Τα συνταγματικά συστήματα, αυτά που κατοχύρωσαν τις πολιτικές ελευθερίες κυρίως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά την ασυμμετρία τους από χώρα σε χώρα, επέτρεπαν στην εκάστοτε εξουσία την κυριαρχία, που είτε ασκεί είτε μπορεί να ασκήσει το κράτος για την αποδυνάμωση της ισχύος διάφορων κοινωνικών ομάδων μα και δρώντων πολιτών, χωρίς αυτές οι ομάδες και αυτοί οι πολίτες να είναι σε θέση να απαλλαγούν από αυτή. Ειδικότερα, το «Κράτος Πρόνοιας» ήταν ένας νομικός μηχανισμός παρέμβασης στην υγεία, στην κοινωνική ασφάλιση, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην κατοικία ώστε η εξουσία να νομιμοποιεί την συσσώρευση των μέσων παραγωγής και την εξασφάλιση της αναγκαίας κοινωνικής συναίνεσης για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης.
Την τελευταία δεκαετία, αυτός ο συνταγματικός μηχανισμός που προσπαθούσε να περιορίσει τις ενδοταξικές συγκρούσεις συμφερόντων, συνοδεύεται από έναν συνεχώς εντεινόμενο κοινωνικό έλεγχο ο οποίος πότε παρουσιάζεται ως απλή επιτήρηση και πότε ως άμεσος καταναγκασμός.
Παράδειγμα:
Η οικονομική «χρεοκοπία» χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως της Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ιταλίας, Ισπανίας, λόγω της βίαιης και επιταχυνόμενης ενσωμάτωσής τους σε μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ,καθώς και η καπιταλιστική οικονομική κρίση του 2008, επέβαλαν, υπό συνθήκες έντονης ανισότητας, την μεταφορά ισχύος από τα κράτη προς τις «αγορές». Δηλαδή, σε ταξικές ελίτ, σε διεθνικές επιχειρήσεις και σε τεράστιους χρηματοοικονομικούς ομίλους, οι οποίοι διαθέτουν πια δίκτυα που διαμορφώνουν, διαχειρίζονται ελέγχουν και «ψωνίζουν» καθεστώς, πολιτικό, προσωπικό και συνακόλουθα την νομολογία.
Αυτή η ενδοκαπιταλιστική ανακατανομή ισχύος προκάλεσε την συρρίκνωση του κράτους πρόνοιας μέσω της μείωσης των δημόσιων δαπανών (υγεία, πρόνοια, παιδεία κ.α) ,τον μαρασμό της δημόσιας σφαίρας, και την επιβολή της κυριαρχίας πάνω στη δημόσια ζωή γιγαντιαίων τραπεζών και εταιρειών.
Ας δούμε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή που ζήσαμε στο πρόσφατο παρελθόν: «Στις 11 Μαΐου 2010 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με τη συμπαράσταση του ΛΑΟΣ και τη σιωπηλή στήριξη από τη ΝΔ, αποφάσισε ότι ο εκάστοτε υπουργός Οικονομίας «νομιμοποιείται» να προχωρά σε όποια συμφωνία θέλει με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Για την όποια συμφωνία το Κοινοβούλιο απλώς και μόνο θα «ενημερώνεται» (!) αφού αφαιρείται από τη Βουλή ακόμα και η στοιχειώδης αρμοδιότητα να επικυρώνει ή να απορρίπτει. «Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις εισάγονται στη Βουλή για συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής τους», αναφέρει ο νόμος». («Άσπρα Μαντίλια στην Plaza de Mayo» Εκδόσεις ΚΨΜ 2015)
Αναλυτικά: (ν. 3845/2010 (Α’ 65):
Άρθρο 4. Παρέχεται στον Υπουργό Οικονομικών η εξουσιοδότηση να εκπροσωπεί το Ελληνικό Δημόσιο και να υπογράφει κάθε μνημόνιο συνεργασίας, συμφωνία ή σύμβαση δανεισμού, διμερή ή πολυμερή, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη – μέλη της Ζώνης του Ευρώ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να εφαρμοστεί το πρόγραμμα της προηγούμενης παραγράφου. Τα μνημόνια, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις του προηγουμένου εδαφίου, εισάγονται στην Βουλή για κύρωση.
Άρθρο 9. Στο τέλος της παραγράφου 4 του άρθρου πρώτου του ν. 3845/2010 (ΦΕΚ 65 Α΄) αντί της λέξης «κύρωση» τίθενται οι λέξεις «συζήτηση και ενημέρωση. Ισχύουν και εκτελούνται από της υπογραφής τους.» ( Σε ρόλο… ακροατηρίου η Βουλή για την εφαρμογή της συμφωνίας. Ελευθεροτυπία 7 Μαΐου 2010 enet.gr/?i=news.el.article&id=159858)
Για τον συνταγματολόγο και τότε Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Βενιζέλο, αρκούσε «η εφαρμογή της “τυπικής” διάστασης της δημοκρατίας».
Έτσι, το Ελληνικό Κοινοβούλιο, υπό το βάρος μιας «έκτακτης ανάγκης», δηλαδή μιας χρηματοοικονομικής κρίσης που «απειλούσε» με κατάρρευση όχι τους τραπεζίτες αλλά τον κοινωνικό ιστό της χώρας, βρέθηκε μπροστά στο τετελεσμένο γεγονός μιας συμφωνίας με το ΔΝΤ και την ΕΚΤ την οποία είχε ήδη διαπραγματευτεί και είχε εγκρίνει… ποιος αλήθεια;
Πολλοί ήταν εκείνοι που μίλησαν για το απαραίτητο του νόμου γιατί η χώρα ήταν υπό άμεση απειλή της εθνικής της ασφάλειας. Εν προκειμένω, το ερώτημα που αναφύεται είναι από ποιον εκπορευόταν η άμεση απειλή;
Ίσως την απάντηση την βρείτε στα λόγια του τότε αντιπροέδρου της κυβέρνησης και αναπληρωτή πρωθυπουργό Θεόδωρο Πάγκαλο, ο οποίος δήλωσε: «υπάρχει έκτακτη ανάγκη γιατί η χώρα θα επιστρέψει στη δραχμή και θα χρειαστεί η επέμβαση του στρατού και των τανκς για να προστατεύσουν τις τράπεζες από τρομαγμένα πλήθη που θα θέλουν να αποσύρουν τα χρήματά τους».
Η επίκληση ενός συνεχόμενα «υπαρκτού» αλλά αόρατου, χωρίς υπόσταση (χρέος) κινδύνου για την χώρα ήταν που καθιέρωσε από τότε τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου: Δηλαδή, πρώτα νομοθετώ και εφαρμόζω και μετά… συζητάω και ψηφίζω, με την διαδικασία του «κατεπείγοντος» και ψηφοφορίες νομοσχεδίων, (τα οποία παραδίδονταν στους βουλευτές μια δυο ώρες πριν), εκατοντάδων σελίδων τα χαράματα, για το νόμο που είναι ήδη σε ισχύ!!!
Κι όμως, από τότε ως σήμερα εξακολουθούμε να ζούμε σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης κρίσης (αυξανόμενα χρέη και νέα μνημόνια) με συνεχόμενη συρρίκνωση έως και στέρηση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως κοινωνική ασφάλιση, καθολική και δωρεάν πρόσβαση σε δομές υγείας, δωρεάν παιδεία, δικαίωμα στέγασης κ.α… Δικαιώματα που συρρίκνωσε εύκολα μια «έκτακτη ανάγκη», αλλά που δύσκολα θα ανακτηθούν…
***
Σήμερα, λόγω του αόρατου μα υπαρκτού και αντικειμενικού κινδύνου για την κοινωνία, από την υγειονομική απειλή του ιού Covid-19, η κυβέρνηση είχε πάρει, ορθώς, περιοριστικά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Χρειαζόταν όμως η κατασκευή της πραγματικότητας που την εξυπηρετεί από το επικοινωνιακό μιντιακό σύστημα για να επιβάλλει περιορισμούς ή ακόμα και περικοπή θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως την οριζόντια απαγόρευση της κυκλοφορίας. (Διαβάστε αναλυτικά για το θέμα: Κώστας Λουλουδάκης Μια δηλητηρίαση. imerodromos.gr/mia-dilitiriasi/)
Ωστόσο, ο πολλαπλασιασμός των αναγκαίων είναι η αλήθεια ατομικών και συλλογικών περιορισμών, και η έκδοση αναγκαστικών νόμων δεν στηρίζεται στην ενεργητική συναίνεση των πολιτών σε μια κοινή προσπάθεια για προστασία της δημόσιας υγείας , παρά στον εξαναγκασμό λόγω της ελλειμματικής τους πειθαρχίας.
Όλοι επί της ουσίας είμαστε εν δυνάμει «δολοφόνοι» σύμφωνα με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Για να καταδειχτεί αυτή η απειθαρχία των πολιτών, χρειαζόταν πρώτα- πρώτα η μιντιακή διαμεσολάβηση.
Θυμηθείτε τις εικόνες από ρεπορτάζ του Open tv στην παραλία της Θεσσαλονίκης, όπου οι άνθρωποι- με την βοήθεια τηλεφακού- περπατάνε σαν τον Μάικλ Τζάκσον όταν εκτέλεσε για πρώτη φορά το θρυλικό «moonwalk», και τις αφηγήσεις των εισαγγελέων-παρουσιαστών, για την κοινωνία μας, η οποία αδιαφορεί για τα μέτρα που η κυβέρνηση επέβαλε λόγω υγειονομικής ανάγκης και για τους ανεύθυνους που πίνουν το καφεδάκι τους «συνωστισμένοι» βάζοντας σε κίνδυνο την δημόσια υγεία.
Τα αναγκαστικά μέτρα τα ανακοινώνει ο κυβερνητικός υφυπουργός «με το ατόφιο σεξαπίλ αρσενικού παλαιάς κοπής […] ένας κομάντο με τεντωμένες αισθήσεις και με στολή παραλλαγής πότε ένα λευκό πουκάμισο που στριμώχνει στο μανίκι τον φουσκωμένο τρικέφαλο […]» ονόματι Νίκος Χαρδαλιάς.
Αν και θεωρώ πως οι παραπάνω χαρακτηρισμοί της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» αδικούν την σοβαρή προσπάθεια του κυβερνητικού υφυπουργού καθώς αψηφούν και δεν αναφέρουν την κάθετη ρυτίδα του η οποία αυλακώνει το μέτωπο του όπως κάθε σοφού αρσενικού, ωστόσο θα παραδεχτώ πως μου θύμισαν ότι η ζωή έχει και την κωμική πλευρά της…
Το πρόβλημα όμως είναι πως η επιβολή των αναγκαστικών νόμων έγινε με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου μόνο από την κυβέρνηση με απούσα την Βουλή! Διότι η η σύγκληση της Βουλής είναι αδύνατη λόγω της απειλής του SARS-CoV-2…Αυτήν την στιγμή εγγυήτρια της ασφάλειάς μας είναι μόνο η εκτελεστική εξουσία με την τεράστια ισχύ που της παραχώρησαν οι ΠΝΠ… Ήδη η κυβέρνηση αξιοποίησε τα περιοριστικά μέτρα προστασίας της υγείας για να συκοφαντήσει την δράση των νοσοκομειακών γιατρών–αυτών που χειροκροτεί από το μπαλκόνι της η πρωθυπουργική σύζυγος Μαρέβα- που προχώρησαν σε κινητοποιήσεις, στα προαύλια των νοσοκομείων, ζητώντας την ενίσχυση του ΕΣΥ.
Στο σημείο αυτό νιώθω πως πρέπει να διευκρινίσω εκ προοιμίου, πως μπορεί να τα έχω γράψει όλα λάθος και απλά να έχω προσκολληθεί σε κοινότοπες και εσφαλμένες εικασίες…
Άρα, τι πειράζει άλλη μια;
Μήπως, λοιπόν, με την υποβάθμιση της δημοκρατίας δημιουργηθούν οι τέλειες συνθήκες για την εξουσία (φόβος και ανασφάλεια στους πολίτες) ώστε να διογκώσει τις ταξικές δυναμικές ώστε να …ακολουθήσουν μετά το πέρασμα της υγειονομικής απειλής κάποια ήδη δοκιμασμένα μοντέλα;
Η ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί χωρίς να ξεκαθαριστεί η διάβρωση που έχει υποστεί η κοινωνική, η οικονομική αλλά και η πολιτική δομή των συστημάτων του καπιταλισμού σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς ή ευτυχώς ο SARS-CoV-2 θα προκαλέσει αλληλένδετα φαινόμενα.
Για άλλη μια φορά, φοβάμαι πως δεν πρόκειται να επιστρέψουμε εύκολα στο σημείο που βρισκόμασταν πριν ληφθούν τα μέτρα για την αντιμετώπιση της απειλής του SARS-CoV-2. Η νέα οικονομική κρίση που θα είναι μεγαλύτερη από αυτήν του 2008, θα επιτρέψει στις 
κυβερνήσεις να επιβάλουν μια νέα κοινωνική αρχιτεκτονική ώστε να ισχυροποιηθεί δομικά, με την βοήθεια μιας αύξουσας αυταρχικότητας, η κερδοφορία του κεφαλαίου. Στο άμεσο μέλλον θα υπάρξουν διαφωνίες και αντιθέσεις, κάποια ολιγοπώλια θα καταστραφούν, οι επενδύσεις του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου θα ανακοπούν, ο οικονομικός ανταγωνισμός θα ενταθεί, αδύναμες εταιρείες θα καταστραφούν από ισχυρότερες, η παραγωγή θα συρρικνωθεί, η εργασία θα εντατικοποιηθεί. (π.χ Τήλε εργασία: δηλαδή κατάργηση εργασιακού οκταώρου και της πενθήμερης ή εξαήμερης εργασίας).
Όμως, όλα τα προαναφερόμενα έχουν έναν κοινό παρονομαστή: Την κρίση στο τέλος θα την πληρώσει όπως πριν 10 χρόνια ξανά ο εργαζόμενος.
Ήδη, σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ που δόθηκαν στη δημοσιότητα, η ελληνική οικονομία έχασε κατά τη διάρκεια του Μαρτίου 41.903 θέσεις εργασίας, ενώ καταγράφηκαν 77.044 καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου ή λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου (thepressproject.gr/apolia-41-903-theseon-ergasias-ton-martio/) Την ιδία ώρα στις ΗΠΑ περίπου ένας στους 10 εργαζόμενους έχει χάσει την δουλεια του μόλις τις τρεις τελευταίες εβδομάδες…( Καλπάζει η ανεργία στις ΗΠΑ : 16,5 εκατ. άνεργοι σε τρεις εβδομάδες huffingtonpost.gr/entry/kalpazei-e-aneryia-stis-epa-16-5-ekat-aneryoi-se-treis-evdomades).
Γενικά 1,25 δισεκατομμύριο άνθρωποι κινδυνεύουν με απόλυση ή με μείωση του μισθού τους, εκτιμά η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ). Η υπηρεσία αυτή του ΟΗΕ θεωρεί πως οι αραβικές και ευρωπαϊκές χώρες θα πληγούν σφοδρά…
Πως αλήθεια θεωρείς αναγνώστη πως θα αντιμετωπίσει η καπιταλιστική εξουσία αυτούς τους κραδασμούς;
Κάτι όμως θέλω να επαναλάβω:
Μετά το πέρασμα του SARS-CoV-2, θα ξυπνήσουμε μέσα στην μαύρη νύχτα και τότε είναι που θα αντιληφθούμε ότι ο εφιάλτης είναι πραγματικός. Τόσο πραγματικός, όπως οι ομαδικές απολύσεις με sms, η εκ περιτροπής εργασία, και με μισό μισθό, η δουλειά τις Κυριακές, η περικοπή των μισθών στο δημόσιο, η μείωση των συντάξεων, σύνταξη στα 72 και ανάλογα της προϋπάρχουσας «ασφαλιστικής κατάστασης», η μείωση των δημοσίων δαπανών για την υγεία και την παιδεία, η παραχώρηση της διαχείρισης των νοσοκομείων σε ιδιωτικές εταιρείες, η αναστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών, η οριοθέτηση της κοινωνικής συμπεριφοράς από την εξουσία, και άλλα πολλά τα οποία σήμερα φαντάζουν σαν μια κανονικότητα…
Λόγω εκτάκτων συνθηκών κινδύνου βεβαίως –βεβαίως…
