Οι πολύνεκρες μάχες που μαίνονται από το περασμένο Σάββατο στο Σουδάν, με τον πολύπαθο λαό του να πληρώνει για άλλη μια φορά βαρύ φόρο αίματος, αποτελούν νέο επεισόδιο σοβαρής κλιμάκωσης στη σφοδρή ενδοαστική αντιπαράθεση που εντείνεται εδώ και χρόνια στη χώρα, με την ενεργό παρέμβαση ισχυρών καπιταλιστικών κρατών και σε άμεση διασύνδεση με τους εντεινόμενους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς συνολικά στην αφρικανική ήπειρο.
Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης και των «παρεμβάσεων» τίθενται ο σημαντικός ορυκτός πλούτος του Σουδάν και η επίσης κρίσιμη γεωπολιτική του θέση, με τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» της χώρας να μετατρέπονται και σε αυτήν την περίπτωση σε «κατάρα» για τον λαό, ο οποίος βιώνει συνθήκες ακραίας φτώχειας, δεκαετίες πολεμικών συγκρούσεων, συνεχή πραξικοπήματα, χτύπημα των κοινωνικών και δημοκρατικών του δικαιωμάτων.
Ενδεικτικά, σε ό,τι αφορά τον ορυκτό πλούτο, το Σουδάν έχει μεγάλη παραγωγή χρυσού, από την οποία ωστόσο υπολογίζεται ότι περίπου τα δύο τρίτα μεταφέρονται λαθραία στο εξωτερικό. Διαθέτει επίσης σημαντικά κοιτάσματα ουρανίου: Σύμφωνα με παλιότερες κυβερνητικές εκθέσεις υπολογίζονται σε 1,5 εκατ. τόνους (κυρίως στο Νταρφούρ και στα νότια της χώρας, σε περιοχές κοντά στα σύνορα με το Νότιο Σουδάν), στοιχείο που εφόσον επαληθευτεί θα τα καθιστά από τα μεγαλύτερα αποθέματα ουρανίου στον κόσμο.
Ως προς τη γεωπολιτική θέση του Σουδάν, ξεχωρίζουν η σημαντική ακτογραμμή του στην Ερυθρά Θάλασσα (853 χιλιόμετρα) και γενικά η εγγύτητά του με μια σειρά περιοχές κρίσιμες για τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στην ήπειρο, στη ζώνη του Σαχέλ και στην Ανατολική Αφρική.
Σε ένα τέτοιο έδαφος εκτυλίσσονται οι ένοπλες ενδοαστικές συγκρούσεις και οι ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις που ταλανίζουν εδώ και δεκαετίες τον σουδανικό λαό.
Το 2019, υπό την πίεση της τεράστιας λαϊκής αγανάκτησης και των μαζικών διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα, η ηγεσία του στρατού ανέτρεψε τον ισλαμιστή δικτάτορα Ομάρ Αλ Μπασίρ, που κυβερνούσε επί 30 χρόνια. Είχε προηγηθεί από το 2011 η επίσημη ανεξαρτητοποίηση του Νότιου Σουδάν, έπειτα από πολυετή εμφύλιο πόλεμο, με πολύμορφη ανάμειξη ξένων καπιταλιστικών χωρών στις εξελίξεις.
Η ανατροπή του Αλ Μπασίρ από «δικούς» του ανθρώπους το 2019 εξέφραζε σημαντικά τμήματα της σουδανικής αστικής τάξης, που επιδίωκαν καλύτερους όρους για τα παζάρια τους με τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κέντρα που παρεμβαίνουν στην περιοχή. Πράγματι, την επόμενη περίοδο επιταχύνθηκαν μια σειρά χαρακτηριστικές εξελίξεις.
Μετά από παζάρια με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, τον Δεκέμβρη του 2020 η σουδανική κυβέρνηση υπέγραψε μία από τις περιβόητες «Συμφωνίες του Αβραάμ» για την εξομάλυνση των σχέσεων αραβικών και μουσουλμανικών κρατών με το Ισραήλ. Ως «αντάλλαγμα» για τη συμφωνία, οι ΗΠΑ έβγαλαν το Σουδάν από τη μαύρη λίστα των «χωρών που στηρίζουν την τρομοκρατία» και υποσχέθηκαν σημαντική οικονομική βοήθεια.
Τον Οκτώβρη του 2021, ο αρχηγός του στρατού, Αμπντέλ Φατάχ αλ Μπουρχάν, προχώρησε σε νέο πραξικόπημα, καταλύοντας την «πολιτικο-στρατιωτική» κυβέρνηση που είχε σχηματιστεί ως «μεταβατικό σχήμα», μετά την ανατροπή του Αλ Μπασίρ. «Νούμερο 2» στη νέα πραξικοπηματική κυβέρνηση έγινε ο αρχηγός της πανίσχυρης παραστρατιωτικής οργάνωσης «Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης» (RSF), Μοχάμαντ Χαμντάν Ντάγκαλο ή Χεμεντί.
Λίγους μήνες μετά, τον Δεκέμβρη του 2021, ανακοινώθηκε συμφωνία της σουδανικής στρατιωτικής κυβέρνησης με τη Ρωσία για τη δημιουργία στρατιωτικής ναυτικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα. Ούτε αυτή η συμφωνία βέβαια «έπεσε από τον ουρανό», αφού η Μόσχα είχε ενισχύσει επί χρόνια τα «πατήματά» της στο Σουδάν, μεταξύ άλλων και μέσω της ρωσικής μισθοφορικής εταιρείας «Wagner». Δημοσιεύματα και καταγγελίες από τις ΗΠΑ και αλλού επισημαίνουν, εκτός των άλλων, ενεργό εμπλοκή της «Wagner» στο λαθρεμπόριο χρυσού, σε άμεση διασύνδεση με την ηγεσία του σουδανικού στρατού και των παραστρατιωτικών.
Τόσο η συμφωνία με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, ωστόσο, όσο και αυτή με τη Ρωσία, έχουν «παγώσει», στο έδαφος της συνεχιζόμενης ενδοαστικής αντιπαράθεσης στο Σουδάν.
Ισχυρά συμφέροντα στο Σουδάν διατηρούν παράλληλα και άλλα κέντρα, όπως η Κίνα (1η σε εισαγωγές του Σουδάν, με 31%, και 2η σε απορρόφηση εξαγωγών από το Σουδάν, με 19%), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (1η χώρα σε απορρόφηση εξαγωγών, με 31%, και 3η σε εξαγωγές στο Σουδάν, με 11%), η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος κ.ά.
Την ίδια ώρα, σε μια χώρα με τέτοιο πλούτο και δυνατότητες, περίπου ένας στους δύο Σουδανούς εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας… Οι λαϊκές κινητοποιήσεις για δημοκρατικά και οικονομικά δικαιώματα συνεχίζονται όλα αυτά τα χρόνια, με πολυμορφία, παρά την κρατική καταστολή, που έχει ενταθεί ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα του 2021, με τις δυνάμεις της δικτατορίας να έχουν δολοφονήσει και τραυματίσει εκατοντάδες διαδηλωτές.
(Αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα «Ριζοσπάστης»)
