Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΧΟΡΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
Χορός για άτομα με αναπηρία και μη

 Μπαίνοντας στην τρίτη δεκαετία του, το πλέον επιτυχημένο διεθνές φεστιβάλ εκτός κέντρου, αυτό της Καλαμάτας, παρουσίασε φέτος ένα πλούσιο σε..

 Μπαίνοντας στην τρίτη δεκαετία του, το πλέον επιτυχημένο διεθνές φεστιβάλ εκτός κέντρου, αυτό της Καλαμάτας, παρουσίασε φέτος ένα πλούσιο σε παραστάσεις και παράλληλες δράσεις πρόγραμμα υπό τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση της Κατερίνας Κασιούμη και ορατό πάντα το πνεύμα της επί εικοσαετίας καλλιτεχνικής του διευθύντριας και ψυχής του Φεστιβάλ Βίκυς Μαραγκοπούλου που παραιτήθηκε πρόσφατα.

Foto- ΔΦΧΚ 1 - Μέγαρο Χορού Καλαμάτας

Η Κατερίνα Κασιούμη βάδισε με προσεκτικά βήματα πάνω στη γραμμή της προκατόχου της, αξιοποιώντας όχι μόνο τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του ολοκληρωμένου πλέον Μεγάρου Χορού αλλά και άλλους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους της πόλης της Καλαμάτας. Δημιούργησε έτσι με επιτυχία την αίσθηση μιας 12ήμερης γιορτής σε όλη την πόλη που άλλωστε διεκδικεί με σοβαρές πιθανότητες -διαθέτοντας όλες τις προδιαγραφές- τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021.

Μπαλέτο της Λυρικής Σκηνής και Γκαλά Όπερας

Η λαμπρή έναρξη του Φεστιβάλ έγινε στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας (Κεντρική Αίθουσα) με την παραγωγή του μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής «Links» σε χορογραφία του νέου Διευθυντή του (από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο), Αντώνη Φωνιαδάκη σε μουσική Μπαχ και Χαίντελ, παραγωγή που είχε κάνει πρεμιέρα στην Αθήνα.

Foto- ΔΦΧΚ 2 - Εθνική Λυρική Σκηνή-Φωνιαδάκης, Links

Το κοινό της Καλαμάτας έσπευσε να κλείσει από πολύ νωρίς θέσεις και για τις δύο παραστάσεις της Λυρικής ενώ sold out ήταν εξ αρχής και η παράσταση που έκλεισε το Φεστιβάλ στον ίδιο χώρο: το Γκαλά Όπερας με τον Δημήτρη Πλατανιά και τον Γιάννη Χριστόπουλο που συνόδεψε η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη μουσική διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη -παράσταση που έγινε και με την υποστήριξη του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής Καλαμάτας», δείχνοντας την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης.

Χορεύοντας στο Μουσείο

Από την άλλη πλευρά, μια ενδιαφέρουσα παράλληλη εκδήλωση εκτός του χώρου του Μεγάρου ήταν αυτή που έλαβε χώρα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας με τίτλο «Μυθικοί Χοροί της Μεσσηνίας». Η Barbara Kane, Αμερικανίδα χορεύτρια και χορογράφος πολιτογραφημένη Ευρωπαία, είναι η ιδρύτρια της «Ομάδας Χορού Ισιδώρας Ντάνκαν» (Λονδίνο & Παρίσι) που έχει ως στόχο να προωθήσει τον χορό της Ντάνκαν μέσω εργαστηρίων, διαλέξεων παραστάσεων. Η ομάδα της Μπάρμπαρα Κέην ειδικεύεται στους ομαδικούς χορούς της Ντάνκαν ενώ η ίδια εμπνέεται τις δικές της χορογραφίες από τα διδάγματα εκείνης καθώς μαθήτευσε πλάι σε μαθητές των Λίζας και Ελίζαμπεθ Ντάνκαν, υιοθετημένες κόρες της Ισιδώρας που ίδρυσαν σχολές χορού.

 Barbara Kane

Ανάμεσα στα πολύτιμα αρχαιολογικά ευρήματα της Έκθεσης (με διάρκεια από 30/6 – 31/10/2016) που φιλοξενεί το Αρχαιολογικό Μουσείο, εκθέματα όπου αναπαρίστανται αρχαίοι χοροί από τους μυκηναϊκούς χρόνους, την κλασική εποχή -όταν έλαμψε η αρχαία Μεσσήνη- έως τον συρτό χορό του 18ου αιώνα, η Κέην χορογραφεί, ξεναγώντας παράλληλα το κοινό στο Μουσείο, έργα της Ισιδώρας και της Λίζας Ντάνκαν αλλά και δικά της με τη συμμετοχή στην ερμηνεία της συνιδρύτριας της «Ομάδας», Françoise Rageau, των Meg Brooker και Julia Pond καθώς και της δικής μας Σάντρας Βούλγαρη. Μια διαφορετική εμπειρία όπου το Μουσείο γίνεται ζωντανός οργανισμός και τα εκθέματα συνδιαλέγονται με τα σύγχρονα σώματα.

Η Κέην δίδαξε άλλωστε και δεκαήμερο Σεμινάριο με τίτλο «Οι αρχαίοι μύθοι, η μουσική του Γκλουκ και ο Χορός της Ισιδώρας Ντάνκαν» παρουσιάζοντας στο Στούντιο του Μεγάρου Χορού το αποτέλεσμα των εργασιών του σεμιναρίου.

Foto- ΔΦΧΚ 4 - Barbara Kane, Μυθικοί χοροί Μεσσηνίας

Στη συνέχεια θα παρουσιάσω, επιλέγοντας από τις ποικίλες και ενδιαφέρουσες παραγωγές για κάποιες από τις οποίες θα επανέλθω με άλλο σημείωμα, δύο από τις παραστάσεις του προγράμματος των οποίων το κοινό χαρακτηριστικό ήταν η συμμετοχή στο δυναμικό τους και ατόμων με αναπηρία.

Χορεύοντας στο Πάρκο των Σιδηροδρόμων: «Drops of Peace»

Το Πάρκο των Σιδηροδρόμων τέμνει κάθετα την πόλη με πλούσια βλάστηση αλλά και μουσειακά εκθέματα πανέμορφων βαγονιών και ατμομηχανών παλιάς εποχής, αποτελώντας έναν από τους βασικούς δασικούς πνεύμονες της Καλαμάτας και ταυτόχρονα ανοικτό μουσειακό χώρο πολιτιστικού περιπάτου. Κατά μήκος όλου αυτού του Πάρκου, ως σε περίπατο που κρύβει εκπλήξεις, παρουσιάστηκε η χορευτική περφόρμανς των Sophie Bulbulyan (Ομάδα DkBel), Λίας Χαράκη (Ομάδα Pelma) και Αποστολίας Παπαδαμάκη (Ομάδα Quasi Stellar), με τίτλο «Drops of Peace». Πρόκειται για μια σύμπραξη ομάδων από τη Γαλλία, την Κύπρο και την Ελλάδα, ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» και αποτελεί μέρος ενός καινοτόμου πρότζεκτ με τίτλο «Η υποβρύχια καρδιά της Μεσογείου».

Το πρώτο μέρος του, άλλωστε, του οποίου μνήμες επανέρχονται στην παρούσα περφόρμανς, παρουσιάστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο κάτω από τον Ναό του Ποσειδώνα, στο Σούνιο, και είχε τίτλο «Drops of Breath»: επρόκειτο για την πρώτη υποβρύχια παράσταση στον κόσμο με τη συμμετοχή, μάλιστα, ατόμων με αναπηρία.

Drops of Peace, Bulbulyan-Haraki-Papadamaki

Νερό, αναπνοή, μνήμες συνθέτουν την παρούσα site specific περφόρμανς που συνοδευόταν ανά τόπους από προβολές της προηγούμενης υποβρύχιας περφόρμανς λειτουργώντας έτσι ως συνδετικός κρίκος των δύο αλλά και ως ανάμνηση εμπειρίας-μνήμες νερού, ειδικά των χορευτών που συμμετείχαν και σε εκείνη.

Τέτοια ήταν η περίπτωση της Ειρήνης Κουρούβανη, ατόμου με αναπηρία η οποία, εδώ, σκαρφαλωμένη σε βραχάκια κάνει κινήσεις κολυμβήτριας ενώ καταθέτει λεκτικά την εμπειρία της με έμφαση στην ελευθερία που αισθάνθηκε μέσα στο νερό: το σώμα της γίνεται εκεί πάλι υγιές, αρτιμελές, δυνατό, το υδάτινο στοιχείο ξαφνικά καταργεί τη διαφορετικότητα, καταλύει τα όρια μεταξύ αναπηρίας και μη. Το σώμα, μέσα στο νερό, μπορεί και χορεύει. Κατάθεση χωρίς φόρτιση αλλά συγκινητική, συνοδευόμενη από συνεχείς κινήσεις των άνω άκρων, του κορμού, του κεφαλιού, έχοντας εγκαταλείψει στην άκρη το αναπηρικό της καροτσάκι καθώς επιδιώκει να ανασυστήσει μπροστά μας τη μνήμη του νερού, τη μνήμη της ελευθερίας.

 Drops of Peace, Bulbulyan-Haraki-Papadamaki 1

Σε άλλο από τα επτά σημεία που ο περιπατητής έπρεπε να ανακαλύψει και να σταθεί όσο αυτός ήθελε, ένα άλλο άτομο με αναπηρία στο καροτσάκι του γυρνά μανιασμένα γύρω από μια γούρνα ενώ μέσα στο νερό της προβάλλονται αποσπάσματα από την περφόρμανς «Drops of Breath». Σε μια από τις στάσεις, άλλωστε, υπάρχει μόνον βιντεοπροβολή της πρώτης περφόρμανς αλλά η προβολή της γίνεται, κυριολεκτικά, στην αγκαλιά που σχηματίζουν τα ανοιχτά χοντρά κλαριά ενός δένδρου. Το επίγειο υποδέχεται και χρωματίζεται από το θαλασσινό συμφύροντας τα διαφορετικά φυσικά στοιχεία, καταλύοντας τα αντιθετικά σχήματα (σχεδιασμός προβολών: Αλέξανδρος Αναγνωστόπουλος).

Οι φωτισμοί -διαφορετικοί για τον κάθε περφόρμερ- δηλώνουν και το μέρος της δράσης του: κάποιοι συνοδεύονται από μουσική (πρωτότυπη μουσική & σχεδιασμός ήχου: Τρύφων Κουτσουρέλης) όπως ο χορευτής στον εξώστη ενός παλιού βαγονιού με την έντονη χορογραφία.

Στο τέλος της διαδρομής, ένα ζευγάρι χορεύει μια μάλλον κλασική χορογραφία που ενθουσιάζει καθώς ο κόσμος βρίσκεται όρθιος ή καθισμένος κυριολεκτικά πάνω στα πόδια των χορευτών, αναγκασμένος να μετακινείται διαρκώς καθώς ελίσσεται η χορογραφία.

Ωστόσο, η «στάση» που βρήκα ως την πλέον επιτυχή καθότι πλήρως ενταγμένη στο φυσικό περιβάλλον, δικαιολογώντας απόλυτα τον όρο της site specific περφόρμανς, ήταν εκείνη όπου η ύπαρξη φωτισμού και μουσικής μόνον σε προϊδέαζαν ότι υπήρχε δράση καθώς ο χορευτής ήταν χαμένος μέσα στα φυλλώματα του τεράστιου δένδρου. Μόνο τα σκιρτήματα των φωτισμένων φύλλων έκαναν αισθητή την παρουσία του. Προσπαθώντας να μετακινηθεί ανάμεσα στα επίφοβα κλαριά που λύγιζαν ή να βρει στέρεα πατήματα στον κορμό, ο περφόρμερ δεν έπαυε να χορογραφείται σε όλο του το σώμα, ακόμη και στο άπλωμα του χεριού για να αδράξει ένα κλαδί. Επρόκειτο για ένα παιχνίδι φανερού-κρυφού, έναν συγκρητισμό του φυτικού και του ζωικού, του πατώ και ίπταμαι.

Drops of Peace, Bulbulyan-Haraki-Papadamaki 2

Μικρή αντίρρηση: όλοι οι χορευτές ήσαν ομοιόμορφα ντυμένοι με κόκκινες μπλούζες που τους διαφοροποιούσαν εξ αρχής – από τη στιγμή που μας συστήθηκαν και μας έδωσαν βασικές οδηγίες περιήγησης σε τρεις γλώσσες. Ωστόσο, πιστεύω ότι θα έπρεπε στη συνέχεια, ενδυματολογικά, να προσαρμοστεί ο καθένας στον χώρο και τη δράση του. Έτσι, θεωρώ ότι θα ήταν αποτελεσματικότερη, για παράδειγμα, η «κολύμβηση» της Κουρούβανη φορώντας πάνω στους εκτός τόπου βράχους τη στολή βατραχανθρώπου που φόραγε στη υποβρύχια περφόρμανς. Θεωρώ επίσης ότι ο άντρας στο δέντρο θα ήταν πλήρως αφομοιωμένος στο περιβάλλον του είτε γυμνός είτε με φόρμα στα χρώματα των φυλλωμάτων καθώς η κόκκινη μπλούζα διέλυε την ατμόσφαιρα μαγείας που δημιουργούσε.

Παρόλα αυτά, οι τρεις χορογράφοι δημιούργησαν μια δυναμική περφόρμανς- εμπειρία που αγκαλιάστηκε από πλήθος κοινού, δημιουργώντας ατμόσφαιρα γιορτινή για νέους αλλά και τα πολλά παιδιά που παρακολούθησαν εντυπωσιασμένα τα δρώμενα. Ένα «λαϊκό», ποιοτικό θέαμα.

Χόρεψαν οι: Ειρήνη Κουρούβανη, Αντώνης Στρούζας, Thierry Maboang, Ombline Noyer, Michée Quenum, Raymond Siopathis, Aymeric Fournier.

Μέγαρο Χορού: Candoco Dance Company

Χαρακτηριστικό της αγγλικής ομάδας των Pedro MachadoStine Nilsen είναι η μικτή σύστασή της από χορευτές με ή χωρίς αναπηρία. Πράγματι, τέσσερις από τους συμμετέχοντες ήταν με αναπηρία είτε στο ένα χέρι είτε στο ένα πόδι είτε με πλήρη καθήλωση σε αναπηρικό καροτσάκι. Το γεγονός δημιουργεί ιδιαίτερες προκλήσεις στους εκάστοτε προσκεκλημένους χορογράφους, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση τον Alexander Whitley, χορογράφο του «Beheld» (2015) και τον Thomas Hauert, χορογράφο του «Notturnino» (2014).

Candoco Dance Co

Το «Beheld» έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 2015 στο Laban Theatre του Λονδίνου. Με βασικό σκηνικό αντικείμενο ένα τεράστιο ύφασμα 100 μέτρων από λίκρα, οι χορευτές δοκιμάζουν τις δυνατότητες του χώρου σε σχέση με το σώμα σε μια διαδικασία ένταξης και αποκλεισμού. Δυνατή χορογραφικά η σκηνή μπροστά στον καθρέφτη. Ωστόσο, η όλη χορογραφία, υπό την έντονη μουσική του Nils Frahm που δεν μοιάζει πάντοτε να καθορίζει τις κινήσεις αλλά να επιβάλλεται στο θέαμα ερήμην τους, κινήθηκε με άξονα να αναδείξει τη χορευτική δεινότητα των χορευτών με αναπηρία, τη σωματική τους ρώμη και επιδεξιότητα. Η απουσία δραματουργικής στόχευσης ήταν περισσότερο από ορατή. Επίσης, η όλη χορογραφία είχε σχηματοποιηθεί με βάση μια συνήθη ιταλική σκηνή και όχι το μεγάλο Αμφιθέατρο του Μεγάρου Χορού που αναγκαστικά δημιουργεί άλλες οπτικές θέασης.

Η ίδια ανάγκη ανάδειξης των δεξιοτήτων των χορευτών με αναπηρία επεβλήθη και στη χορογραφία του «Notturnino». Και φυσικά δεν μπορεί να μην θαυμάσει κανείς αυτές τις δεξιότητες, ειδικά του χορευτή με το αναπηρικό καροτσάκι το οποίο γίνεται κυριολεκτικά ο παρτεναίρ του σε περίπλοκες όσο και φαντασμαγορικές επιδόσεις. Εδώ, ωστόσο, υπάρχει πίσω από την όλη χορογραφία μία δραματουργία καθώς η όλη σύλληψη στηρίζεται στο ντοκυμανταίρ «Tosca’s Kiss» (1984) του Daniel Smith που γύρισε σε ένα οίκο ευγηρίας στο Μιλάνο με τροφίμους συνταξιούχους τραγουδιστές όπερας.

Foto- ΔΦΧΚ 11 - Candoco Dance Co

Στην παράσταση διατηρείται ατόφιο όλο το ηχητικό υλικό του ντοκυμανταίρ, με μαρτυρίες, κουτσομπολιά, παράπονα, αναμνήσεις για συμπράξεις με μεγάλα ονόματα της όπερας αλλά και επιτόπιες αποδόσεις αποσπασμάτων από όπερες από τους υπέργηρους συμμετέχοντες στο ντοκυμανταίρ. Πρόκειται πράγματι για ένα πλούσιο όσο και ενδιαφέρον υλικό που η χορογραφία δεν επεξεργάστηκε δραματουργικά υπό το άλλοθι της αυτοσχεδιαστικής επιλογής. Μόνο που έτσι προέκυψε μάλλον ένα κομφούζιο όπου όσα ακούγονταν ελάχιστη σχέση είχαν με όσα κινησιολογικά αποδίδονταν, καθώς δεν υπήρχε ούτε καν ο διακριτός ρόλος του συνεντευξιαστή ενώ οι παρεμβολές των διαφορετικών συνεντευξιαζόμενων με γεροντικές φωνές στα ιταλικά δεν άφηναν να φανούν ρόλοι. Ακόμη και τα κοστούμια που φορούσαν οι χορευτές (Νατάσα Σταματάρη) περισσότερο δημιουργούσαν σύγχυση παρά ξεκαθάριζαν τα τεκταινόμενα.

Η αλήθεια είναι ότι η ιδέα ήταν ευφυής καθώς, τελικά, η φθορά λόγω γηρατειών συναντούσε τα μηχανικά υποβασταζόμενα σώματα των χορευτών – αυτά που έφεραν τη δική τους «φθορά». Και η σκηνή του τέλους όπου όλοι οι χορευτές εμφανίζονται με δεκανίκια επιβεβαιώνει τόσο τη σχέση που θέλησε να προβάλει η παράσταση όσο και το μήνυμα της μη διαφορετικότητας.

Τελικά, επρόκειτο για μια πλούσια ως θέαμα και τεχνική παράσταση της οποίας το βασικό μειονέκτημα – σύνηθες σε παραστάσεις σύγχρονου χορού- ήταν η απουσία δραματουργίας. Δυστυχώς, όταν ακόμη και οι σκηνοθέτες θεάτρου με δεδομένο το γραπτό κείμενο συνεργάζονται με δραματουργούς, οι περισσότεροι χορογράφοι αυτοχρήζονται δραματουργοί όταν δεν αντιμετωπίζουν την ύπαρξη δραματουργίας στο έργο τους ολότελα περιττή.

Candoco Dance Co 1

Χόρεψαν οι: Megan Armichaw, Joel Brawn, Tanja Erhart, Adam Gain, Andrew Graham, Jason Mabana, Laura Patay, Toke Broni Strandby.

Το 22ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, με την καλλιτεχνική διεύθυνση της Κατερίνας Κασιούμη, την υποστήριξη των δημοτικών αρχών, τους πάντα αποτελεσματικούς και φιλικούς προς το κοινό συντελεστές του στην παραγωγή (όπως η Βούλα Λαδά, υπεύθυνη οργάνωσης παραγωγής) ή στην επικοινωνία (υπεύθυνη Χαρά Πετρούνια), συνέχισε τη μακρόχρονη, μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα, πορεία ενός αναγκαίου όσο και πολύτιμου διεθνούς, εκτός κέντρου, θεσμού αποδεικνύοντας ότι, παρά τις δυσκολίες, το πολιτιστικό πρόσωπο της περιφέρειας μπορεί να ανθεί όταν υπάρχει θέληση, οργάνωση, όραμα.

Οι φωτογραφίες των παραστάσεων είναι του Ηλία Γεωργουλέα.

* Καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Απόψεις