8 Μάρτη – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
ΣΙΜΟΝ ΝΤΕ ΜΠΩΒΟΥΑΡ- ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΥ
της Εύας Νικολαΐδου
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ξαναθυμήθηκα τα χρόνια των σπουδών μου στο Παρίσι και τη συνάντησή μου με την ιέρεια του φεμινισμού, Σιμόν ντε Μπωβουάρ.
Μετά από πολύ κόπο κι επίμονες προσπάθειες, με δέχτηκε ένα πρωί στο σπίτι της, με άφησε να φωτογραφίσω όλες τις γωνιές του και να κουβεντιάσουμε για τα θέματα που απασχολούν τον κόσμο των γυναικών και που ασχολήθηκε μαζί τους, σχεδόν ολόκληρη τη ζωή της. Κυκλοφόρησαν δύο βιβλία με αυτές τις συναντήσεις μας, το πρώτο με τίτλο «Οι γυναίκες θα νικήσουν», εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ και το «Άβατο της Σιμόν ντε Μπωβουάρ», εκδόσεις ΑΛΚΥΩΝ. Και τα δύο είναι εξαντλημένα.
Ήταν ανοιχτή απέναντι στους άλλους μ’ ένα τρόπο μοναδικό. Κατόρθωνε να διατηρεί την παρουσία της χωρίς να γίνεται ακαδημαϊκή, έστω και συγκαλυμμένα. Χρησιμοποιώντας μια αυταρχική ανωνυμία, κατόρθωνε να διαγράφει τον εαυτό της, χωρίς να τον εξαφανίζει.
Μέσα από τη Μπωβουάρ μιλάνε οι γυναίκες, σε διάλογο ή μόνες. Γύρω της παίρνουν σάρκα κάθε λογής φωνές, καθημερινές, θεωρητικές, όλες αγωνιστικές. Δεν έχουν όλες κοινή ιδεολογική καταγωγή. Όμως, σε μια εποχή που ακόμα και τα προβλήματα των γυναικών διαφημίζονται και πουλιούνται στην αγορά, δεν βλάπτει καθόλου η ταύτιση σε ένα όνομα, όπως εκείνο της Σιμόν Ντε Μπωβουάρ.
Όταν τη ρώτησα ποιος την επηρέασε περισσότερο στην οικογένειά της, μου απάντησε: «Και οι δυο γονείς μου. Ο πατέρας μου ήταν δικηγόρος, αυστηρός, από αριστοκρατική οικογένεια, ενώ η μητέρα μου πολύ θεοσεβούμενη γιατί είχε μεγαλώσει στις καλόγριες. Μας μεγάλωσαν, εμένα και την αδελφή μου Ελέν, συντηρητικά, δίνοντάς μας χριστιανική ανατροφή».
Στον τοίχο είχε κρεμασμένες φωτογραφίες απ’ τα παιδικά και τα φοιτητικά της χρόνια και με τον Σαρτρ σε ταξίδια κι εκδρομές.
Ένα δικό της επίγραμμα κοντά στη βιβλιοθήκη της έλεγε:
«Η υλική δυστυχία θα εξαφανιστεί. Είναι θέμα χρόνου, που μπορεί ήδη να προσδιοριστεί. Μπορώ ακόμα να πω ότι δεν είναι απελπιστικά μακριά η μέρα που η ανθρωπότητα θα οργανωθεί στο σύνολό της από μόνη της και δε θα υπάρχει πια ανάγκη πολιτικής. Εκείνο που ακόμα με τρομάζει είναι η έλλειψη θάρρους από τη μεριά των ανθρώπων να τινάξουν από πάνω τους ένα κληρονομημένο φορτίο υποκρισίας, ψυχικής μιζέριας και προσκόλλησης σε παγανιστικά ιδανικά και ν’ αναζητήσουν τη λύση του υπαρξιακού προβλήματος στο δύσκολο δρόμο της πνευματικής ωρίμανσης και της εσωτερικής καλλιέργειας».
Θυμάμαι κάποιες σκέψεις της, που μοιάζουν απίστευτα επίκαιρες:
«Όπως το δράμα της γυναίκας, που η ανδροκρατούμενη κοινωνία την υποβίβασε σε βοηθητικό αντικείμενο, με παρακίνησε να γράψω το Δεύτερο Φύλο, έτσι και το δράμα της τρίτης ηλικίας, που η ίδια αυτή κοινωνία την αντιμετωπίζει με βάναυση περιφρόνηση, με παρακίνησε να γράψω τα Γηρατειά. Προσπάθησα να δώσω μια πραγματική εικόνα των παραπεταμένων ανθρώπων και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τις εμπειρίες μιας τέτοιας ζωής. Προσπάθησα να κάνω τον αναγνώστη ν’ ακούσει τη φωνή τους – και, όσοι μπορέσουν ν’ ακούσουν, θ’ αναγνωρίσουν τελικά ότι οι φωνές αυτές ανήκουν σε ανθρώπινες υπάρξεις».
Για την αρχή του φεμινιστικού της αγώνα:
«Πολύ παλιά. Είχα υπογράψει μια διαμαρτυρία με άλλα γνωστά ονόματα, όπου δηλώναμε πως είχαμε κάνει έκτρωση. Την ονόμασαν «το μανιφέστο των τριακοσίων σαράντα τριών καθαρμάτων». Τότε το φεμινιστικό κίνημα βρισκόταν στα σπάργανα. Σήμερα, βέβαια, μετά από τόσους αγώνες, μπορούμε να μιλάμε ελεύθερα για εκτρώσεις. Στη Γαλλία, το υπουργείο των Γυναικείων Υποθέσεων, με την Υβέτ Ρουντύ, πρόσφερε πολλά στη βελτίωση της θέσης της γυναίκας.
Δεν χρησιμοποιείται πια μόνο στα εργοστάσια και στα κλωστήρια σαν φτηνή εργατική δύναμη, αλλά και σε υψηλές θέσεις».
