι περνά ξυστά από τις συνειδησιακές κρίσεις που αφορούν τον εξευτελισμό της ανθρώπινης υπόστασης που φτάνει ως τον φόνο και δεν υφίσταται μια καθοριστική ψυχική διαταραχή, που αδιάγνωστη περνά και σαν κανονικότητα. ( και βέβαια είναι φόνος ή έλλειψη πρόνοιας μιας κοινωνίας για ανθρώπους που τους αναλώνει, τους χρησιμοποιεί και κατόπιν τους πετά νέους ακόμα ή και ηλικιωμένους κι ανήμπορους , ανέλπιδους στο πουθενά )
Υπάρχουν βέβαια και οι εντυπωσιακοί που έχοντας τάξει τον εαυτό τους στην επαναστατική συμμόρφωση ή αντιπαράθεση με το παρελθόν των κοινωνικών αγώνων, χρησιμοποιούν βέβαια την συγκυρία που οι ενέργειες του Ρωμανού δημιούργησαν, απαξιώνοντας τες ταυτόχρονα. Υπογραμμίζοντας το ανεδαφικό σε επίπεδο μαζικών αγώνων , τέτοιων ατομικών περιπτώσεων. Αφενός δεν νομίζω ότι ο Ρωμανός και οι σύντροφοι του από τα κείμενα τους φαίνονται να συντάσσονται στην ουτοπία ενός καθολικού κοινωνικού μετασχηματισμού αφ΄ ετέρου προσωπικά εντυπωσιάζομαι από ανάλογες υπεροπτικές τοποθετήσεις, που δεν στέκονται τουλάχιστον στο πόσα έχουν κατορθωθεί σε αντιδιαστολή με τις παρορμητικές εφηβικές ενέργειες από τους συντεταγμένους – όπως κατ΄ ευφημισμόν πια ονομάζονται – κομματικοποιημένους ή ιδεολογικά καθορισμένους κοινωνικούς αγώνες.
Ο Ρωμανός κατά πάσα πιθανότητα θα πεθάνει. Η ηρωοποίησή του είναι μάταιη , όπως και ιστορικά τεκμηριωμένα πια, η ηρωοποίηση επαναστατών ηγετών, αρχετυπικών κινηματικών μορφών κλπ. Γιατί είναι μάταιη ; Γιατί χωρίς να το έχουμε επισημοποιήσει και χωρίς να έχει γίνει θέσφατο , η αντίληψη μας συλλαμβάνει όλο και περισσότερο το άτομο σφαιρικά επιδιώκοντας μύχια την μεγαλύτερη δυνατή ισορροπία όχι μόνο στα έργα με τα λόγια, τις προθέσεις και τα αποτελέσματα, αλλά πια και ανάμεσα στη ζωή που αναλώνεται και τον ονομαζόμενο αξιακό χώρο
Η ηρωοποίηση του είναι μάταιη λοιπόν αλλά και η κατ΄ ελάχιστον υποτίμηση του, η απώθηση της ατομικής του προσφοράς στην θεωρητική κουβέντα για τον ρόλο ( τον κάθε ρόλο που υπάρχει πάντα για να σε βάζει σε γόνιμη υποψία ) του ατόμου, από δήθεν ολοκληρωτικά αποστασιοποιημένους και θεωρητικά διαυγείς Ροβεσπιέρους σε όλο το φάσμα και την εμβέλεια της επαναστατικής θεωρίας, είναι προφανώς φθονερή, μνησίκακη και πρακτικά ατελέσφορη αφού αυτό το αφ΄ υψηλού ποτέ δεν συμπίπτει με την ώρα και τον τόπο.
Ούτε εγώ συμμερίζομαι ιδέες και τοποθετήσεις του Ρωμανού απόλυτες. Ούτε και ιδέες και τοποθετήσεις που τις αντικρούουν. Αν οι απόψεις είναι σαν τις κωλοτρυπίδες που λένε οι Άγγλοι, εδώ εφαρμόζει μια χαρά όπως και σε πλείστες όσες περιπτώσεις.
Θα προτιμούσα να τον δω να μεγαλώνει και να εξαργυρώνει το αγωνιστικό του παρελθόν , όπως η συντριπτική πλειοψηφία των αγωνιστών εξάλλου, να δω τα στάδια της μετατροπής του ή σε ξεκάθαρα συστημικό. η σε ηλικιωμένο αναρχικό με τις σχετικές καβάντζες του, πιτσιρικάδες να του περιποιούνται την αίγλη κλπ.
Θα προτιμούσα να προλάβει να νοιώσει οτι δεν είχε άδικο , δεν είχε και δίκιο, ότι το θέμα έχει πολλά επίπεδα και ανεξάντλητες αναγνώσεις, ότι άξιζε να ζήσει μόνο και για να δει μεγαλύτερο μέρος του τοπίου, να βασιλέψει και να δύσει έχοντας ενεργοποιήσει και αναλώσει πολύ περισσότερες δυνάμεις και δυνατότητες, τόσες όσες σε κάνει η στόφα του των εικοσιτόσο χρόνων και ο τρόπος που διέρχεται σαν ψυχή τα βιώματα του, να φαντάζεσαι.
Αν ήμουν φοιτητής τώρα, πολιτικοκοινωνική και μεθοδική αμαρτία εξομολογουμένη, θα τον ήθελα συμφοιτητή μου τον Ρωμανό, έστω για μια στιγμή σε ένα προαύλιο να τον δω να παίρνει τις ανάσες του.
Θα ήταν και για μένα ένα είδος άδηλης αναπνοής, για πολλές ανομολόγητες προφάσεις εν αμαρτίαις
