Από τον «Ριζοσπάστη»
Μετά από εφτά βδομάδες σφοδρού σφυροκοπήματος της Λωρίδας της Γάζας από τον ισραηλινό κατοχικό στρατό, σε μια σφαγή που έχει αφήσει ήδη πίσω της τουλάχιστον 14.850 νεκρούς, εκ των οποίων 5.800 παιδιά, ξεκίνησε το πρωί της Παρασκευής η εφαρμογή της εύθραυστης συμφωνίας για ολιγοήμερη εκεχειρία και ανταλλαγή ομήρων – αιχμαλώτων που κρατούνται στη Γάζα με Παλαιστίνιους πολιτικούς κρατούμενους σε ισραηλινές φυλακές.
Η προσωρινή κατάπαυση πυρός ξεκίνησε στις 7 το πρωί της Παρασκευής, ενώ, όπως ανακοινώθηκε, το απόγευμα της ίδιας μέρας, απελευθερώθηκαν 13 Ισραηλινοί όμηροι της «Χαμάς» και αναμενόταν να απελευθερωθούν 39 Παλαιστίνιοι – γυναίκες και έφηβοι – που κρατούνταν σε φυλακές του Ισραήλ. Ισραηλινές δυνάμεις καταστολής έριξαν δακρυγόνα εναντίον των Παλαιστινίων που συγκεντρώθηκαν έξω από τη φυλακή Οφερ, αναμένοντας την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων.
Παράλληλα, όπως έγινε γνωστό, αφέθηκαν ελεύθεροι και 12 Ταϊλανδοί όμηροι, στη βάση ξεχωριστής συμφωνίας που επιτεύχθηκε με τη «Χαμάς», με τη διαμεσολάβηση του Κατάρ και της Αιγύπτου.
Την Παρασκευή, είχε προγραμματιστεί επίσης η είσοδος από την Αίγυπτο στην αποκλεισμένη Γάζα περίπου 200 φορτηγών με βοήθεια σε νερό, τρόφιμα, φάρμακα, καύσιμα, είδη πρώτης ανάγκης. Εκπρόσωπος της παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου σχολίασε ότι στην πραγματικότητα και η εξέλιξη αυτή αποτελεί «σταγόνα στον ωκεανό» των τεράστιων προβλημάτων και αναγκών που προκάλεσαν οι ισραηλινές επιθέσεις, δεδομένου ότι και πριν από τον πόλεμο περνούσαν καθημερινά στη Γάζα πάνω από 500 φορτηγά με εμπορεύματα…
Συνολικά, μέσα στις τέσσερις μέρες της εύθραυστης εκεχειρίας έχει συμφωνηθεί πως θα απελευθερωθούν συνολικά 50 όμηροι που κρατούνται στη Γάζα και 150 Παλαιστίνιοι πολιτικοί κρατούμενοι από ισραηλινές φυλακές, κυρίως γυναίκες και παιδιά.
Την ίδια ώρα, το Ισραήλ, με τις πλάτες των ΗΠΑ και άλλων συμμάχων τους, ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ότι κατά τη διάρκεια αυτής της προσωρινής «παύσης» προετοιμάζει τη συνέχιση και παραπέρα μακρόχρονη κλιμάκωση της σφαγής, ακόμα και στο νότιο τμήμα της Γάζας, όπου έχουν καταφύγει εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι.
Ο Ισραηλινός υπουργός Αμυνας, Γ. Γκάλαντ, την Πέμπτη ξεκαθάρισε με δηλώσεις του ότι απομένουν ακόμη τουλάχιστον άλλοι δύο μήνες σφοδρής κλιμάκωσης του πολέμου. Μια μέρα μετά δήλωσε ότι «η εκεχειρία στη Γάζα είναι μια σύντομη παύση», προειδοποιώντας ότι αμέσως μετά τη λήξη της «θα συνεχίσουμε να επιχειρούμε με πλήρη στρατιωτική δύναμη».
Ο δε εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού Ντ. Χαγκάρι τόνισε πως «ο έλεγχος του βόρειου τμήματος της Λωρίδας της Γάζας είναι το πρώτο βήμα του μακρού πολέμου και προετοιμαζόμαστε για τις επόμενες φάσεις».
Δολοφονικές επιδρομές μέχρι και στο «παρά πέντε» της εκεχειρίας
Καθόλου τυχαία, ο κατοχικός ισραηλινός στρατός κλιμάκωσε τις δολοφονικές επιδρομές και τους βομβαρδισμούς μέχρι και το «παρά πέντε» πριν από την έναρξη της ολιγοήμερης εκεχειρίας.
Συνεχίζοντας την ισοπέδωση της βόρειας Γάζας, αλλά και τις επιθέσεις στη νότια Λωρίδα της Γάζας (όπως στην πόλη Χαν Γιούνις), το Ισραήλ επιτέθηκε αυτές τις μέρες σε προσφυγικούς καταυλισμούς, σε σχολεία του ΟΗΕ, στα οποία έχουν καταφύγει δεκάδες χιλιάδες άμαχοι, σε νοσοκομεία και πολυκατοικίες.
Ο διευθυντής του Νοσοκομείου «Αλ Σίφα», το οποίο δέχθηκε τρομοκρατικές επιθέσεις από τον ισραηλινό στρατό, συνελήφθη ως… «ύποπτος τρομοκρατίας» – μέχρι και την Παρασκευή παρέμεναν εγκλωβισμένοι περίπου 100 ασθενείς και υγειονομικοί – ενώ στο στόχαστρο βρέθηκαν όλα τα νοσοκομεία του βόρειου τομέα (νοσοκομείο «Αλ Αχλί», Ινδονησιακό Νοσοκομείο, κ.ά.)
Οι νεκροί μέσα σε αυτές τις 49 μέρες ξεπέρασαν τους 14.850, οι τραυματίες τους 36.000, οι αγνοούμενοι ανήλθαν σε τουλάχιστον 3.000.
Οι εκτοπισμένοι ενός πληθυσμού περίπου 2,3 εκατομμυρίων κατοίκων έφτασαν τους 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους στη βόρεια Γάζα προς τον νότο. Από αυτούς, 1 εκατομμύριο έχουν καταφύγει σε κάποιο από τα 156 σχολεία και άλλα κτίρια της Υπηρεσίας Αρωγής του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες (UNRWA), τα οποία φιλοξενούν τετραπλάσιο αριθμό ανθρώπων από όσους μπορούν να αντέξουν, ενώ έχουν δεχθεί και αυτά δεκάδες επιθέσεις από τον κατοχικό στρατό.
Πλέον στη βόρεια Γάζα δεν λειτουργεί σχεδόν κανένα νοσοκομείο, στον νότο λειτουργούν κάτω από πολύ μεγάλες δυσκολίες 11 νοσοκομεία, ενώ χειρουργεία μπορούν να γίνουν μόνο σε ένα μικρό μέρος τους.
Φονικά πυρά εναντίον ανθρώπων που προσπαθούσαν να γυρίσουν στα σπίτια τους
Στο βόρειο τμήμα της Γάζας δεν λειτουργεί, μεταξύ άλλων, το εργοστάσιο αφαλάτωσης νερού, ενώ κλειστός παραμένει και ο ισραηλινός αγωγός που τροφοδοτεί με νερό την περιοχή με στόχο να μην επιστρέψουν οι άμαχοι και να φύγουν όσοι άντεξαν έως τώρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι την Παρασκευή, λίγες ώρες μετά την έναρξη της εκεχειρίας, ο ισραηλινός στρατός σκότωσε δύο άτομα και τραυμάτισε τουλάχιστον άλλα 12 επειδή επιχείρησαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους (ή σε ό,τι απέμεινε από αυτά). Για τον ίδιο λόγο ο ισραηλινός στρατός σκόρπισε φυλλάδια στα οποία επισημαίνει ότι «ο πόλεμος δεν τελείωσε» και ότι «η βόρεια Γάζα είναι ζώνη μαχών»…
Την ίδια ώρα, οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων υπολειτουργούν λόγω ζημιών και έλλειψης καυσίμων, ενώ τα λύματα ρέουν στους δρόμους σε περιοχές γύρω από τη νότια πόλη Ράφα.
Σε αυτό το σκηνικό καταστροφής λόγω των ισραηλινών επιθέσεων αλλά και στέρησης νερού, τροφίμων και καυσίμων στους κατοίκους του θύλακα, άρχισαν οι πρώτες επιδημίες, με πρώτα θύματα τα νεογνά που στερούνται τα βασικά με το ξεκίνημα της ζωής τους, τους μακροχρόνια ασθενείς, τους ηλικιωμένους.
Πριν από λίγες μέρες, ο Μάικλ Ράιαν, εκτελεστικός διευθυντής του Προγράμματος Εκτακτης Ανάγκης για την Υγεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, προειδοποίησε ότι επειδή τα καταφύγια στη νότια Γάζα έχουν κατακλυστεί από κόσμο και λόγω των ελλείψεων σε τρόφιμα, φάρμακα, καθαρό νερό, καύσιμα και Ενέργεια, ενόψει και του επικείμενου χειμώνα, δημιουργείται μια «απόλυτη συνταγή για επιδημίες μεγάλης κλίμακας». Ο ίδιος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία θα αρχίσει να πλησιάζει το ίδιο επίπεδο με την κρίση τραυματισμών που έχουμε και την κρίση στα νοσοκομεία».
Παράλληλα, ο Ρ. Πέπερκορν, εκπρόσωπος του ΠΟΥ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Οχθης, τόνισε ότι στη Γάζα έχουν ήδη καταγραφεί πάνω από 70.000 κρούσματα σοβαρών λοιμώξεων του αναπνευστικού και πάνω από 44.000 περιπτώσεις διάρροιας.
Η δε βρετανική ΜΚΟ Oxfam κατέγραψε αύξηση 30% στους πρόωρους τοκετούς στη Γάζα, επειδή οι μητέρες υποφέρουν από μεγάλο άγχος και ψυχικά τραύματα λόγω του πολέμου.
Στο μεταξύ, ο πόλεμος στη Γάζα επιταχύνει ήδη προϋπάρχουσες ενδοαστικές διεργασίες και αλλαγές στον συσχετισμό των αστικών πολιτικών δυνάμεων στο εσωτερικό του Ισραήλ.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή στην ισραηλινή εφημερίδα «Maariv», εάν γίνονταν τώρα εκλογές, τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού θα κατέρρεαν εξασφαλίζοντας μόνο 41 έδρες στην ισραηλινή βουλή, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα εκτοξεύονταν στις 79 έδρες.
Το 52% των ερωτηθέντων απάντησε πως θα προτιμούσε για πρωθυπουργό τον ηγέτη της αντιπολιτευόμενης «Εθνικής Ενότητας» Μπένι Γκαντς (ο οποίος συμμετέχει πλέον στην ισραηλινή κυβέρνηση πολέμου), έναντι του 27% που προτιμά τον νυν πρωθυπουργό Μπ. Νετανιάχου. Το ακροδεξιό κόμμα του «Θρησκευτικού Σιωνισμού» του υπουργού Οικονομικών Μπ. Σμότριτς θα έπεφτε κάτω από το όριο του 3,25% που απαιτείται για την είσοδο στο κοινοβούλιο.
Επίσης, το κόμμα «Εθνική Ενότητα» του Μπένι Γκαντς θα κέρδιζε 43 έδρες (έναντι 12 στις εκλογές του Νοεμβρίου 2022), ενώ το Λικούντ του Νετανιάχου θα περιοριζόταν στις 18 έδρες (έναντι 32).
Διεργασίες και ανταγωνιστικά σχέδια για την «επόμενη μέρα» στη Μέση Ανατολή
Στο φόντο του καταστροφικού πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, εντείνονται οι διπλωματικές κινήσεις, ζυμώσεις και διαβουλεύσεις, στο πλαίσιο της προσπάθειας διαφόρων χωρών να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις της Μέσης Ανατολής κατά τη λεγόμενη «επόμενη μέρα» και να προωθήσουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα.
Καταγράφεται ένα μπαράζ διπλωματικών επαφών διαφόρων αξιωματούχων όχι μόνο σε Ισραήλ και Ραμάλα Δυτικής Οχθης, αλλά και στις πρωτεύουσες των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με πρωταγωνιστές μία ομάδα υπουργών Εξωτερικών Αραβικών και Μουσουλμανικών χωρών που συγκροτήθηκε μετά τη σύνοδο του Αραβικού Συνδέσμου και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας στις 11 Νοέμβρη στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας.
Οι ΗΠΑ και σύμμαχοί τους, όπως η Γερμανία, μένουν στην εφαρμογή των «ανθρωπιστικών παύσεων», απορρίπτοντας κατηγορηματικά την επέκτασή τους σε μια γενική κατάπαυση του πυρός. Δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα, που θέλουν να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους στην περιοχή, ζητούν γενική κατάπαυση του πυρός και «ειρηνευτικές πρωτοβουλίες» με στόχο μία μακροπρόθεσμη λύση του Παλαιστινιακού. Πιο ανοιχτά σε αυτήν την κατεύθυνση τοποθετούνται αραβικές και μουσουλμανικές χώρες, όπως φάνηκε αυτή τη βδομάδα από τις συναντήσεις επιτροπής υπουργών Εξωτερικών χωρών του Αραβικού Συνδέσμου και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας σε Πεκίνο, Μόσχα, Παρίσι και Λονδίνο.
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζον Κίρμπι, υπενθύμισε ότι η συμφωνία εκεχειρίας και ανταλλαγής ομήρων και κρατουμένων είναι «προσωρινός συμβιβασμός», τον οποίο θα πρέπει να ακολουθήσει η συνέχιση των ισραηλινών πολεμικών επιχειρήσεων στη Γάζα.
Παράλληλα, οι πρωθυπουργοί Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ και Βελγίου, Αλεξάντερ ντε Κρο, και ο Βρετανός νέος υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Κάμερον βρέθηκαν την Πέμπτη σε Ιερουσαλήμ και Ραμάλα, για να προωθήσουν τα συμφέροντα των μονοπωλίων τους στην ευρύτερη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου με αφορμή τις δραματικές εξελίξεις στη Λωρίδα της Γάζας.
Μετά τις συναντήσεις με Ισραηλινούς αξιωματούχους, ο Σάντσεθ πρότεινε τη διεξαγωγή «διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης» για το Παλαιστινιακό «το συντομότερο δυνατόν», με στόχο την οικοδόμηση ενός «βιώσιμου» παλαιστινιακού κράτους. Υποστήριξε δε πως «χωρίς μια πολιτική διευθέτηση είμαστε καταδικασμένοι να πέσουμε σε ατέλειωτο κύκλο βίας». Ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρο κάλεσε επίσης το Ισραήλ και την Παλαιστινιακή Αρχή «να επιδείξουν πολιτικό θάρρος» προκειμένου να επιτύχουν ειρήνη.
Συναντώντας τον Παλαιστίνιο Πρόεδρο Μαχμούτ Αμπάς, οι Σάντσεθ και ντε Κρο τον άκουσαν να τους λέει πως απορρίπτει τα σχέδια του Ισραήλ για διαχωρισμό της Γάζας από την Ανατολική Ιερουσαλήμ και την υπόλοιπη Δυτική Οχθη. Απέρριψε δε και τα σχέδια νέας ισραηλινής κατοχής της Γάζας ή τη μετατροπή της σε «ουδέτερη» ζώνη τάχα για λόγους ασφάλειας του Ισραήλ.
Πάντως, ακόμη και το άκουσμα μίας πρότασης για παράταση της εκεχειρίας αρκεί για να αυξήσει την ένταση από τη μεριά του Ισραήλ. Το βράδυ της Παρασκευής, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου αποδοκίμασε τους ομολόγους του από Ισπανία και Βέλγιο επειδή δεν καταδίκασαν κατηγορηματικά «τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τη μεριά της Χαμάς». Η φράση του Ισπανού πρωθυπουργού Π. Σάντσεθ κατά την επίσκεψη στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Ράφα, πως είναι ανεπαρκής η ολιγοήμερη εκεχειρία και πως χρειάζεται μόνιμη εκεχειρία, ήταν αρκετή για να κληθούν στο ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών για εξηγήσεις οι πρέσβεις Ισπανίας και Βελγίου. Ο αρμόδιος υπουργός Ελι Κοέν δήλωσε: «Καταδικάζουμε τους ψευδείς ισχυρισμούς των πρωθυπουργών Ισπανίας και Βελγίου που υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Το Ισραήλ δρα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και πολεμά τη φονική τρομοκρατική οργάνωση που είναι χειρότερη και από το “Ισλαμικό Κράτος”».
Αίσθηση προκάλεσαν την ίδια μέρα οι δηλώσεις του Αιγύπτιου Προέδρου Α. Φ. Σίσι, μετά τη συνάντησή του με τους πρωθυπουργούς Ισπανίας και Βελγίου, καθώς πρότεινε το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός «αποστρατιωτικοποιημένου» παλαιστινιακού κράτους, την «ασφάλεια» του οποίου θα μπορούσαν να αναλάβουν φορείς και χώρες όπως οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, ο ΟΗΕ και αραβικές χώρες…
Το «επιχείρημα» του Αιγύπτιου Προέδρου ήταν πως εδώ και 40 χρόνια η πρόταση για λύση δύο κρατών δεν έφερε καμία σημαντική πρόοδο και επομένως θα έπρεπε να αναζητηθούν και άλλα «μοντέλα». Πρόσθεσε πως η μόνη λύση στο παλαιστινιακό ζήτημα είναι η δημιουργία παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Επανέλαβε επίσης πως δεν θα επιτρέψει τον εκτοπισμό Παλαιστινίων από τη Γάζα στην Αίγυπτο.
Ο Παλαιστίνιος Πρόεδρος, συναντώντας την Παρασκευή στη Ραμάλα τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Κάμερον, τόνισε την ανάγκη για πλήρη και μόνιμη εκεχειρία στη Γάζα και τη Δυτική Οχθη καταδικάζοντας τη συνεχιζόμενη γενοκτονία των Παλαιστινίων. Ανέφερε επίσης πως «ποτέ δεν θα υπάρξει στρατιωτική ή άλλη λύση “ασφαλείας” στη Γάζα επειδή αυτή είναι αναπόσπαστο τμήμα του παλαιστινιακού κράτους». Απέρριψε έτσι ξανά τα σχέδια για νέα κατοχή της Γάζας, ή προσάρτηση αυτής (τμηματικά ή συνολικά) από το Ισραήλ και προέτρεψε τη Βρετανία να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος και να το βοηθήσει να γίνει πλήρες μέλος του ΟΗΕ.
Στο φόντο της ολιγοήμερης συμφωνίας εκεχειρίας ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Χοσεΐν Αμίρ Αμπντολαχιάν, ξεκίνησε την Πέμπτη νέα περιοδεία σε Λίβανο και Κατάρ, προειδοποιώντας ότι αν δεν παραταθεί η εκεχειρία, ο πόλεμος μπορεί να επεκταθεί σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Το ενδεχόμενο επέκτασης του πολέμου στην ευρύτερη Μέση Ανατολή απασχόλησε και τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, ο οποίος στην τηλεδιάσκεψη της Συνόδου Κορυφής του G20, κάλεσε τους άλλους ηγέτες της ομάδας να κάνουν «ό,τι είναι απαραίτητο» για να εξασφαλίσουν πως δεν θα επεκταθεί στην ευρύτερη περιοχή η σύγκρουση. Στην ίδια τηλεδιάσκεψη μίλησε και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν, ο οποίος επανέφερε στο προσκήνιο την πρότασή του να γίνει η Τουρκία «εγγυήτρια χώρα» για τη Γάζα και την υπόλοιπη Παλαιστίνη.
Το ίδιο διάστημα, στο Παρίσι η υπουργική αντιπροσωπεία αραβικών και μουσουλμανικών χωρών συναντήθηκε και με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμ. Μακρόν, ο οποίος υποστήριξε την πρόταση διεύρυνσης της ολιγοήμερης εκεχειρίας στη Γάζα ζητώντας να καταβληθεί προσπάθεια για μια «βιώσιμη κατάπαυση του πυρός», με την προϋπόθεση πως θα ληφθεί «απολύτως υπόψη από όλους» η «ασφάλεια του Ισραήλ».
Στο μεταξύ, η ισραηλινή κατοχική βία σε πόλεις και χωριά της Δυτικής Οχθης συνεχίστηκε και την τελευταία βδομάδα. Οι εισβολές σε προσφυγικούς καταυλισμούς της Τζενίν, της Τουλκαρέμ και άλλων πόλεων της Δυτικής Οχθης συνεχίστηκαν, ανεβάζοντας καθημερινά τον αριθμό των νεκρών και των τραυματιών, όπως και το μπαράζ συλλήψεων άνευ προσχήματος, κυρίως νεαρών Παλαιστινίων, με αποτέλεσμα από τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτώβρη στο νότιο Ισραήλ μέχρι σήμερα να κλειστούν στις φυλακές χωρίς κατηγορίες πάνω από 3.700 άμαχοι.
Το νεαρότερο θύμα των ισραηλινών κατοχικών δυνάμεων αυτήν τη βδομάδα ήταν ένα αγοράκι μόλις 12 ετών, που χτυπήθηκε στο στήθος από ισραηλινά πυρά το βράδυ της Πέμπτης, στη διάρκεια επεισοδίων ανάμεσα στον στρατό και σε κατοίκους του χωριού Μπέιτα, που βρίσκεται νότια της Ναμπλούς.
Η βία των κατοχικών αρχών συνεχίστηκε και την Παρασκευή, όταν σε εισβολή του ισραηλινού στρατού στον προσφυγικό καταυλισμό Aqabat Jabr της Χεβρώνας σκοτώθηκε από ισραηλινά πυρά ένας 22χρονος Παλαιστίνιος.
Υπολογίζεται ότι μόνο από τις 7 Οκτώβρη οι κατοχικές αρχές και Εβραίοι έποικοι έχουν δολοφονήσει πάνω από 220 Παλαιστίνιους στη Δυτική Οχθη, και από την αρχή του 2023 πάνω από 415.
