Αν πρέπει να ξεχωρίσουμε ένα πρόσωπο με την μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση ενός μουσικού στιλ, αυτός είναι ο Robert Johnson. ‘Ένας από τους πιο χαρισματικούς μουσικούς που υπήρξαν ποτέ, ήταν για πολλά χρόνια γνωστός μόνο σε περιορισμένο κοινό, ώσπου το 1961 κυκλοφόρησε ο δίσκος King of Delta Blues Singers από την Columbia που τον παρουσίασε σε ένα ευρύτερο κοινό ξεκινώντας έτσι το ταξίδι του μύθου του. Χωρίς να είναι υπερβολή, η ροκ μουσική όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, διαμορφώθηκε από τον Robert Johnson. Η σύντομη ζωή του ήταν δραματική και οι πληροφορίες που διαθέτουμε τόσο λίγες που τροφοδοτούν μύθους γύρω από το μοναδικό ταλέντο που διέθετε.
Γεννήθηκε πιθανότατα στις 8 Μαΐου του 1911 στο Hazlehurst του Μισισιπή και ο πραγματικός του πατέρας, για τον οποίο λίγα είναι γνωστά, λεγόταν NoahJohnson. Η παιδική του ζωή ήταν περιπετειώδης αφού η μητέρα του Julia Ann, παντρεύτηκε τον Charles Dodds όταν ο Robert ήταν ενός έτους και απέκτησε μαζί του 10 παιδιά. Ο Dodds, που κατείχε δική του γη, αναγκάστηκε να φύγει από τον τόπο του έπειτα από διαμάχη με λευκούς κτηματίες και κατέφυγε στο Μέμφις, αλλάζοντας το όνομά του σε Charles Spencer. Ο μικρός Robert, ως Robert Spencer, έμαθε γραφή και ανάγνωση πράγμα σπάνιο για τα τότε κοινωνικά δεδομένα, κάτι που συμπεραίνεται από την υπογραφή του στο πιστοποιητικό γάμου του. Θα επιλέξει να κρατήσει το επώνυμο του πραγματικού του πατέρα.
Σε ηλικία 18 ετών θα παντρευτεί την 16χρονή Virginia Travis. Ένα χρόνο αργότερα η Virginia πηγαίνει στη γιαγιά της για να γεννήσει το πρώτο τους παιδί, όμως η μοίρα παίζει άσχημο παιχνίδι καθώς η μητέρα και το βρέφος πεθαίνουν στη διάρκεια της γέννας. Το γνωστότερο τραγούδι του, το Love In Vain λέγεται ότι γράφτηκε για να αποτυπώσει τη στιγμή του αποχωρισμού του νεαρού ζευγαριού στο σταθμό του τραίνου. Η τραγική απώλεια θα τον σημαδέψει και θα αφοσιωθεί πλέον στη μουσική.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις μεγάλων μουσικών της εποχής όπως ο Son House και ο Willie Brown, ο “μικρός” Robert δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο και αδυνατούσε να σταθεί δίπλα τους στη σκηνή. Το παίξιμό του ήταν μονότονο και πολλές φορές εξόργιζε το κοινό που ξεσπούσε σε αποδοκιμασίες. Όσοι επηρεάστηκαν από τη μουσική ιδιοφυία του Robert Johnson τον γνωρίζουν από τη μουσική του και την ιδιαίτερη τεχνική του στην κιθάρα. Οι πολλοί όμως τον θυμούνται από τον μύθο γύρω από το όνομά του και την περίφημη συμφωνία που έκανε με τον διάβολο.
Διψώντας για φήμη και αναγνώριση πήρε την κιθάρα του και στάθηκε σε ένα σταυροδρόμι τα μεσάνυχτα. Εκεί τον συνάντησε ο διάβολος, πήρε την κιθάρα στα χέρια του, την κούρδισε και άρχισε να παίζει. Όταν επέστρεψε την κιθάρα στα χέρια του Johnson, είχε ολοκληρωθεί το “διαβολικό συμβόλαιο” και ο Johnson με αντάλλαγμα την ψυχή του είχε κερδίσει την αιώνια δόξα. Λέγεται ότι ο ίδιος είχε διηγηθεί πολλές φορές αυτό το περιστατικό, ενώ το ίδιο έκανε και ο Son House για να εξηγήσει την μεταμόρφωση του σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, την οποία μπορούσε να αποδώσει μόνο σε κάποια μεταφυσική συμφωνία. Ο θρύλος αυτός εξελίχθηκε και διαδόθηκε με την πάροδο των χρόνων μετά το θάνατο του Johnson προσδίδοντας μία φαουστική διάσταση στη βιογραφία του.
Δεν ήταν ο μόνος μουσικός στον οποίο αποδόθηκε αυτή η ιστορία. Σύγχρονοί του μουσικοί όπως ο Peetie Wheatstraw και ο Tommy Johnson έχοντας καταλάβει πως μπορούν να γεμίζουν τους χώρους που έπαιζαν πιο εύκολα και αντιλαμβανόμενοι την αξία του μουσικού marketing για εκείνη την εποχή διέδιδαν και για τον εαυτό τους παρόμοιες ιστορίες. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή στην ταινία των αδελφών Κοέν “O Brother Where Art Thou?”, που ο πρωταγωνιστής ονομάζεται Tommy, όχι τυχαία…..
Προφανώς η πραγματικότητα είναι πιο πεζή. Η εντυπωσιακή εξέλιξή του είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και αυταπάρνησης. Έχοντας επιλέξει να ζήσει ως μουσικός και αρνούμενος να ακολουθήσει τον δρόμο που η καταγωγή του προδιάγραφε δεν υπήρχε άλλη λύση παρά να βελτιώσει την τεχνική του. Σημαντικό ρόλο στην μουσική του εκπαίδευση θα παίξει ο Ike Zimmerman με τον οποίο θα περάσει πολλές ώρες μελετώντας και εξασκώντας την τεχνική του. Ταλέντο, εξάσκηση και ένα θείο χάρισμα, τα μακριά του δάχτυλα, θα μεταμορφώσουν μέσα σε ενάμισι χρόνο τον Robert Johnson από άτεχνο κιθαρίστα σε βιρτουόζο. Θα εντάξει στο παίξιμό του τεχνικές που δεν μπορούσε να φανταστεί κανένας ως τότε κάνοντας πολλούς να πουν ότι ακούγοντάς τον νόμιζαν ότι άκουγαν δύο κιθαρίστες να παίζουν μαζί.
Η αναγνώριση ξεκίνησε όταν άρχισε τα ταξίδια του σε διάφορες πόλεις των Η.Π.Α. την εποχή που η χώρα μαστιζόταν από τις συνέπειες της μεγάλης οικονομικής κρίσης του μεσοπολέμου παίζοντας στο δρόμο για τους περαστικούς ή σε τοπικά μπαρ. Η ικανότητά και το ταλέντο του του επέτρεπε να μπορεί να παίζει κάθε τραγούδι που του ζητούσαν, ακόμα και αν το άκουγε για πρώτη φορά. Η αλλόκοτη του συμπεριφορά και η αναφορά στο διάβολο σε πολλά τραγούδια του ενίσχυαν το μύθο για την ιδιότυπη συμφωνία. Ο διάβολος όμως στην αργκό των blues δεν χρησιμοποιείται με τη σημερινή έννοια. Ο διάβολος συμβόλιζε ένα καταπιεστικό αφεντικό, μία γυναίκα που δημιουργεί μπελάδες ή κάποιον που συμπεριφέρεται άδικα, αλλά σε καμιά περίπτωση τον Υπέρτατο Άρχοντα του Σκότους. Ο θρύλος συνδέεται και με τη φοβία που εκείνη την εποχή είχαν οι αφροαμερικανοί για το σκοτάδι, καθώς ήταν πολύ συχνά τα λιντσαρίσματα στο Νότο σε μαύρους που κυκλοφορούσαν έξω τις νύχτες, αλλά και στην Χούντου κουλτούρα των αφροαμερικάνων που συνδύαζε αρχέγονες δοξασίες με την καθημερινότητά τους.
Οι ηχογραφήσεις του Johnson ήταν σχετικά περιορισμένες καθώς μπήκε σε στούντιο μόνο δύο φορές. Η πρώτη έγινε στο Σαν Αντόνιο το Νοέμβριο του ’36, όπου ηχογράφησε 16 τραγούδια σε τρεις μέρες και η δεύτερη το 1937 στο Ντάλας με 13 τραγούδια. Από το υλικό αυτών των ηχογραφήσεων κυκλοφόρησαν 11 δίσκοι 78 στροφών, όμως μόνο το Terraplane Blues θα σημειώσει επιτυχία πουλώντας τότε 5000 αντίτυπα!
Ο θάνατος του Robert Johnson ήρθε για να ενισχύσει κι άλλο το μύθο του. Πέθανε στις 16 Αυγούστου του 1938 πιθανότατα δηλητηριασμένος από έναν ζηλιάρη σύζυγο. Μάρτυρες δηλώνουν ότι τον είδαν διπλωμένο και πεσμένο στα τέσσερα να σφαδάζει από τους πόνους, σαν λύκος που ουρλιάζει, αποδίδοντάς το στον διάβολο που έβγαινε από μέσα του. Ο Johnson ήταν το πρώτο μέλος του Club 27, των σταρ της ροκ που πέθαναν στα 27 τους χρόνια, όπως αργότερα ο Jimi Hendrix, ο Jim Morrison, η Janis Joplin, o Kurt Cobain και η Amy Winehouse.
Το σημείο ταφής του παραμένει μέχρι και σήμερα άγνωστο καθώς θεωρούμενοι τάφοι του υπάρχουν σε περισσότερα από τρία σημεία στο Mississipi, ενώ αγνοείται και η τύχη της κιθάρας του, μιας ακουστικής Gibson L-1. Τα τραγούδια του έχουν διασκευαστεί από πολλούς μεγάλους μουσικούς όπως ο Eric Clapton, o Rory Gallagher, o John Fogerty, οι Rolling Stones, οι Grateful Dead, οι Fleetwood Mac, οι Led Zeppelin και οι Red Hot Chili Peppers.
