Στις ΗΠΑ 44,7 εκατ. πολίτες οφείλουν σπουδαστικά δάνεια συνολικού ύψους πάνω από 1,56 τρισ. δολάρια που αναγκάστηκαν να πάρουν για να καλύψουν το κόστος των διδάκτρων και της φοιτητικής πρόνοιας τόσο στα ιδιωτικά όσο και στα δημόσια πανεπιστήμια – Μία από τα ίδια και στην Ολλανδία όπου ισχύει το ίδιο καθεστώς, καθώς 1,6 εκατ. απόφοιτοι χρωστούν περισσότερα από 28 δισ. ευρώ – Προτού ακόμη κατατεθεί το νομοσχέδιο Μητσοτάκη για τα μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ, οι ελληνικές τράπεζες διαφημίζουν σχετικά δάνεια.
Το χρέος των Αμερικανών σε σπουδαστικά δάνεια, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, ανέρχεται σε 1,56 τρισ. δολάρια! Ναι, καλά διαβάσατε. Τόσα χρωστάνε οι Αμερικανοί στις τράπεζες και στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τις δανειοδοτήσεις που εξασφάλισαν για να σπουδάσουν οι ίδιοι ή τα παιδιά τους στα αμερικανικά κολέγια (δημόσια, μη κερδοσκοπικά και κερδοσκοπικά).
Ολο και περισσότεροι Αμερικανοί βρίσκονται εγκλωβισμένοι στο αδιέξοδο ενός φαύλου εκπαιδευτικού συστήματος, όπου για να σπουδάσει κανείς ακόμα και σε δημόσιο πανεπιστήμιο χρειάζεται να πάρει ένα μεγάλο τραπεζικό δάνειο για τα δίδακτρα, τη στέγη και το φαγητό. Ομως η δόση του δανείου είναι αβάσταχτη, οι φοιτητές δεν μπορούν να το εξυπηρετήσουν, οι τόκοι αυξάνονται και έτσι σήμερα 44,7 εκατ. πολίτες οφείλουν σπουδαστικά δάνεια συνολικού ύψους πάνω από 1,56 τρισ. δολάρια.
Στις ΗΠΑ όλα τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, δημόσια και ιδιωτικά, έχουν δίδακτρα, ανεξάρτητα από το αν λαμβάνουν ή όχι δημόσιο χρήμα, λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Στα υπέρογκα δίδακτρα προστίθενται οι δαπάνες για σίτιση και στέγαση, που ξεπερνούν τα 10.000 δολάρια τον χρόνο για 9μηνη χρήση δωματίου στις εστίες, οι δαπάνες για τα πανάκριβα βιβλία, υλικά για εργασίες κ.λπ.
Για να αντεπεξέλθουν στο δυσθεώρητο κόστος των σπουδών, 12 εκατ. από τα 20 εκατ. φοιτητές που εγγράφονται κάθε χρόνο στα 4.000 ΑΕΙ αναγκάζονται να πάρουν φοιτητικό δάνειο. Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: το 65% των πτυχιούχων, δηλαδή 45 εκατ. άνθρωποι, έχουν φοιτητικό χρέος μεγαλύτερο από 39.000 δολάρια. Το κατά κεφαλήν χρέος αμέσως μετά την αποφοίτηση ξεπερνάει τα 30.000 δολάρια κατά μέσο όρο.
Η ηλικιακή κατηγορία με το μεγαλύτερο ποσοστό σε φοιτητικά δάνεια είναι οι νέοι 18-29 χρόνων (34%). Οι 35άρηδες έχουν το μεγαλύτερο χρέος με 42.600 δολάρια κατά μέσο όρο και δάνεια που ξεπερνούν 3 φορές το αρχικό ποσό. Η αύξηση στο σύνολο του χρέους των σπουδαστών συμβαίνει αργά αλλά σταθερά, έτσι ώστε όταν θα παρατηρήσουν ότι το νερό βράζει, να είναι ήδη μαγειρεμένοι.
Στην Ευρώπη
Το πρόβλημα αυτό το συναντάμε βέβαια σε όλες τις χώρες που έχουν δίδακτρα (για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ολλανδία κ.α.). Χρεωμένοι μέχρι τον λαιμό από τα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής τους είναι εκατομμύρια φοιτητές στην Ολλανδία, όπου όλα τα πανεπιστήμια –κρατικά και «μη κρατικά»– έχουν επιβάλει δίδακτρα, χωρίς να λογαριάζεται το κόστος για τα πανάκριβα ενοίκια ή ένα δωμάτιο σε φοιτητική εστία. Εκεί που τα «μη κρατικά» πανεπιστήμια είναι πραγματικότητα, εδώ και πολλά χρόνια, οι φοιτητές είναι τελικά πελάτες και στα «δημόσια».
Τα στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας (CBS) είναι ενδεικτικά: 1,6 εκατ. απόφοιτοι πανεπιστημίου στην Ολλανδία χρωστούσαν πάνω από 28 δισ. ευρώ στις αρχές του 2023, ποσό αυξημένο κατά 1,7 δισ. ευρώ από το 2022. Κατά μέσο όρο, οι απόφοιτοι ηλικίας 25-29 ετών χρωστούν 22.900 ευρώ.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στη Βρετανία, όπου η θηλιά του φοιτητικού χρέους σφίγγει στον λαιμό εκατομμυρίων οικογενειών, προσφέροντας «εικόνες από το μέλλον» των μεταρρυθμίσεων που γίνονται και στη χώρα μας, με αποκορύφωμα τον νόμο για την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ.
Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με την Εκθεση Πισσαρίδη, που προβλήθηκε ως η απόλυτη θεραπευτική αγωγή για τα προβλήματα (και) της εκπαίδευσης (ενώ δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα διατεταγμένο πακέτο των νεοφιλελεύθερων προταγμάτων που έχουν διατυπωθεί την τελευταία δεκαετία από τον ΟΟΣΑ, το ΔΝΤ, τον εγχώριο ΣΕΒ κ.λπ.), «στον αναγκαίο εξορθολογισμό της φοιτητικής μέριμνας μπορεί να συμβάλει η εισαγωγή μηχανισμού ατόκων δανείων, με ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής για την κάλυψη του κόστους διαβίωσης στη διάρκεια των σπουδών».
Ναι, λοιπόν, η φοιτητική μέριμνα αποτελεί βασικό στόχο περαιτέρω περικοπής των δημόσιων δαπανών και ανοίγματος νέων επενδυτικών πεδίων. Ο λεγόμενος «εξορθολογισμός» των κρατικών δαπανών για τη φοιτητική μέριμνα περιλαμβάνει παράδοση των εστιών στους ιδιώτες και εργολάβους και δάνεια για τους φοιτητές που θα χρωστούν και θα αποπληρώνουν για τον υπόλοιπο βίο τους.
Οι τράπεζες
Παράλληλα, στην ίδια βάση η Επιτροπή Πισσαρίδη «ζυμώνει» την επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές, προτείνοντας (σε πρώτη φάση) εισαγωγή τέλους επανεγγραφής (με άλλα λόγια, δίδακτρα) για όσους παρατείνουν τις σπουδές τους πέρα από τον προβλεπόμενο χρόνο ολοκλήρωσής τους. Αμ’ έπος αμ’ έργον, οι τράπεζες προσφέρουν «Καταναλωτικά Δάνεια για Γνώσεις και Δεξιότητες», «Καταναλωτικά Δάνεια Εκπαιδευτικών Αναγκών» κ.λπ.
Για παράδειγμα, όπως σημειώνει, στην προτροπή της προς τους υποψήφιους πελάτες η Τράπεζα Πειραιώς: «Επωφεληθείτε από τους προνομιακούς όρους του προγράμματος “Καταναλωτικό Δάνειο για Γνώσεις και Δεξιότητες” για να αποκτήσετε κάποιον πτυχιακό ή μεταπτυχιακό τίτλο, να παρακολουθήσετε πρόγραμμα σε ΙΕΚ, σεμινάρια, μαθήματα εκμάθησης ξένων γλωσσών ή δεξιοτήτων κ.λπ.».
Από κοντά η Alpha Bank για το δικό της «Καταναλωτικό Δάνειο Εκπαιδευτικών Αναγκών», όπως το ονομάζει, επισημαίνει: «Αποκτήστε το καταναλωτικό δάνειο που σας εξασφαλίζει προνομιακό επιτόκιο, σταθερό καθ’ όλη τη διάρκειά του, και σας απαλλάσσει από το άγχος δαπανών, όπως η πληρωμή διδάκτρων (σχολικών, πτυχίου, μεταπτυχιακού ή μαθημάτων ξένων γλωσσών) και η αγορά εκπαιδευτικού υλικού».
