Η κυβέρνηση κονταροχτυπιέται με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ και την ηγετική ομάδα της ΓΣΕΕ για την «πατρότητα» του μέτρου. Το άρθρο 74 του νόμου Χατζηδάκη, με το οποίο θεσπίστηκε η ψηφιακή κάρτα, το ψήφισαν από κοινού ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ. Στην πραγματικότητα, η κάρτα εργασίας είχε θεσπιστεί με το άρθρο 26 του Ν.3996/2011 από το ΠΑΣΟΚ, σε μια περίοδο όπου τα αντεργατικά μέτρα, κωδικοποιημένα σε «μνημόνια», έρχονταν με τη μορφή χιονοστιβάδας. Η κυβέρνηση της ΝΔ επανήλθε 10 χρόνια μετά για να εφαρμόσει την ψηφιακή κάρτα εργασίας.
Η ψηφιακή κάρτα αντί για εργαλείο διασφάλισης των δικαιωμάτων των εργαζομένων, όπως η κυβέρνηση ισχυρίζεται, είναι εργαλείο ξεχειλώματος του εργάσιμου χρόνου και «ελαστικοποίησης» των εργασιακών σχέσεων. Είναι το πλέον κατάλληλο για να εφαρμοστεί η λεγόμενη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας», όπως και οι κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διάκριση του εργάσιμου χρόνου σε «ενεργό» και «μη ενεργό». Ετσι εξηγείται και η αδρή χρηματοδότησή της από το Ταμείο Ανάκαμψης.
«Σινιάλο» στην εργοδοσία για ακόμα περισσότερη ασυδοσία
Η κυβέρνηση και οι θιασώτες της ψηφιακής κάρτας υποστηρίζουν ότι με αυτή δεν θα μπορούν πλέον οι εργοδότες να δηλώνουν τα 8ωρα ως 4ωρα γιατί ο εργαζόμενος θα κρατά «τα δικαιώματά του στα χέρια του». Βέβαια, αν το πρόβλημα ήταν καθαρά τεχνικό, τότε σε όσους κλάδους εφαρμοζόταν ήδη σύστημα ωρομέτρησης του χρόνου εργασίας δεν θα παρατηρούσαμε φαινόμενα καταπάτησης των ωραρίων. Το ότι ο εργαζόμενος «κρατάει στα χέρια του» την κάρτα, καθόλου δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να υποχρεωθεί να την χτυπάει σύμφωνα με τις υποδείξεις του εργοδότη του.
Ενας δεύτερος ισχυρισμός τους είναι ότι η τήρηση της εργατικής νομοθεσίας θα ελέγχεται από τη νέα Ανεξάρτητη Αρχή της Επιθεώρησης Εργασίας, η οποία δήθεν θα δρα ως «ουδέτερος τρίτος». Ομως, η Επιθεώρηση ήταν και παραμένει μηχανισμός του αστικού κράτους και καλείται να εφαρμόσει τους νόμους που είναι κομμένοι και ραμμένοι στα μέτρα της εργοδοσίας. Καθόλου τυχαία, ο προσανατολισμός που δίνουν όλες οι αστικές κυβερνήσεις στην Επιθεώρηση Εργασίας είναι για επίλυση των προβλημάτων με κριτήριο την εξασφάλιση της «κοινωνικής συναίνεσης». Ο προσανατολισμός αυτός βάζει εμπόδια σε οποιαδήποτε καλή πρόθεση των επιθεωρητών, κουρελιάζει τις επιστημονικές τους ικανότητες. Υπονομεύει την ουσιαστική εφαρμογή της όποιας νομοθεσίας έχει κατακτηθεί με τους αγώνες του εργατικού κινήματος.
Επιπλέον, καλλιεργούν μια επικίνδυνη αντίληψη που συνεπάγεται περαιτέρω υποβάθμιση της Επιθεώρησης Εργασίας. Ισχυρίζονται ότι με την ψηφιακή κάρτα οι επιθεωρητές Εργασίας θα έχουν πλήρη εικόνα του τι συμβαίνει στην επιχείρηση από το γραφείο τους και, έτσι, υποβαθμίζουν τη σημασία του επιτόπιου ελέγχου. Ετσι, η εισαγωγή της ψηφιακής κάρτας χρησιμοποιείται ως άλλοθι για να μη γίνουν νέες προσλήψεις επιθεωρητών, ενώ η υποστελέχωση αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα της Επιθεώρησης. Λιγοστοί επιθεωρητές έχουν στην αρμοδιότητά τους χιλιάδες επιχειρήσεις με δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους που ασφαλώς αδυνατούν να ελέγξουν. Η αντίληψη αυτή αποτελεί «σινιάλο» προς το κεφάλαιο για έξαρση της εργοδοτικής αυθαιρεσίας και ασυδοσίας σε βάρος των ελάχιστων εργατικών δικαιωμάτων που έχουν απομείνει.
Τα «αντικλείδια» στα χέρια του αφεντικού…
Ο νόμος Χατζηδάκη, οι Υπουργικές Αποφάσεις και όποιες περαιτέρω εξειδικεύσεις αφορούν την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας φρόντισαν εξαρχής να δώσουν στους εργοδότες τα «αντικλείδια» της. Οι δύο πιο χαρακτηριστικοί τρόποι για να συμβεί αυτό είναι οι δυνατότητες που δίνονται στον εργοδότη, πρώτον, να εκτυπώσει ο ίδιος τις ψηφιακές κάρτες των εργαζομένων και, δεύτερον, να ενεργοποιεί μονομερώς την επιλογή της «ευέλικτης προσέλευσης» των εργαζομένων στην εργασία, που μπορεί να φθάσει και τις 2 ώρες!
Η εκτύπωση από τον εργοδότη σημαίνει ότι τελικά η προσωπική ψηφιακή κάρτα του εργαζόμενου δεν είναι και τόσο προσωπική. Ο εργοδότης ή ο προσωπάρχης της κάθε επιχείρησης θα μπορεί να χτυπάει όλες τις κάρτες, απαλλάσσοντας τους εργαζόμενους από το …«άγχος της κάρτας».
Με την «ευέλικτη προσέλευση» ο εργοδότης μπορεί να παρατείνει το τέλος της βάρδιας στην περίπτωση που έχει καθυστερήσει η έναρξή της. Η παράταση αυτή μπορεί να διαρκέσει, σύμφωνα με τον νόμο, έως και 2 ώρες και ισχύει για όλες τις κατηγορίες των εργαζομένων, χωρίς κανένα κριτήριο! Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι το υπουργείο Εργασίας φρόντισε να «χώσει όσο πιο βαθιά γίνεται», να κρύψει, δηλαδή, ότι η διάρκεια της παράτασης μπορεί να φθάσει τις 2 ώρες, αφού η σχετική πρόβλεψη δεν υπάρχει ούτε στον νόμο ούτε στη σχετική Υπουργική Απόφαση παρά μόνο στο «Εγχειρίδιο Χρήσης του ΠΣ Εργάνη για τους εργοδότες»!
Με τη μέθοδο αυτή ο εργοδότης μπορεί να μεταβάλλει καθημερινά την έναρξη και τη λήξη του ωραρίου εργασίας σε ένα εύρος 4 ωρών χωρίς καν να θεωρείται καταχρηστική η συνεχής αλλαγή ωραρίου! Αυτό είναι που θα συμβεί στην πράξη και όχι να πηγαίνει ο εργαζόμενος 2 ώρες αργότερα στη δουλειά και να «μην τρέχει τίποτα», όπως λίγο – πολύ ισχυρίζεται το υπουργείο.
Πέρα απ’ αυτό, το «ευέλικτο ωράριο» προσφέρει στον εργοδότη τη δυνατότητα να καλύψει τα ίχνη της υποδηλωμένης εργασίας. Για παράδειγμα: Εργαζόμενος με ωράριο 08.00 – 16.00 αναγκάζεται να δουλεύει ως τις 18.00. Αν η κάρτα ενεργοποιείται με υπόδειξη του εργοδότη κάθε μέρα στις 10.00 τότε μπορεί «νόμιμα» να κάθεται ως τις 18.00. Στην περίπτωση που γίνει έλεγχος στο διάστημα 08.00 – 10.00 ο εργοδότης εύκολα μπορεί να ισχυριστεί πως ο εργαζόμενος μόλις προσήλθε στην εργασία του καθώς βρίσκεται εντός του διαστήματος «ευέλικτης προσέλευσης» και να «χτυπήσει» την κάρτα. Η «ευελιξία» αυτή δίνεται και για τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης, δηλαδή για την κατηγορία εργαζομένων που πλήττεται σε τεράστιο βαθμό από την υποδηλωμένη εργασία.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η ενεργοποίηση της κάρτας γίνεται σε ελάχιστα δευτερόλεπτα και μπορεί να «χτυπηθεί» αμέσως μόλις γίνει αντιληπτή η παρουσία της Επιθεώρησης Εργασίας, καθώς δεν δίνεται η δυνατότητα στους επιθεωρητές να μπλοκάρουν τις υποβολές για όσο διάστημα διαρκεί ο έλεγχος.
«Σκαπανέας με …στολή στρατηγού»
Τον Νοέμβρη του 2021 εκδόθηκε μια από τις αθλιότερες Υπουργικές Αποφάσεις, σε συνέχεια των αντεργατικών διατάξεων του νόμου Χατζηδάκη. Η απόφαση προσδιορίζει τα κριτήρια με τα οποία διαπιστώνεται ποιοι εργαζόμενοι χαρακτηρίζονται «διευθυντικά στελέχη», με συνέπεια να μην εφαρμόζονται σε αυτούς οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας για τα χρονικά όρια εργασίας.
Μέχρι τώρα έπρεπε να συντρέχουν σωρρευτικά ορισμένες προϋποθέσεις όπως: Πολύ μεγαλύτερες αποδοχές από τον μέσο μισθό, διευθυντικό δικαίωμα πάνω στους εργαζόμενους, θέση εποπτείας μέσα στην επιχείρηση, δικαίωμα λήψης αποφάσεων και υπογραφής αντί για τον εργοδότη κ.ά. Με την Υπουργική Απόφαση τα κριτήρια αυτά εφαρμόζονται πλέον διαζευκτικά και προσδιορίζονται 3 κατηγορίες (Α’, Β’, Γ’) «διευθυντικών στελεχών». Ωστόσο, στην κατηγορία Α’ δεν ορίζονται ως κριτήριο, ούτε καν αόριστα, οι ιδιαίτερα αυξημένες αποδοχές! Αυτό σημαίνει πως ως «διευθυντές» μπορούν να οριστούν, απλώς με έναν όρο στην ατομική σύμβαση, εργαζόμενοι των 900 ευρώ, εργαζόμενοι με τον βασικό μισθό, ακόμα και με μερική απασχόληση! Οσοι βαφτιστούν «Διευθυντές Α’ Κατηγορίας» θα μπορούν να δουλεύουν «νόμιμα» οποιαδήποτε μέρα και ώρα, ακόμα και Κυριακές, αργίες, νύχτες, εντός και εκτός της έδρας της επιχείρησης χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση της επιχείρησης να τους καταβάλλει ιδιαίτερα αυξημένες αποδοχές, χωρίς να τους καταβάλλει ούτε καν τις υπερωρίες τους και τις προβλεπόμενες προσαυξήσεις! Ετσι, δεν καταργείται απλά το 8ωρο αλλά ακόμα και η ίδια η έννοια του ωραρίου εργασίας. Καταργούνται το ανώτατο όριο υπερωριών, ο ελάχιστος χρόνος ανάπαυσης που πρέπει να μεσολαβεί από τη μία βάρδια στην άλλη, τα ρεπό, οι αργίες, οι Κυριακές. Με δυο λόγια, για όσους εργαζόμενους καταχωρίζονται ως «διευθυντές» στην ψηφιακή κάρτα δεν θα δηλώνεται καθόλου ωράριο εργασίας.
Για να αναδειχθεί το τεράστιο μέγεθος της κυβερνητικής υποκρισίας αρκεί να ειπωθεί ότι καταγγελίες συνδικάτων του χρηματοπιστωτικού τομέα αναφέρουν πως σε 4 τράπεζες έχουν χαρακτηριστεί «διευθυντές» 3.000 εργαζόμενοι!
Και ορισμένες τεχνικές «αστοχίες»
Οι τεχνικές «αστοχίες» του συστήματος (…τυχαία;) λειτουργούν κι αυτές υπέρ της εργοδοσίας.
Από τα σεμινάρια που πραγματοποιήθηκαν στην Επιθεώρηση Εργασίας έγινε σαφές πως το περιβάλλον της ψηφιακής κάρτας στο σύστημα «Εργάνη» είναι εξαιρετικά δύσχρηστο για τους επιθεωρητές Εργασίας. Ειδικότερα, δεν υπάρχει η δυνατότητα να εμφανίζονται συγκεντρωτικά για όλους τους εργαζόμενους του παραρτήματος μιας επιχείρησης τα ωράρια εργασίας που έχουν δηλωθεί στο πεδίο «οργάνωση χρόνου εργασίας». Αυτό σημαίνει πως ο επιθεωρητής Εργασίας για να διασταυρώσει τα στοιχεία αυτά μετά από έναν επιτόπιο έλεγχο θα πρέπει να σπαταλήσει πολλαπλάσιο χρόνο για να ελέγξει ένα ένα τα ωράρια για τον κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά. Η συνέπεια αυτής της κατάστασης θα είναι πως οι έτσι κι αλλιώς ελάχιστοι επιθεωρητές θα έχουν ακόμα λιγότερο χρόνο να αφιερώσουν σε επιτόπιους ελέγχους.
Οσες επιχειρήσεις διαθέτουν δικό τους σύστημα ωρομέτρησης του χρόνου εργασίας έχουν τη δυνατότητα άμεσης διασύνδεσης του συστήματος αυτού με τον μηχανισμό της κάρτας εργασίας, ωστόσο μέχρι τώρα υπάρχει τεχνικά η δυνατότητα να κρατούν «διπλά ψηφιακά βιβλία». Με δεδομένη αυτήν την «αστοχία» δεν έχει κανένα νόημα ο επιτόπιος έλεγχος σε αυτήν την κατηγορία των επιχειρήσεων, καθώς θα είναι εφικτό να κάνουν οριστική υποβολή των αλλαγών στην οργάνωση του χρόνου εργασίας μόνο στην περίπτωση όπου πραγματοποιηθεί έλεγχος και μετά από αυτόν, ενώ αν δεν πραγματοποιηθεί έλεγχος απλώς θα διαγράφουν τα δεδομένα από την προσωρινή μνήμη στο τέλος της μέρας.
Η ψηφιακή δυστοπία της καπιταλιστικής αγοράς
Υπάρχουν βέβαια και πιο σοβαρά ζητήματα. Με την καθολική εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας γίνεται το πρώτο βήμα για την ευρεία χρήση εργαλείων ασφυκτικής ψηφιακής επιτήρησης της αποδοτικότητας της εργασίας. Σε δεύτερο χρόνο μπορεί να «κουμπώσουν» πάνω στην ψηφιακή κάρτα λογισμικά με τρομακτικές δυνατότητες που ήδη χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό, από ορισμένους «πρωτοπόρους» επιχειρηματικούς ομίλους. Το πιο γνωστό παράδειγμα εφαρμογής τέτοιας τεχνολογίας είναι οι φορητοί σαρωτές που χρησιμοποιούνται στις αποθήκες της «Amazon» για την παρακολούθηση της απόδοσης των εργαζομένων (χιλιόμετρα που περπατήθηκαν, αντικείμενα που παραδίδονται ή συσκευάζονται), σε σχέση με τους στόχους παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των διαλειμμάτων τουαλέτας. Σύμφωνα με μια βρετανική έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2018 από την «Organise», το 74% των εργαζομένων της «Amazon» απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα φοβούμενοι ότι θα λάβουν προειδοποιήσεις για μειωμένη απόδοση.
Υπάρχει π.χ. το λογισμικό «Monitask», που δίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης «κάθε λεπτού που αφιερώνει σε μια συγκεκριμένη εργασία ή σε ολόκληρο το έργο» ένας εργαζόμενος, καταγράφοντας τα κλικ ποντικιού, τα πατήματα πλήκτρων και την κύλιση, όπως και στιγμιότυπα (screenshot) οθόνης.
Με αυτά τα εργαλεία, λοιπόν, είναι σαφές πως ο διαχωρισμός του χρόνου εργασίας σε «ενεργό» και «μη ενεργό», σύμφωνα με τις αντιδραστικές κατευθύνσεις της ΕΕ, γίνεται εφικτός «με το πάτημα ενός κουμπιού», με πολύτιμο εργαλείο την ψηφιακή κάρτα.
Διαβάστε ΕΔΩ την εξαιρετικά κατατοπιστική ανάλυση του ΠΑΜΕ Επιθεώρησης Εργασίας για την Ψηφιακή Κάρτα
