Η πανδημία του SARS-CoV-2 ως επιστημονική και κοινωνική πρόκληση τον 21ο αιώνα

Πηγή: Εμείς που σπουδάσαμε στον σοσιαλισμό

Το Αρθρο «Η Πανδημία του SARS-CoV-2 ως επιστημονική και κοινωνική πρόκληση τον 21ο αιώνα» είναι άρθρο του μέλους του Συλλόγου Εμείς που σπουδάσαμε στον σοσιαλισμό», Β. Ζουμπουρλή. Ο Βασίλης Ζουμπουρλής είναι Διδάκτωρ, Μοριακός Βιολόγος και Γενετιστής, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με εξειδίκευση στη Μοριακή Βιολογία του καρκίνου και των βλαστικών κυττάρων, πρόεδρος του Συλλόγου εργαζομένων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Η πανδημία του SARS-CoV-2 ως επιστημονική
και κοινωνική πρόκληση τον 21ο αιώνα

Εισαγωγή. Αυτό που βιώσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε με αυτή την πανδημία είναι μία πρωτόγνωρη κατάσταση με χαρακτηριστικά παγκοσμίου πολέμου. Για όλους εμάς που τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τον γνωρίζουμε από τις διηγήσεις των πατεράδων και των παππούδων μας, από τα βιβλία, τις κινηματογραφικές ταινίες και τα ντοκυμαντέρ η πανδημία αυτή θα καταγραφεί στη συνείδηση μας ως μία σύγχρονη μορφή ενός νέου παγκοσμίου πολέμου.

 1.Ο Θάνατος και η μοναξιά των νεκρών. Για πολλούς συνανθρώπους μας αυτή η περίοδος της πανδημίας καταγράφηκε στη μνήμη τους ως μια τραγωδία καθώς, χάσανε αγαπημένα πρόσωπά τους ή χάσανε την δουλειά τους και ατενίζουν την επόμενη μέρα με αβεβαιότητα.

«Όλοι πεθαίνουν σαν τα σκυλιά, σαν τα γουρούνια, δεν ντρέπομαι που το λέω αυτό. Δεν είναι δίκαιο που ο μπαμπάς πέθανε έτσι. Οι άνθρωποι λένε ότι ήταν ηλικιωμένοι, ήταν άρρωστοι. Αλλά ήταν ο πατέρας μου, δεν ήταν ηλικιωμένος και δεν ήταν άρρωστος, άντε στο δ@@&o. Εδώ στη Val Seriana ακούγονται μόνο οι σειρήνες των ασθενοφόρων και οι καμπάνες που θρηνούν»[1]. Αυτή ήταν η μαρτυρία μίας νέας κοπέλας από το μαρτυρικό Μπέργκαμο της Ιταλίας των G7 την «πλούσια» χώρα που δεν μπορούσε να εφοδιάσει τους γιατρούς της με ασφαλείς μάσκες, τη «μεγάλη βιομηχανική δύναμη» που ξέμεινε από γάντια και υλικά όπως και όλες οι πλούσιες χώρες του κόσμου, με αποτέλεσμα να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν οι γιατροί και οι νοσηλευτές, αυτοί οι μαχητές της πρώτης γραμμής, που τόσο απαξιώθηκαν και λοιδορήθηκαν προ πανδημίας και τόσο υμνήθηκαν και χειροκροτήθηκαν κατά την εξέλιξη της. Τραγωδίες ήταν οι αυτοκτονίες νοσηλευτών μπροστά στην αδυναμία τους να αντέξουν το ανυπέρβλητο στρες και το βάρος του θανάτου των πολλών ασθενών τους. Και η μεγαλύτερη τραγωδία ήταν να βλέπει κανείς τις εικόνες από ρεπορτάζ στην Αμερική, Ιταλία για τους αζήτητους νεκρούς του κορωνοϊού. Εκεί ένας κόμπος στο λαιμό μας έπνιγε από την επιβεβαίωση ότι αυτή η κοινωνία είναι τόσο απάνθρωπη. Μια αίσθηση αβάσταχτης μοναχικότητας μας καταπνίγει, και οι συνειρμοί που μπορεί να κάνει κανείς είναι ότι, αυτοί οι άνθρωποι έζησαν σε μια εποχή σε ένα κοινωνικό σύστημα, όπου ο θάνατος τους δεν είχε καμία σημασία για κανέναν. Ήταν τρόφιμοι οίκων ευγηρίας θα ήταν και αυτοί πατεράδες, μανάδες, παππούδες, αδελφοί, συγγενείς, συνάνθρωποι. Κανείς δεν νοιάστηκε έστω και για ένα τελευταίο αντίο γι’ αυτούς.

2.Πολλά ερωτήματα που η αφετηρία τους είναι στις λέξεις κέρδος, όφελος. Πολλά είναι τα ερωτηματικά που ταλανίζουν τον καθένα μας και σχετίζονται με την επίθεση των ζωονοσογόνων ιών και τη συχνότητα των επιδημιών – πανδημιών την τελευταία εικοσαετία, τα συστήματα υγείας, την αδυναμία του “πολιτισμένου κόσμου μας”, στην εποχή του 21ου αιώνα και της 4ης βιομηχανικής επανάστασης να ανταπεξέλθει και να αμυνθεί στους αόρατους “ ιικούς εισβολείς – εχθρούς” της δημόσιας υγείας. Ωστόσο εάν συγκέντρωνε κανείς τα παραπάνω ερωτήματα θα κατέληγε στο ένα και βασικό ερώτημα. Πόσο στοιχίζει η ζωή ή ο θάνατος ενός συνανθρώπου μας την εποχή του 21ου αιώνα. Στην εποχή της πανδημίας ξεδιπλώθηκαν όλες οι πλευρές του ερωτήματος που καθορίζονται από τις μαγικές λέξεις που χρησιμοποιεί το υπάρχον κοινωνικό σύστημα κόστος-όφελος. Η κυριαρχούσα άποψη στο σημερινό μας κόσμο είναι ότι ξοδεύουμε όσο το δυνατόν λιγότερα, και επωφελούμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο, συνεπώς περιορίζουμε τον δημόσιο τομέα της υγείας όπου οι συνέπειες φάνηκαν πολύ έκδηλες σε αυτή την πανδημία. Ανεξίτηλες θα μείνουν στη μνήμη μας οι τρομερές εικόνες με τους ομαδικούς τάφους στην πιο προηγμένη χώρα του πλανήτη μας τις Ηνωμένες πολιτείες της Αμερικής. Αντίθετα η μικρή Κούβα που στραγγαλίζεται εδώ και 60 χρόνια καθημερινά από το Αμερικάνικο εμπάργκο (εμπορικό, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό, ξεκίνησε στις 19 Οκτωβρίου του 1960), έδειξε εμπράκτως την αλληλεγγύη της για μια ακόμη φορά σε Ιταλία, Ισπανία και χώρες της Αφρικής με την αποστολή γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού. Ο μεγάλος ουμανιστής και επαναστάτης Ερνέστο Τσε Γκεβάρα θα ήταν υπερήφανος αν ζούσε σήμερα για τη αλληλέγγυα στάση της Κούβας στο πρόβλημα της πανδημίας. Εξάλλου, ως γιατρός, είχε δηλώσει τα πρώτα χρόνια της επαναστατικής Κούβας ότι “η ζωή ενός ανθρώπινου πλάσματος αξίζει ένα εκατομμύριο φορές περισσότερο απ’ την περιουσία του πλουσιότερου ανθρώπου στη Γη”, και επίσης τόνιζε στους φοιτητές γιατρούς της Κούβας το 1960 “ Η μάχη κατά της αρρώστιας πρέπει να βασίζεται στην αρχή της δημιουργίας ενός γερού σώματος, όχι μέσω της περίτεχνης εργασίας ενός γιατρού πάνω σ’ έναν αδύναμο οργανισμό, αλλά δημιουργώντας ένα γερό σώμα μέσω της δουλειάς ολόκληρου του συνόλου, ιδιαίτερα ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου και συνέχιζε… Μια μέρα η ιατρική θα πρέπει να γίνει μία επιστήμη που θα προλαμβάνει τις ασθένειες, που θα προσανατολίζει το κοινό προς τις ιατρικές υποχρεώσεις του και η οποία θα χρειάζεται να παρεμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσες για να πραγματοποιήσει μια χειρουργική επέμβαση ή να αντιμετωπίσει κάτι εξαιρετικά ασυνήθιστο στη νέα κοινωνία που δημιουργούμε…” [2]

Εδώ χρειάζεται να υπογραμμίσουμε ότι η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. από το 1992 καταδικάζει κάθε χρόνο την συνεχιζόμενη επίδραση του εμπάργκο και δηλώνει ότι πρόκειται για παραβίαση του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Δικαίου. Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας, του Παρατηρητήριου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν επίσης εναντιωθεί στο εμπάργκο[3].

Εικόνα 1. Ομαδικοί τάφοι στη Νέα Υόρκη καθώς θερίζει η πανδημία [4]

Εικόνα 2 Η ομάδα που απέστειλε η Κούβα στην Ιταλία. Το νησί της Καραϊβικής έχει στείλει πολλές φορές αντίστοιχες ομάδες σε φτωχές χώρες που έχουν πληγεί από καταστροφές από το 1959 οπότε έγινε η κουβανική επανάσταση που οδήγησε στην άνοδο του Φιντέλ Κάστρο στην εξουσία. Οι γιατροί βρίσκονταν μάλιστα στην πρώτη γραμμή στη μάχη κατά της χολέρας στην Αϊτή και κατά του έμπολα στη Δυτική Αφρική. Η Κούβα δημιούργησε ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που πολλοί στον αναπτυσσόμενο κόσμο ζηλεύουν. Η Κούβα έχει έναν από τους υψηλότερους δείκτες παγκοσμίως σε ό,τι αφορά την αναλογία γιατρών ανά κάτοικο, ακόμη κι όταν δεν προσμετρώνται οι γιατροί που βρίσκονται στο εξωτερικό[5].

Εικόνα 3. Η Κούβα και η αυτό – γελοιοποίηση των ΗΠΑ. Δηλώσεις του Υπουργού των Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο (δες σχετικό βίντεο από το 3,23′ στο παρακάτω link) “…έχουμε παρατηρήσει πώς το καθεστώς στην Αβάνα εκμεταλλεύτηκε την πανδημία COVID-19 για να συνεχίσει την εκμετάλλευση των κουβανών ιατρών. Συγχαίρουμε τους ηγέτες στη Βραζιλία, στον Ισημερινό και στη Βολιβία και σε άλλες χώρες που αρνήθηκαν να κλείσουν τα μάτια σε αυτές τις καταχρήσεις του κουβανικού καθεστώτος, και ζητάμε από όλες τις χώρες να κάνουν το ίδιο, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως η Νότια Αφρική και το Κατάρ. Πρέπει να προστατεύσουμε τους ιατρούς μας τώρα περισσότερο από ποτέ. Οι κυβερνήσεις που δέχονται Κουβανούς γιατρούς πρέπει να τους πληρώνουν απευθείας. Διαφορετικά, όταν πληρώνουν το καθεστώς, βοηθούν την κουβανική κυβέρνηση να αποκομίζει κέρδη από την εμπορία ανθρώπων” [6].

 3.Ο «αόρατος» εχθρός από τα χείλη της επιστήμης. Ο εγκλεισμός μας και τα περιοριστικά μέτρα αποτέλεσαν τη βάση να μιλήσουμε περισσότερο με τους εαυτούς μας, με τα μέλη της οικογένειας μας, να γνωρίσουμε καλύτερα φίλους και εχθρούς να αισθανθούμε καλύτερα τις λέξεις αλληλεγγύη, εθελοντική προσφορά και θυσία. Οι δύο περίπου μήνες καραντίνας μας βοήθησαν βαθιά να στοχαστούμε, αλλά και να προβληματιστούμε κοινωνικοπολιτικά. Φανταζόμαστε πως ο ευρύτερος χώρος της επιστήμης θα προβληματίστηκε για τις εκφράσεις περί αόρατου εχθρού.

Σε πολλούς από εμάς τους επιστήμονες η φράση «αόρατος εχθρός» ηχεί παράξενα στα αυτιά μας. Παραπέμπει σε άλλες εποχές που ο άνθρωπος ήταν άοπλος από επιστημονικά εργαλεία και γνώση. Τέτοιες εκφράσεις αποδομούν την ορθολογική σκέψη για την αναζήτηση των αιτίων ενός φαινομένου, ενισχύουν τα σενάρια της συνωμοσιολογίας περί νέων βιολογικών όπλων, περί μυστικών και ανεξέλεγκτων δυνάμεων. Δίνεται η εντύπωση πως ο κόσμος διαλύεται και στεκόμαστε ανήμποροι να αναχαιτίσουμε αυτή την πορεία και πολύ περισσότερο να οραματιστούμε έναν άλλο κόσμο με επίκεντρο τον άνθρωπο. Αισθανόμαστε πως αόρατες εχθρικές δυνάμεις συνωμοτούν εις βάρος μας, η καραντίνα και ο εγκλεισμός μας απομονώνουν από την κοινότητα και ενισχύουν τις υπαρξιακές κρίσεις. Είναι εντυπωσιακές οι εικόνες και οι περιγραφές που καταγράφηκαν αυτό το διάστημα στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης. Στη Ρωσία παρακολουθούνται οι πολίτες από κάμερες που υπάρχουν σε κάθε πολυκατοικία και οι τυχόν παραβάτες εντοπίζονται σε πραγματικό χρόνο από την κοντινή αστυνομία[7]. Δεκάδες ρομπότ είχαν ξεχυθεί στο κέντρο της Τύνιδας εκτελώντας περιπολίες και ελέγχοντας, εάν οι πολίτες εφαρμόζουν τα μέτρα μετά την απαγόρευση της κυκλοφορίας λόγω του κορωνοϊού[8]. Πιο συγκεκριμένα, τον έλεγχο στους περαστικούς δεν τον κάνουν πλέον οι αστυνομικοί, αλλά τα ρομπότ τα P–Guard, όπως ονομάζονται, συμπεριφέρονται όπως ακριβώς θα έκαναν και οι αστυνομικοί, δηλαδή σταματούν τους περαστικούς στον δρόμο και τους ζητούν το αντίστοιχο έγγραφο. Ασφαλώς, τα ρομπότ λειτουργούν με σύστημα ενδοεπικοινωνίας. Οι αστυνομικοί βρίσκονται στο υπουργείο Εσωτερικών, από όπου δίνουν τις εντολές, που εκτελούν τα ρομπότ. Στο Ισραήλ ένοπλοι στρατιώτες στους δρόμους τσεκάρουν αν τηρούνται τα μέτρα απαγόρευσης από τους κατοίκους εξαιτίας του κορωνοϊού[9]. Φαίνεται πως η παγκόσμια οικονομική ελίτ με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού πραγματοποίησε μία παγκόσμια άσκηση με κύριο στόχο τον έλεγχο της κοινωνικής συνείδησης. Χρησιμοποίησε από την πολεμική φαρέτρα της μία ποικιλία όπλων, τη συνωμοσιολογία περί κατασκευή του SARS-COV-2 σε κάποιο μυστικό εργαστήριο της Κίνας, ειδικό λεξιλόγιο που δυστυχώς υιοθετείται και από τους εκπροσώπους της επιστήμης περί «αόρατου εχθρού», την συνεχή προβολή εικόνων από τα μέσα ενημέρωσης που ενισχύουν τον φόβο και τον πανικό και την προβολή μιας συνεπούς κρατικής μηχανής στα καθήκοντά της. Και το σημαντικότερο ότι η πορεία της πανδημίας καθορίζεται από την ατομική ευθύνη και όχι τόσο από την ύπαρξη «υγιούς» δημόσιου υγειονομικού συστήματος. Τα αποτελέσματα αυτής της άσκησης θα εκδηλωθούν στην μετά -επιδημία εποχή και στα πλαίσια μιας νέας παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.

 Οι ψυχαναλυτές γνωρίζουν πολύ καλύτερα πως ο λόγος, η δυναμική των λέξεων και των εικόνων επηρεάζουν – διαμορφώνουν σ’ ένα βαθμό το εποικοδόμημα δηλ. την συνείδηση του κάθε ατόμου και κατ’ επέκταση και την κοινωνική συνείδηση. Σπανίως μία λέξη είναι «άχρωμη» και «άοσμη». Φέρει την ενέργειά μας και τη στόχευσή μας. Η σύγχρονη επιστήμη (νευρολογία, βιολογία, ανθρωπολογία, γλωσσολογία κ.λπ.) μπορούν να τα επιβεβαιώσουν αυτά καθώς για τον εγκέφαλό μας κάθε λέξη είναι μία διαδικασία σκέψεων που είναι αποτέλεσμα, ορμονικών βιοχημικών, μεταβολικών αλλαγών και ηλεκτρικής φόρτισης ή εκφόρτισης των νευρικών μας κυττάρων. Να μην μας ξεφεύγει εξάλλου ότι ο κυρίαρχος σκοπός του στοχευτή είναι να φαίνεται απροσδιόριστος, ακατανόητος, απροσπέλαστος, πανίσχυρος, ακατανίκητος, και ει δυνατόν, αόρατος (εδώ δεν μιλάμε για τον SARS-COV-2, αλλά για τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες που ορίζουν τις παγκόσμιες κοινωνικές πολιτικές). Όταν ανακαλύπτεται η ρίζα – αιτία του προβλήματος στο DNA του στοχευτή, στη λογική της άμυνας ή της επιβίωσης μας καθώς στοχευόμαστε, και εν κατακλείδι της αντιμετώπισής του, θα πρέπει να προκύψει κάποιο σχέδιο, κάποιο πρόγραμμα για την δια παντός κατάργηση της ύπαρξης του. Είναι σημαντικό να καταγράψουμε αρχικά και να αναλύσουμε στη συνέχεια το σχέδιο του στοχευτή. Να μελετήσουμε τη φαρέτρα του, τι αποζητά από το στόχο του που είμαστε εμείς. Γι’ όλα αυτά οι φιλόσοφοι έδωσαν απάντηση στα μέσα του 18ου αιώνα που αποτυπώθηκε με τη φράση «δεν φτάνει να αναλύσουμε τον κόσμο, πρέπει και να τον αλλάξουμε». Για μία τέτοια αλλαγή είναι αναγκαίο ο στοχευτής να μετατραπεί σε στόχο και ο στόχος σε στοχευτή, στα πλαίσια ενός επιστημονικού σχεδίου κοινωνικού μετασχηματισμού που θα μας συγκινεί, θα μας ενθουσιάζει και ως φωτεινό άστρο θα μας δείχνει το μέλλον. Και σε αυτές τις σκέψεις που αποτυπώθηκαν εδώ θα πρέπει να ψάχνουμε από πού έρχονται και που πάνε. Μόνο έτσι μπορούμε να καταλάβουμε αν είναι καλές ή όχι. Και πάντα, όπως έλεγε και ο Μπρεχτ, σε κάθε δυστυχία υπάρχει και η σωτηρία. Είναι μία ωραία έκφραση της πάλης των αντιθέτων που σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο μεταφράζεται με την πάλη των τάξεων.

4.Είναι αλήθεια «αόρατος» ο SARS-COV-2; Εάν παρακολουθήσει κανείς το πλήθος των δημοσιεύσεων από την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα για το θέμα του κορωνοϊού, από τη στιγμή που παρουσιάστηκε το πρώτο κρούσμα στην Κίνα, πραγματικά είναι εντυπωσιακός. Μέχρι 22 Μαΐου 2020, δημοσιεύθηκαν 15.200 σχετιζόμενα άρθρα με την CoViD-19 στο PubMed-indexed journals[10].

Φαίνεται από το πλήθος των δημοσιεύσεων και το περιεχόμενό τους ότι η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα είναι σε εγρήγορση. Οι επιστήμονες όπως πάντα με κίνητρο την αναζήτηση της γνώσης, της αλήθειας και με την αφιλόκερδη τις περισσότερες φορές προσφορά τους, έχουν ενεργοποιηθεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Ας αντλούμε αισιοδοξία απ’ όλα αυτά και ας πεισθούμε ευθύς εξ αρχής ότι ο SARS-COV-2 δεν θα είναι για πολύ ανίκητος (εξάλλου στα σημεία μας κερδίζει προς στιγμή) και πολύ περισσότερο δεν είναι «αόρατος».

 Ασφαλώς και ο ιός όταν πρωτοεμφανίστηκε ήταν άγνωστος, άγνωστη ήταν η σχέση του με το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου και η γενικότερη παθοφυσιολογία του. Σήμερα όμως μετά την επιβεβαίωση με μοριακά τεστ των 6 και επάνω εκατομμυρίων κρουσμάτων, την ανάρρωση εκατοντάδων χιλιάδων ασθενών, γνωρίζουμε πως το ανοσοποιητικό σύστημα έδωσε μάχες και κέρδισε. Έχει γίνει λεπτομερής καταγραφή των κλινικών συμπτωμάτων του ιού και οι ιδιαίτερες συμπεριφορές του στις διάφορες ευπαθείς ομάδες. Υπάρχουν οι ασυμπτωματικοί , οι ελαφρώς συμπτωματικοί και οι νοσούντες, οι νέοι που δεν νοσούν αλλά λειτουργούν μάλλον ως φορείς και δεξαμενές του ιού. Υπάρχουν πλέον πολλά δεδομένα για την γενετική ταυτότητα των διαφόρων στελεχών του ιού. Σε χιλιάδες στελέχη του ιού έχει γίνει αλληλούχιση και αποκρυπτογράφηση του γενετικού υλικού. Με τα εργαλεία της βιοπληροφορικής και γονιδιωματικής επιστήμης κατατάσσεται ο ιός στη οικογένεια των κορωνοϊών β και είναι ο 7ος στη σειρά κορωνοϊός[11],[12],[13] . Οι τελευταίοι που ανακαλύφθηκαν το 2002 και το 2012 αντίστοιχα, ανήκουν επίσης στην ομάδα των βήτα κορωνοϊών, πρόκειται για τους ιούς που ευθύνονται για την πρόκληση των επιδημιών SARS και MERS ([11] – [13]). Γνωρίζουμε το μέγεθος του γενετικού υλικού του SARS-CoV-2 ότι ανέρχεται στις 30.000 βάσεις, ξέρουμε για την πρωτεΐνη ακίδας και τους υποδοχείς που προσδένεται στα επιθηλιακά κύτταρα ([11] – [13]). Ξέρουμε ότι το γενετικό του υλικό έχει περίπου 10 γονίδια που συμμετέχουν στη δόμησή του και τη λειτουργία του ([11]), Σημαντική ερευνητική εργασία (6/5/2020) στο περιοδικό Infection, Genetics and Evolution, μελέτησε γονιδιώματα του ιού SARS-CoV-2 από 7.666 ασθενείς με τη νόσο Covid-19, από διάφορες χώρες του κόσμου και εντόπισε 198 επαναλαμβανόμενες γενετικές μεταλλάξεις του ιού, οι οποίες φαίνεται να έχουν συμβεί ανεξάρτητα οι περισσότερες από μία φορά[14]. Τα κύρια συμπεράσματα αυτής της μελέτης τονίζουν: 1) ότι ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας γονιδιακής ποικιλομορφίας του νέου κορωνοϊού καταγράφεται σε όλες τις χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία ([14]). Αυτό δείχνει ότι υπήρξε εκτεταμένη παγκόσμια μετάδοση του ιού ήδη από πολύ πρώιμο στάδιο της επιδημίας, ενώ σημαίνει επίσης ότι στις περισσότερες χώρες δεν υπήρξε ένας μοναδικός «ασθενής μηδέν», αλλά ο ιός εισέδυσε ανεξάρτητα αρκετές φορές και από διαφορετικές οδούς ([14]). 2) Τα νέα φυλογενετικά ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι ο ιός εμφανίστηκε στο τέλος του 2019, προτού αρχίσει την ταχεία παγκόσμια επέλασή του ([14]). 3) Όλα τα γονιδιώματα των κορωνοϊών στους ανά τον κόσμο ασθενείς φαίνεται να έχουν την καταγωγή τους από ένα κοινό πρόγονο που εμφανίστηκε μεταξύ της 6ης Οκτωβρίου και της 11ης Δεκεμβρίου 2019 ([14]). Κάπου τότε ο νέος ιός μεταπήδησε από κάποιο ζώο στον πρώτο άνθρωπο και τον μόλυνε. 4) Οι ερευνητές θεωρούν απίθανο ότι ο κορωνοϊός κυκλοφορούσε στους ανθρώπους για καιρό προτού ανιχνευθεί στη Γιουχάν της Κίνας, πέρυσι το Δεκέμβριο ([14]). 5) Παρότι ο αριθμός των μεταλλάξεων που εντοπίστηκαν είναι μεγάλος δεν μπορεί αυτό να συσχετισθεί ακόμη με την μολυσματικότητα και την επικινδυνότητά του ιού ([14]). Μία σειρά ερευνητικών ομάδων σε όλο τον κόσμο, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα προχωρούν σε παρόμοιες μελέτες[15],[16] . Η συγκέντρωση πολλών γονιδιωματικών δεδομένων και η συσχέτισή τους με τις κλινικές εκδηλώσεις της COVID-19 θα οδηγήσει σε πιο ακριβή συμπεράσματα για την επικινδυνότητα του ιού στη λογική των συχνών του μεταλλάξεων, στο σχεδιασμό ασφαλών εμβολίων και φαρμάκων αλλά και για την καλύτερη προετοιμασία μας στην πιθανότητα ενός επικείμενου δεύτερου κύματος της πανδημίας. 6) Μεγάλος αριθμός μεταλλάξεων (15 τον αριθμό) έχουν εντοπιστεί στο γονίδιο που ελέγχει την πρωτεΐνη ακίδας S (είναι η πρωτεΐνη που έρχεται σε επαφή με το κύτταρο ξενιστή, πχ τα επιθηλιακά κύτταρα των πνευμόνων), ενώ άλλα μέρη εμφανίζουν πολύ λίγες μεταλλάξεις, και αυτά, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούν να αποτελέσουν καλύτερους στόχους για την ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων[17].

5.Η σωστή στρατηγική για τα εμβόλια. Οι γονιδιωματικές αναλύσεις και ο εντοπισμός περιοχών με υψηλή συντηρητικότητα θα καθορίσει και τη σωστή στρατηγική για το σχεδιασμό εμβολίων – φαρμάκων αποτελεσματικών σε βάθος χρόνου που ο ιός δεν θα μπορεί εύκολα να τα αποφύγει. Εδώ χρειάζεται ένα σύνολο επιστημονικών ειδικοτήτων του ευρύτερου Ακαδημαϊκού χώρου (Μοριακών Βιολόγων, Ιατρών, Επιδημιολόγων, Στατιστικολόγων, Φαρμακοποιών, Ανοσολόγων, Δομικών Βιολόγων Βιοπληροφορικάριων κλπ.) να συνεργαστούν αρμονικά για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος που θα στοχεύει στην αποτελεσματική θεραπεία από τον κορωνοϊό. Είναι σημαντικό να μελετηθούν οι ήδη γνωστές μεταλλάξεις του ιού κατά πόσο είναι ευεργετικές, ουδέτερες ή κατά πόσο συμβάλλουν στην επιθετικότητα του ιού. Αυτό θα είναι απόρροια συνεργατικών μελετών που θα συνδυάζουν κλινικά και δημογραφικά δεδομένα με το είδος των μεταλλάξεων, την δυναμική των μεταλλάξεων στη δόμηση της πρωτεΐνης S και της νέας σχέσης της με την πρωτεΐνη του υποδοχέα του κυττάρου ξενιστή. Παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον το αποτέλεσμα των 15 ήδη γνωστών μεταλλάξεων στο γονίδιο που μεταφράζεται η πρωτεΐνη ακίδας S του ιού, δηλ. στην αιχμή του δόρατος του ιού που έρχεται στην πρώτη επαφή με τον υποδοχέα του ξενιστή κυττάρου ([17]). Φαίνεται ότι σ’ αυτή τη μάχη για επιβίωση και την αναπαραγωγή του ιού, στη μάχη δηλ. των αντίθετων επιδιώξεων, προκύπτουν θριαμβευτές και ηττημένοι. Που σε επίπεδο ασθενούς θα μεταφράζεται με τους ασυμπτωματικούς, τους ελαφρά συμπτωματικούς και τους νοσούντες. Γνωρίζουμε από την εξελεγκτική Βιολογία ότι οι μεταλλάξεις μπορεί να είναι ευεργετικές, ουδέτερες, ή επιβλαβείς για τον οργανισμό. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει την επιβίωση και την αναπαραγωγική επιτυχία του κάθε οργανισμού και στη συγκεκριμένη περίπτωση του κορωνοϊού. Ερευνητές στη Σχολή Επιστημών Ζωής του πανεπιστημίου του Πεκίνου και το Ινστιτούτο Παστέρ της Σαγκάης σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 3 Μαρτίου 2020 διαπίστωσαν ότι ένας πιο επιθετικός τύπος του νέου κορωνοϊού αντιπροσώπευε περίπου το 70% των αναλυθέντων στελεχών, ενώ μόνο το 30% είχε συνδεθεί με ένα λιγότερο επιθετικό τύπο του ιού. Το πιο επιθετικό και θανατηφόρο στέλεχος βρέθηκε να επικρατεί στα πρώτα στάδια της επιδημίας στη Γιουχάν – την κινεζική πόλη όπου εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο ιός- και τώρα οι επιστήμονες προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν όλες τις πιθανές μεταλλάξεις του καθώς και το τι στελέχη εμφανίστηκαν σε κάθε περιοχή[18].

 Οι γονιδιωματικές και βιοπληροφορικές αναλύσεις των προαναφερθέντων δημοσιεύσεων αλλά και προηγούμενων μελετών απαντούν με βεβαιότητα ότι ο ιός έχει προέλθει από τις νυχτερίδες και βάζουν τέρμα στη συνωμοσιολογία. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε μελέτη στο έγκριτο περιοδικό Nature (7/5/2020) με τίτλο, «Απομόνωση ενός σχετιζόμενου με τον SARS- CoV-2 κορωνοϊού από παγκολίνους της Μαλαισίας» που αναφέρει[19]: Η επιδημία της COVID-19 δημιουργεί πρωτοφανείς προκλήσεις για την παγκόσμια υγεία. Ο νέος κορωνοϊός, SARS-CoV-2, εμφανίζει υψηλή ταύτιση αλληλουχίας με τον SARS-CoV και έναν κορωνοϊό της νυχτερίδας, τον RaTG132. Ενώ οι νυχτερίδες μπορεί να είναι ο ξενιστής – δεξαμενή για διάφορους κορωνοϊούς, το κατά πόσον ο SARS-CoV-2 έχει άλλους ξενιστές παραμένει ασαφές. Σε αυτή τη μελέτη, ένας κορωνοϊός που απομονώθηκε από έναν παγκολίνο της Μαλαισίας έδειξε αμινοξική ταύτιση κατά 100%, 98,6%, 97,8% και 90,7% με τον SARS-CoV-2 στα γονίδια E, M, N και S, αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, η περιοχή δέσμευσης στον υποδοχέα εντός της S πρωτεΐνης του Pangolin-CoV είναι ουσιαστικά ταυτόσημη με εκείνη του SARS- CoV-2, με διαφορά ενός μη κρίσιμου αμινοξέος ([19]). Τα αποτελέσματα της συγκριτικής γονιδιωματικής ανάλυσης υποδηλώνουν ότι ο SARS-CoV-2 μπορεί να προήλθε από τον ανασυνδυασμό ενός ιού που μοιάζει με τον Pangolin-CoV με έναν ιό που μοιάζει με τον Bat- CoV-RaTG13 ([19]). Ο Pangolin-CoV ανιχνεύθηκε σε 17 από τους 25 Μαλαισιανούς παγκολίνους που αναλύθηκαν. Οι παγκολίνοι που μολύνθηκαν έδειξαν κλινικά σημάδια και ιστολογικές μεταβολές της COVID-19 και τα κυκλοφορούντα αντισώματα έναντι του Pangolin-CoV αντέδρασαν με την πρωτεΐνη S του SARS-CoV-2. Η απομόνωση ενός κορωνοϊού που σχετίζεται σε υψηλό βαθμό με τον SARS-CoV-2 στους παγκολίνους υποδηλώνει ότι έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ως ενδιάμεσοι ξενιστές του SARS-CoV-2 ([19]). Ο πρόσφατα ταυτοποιημένος κορωνοϊός στο πιο ευρέως διακινούμενο θηλαστικό θα μπορούσε να αποτελέσει μελλοντική απειλή για τη δημόσια υγεία, εάν το εμπόριο άγριων ζώων δεν ελεγχθεί αποτελεσματικά.

Στη βάση αυτών των δεδομένων που απαριθμήσαμε για το τι γνωρίζουμε για τον SARS-CoV- 2 τα οποία καθημερινά εμπλουτίζονται (όχι πως δεν υπάρχουν ακόμη πολλά πράγματα που θα θέλαμε να γνωρίζουμε για τον SARS-CoV-2), το να λέμε ότι ο ιός είναι άγνωστος ή το χειρότερο «αόρατος εχθρός» είναι επιεικώς μάλλον θέμα κεκτημένης ταχύτητας, προσβολής για τους ερευνητές επιστήμονες και στη χειρότερη περίπτωση εκ του πονηρού.

6.Θεραπείες και εμβόλια. Είναι εντυπωσιακό ότι από πρόχειρους υπολογισμούς εκτιμάται ότι σήμερα ασχολούνται με τη βασική και την κλινική-επιδημιολογική έρευνα του κορωνοϊού, πάνω από 1.000.000 επιστήμονες διεθνώς. Υπάρχει ήδη αρκετή πληροφορία για τη Βιολογία και την παθοφυσιολογία του ιού και αυτό είναι το πιο αισιόδοξο μήνυμα για τον ορθολογικό και αποτελεσματικό σχεδιασμό φαρμάκων και εμβολίων κατά του ιού. Ήδη δοκιμάζονται κλινικά τουλάχιστον 40 πιθανά φάρμακα σε 500 κλινικές δοκιμές σε όλον τον κόσμο. Ήδη χρησιμοποιείται η ρεμδεσιβίρη, δύο ανοσοτροποιητικά αντισώματα που χρησιμοποιόντουσαν για άλλες ασθένειες. Οι κλινικές δοκιμές που είναι σε εξέλιξη σε σύντομο χρονικό διάστημα θα μας ενημερώσουν για την αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων φαρμάκων. Ενδιαφέρουσες θα είναι και οι κλινικές δοκιμές με τα μονοκλωνικά αντισώματα αδρανοποίησης του ιού, κατά των πρωτεϊνών του (κυρίως της πρωτεΐνης S) που αποδείχθηκαν αποτελεσματικά στις προκλινικές μελέτες. Το πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και φαρμακευτική εταιρεία στη Νέα Υόρκη πρωτοστατούν στις πολύ ελπιδοφόρες αυτές προσπάθειες[20].

Η υπάρχουσα εμπειρία δείχνει ότι η θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 δεν θα είναι ενιαία, αλλά θα εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Στα πρώιμα στάδια τα αντιϊκά που αναστέλλουν τα ένζυμα πολλαπλασιασμού του ιού, όπως οι ρεμεδεσιβίρη, η φαβιπιραβίτη, το EIDD-2801 και τα αντισώματα κατά πρωτεϊνών του ιού ή του κυτταρικού του υποδοχέα, του ενζύμου ACE2 θα έχουν το κύριο λόγο. Σε προχωρημένο στάδιο της νόσου με τους βαριά πάσχοντες θα είναι πιο αποτελεσματικά κυρίως τα φάρμακα ανοσοτροποποιητές, όπως τα αντισώματα κατά των υποδοχέων των προ-φλεγμονωδών υποδοχέων IL-6, CCR5, C5a, καθώς και τα φάρμακα ελέγχου της πήξης και της μικροαγγειακής φλεγμονώδους νόσου([20]).

 Εκτός από τα φάρμακα που αναφέρθηκαν στην ιατρική φαρέτρα ενυπάρχει και η ανοσοθεραπεία. Υπάρχει μία τεράστια εμπειρία και από παλαιότερα στο θέμα αυτό. Γίνεται προσπάθεια να ενθαρρύνονται τα άτομα που έχουν αναρρώσει από τη λοίμωξη του κορωνοϊού να δωρίζουν το πλάσμα τους για τη θεραπεία ασθενών. Μελέτες τέτοιου είδους γίνονται ανά τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα με συντονιστές τον πρύτανη του Πανεπιστήμιου Αθηνών Θάνο Δημόπουλο και τον Διευθυντή Έρευνας Ρετροϊών των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ Γιώργο Παυλάκη ([20]).

Για το θέμα των εμβολίων είναι εντυπωσιακή η ενεργοποίηση πολλών εταιρειών ανά τον κόσμο. Η ίδια η μορφή αυτής της πανδημίας με τις συνέπειές της ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, η αβεβαιότητα ενός νέου κύματος, το μικρό ποσοστό ανοσίας του πληθυσμού της γης λόγω και των μέτρων εγκλεισμού έχουν βάλει σε μία κούρσα αδυσώπητου ανταγωνισμού μία σειρά από εταιρίες των ισχυρών οικονομικά κρατών[21]. Το μετάλλιο σε αυτές τις περιπτώσεις το παίρνει μία και είναι 100% από χρυσάφι, οι άλλες απλώς χάσανε τη κούρσα, που στη συγκεκριμένη συγκυρία μπορεί και να μην σημαίνει τίποτα γι’ αυτές καθώς θα έχουν χρηματοδοτηθεί από τα ίδια τα κράτη – υπηρέτες τους, δηλ. από τους άμεσους και έμμεσους φόρους των εργαζόμενων που είναι διαχρονικά προπληρωμένοι για την κατασκευή πουπουλένιων μαξιλαριών που θα ξεκουράζονται οι κατέχοντες όταν τους ενοχλεί η ύφεση που προκαλούν οι ίδιοι με τους οικονομικούς τους νόμους. Η αγορά των πελατών θα είναι τεράστια, τα κέρδη αμύθητα, συνεπώς είναι μια σίγουρη επένδυση για το «καλό» της ανθρωπότητας.

 Σήμερα 21/5/2020 που γράφεται αυτό το άρθρο, 40 προγράμματα για την ανάπτυξη εμβολίου, εκ των οποίων 7 εμβόλια δοκιμάζονται ήδη στον άνθρωπο, σε υγιείς εθελοντές τρέχουν διεθνώς. Οι εταιρίες που δουλεύουν πάνω στο εμβόλιο είναι η CanSino Biolog (έδρα Πεκίνο), που χρησιμοποιεί φορέα αδενοϊού, η Sinovac (που εδρεύει στο Πεκίνο επίσης), χρησιμοποιεί απενεργοποιημένο ιό (PiCoVacc). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης δοκιμάζουν το εμβόλιο ChAdOx1 nCoV-19, το οποίο χρησιμοποιεί φορέα εμβολίου αδενοϊού και την πρωτεΐνη-ακίδα S. Στις ΗΠΑ, η Inovio Pharmaceuticals δοκιμάζει το εμβόλιο της, τύπου DNA. Η αμερικανική εταιρεία Moderna έχει αναπτύξει επίσης ένα εμβόλιο RNA σε συνεργασία με το ΝΙΗ. Υπάρχει και ο BNT162 είναι ένα πρόγραμμα 4 εμβολίων που αναπτύσσεται από τη γερμανική εταιρεία βιοτεχνολογίας BioNTech και την φαρμακευτική εταιρεία Pfizer. Τα 4 εμβόλια αντιπροσωπεύουν το καθένα διαφορετικές μορφές mRNA για πρωτεΐνες-αντιγόνα στόχους του κορωνοϊού ([20]). Επίσης η επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ιατρικών και Βιολογικών Ερευνών της Ρωσίας, Βερόνικα Σκβαρτσόβα ανακοίνωσε ήδη από τις αρχές Απριλίου ότι η Ρωσία δημιούργησε 7 πρωτότυπα εμβόλια κατά του κορωνοϊού που θα μπουν σε κλινικές δοκιμές[22]. Η εμπειρία και από τον ιό της γρίπης δείχνει ότι συνήθως τα εμβόλια καλύπτουν 40-60% των ατόμων που εμβολιάζονται, αλλά το ποσοστό αυτό είναι αρκετό για τον πλήρη έλεγχο της λοίμωξης στην κοινότητα. Επιπρόσθετα τα εμβόλια για τη γρίπη κάθε χρόνο αλλάζουν σε μία προσπάθεια να αποδίδουν στη μάχη με τα νέα στελέχη που δημιουργούνται.

7.Η «ανταγωνιστική φύση» του ανθρώπου και η πραγματικότητα. Όσοι από εμάς ονειρευόμαστε έναν άλλο, ουμανιστικό κόσμο, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι αν όλες οι διασκορπισμένες επιστημονικές δυνάμεις που ασχολούνται τώρα με το εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού, είχαν ενωθεί με σχέδιο σε ένα κοινό σκοπό που λέγεται «υπηρετούμε το υπέρτατο αγαθό της υγείας του ανθρώπου», με ανταλλαγή και μοίρασμα της επιστημονικής γνώσης, ο στόχος του εμβολίου θα υλοποιούνταν πολύ συντομότερα, με λιγότερη κατανάλωση ενέργειας και χρήματος. Πολλοί πιστεύουν ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί σαν καταλύτης για την υλοποίηση του τελικού σκοπού που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η παραγωγή του εμβολίου. Πολλοί πιστεύουν επίσης ότι ο ανταγωνισμός χαρακτηρίζει τον άνθρωπο ως φύση. Υπάρχει όμως και η άλλη αντίληψη. Ο ανταγωνισμός δεν χαρακτηρίζει την φύση του ανθρώπου όπως προβάλλεται από διάφορους κοινωνιοβιολόγους που αρέσκονται να ταυτίζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες με τις κοινότητες των ζώων. Ο ανταγωνισμός δεν είναι κάτι που ενυπάρχει στον άνθρωπο ως βιολογικό εξελικτικό είδος με τη γέννησή του. Εμφανίζεται τότε και μόνο τότε που διαμορφώνονται οι κοινωνικές δομές και σχέσεις που κάποιος άνθρωπος, ομάδα ανθρώπων κατέχουν, υλικά της φύσης και τα μέσα παραγωγής και οι υπόλοιποι τους υπηρετούν. Συνεπώς εφόσον θέλουμε να μιλάμε για ανταγωνισμό ας τον αναζητούμε στις εκάστοτε κοινωνικές δομές και τις σχέσεις των ανθρώπων με τα μέσα παραγωγής. Άρα ο ανταγωνισμός μεταξύ των ανθρώπων είναι σχέση που αν αλλάξει θα συναντήσουμε τον «αρχικό», τον πραγματικό μη ανταγωνιστικό άνθρωπο η τον ανώτερο πνευματικό άνθρωπο, τον υπεράνθρωπο κατά Νίτσε σε μία πορεία πολιτισμού με την υλοποίηση της μιας μετά την άλλης Ουτοπίας.

Ο εξανθρωπισμός του πιθήκου και η διαμόρφωση του ανθρώπου ήταν ένα τεράστιο εξελικτικό άλμα στο χώρο της Βιολογίας των ειδών. Η κατάκτηση της φύσης από τον άνθρωπο, άρχισε με την ανάπτυξη των χεριών, με την εργασία. Η ανάπτυξη της εργασίας βοήθησε στη σύσφιξη των δεσμών την αμοιβαία βοήθεια, και την κοινή δραστηριότητα. Η κοινή εργατική δραστηριότητα συνέβαλε στην ανάγκη επικοινωνίας με τον έναρθρο λόγο και τη γλώσσα που στη πορεία του χρόνου καταγράφεται ως ανθρώπινος πολιτισμός. Χάρη, λοιπόν, στην εργασία, ο άνθρωπος υποτάσσει τις δυνάμεις της φύσης. Τις αναγκάζει να εξυπηρετούν τους σκοπούς του. Ενώ, αντίθετα, τα ζώα προσαρμόζονται σ’ αυτές και δεν είναι σε θέση συνειδητά να επιδράσουν σ’ αυτές, να τις δαμάσουν. Αυτό αποτελεί το πιο ουσιαστικό διακριτικό γνώρισμα του ανθρώπου από τα ζώα.

Ο άνθρωπος για να βρεθεί στο σημείο που είναι σήμερα πάλεψε με γιγαντιαίες δυνάμεις της φύσης που έπρεπε να τις υποτάξει και να βγει νικητής. Έτσι απαντούσε στην αναγκαιότητα να καλυτερέψει τη ζωή του, να δημιουργήσει πολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο πως πολλοί εφευρέτες που καθόρισαν με τις ανακαλύψεις τους το μέλλον της ανθρωπότητας, πέραν από τις καθαρά επιστημονικές τους γνώσεις, ήταν άνθρωποι εμπνευσμένοι, άνθρωποι αφοσιωμένοι στο κοινό καλό. Εξάλλου το μεγάλο νόημα της ζωής είναι όλη η ανθρωπότητα να απολαμβάνει τις ανακαλύψεις των εμπνευσμένων και των μεγάλων δημιουργών. Αυτό είναι πλέον γνωστό ότι απαιτεί ένα άλλο σχέδιο κοινωνικής οργάνωσης που οι άνθρωποι θα το κατανοήσουν θα το πιστέψουν και θα αγωνιστούν για την πραγμάτωση του.

8.Οι ακραίοι ανταγωνισμοί μεταξύ των ισχυρών της γης έχουν οικονομική βάση.

Στα πλαίσια του «αόρατου εχθρού» εκδηλώνονται και οι ακραίοι ανταγωνισμοί μεταξύ των ισχυρών της γης. Κάποιοι πολιτικοί με επικεφαλής τον πρόεδρο των ΗΠΑ επιμένουν και δηλώνουν ότι ο ιός είναι κατασκεύασμα των μυστικών εργαστηρίων της Κίνας[23],[24]. Τέτοιες δηλώσεις μπορεί να τις εκλάβει κανείς τόσο σοβαρά, όσο και τις δηλώσεις που έφτανε να συστήνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ… σολάριουμ και ενέσεις απολυμαντικών για την καταπολέμηση του κορωνοϊού. Αντίστοιχα η Κίνα επιμένει να αρνείται τις κατηγορίες της κυβέρνησης των ΗΠΑ ότι έδειξε αμέλεια στην αντιμετώπιση της επιδημίας και την έγκαιρη ειδοποίηση της διεθνούς κοινότητας[25]. Μέσω της εφημερίδας «Λαϊκή Ημερησία» θέτει μια σειρά ερωτήματα προς την Αμερικάνικη κυβέρνηση που στοιχειοθετούν τα παρακάτω: κατηγορεί την Αμερικάνικη κυβέρνηση ότι αφού «αντιμετώπισε άσχημα την εκδήλωση της επιδημίας», τώρα «μετατοπίζει τις ευθύνες της» στην Κίνα ([25]). Συγκεκριμένα την καλεί να απαντήσει για το ξαφνικό κλείσιμο του εργαστηρίου βιολογικών όπλων του Αμερικάνικου στρατού στο Φορτ Ντέτρικ, στο Μέριλαντ των ΗΠΑ, τον περασμένο Ιούλη μετά την εκδήλωση περιπτώσεων πνευμονίας με εξάπλωση (και) του ιού Η1Ν1 σχεδόν ταυτόχρονα([25]). Επίσης οι Κινέζοι τονίζουν ότι δύο μήνες μετά την άσκηση Event 201 για παγκόσμια πανδημία που διεξήγαγαν οι διάφορες αμερικανικές οργανώσεις τον Οκτώβρη του 2019, εντοπίστηκε το πρώτο κρούσμα της COVID-19 στη Γιουχάν και αναρωτιούνται αν αυτά είναι άσχετα([25]). Ακόμη αναφέρουν ότι Ρόμπερτ Ρέντφιλντ ο επικεφαλής του CDC (Κέντρου Λοιμώξεων των ΗΠΑ) αναγνώρισε ότι μέρος των θυμάτων της COVID-19 είχαν διαγνωστεί ως αποτέλεσμα της εποχικής γρίπης, που από τον Σεπτέμβρη είχε πάνω από 20.000 θύματα([25]). Ο απλός λαός γνωρίζει πολύ καλά από την εμπειρία του ότι «όταν μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια», δηλαδή οι ταπεινοί άνθρωποι ανά τον κόσμο. Είναι σίγουρο πως στο άμεσο μέλλον οι οικονομικοί ανταγωνισμοί μεταξύ των ισχυρών θα οξύνονται και αυτό κατανοείται από τον παρακάτω πίνακα[26].

 Ο John Hawksworth, επικεφαλής οικονομολόγος της PwC και ένας εκ των συντακτών της έκθεσης αναφέρει σχετικά: «Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε μετατόπιση της παγκόσμιας οικονομικής δύναμης από τις εδραιωμένες προηγμένες οικονομίες προς τις αναδυόμενες οικονομίες στην Ασία και αλλού. Τα κράτη του E7 (Βραζιλία, Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Μεξικό, Ρωσία και Τουρκία) θα παράγουν το 50% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ έως το 2050, ενώ το μερίδιο των κρατών του G7 (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ) οριακά θα υπερβαίνει το 20%»[27].

Εκτιμώμενη παγκόσμια κατάταξη βάσει ΑΕΠ σε όρους PPP
(δισ. δολάρια ΗΠΑ σε σταθερές τιμές 2016) ([27])

9.O SARS-CoV-2 εκτός από μολυσματικός είναι και «ταξικός», τα στοιχεία είναι αδιάψευστα.

Ενώ στις ΗΠΑ η πανδημία βρισκόταν στην αρχή της εξέλιξης της και είχαν καταμετρηθεί 400.000 κρούσματα και 13.000 νεκροί από τον κορωνοϊό, τα στατιστικά στοιχεία αναφέρουν: Στο Σικάγο οι Αφροαμερικανοί αποτελούν το 30% του πληθυσμού. Τα θύματα, όμως, στην μεγαλούπολη λόγω της πανδημίας είναι Αφροαμερικανοί κατά 70%. Στο Ιλινόις ο μαύρος πληθυσμός είναι το 14%. Οι θάνατοι, όμως, Αφροαμερικανών ανέρχονται στο 41% του συνόλου. Στο Μιλγουόκι οι μαύροι αποτελούν το 26% του πληθυσμού. Στα θύματα, όμως, ξεπερνούν το 80%. Ασφαλώς και αυτή η εικόνα δεν είναι άσχετη από τις κοινωνικές ανισότητες που αντανακλούν την υλική βάση του ρατσισμού και των αβυσσαλέων φυλετικών ανισοτήτων, σε μια χώρα όπου ο αδύναμος οικονομικά δεν μπορεί να διαθέτει ούτε (ιδιωτική) ασφάλιση, ούτε συνθήκες υγιεινούς διαβίωσης; Λόγω των οικονομικών μέτρων 1,25 δισ. εργαζόμενοι από τα 3,3 δισεκατομμύρια του πλανήτη διατρέχουν (σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ) υψηλό κίνδυνο  να  υποστούν «δραστικές και καταστροφικές» συνέπειες, όπως απολύσεις και μειώσεις μισθών[28].

Επιπρόσθετα, στο υψηλού επιστημονικού κύρους περιοδικό Lancet δημοσιεύτηκε εργασία από δεκάδες χιλιάδες περιστατικά της επιδημίας COVID-19 στην Κίνα, που απεικονίζει τους δείκτες θνητότητας ανά περιοχή της χώρας. Αποδεικνύεται ότι σε περιοχές με ικανοποιητική δυνατότητα πρόσβασης του πληθυσμού σε επαρκείς υπηρεσίες περίθαλψης, η θνητότητα (θάνατοι επί % των νοσούντων) ήταν 0-0,3%, ενώ σε περιοχές που για διάφορους λόγους δεν υπήρχε τέτοια ικανοποιητική δυνατότητα, η θνητότητα ήταν υπερδεκαπλάσια (3-5%)[29] Σε μια ιδεατή κατάσταση βέβαια εάν δεσμευόταν το 10% από τα 7 τρις (!) που κατέχουν οι 500 Κροίσοι που αποτελούν το 0,0000066% του παγκόσμιου πληθυσμού από τα κράτη του κόσμου θα αισθανόμασταν όλοι μας πως η πανδημία ήταν απλώς ένας μικρός εφιάλτης που μας ενόχλησε σε κάποιο νυχτερινό μας ύπνο. Συνεπώς ο ιός είναι εκτός από μολυσματικός και ταξικός καθώς οι συνέπειες των διαφόρων οικονομικών μέτρων που λαμβάνονται παγκόσμια επιμερίζονται πάνω στο υφιστάμενο ταξικό έδαφος([28]) .

10.Η συνωμοσιολογία ως αντίδοτο της επιστημονικής αλήθειας. Η διαπάλη για την «πατρότητα» του νέου κορωνοϊού SARS COV-2 ανάμεσα σε Αμερικανούς και Κινέζους αξιωματούχους είναι ενδεικτική των αντιθέσεων που υπάρχουν ανάμεσα σε αυτές τις δύο ισχυρότατες οικονομικές δυνάμεις στον κόσμο. Ανεξαρτήτως αυτών των αντιθέσεων οι ερευνητές οφείλουν με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και στη βάση των δημοσιευμένων επιστημονικών δεδομένων να έχουν άποψη για την κατασκευή η μη του ιού με σκοπιμότητες βιολογικού πολέμου. Ως γνώστες των δεδομένων για τον ιό καταρρίπτουμε τους μύθους και τα σενάρια συνωμοσίας. Ταυτιζόμαστε με την ανάλυση που έχει κάνει ο καθηγητής Γ Σαΐνης, που τα κύρια σημεία παραθέτουμε[30].

 «Τα σενάρια περί εργαστηριακής κατασκευής του ιού στηρίζονται στην εργασία με τίτλο ‘A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergency, Nature Medicine, 20 November 2015; doi:10.1038/nm.3985 ’[31]. Οι συγγραφείς κάνοντας μία ανασκόπηση τονίζουν ότι ο SARS-COV του 2002-2003 έβαλε για συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα το θέμα των επιδημιών στους ανθρώπινους πληθυσμούς από ιούς ζωικής προέλευσης. Αναφέρονται επίσης στους ιούς της γρίπης (H5N1, H1N1, H7N9) και το κορωνοϊό MERS-CoV. Τονίζουν πως μελέτες που προηγήθηκαν αυτής, είχαν αποδείξει την ύπαρξη ιικών γονιδίων, που προσομοιάζουν με γονίδια ιών τύπου SARS, σε ιούς νυχτερίδων της Κίνας. Συμπεραίνουν επίσης ότι η ύπαρξη και μόνο γονιδίων τύπου SARS στους ιούς των νυχτερίδων, δεν σημαίνει πως αυτοί είναι και ιοί SARS. Ούτε σημαίνει πως αυτοί μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο. Στη βάση αυτών των προβληματισμών έθεσαν το ερώτημα εάν αυτοί οι δυνητικά SARS ιοί των νυχτερίδων (κυρίως της Κίνας), είναι ικανοί να μολύνουν και να προκαλέσουν κάποια νέα SARS επιδημία στον άνθρωπο ([30], [31]).

Η πρώτη προσέγγιση που αφορούσε πειράματα προσομοίωσης με τη βοήθεια ηλεκτρονικών προγραμμάτων έδειξε ότι καμία ακίδα-κλειδί από τον ιό της νυχτερίδας, δεν προβλέπεται ότι κολλάει στον υποδοχέα των κυττάρων μας. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν pseudotyping ιούς, δηλ. πήραν έναν ιό που προκαλεί SARS στα ποντίκια, τον έγδυσαν, απελευθέρωσαν το γενετικό του υλικό και τον ξανάντυσαν με κάλυμμα-καψίδιο από ιό νυχτερίδας. Αυτοί οι pseudotyping viruses δεν κατάφεραν να μολύνουν ούτε τα κύτταρα του ποντικού ούτε και τα ανθρώπινα κύτταρα. Η τελευταία πειραματική προσέγγιση αφορούσε τηn χρήση χιμαιρικών ιών που είχαν γενετικό υλικό ποντικίσιου SARS με γονίδιο ακίδας νυχτερίδας και κάλυμμα-καψίδιο ολοκληρωτικά ποντικοϊού, εκτός από την ακίδα που είναι ακίδα νυχτεριδοϊού. Οι ανασυνδυασμένοι ιοί κατάφεραν να μολύνουν επιτυχώς, τόσο κύτταρα ποντικού όσο και ανθρώπινα κύτταρα in vitro. Οι in vitro προσεγγίσεις πάντα λειτουργούν ως μία προειδοποίηση για τους ερευνητές για το τι μπορεί να συμβεί in vivo. Έτσι η συγκεκριμένη ερευνητική ομάδα μόλυνε με τους ανασυνδυασμένους ιούς ποντικούς. Ο ανασυνδυασμένος ιός προκάλεσε σημαντικά συμπτώματα στα ποντίκια. Όλα εμφάνισαν SARS. Τα νεαρά ποντίκια που μολύνθηκαν είχαν απώλεια βάρους 10%, αλλά σε αυτά δεν παρατηρήθηκε θνησιμότητα. Στα γηραιότερα ποντίκια παρατηρήθηκε μεγαλύτερη απώλεια βάρους και μικρή θνησιμότητα. Συνεπώς η ερευνητική ομάδα είχε ένα in vivo μοντέλο στα χέρια της για να συνεχίσει με πρωτόκολλα θεραπείας. Τα αντισώματα έναντι του SARS – COV (ο ιός του 2002-2003) είχαν μηδαμινά αποτελέσματα στην αναστροφή της νόσου στα ποντίκια που είχαν μολυνθεί από τον ανασυνδυασμένο ιό. Επίσης το εμβόλιο που αναπτύχθηκε έναντι SARS CoV (DIV), δεν προστάτεψε καθόλου τα ποντίκια. Και όχι μόνο αυτό, αλλά το ίδιο το εμβόλιο είχε παρενέργειες στους ποντικούς ([30], [31]).

Οι ερευνητές στη μελέτη τους στο Nature Medicine περιγράφουν και τα πειράματα που έκαναν με τον ιό της νυχτερίδας. Ο ιός της νυχτερίδας μολύνει τόσο τα κύτταρα του ποντικού όσο και του ανθρώπου αλλά με σαφή υστέρηση του πολλαπλασιασμού του. Η μόλυνση των ποντικών με τον νυχτεριδοϊό δεν προκαλεί απώλεια βάρους και ο πολλαπλασιασμός του ιού είναι επίσης αργός σε σχέση με τον SARS. Αν δει κανείς αυτά τα πειράματα συνδυαστικά δηλ. τα πειράματα με τους ανασυνδυασμένους ιούς και τα πειράματα με τον ιό της νυχτερίδας μπορεί να καταλήξει στο παρακάτω συμπέρασμα: Για να γίνει ο ιός της νυχτερίδας πιο αποτελεσματικός στη μόλυνση απαιτούνται επιπλέον προσαρμογές του. Οι ιοί μπορούν να αποκτήσουν αυτές τις προσαρμογές εξελεγκτικά εάν πχ ο ιός της νυχτερίδας περάσει από ένα ενδιάμεσο ξενιστή. Εκεί, λόγω μεταλλάξεων, αποκτά νέες ιδιότητες η ακίδα του και τελικά ικανότητα να μολύνει τον άνθρωπο. Μία άλλη πιθανότητα είναι ο άνθρωπος να μολυνθεί απευθείας από την νυχτερίδα και η επαφή του με άλλα ζώα που φέρουν και αυτά τον ιό να οδηγεί σε συνεχείς επαναμολύνσεις του ανθρώπου, μέχρις ότου εντελώς τυχαία, λόγω μεταλλάξεων, εμφανισθεί η φονική παραλλαγή του ιού ([30], [31]).

Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι πως ιοί νυχτερίδας έχουν την ικανότητα να μολύνουν τον άνθρωπο. Και επειδή είναι γνωστό πως οι κορωνοϊοί εύκολα ανασυνδυάζονται στη Φύση, ο ανασυνδυασμός αυτός μπορεί να γίνει σε κάποιον ενδιάμεσο ξενιστή και κατόπιν να μεταπηδήσει στον άνθρωπο. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο καλύτερος και ιδανικότερος τόπος για να συμβεί αυτό είναι οι λαϊκές αγορές της Άπω Ανατολής. Εκεί το πείραμα επαναλαμβάνεται καθημερινά. Εκεί όπου χιλιάδες-εκατομμύρια άνθρωποι συνωστίζονται μπροστά σε πάγκους που πουλούν κάθε είδος αγρίου ή οικόσιτου ζώου, το οποίο σφάζεται επιτόπου. Άνθρωποι, νυχτερίδες, μοσχογαλές παγκολίνοι, κότες, γουρούνια και ότι άλλο βάλει ο νους σας, σε ένα αλισβερίσι ιϊκών ανταλλαγών ([30]).

Η εργασία αυτή ήταν μια προειδοποίηση προς την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα την παγκόσμια οργάνωση υγείας και την πολιτική εξουσία πριν την εμφάνιση της πανδημίας. Ας είναι καθαρό και στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στον ευρύτερο κόσμο ότι ο ανασυνδυασμένος ιός, που κατασκεύασαν για τις ανάγκες της εργασίας αυτής, δεν έχει καμία σχέση με τον COVID-19. Συνεπώς ο ιός δεν είναι κατασκευασμένος» ([30], [31]).

Επιπρόσθετα ο Έλληνας καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και πρώην πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού του Γονιδιώματος του Ανθρώπου (HUGO), Στυλιανός Αντωναράκης, εξαιρετικός επιστήμονας λάτρης της επιστημονικής αλήθειας και με παραδειγματικό επιστημονικό ήθος, με εργαλεία βιοπληροφορικής απέδειξε ότι ο ιός δεν είναι κατασκευασμένος. Η μελέτη του αυτή μεταφράστηκε σε επιστολή προς τον καθηγητή και Νομπελίστα Luc Montagnier που δηλώνει συνεχώς τα περί κατασκευασμένου ιού ([31]).

Ο καθηγητής κ Στυλιανός Αντωναράκης σε επιστολή προς τον κ. Luc Montagnier τόνισε[32]: «Γνωρίζετε καλά πως η επιστήμη βασίζεται σε δεδομένα και όχι σε απόψεις, και ως εκ τούτου παρακαλώ να με συγχωρήσετε για τον σκεπτικισμό σχετικά με την ακρίβεια της δήλωσής σας. Χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα στο κοινό βιοπληροφοριακά εργαλεία και τα γονιδιώματα των ιών στις διεθνείς τράπεζες δεδομένων, συνέκρινα το γονιδίωμα του κορωνοϊού και το γονιδίωμα του ιού του AIDS. Θα ήθελα να υπενθυμίσω στον αναγνώστη, ότι ο κορωνοϊός έχει ένα γονιδίωμα που αποτελείται από μία αλυσίδα RNA και το συνολικό μήκος του γενετικού κειμένου του είναι 29.903 ριβονουκλεοτίδια που στο υπόλοιπο αυτού του σύντομου άρθρου θα τα ονομάσω «γράμματα»([32]).

Για να είμαι ακριβής, συνέκρινα το γονιδίωμα του ιού SARS-CoV-2 που απομονώθηκε από την πόλη Wuhan στην Κίνα και κατατέθηκε στη δημόσια βάση δεδομένων Genbank στις 5 Ιανουαρίου 2020 με τον αριθμό MN908947.3. Λάβετε υπόψη ότι αυτή είναι η πρώτη ακολουθία του νέου κορωνοϊού που κατατέθηκε στις δημόσιες βάσεις δεδομένων από το Κλινικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας της Σαγκάης και τη Σχολή Δημόσιας Υγείας, του Πανεπιστημίου Fudan στη Σαγκάη της Κίνας, και δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature. Η σύγκριση με το γονιδίωμα του AIDS (taxid 11676) μου αποκάλυψε μια μερική ομολογία 38 γραμμάτων μεταξύ του ιού SARS-CoV-2 και του ιού HIV, όπως φαίνεται στο σχετικό γράφημα. Στην επάνω γραμμή είναι τα γράμματα του γονιδιώματος του κορωνοϊού (από το γράμμα 14366 έως το 14403) και αποκάτω το ομόλογο κομμάτι του ιού του AIDS. Οι κάθετες γραμμές δείχνουν τα πανομοιότυπα γράμματα των δύο γονιδιωμάτων([32]).

Αχά, εδώ θα πείτε με έμφαση κ. καθηγητά Montagnier ότι το συμπέρασμά σας είναι σωστό. Ωστόσο, αν αναλύσετε τα δεδομένα λίγο πιο εκτεταμένα και προσεκτικά, υποστηρίζω έντονα ότι το συμπέρασμά σας είναι εντελώς λάθος, για τους ακόλουθους λόγους ([32]) :

Πρώτον: Αυτή η ομολογία των γονιδιωματικών γραμμάτων έχει βρεθεί σε όλα τα μέλη της οικογένειας των κορωνοϊών που προσβάλλουν τον άνθρωπο, τα οποία έχουν μελετηθεί στο παρελθόν από το 2004. Επομένως, αυτό αποκλείει ότι πρόκειται για εργαστηριακό χειρισμό που έγινε πρόσφατα στον νέο συγκεκριμένο κορωνοϊό SARS-CoV-2. Επιπλέον, η ομολογία βρέθηκε επίσης σε πολλούς κορωνοϊούς νυχτερίδων που έχουν επίσης ταυτοποιηθεί αρκετά χρόνια πριν([32]).

 Δεύτερον: Αυτή η ομολογία των γονιδιωματικών γραμμάτων είναι επίσης παρούσα σε χιλιάδες άλλους ιούς (ξαδέλφια του κορωνοϊού) όπως ο μολυσματικός ιός της βρογχίτιδας, οι ιοί λοιμώδους βρογχίτιδας του κοτόπουλου και της γαλοπούλας, ακόμη και στους ιούς της λύσσας. Είναι λοιπόν προφανές ότι αυτή η ομολογία του πολύ μικρού τμήματος του γονιδιώματος του ιού είναι ένα κατάλοιπο της εξελικτικής διαδικασίας των ιϊκών γονιδιωμάτων στη φύση και όχι το αποτέλεσμα εργαστηριακού χειρισμού([32]).

Η πρόθεσή μου, κ. καθηγητά Montagnier, δεν είναι να μειώσω τη σημασία της προηγούμενης συνεισφοράς σας στην επιστήμη και στην ανθρωπότητα, αλλά να διευκρινίσω σε ένα δημόσιο φόρουμ ότι μια προσεκτική εξέταση των δεδομένων αποκλείει οριστικά την πιθανότητα ότι αυτός ο νέος ιός να είναι εργαστηριακό προϊόν»([32]).

11.Σκέψεις για διεθνή έρευνα για την προέλευση του ιού. Ενόψει της Γενικής Συνέλευσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στις 20 – 28/ 2020 Μάη φαίνεται ότι εξετάζονται προτάσεις για να διεξαχθεί σχετική διεθνής έρευνα για την προέλευση του SARS-COV-19. Η Σουηδία δηλώνει έτοιμη να αναλάβει σχετική πρωτοβουλία μέσω δηλώσεων της υπουργού υγείας της Λένας Χάλενγκρεν που τονίζει ότι είναι σημαντικό να ερευνηθεί η αντιμετώπιση της πανδημίας από ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένου του ΠΟΥ. Επίσης ο εκπρόσωπος της Κίνας στον ΟΗΕ Τσεν Σου, ερωτηθείς σχετικά με το ενδεχόμενο η χώρα του να γίνει το επίκεντρο μιας τέτοιας έρευνας, δήλωσε: «Πρώτη προτεραιότητα είναι να επικεντρωθούμε στον αγώνα κατά της πανδημίας μέχρι την τελική νίκη. Δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο στο να σώσουμε ζωές». Πρόσθεσε πως «δεν μπορούμε να ανεχθούμε την ελεύθερη διάδοση αυτού του είδους του πολιτικού ιού, ενώ όλες οι προσπάθειες πρέπει να κατευθυνθούν προς τον αγώνα κατά του πραγματικού ιού», για να καταλήξει πάντως ότι «δεν είμαστε εκ προοιμίου αλλεργικοί σε κάθε μορφής έρευνα και αξιολόγηση», αναφέροντας ότι αυτές οι έρευνες επιτρέπουν «την προετοιμασία των υπηρεσιών αντιμετώπισης υγειονομικών κρίσεων που θα έρθουν». «Όσο για το αν και πώς θα απευθύνουμε πρόσκληση προς τον ΠΟΥ, προς το παρόν πρέπει να ορίσουμε τις σωστές προτεραιότητες. Έχουμε ανάγκη από θετική ατμόσφαιρα». Όλα τα παραπάνω ως θετικά μηνύματα μπορούν να εκληφθούν ως μία συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια της αντιμετώπισης της COVID-19. Τελικά φαίνεται πως από τα ελάχιστα πράγματα που μπορούν να ενώσουν τον κόσμο έστω και πρόσκαιρα είναι τα θέματα που άπτονται των συνεπειών της τρέχουσας πανδημίας ή των πανδημιών που με «μαθηματική ακρίβεια» θα ακολουθήσουν[33] .

12.Η έλλειψη στρατηγικών πρόληψης έναντι της πανδημίας του SARS-COV-2. Πολλοί από εμάς τους επιστήμονες του Βιοϊατρικού χώρου παρατηρούσαμε με έκπληξη και σχετικά αμήχανα τις αντιδράσεις των ισχυρών κρατών της Ευρώπης αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στην επερχόμενη πανδημία. Μετά το πρώτο κρούσμα στη Γιουχάν της Κίνας, οι Κινέζοι επιστήμονες απομόνωσαν τον ιό και με την βοήθεια της υψηλής τεχνολογίας αλληλούχισης του RNA τον κατέταξαν στην ομάδα των βήτα κορωνοϊών. Άρα στα χέρια της η Παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και κατ’ επέκταση και οι πολιτικές εξουσίες είχαν δύο σημαντικά στοιχεία 1) την ταυτότητα του κορωνοϊού, και 2) την προηγούμενη εμπειρία αντιμετώπισης των επιδημιών από τους παρόμοιους κορωνοϊούς της β΄ ομάδας (SARS-COV-1 και MERS). Επιπρόσθετα όλοι παρακολουθούσαμε τα αυστηρά και κάθετα μέτρα απομόνωσης που πάρθηκαν στην Κίνα στην πόλη Γιουχάν των 9 εκατομμυρίων από τις 23 Ιανουαρίου του 2020[34]. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προβάλλανε καθημερινά το πώς μία ολόκληρη πόλη μπήκε σε καραντίνα και το πώς η Κινέζικη κυβέρνηση έχτισε ένα ολόκληρο νοσοκομείο μέσα σε 2 εβδομάδες και ένα εργοστάσιο για την παραγωγή μασκών. Είναι φανερό ότι η χώρα που πλήττεται πρώτη από μία εν δυνάμει πανδημία θα αντιμετωπίσει και τις περισσότερες δυσκολίες. Ωστόσο η Κινέζικη κυβέρνηση, φαίνεται λόγω του κομμουνιστικού της παρελθόντος και των συγκεντρωτικών της εξουσιών, αντέδρασε με απίστευτη ταχύτητα. Με θαυμασμό παρακολουθήσαμε εμείς του Δυτικού κόσμου τα αντανακλαστικά αντίδρασής της Κινέζικης κρατικής μηχανής που φαίνονται τα αποτελέσματά της στον σχετικά μικρό απολογισμό θυμάτων του κορωνοϊού. Σημειώνεται επίσης ότι η Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας είχε παραδεχθεί ότι ιός μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επίσης πως ο εν λόγω ιός μοιάζει παρόμοιος με αυτόν που προκαλεί το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (SARS), ωστόσο δεν φαίνεται να είναι τόσο θανατηφόρος. Επίσης τόνιζε το ήδη γνωστό ότι οι ιοί ενίοτε μεταλλάσσονται και γίνονται πιο επικίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας με τον εκπρόσωπό του Γενικό διευθυντή Τέντρος Άντανομ Γεμπρεγεσούς κήρυξε την κρίση του κορωνοϊού πανδημία στις 11 Μαρτίου του 2020 αφού μέχρι τότε σε όλο τον κόσμο είχαν συμβεί τα παρακάτω: τα κρούσματα είχαν ξεπεράσει τις 118.000 σε 114 χώρες, ενώ συνολικά έχουν χάσει τη ζωή τους 4.291 άνθρωποι. Σημείωνε επίσης ότι αναμένεται να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα και σε περισσότερες χώρες. Από εκείνη τη στιγμή όλος ο πλανήτης μπήκε αλλά και παραμένει σε κατάσταση συναγερμού και με την αγωνία για την επάνοδο της πανδημίας σε ένα δεύτερο κύμα[35].

 Κριτικές παρατηρήσεις

• Η επιλογή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) να ονομάσει COVID-19 την ασθένεια που προκαλεί ο ιός ήταν ίσως ατυχής. Παρέπεμπε στους προηγούμενους κορωνοϊούς που ή εξάπλωσή τους είχε περιοριστεί σε συγκεκριμένες χώρες. Μπορεί στο μυαλό τους να είχαν τις πιο ευγενείς προθέσεις να μην προκληθεί πχ πανικός, φαίνεται ωστόσο τώρα που είμαστε στον 5ο μήνα της πανδημίας από την έναρξη της στην Κίνα ότι δεν βοήθησε στην προετοιμασία των κρατών.

• Η αργοπορημένη ανακοίνωση της ΠΟΥ για την πανδημία λειτούργησε καθησυχαστικά για το σύνολο των κρατών του κόσμου. Με την ανακοίνωση της ΠΟΥ για την πανδημία, ένας πανικός εξαπλώθηκε στην Ευρώπη αλλά και στην ίδια την Αμερική. Η αίσθηση πλέον ήταν ότι ο ιός έχει μπει σε πολλά σπίτια και σε άλλα θα μπει χωρίς καν να μας προειδοποιήσει χτυπώντας προηγούμενα την πόρτα [36].
• Το χειρότερο σε μια τέτοια κατάσταση είναι να είσαι απροετοίμαστος και ανοργάνωτος. Και το σύνολο του αναπτυγμένου κόσμου απογυμνώθηκε μπροστά στη σοβαρότητα του προβλήματος. Και τούτο γιατί υπάρχει τεράστια υποβάθμιση του δημόσιου υγειονομικού συστήματος παγκοσμίως. Στη χώρα μας αυτό μεταφράζεται α) με την έλλειψη 30.000 γιατρών και βοηθητικού νοσηλευτικού προσωπικού, β) η Ελλάδα για παράδειγμα είναι η τρίτη από το τέλος χώρα της ΕΕ με τη χειρότερη αναλογία αριθμού ΜΕΘ σε σχέση με τον πληθυσμό της[37]. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ η Ελλάδα διαθέτει μόλις 6 κλίνες ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους!, γ) με την συστηματική υποβάθμιση και το κλείσιμο μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και νοσοκομείων κατά την περίοδο των μνημονιακών χρόνων και τα εξίσου σημαντικά δ) την έλλειψη προστατευτικού υλικού για το νοσηλευτικό προσωπικό (πχ κατάλληλες μάσκες) και αναπνευστήρων για τους ασθενείς και ε) την έλλειψη έμψυχου και τεχνολογικού εξοπλισμού για την πραγματοποίηση των Μοριακών τεστ
• Οι ασιατικές χώρες έδειξαν καλύτερα αντανακλαστικά σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο[38]. Το Χονγκ Κονγκ για παράδειγμα επιβράδυνε την εξάπλωση του SARS-CoV-2 μέσω ενός συνδυασμού εντατικής παρακολούθησης, καραντίνας και κοινωνικής αποστασιοποίησης χωρίς να στηριχτεί στα αυστηρά μέτρα που χρησιμοποιούνται αλλού. Τον Ιανουάριο, οι αρχές στη Γιουχάν, όπου ξεκίνησε η επιδημία του κορωνοϊού, σταμάτησαν τα ταξίδια έξω από την πόλη σε μία προσπάθεια να ελέγξουν την εξάπλωση του ιού που προκαλεί την COVID-19. Ωστόσο, το Χονγκ Κονγκ βασίστηκε σε ένα πρόγραμμα που περιλάμβανε εκτεταμένες εξετάσεις, απομόνωση όσων είχαν έρθει σε επαφή με μολυσμένα άτομα και μέτρα αποστασιοποίησης, όπως το κλείσιμο των σχολείων. Όταν η Peng Wu στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και οι συνάδελφοί της έκαναν δημοσκόπηση στους κατοίκους στις αρχές Μαρτίου, το 99% δήλωσαν ότι φορούσαν μάσκα στους δημόσιους χώρους και το 85% είπαν ότι απέφευγαν τον συνωστισμό. Ο συνδυασμός των αλλαγών της συμπεριφοράς του κοινού και των κυβερνητικών μέτρων κράτησε την εξάπλωση του ιού σχετικά χαμηλή στο Χονγκ Κονγκ κατά την περίοδο έως τα τέλη Μαρτίου του 2020.
• Παρότι ο ΠΟΥ επέμενε σε εκτεταμένες εξετάσεις δηλ. Μοριακών τεστ για την ιχνηλάτηση του ιού προς μεγάλη έκπληξη για μας του Μοριακούς Βιολόγους ολόκληρη η Ευρώπη αλλά και η Αμερική αδυνατούσε να ανταποκριθεί. Αλήθεια τόσο δύσκολα ήταν να γίνουν αυτά τα τεστ σε μεγαλύτερη κλίμακα; Οι άνθρωποι που βρίσκονται στην Βιολογική έρευνα και στο χώρο των Βιοϊατρικών επιστημών γνωρίζουν ότι δεν είναι δύσκολο αρκεί να γινόταν αξιοποίηση των παρακάτω: 1) Τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2020 θα έπρεπε να είχαν οργανωθεί τα ήδη υπάρχοντα διαπιστευμένα εργαστήρια και να προστεθούν και άλλα σε όλα τα νοσοκομεία αναφοράς και όπου αλλού κρινόταν αναγκαίο που θα έκαναν τα τεστ, 2) θα έπρεπε να επιλεγεί το προσωπικό που θα έκανε τα τεστ. Πολλοί διδάκτορες και μεταδιδάκτορες και ερευνητές με μόνιμες θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν ακόμη και σε εθελοντική βάση σε αυτή την κατεύθυνση, 3) ήταν αρκετός ο χρόνος από τη στιγμή που κατατέθηκε η αλληλουχία του RNA του κορωνοϊού για να οργανωθούν αυτά τα test in house. Μεταπτυχιακοί φοιτητές και διδάκτορες σε ερευνητικά εργαστήρια της χώρας θα μπορούσαν να οργανώσουν με αξιόπιστο τρόπο αυτά τα τεστ και πλέον προετοιμασμένοι θα υποδεχόμασταν τον ιό. 4) Αγορά περισσότερων μηχανημάτων PCR, το κόστος τους δεν είναι μεγάλο. Για παράδειγμα στην Ελλάδα με τα 30 εκ Ευρώ που δόθηκαν σε ιδιώτες για τεστ – που αδυνατούσαν μάλιστα να τα κάνουν και τα έστελναν στο Ινστιτούτο Παστέρ ή στην Ιατρική Σχολή Αθηνών- μπορούσαν να αγοραστούν 1000 υπερσύγχρονες μηχανές PCR, με δυναμική εξέτασης 1000 δειγμάτων η καθεμιά ημερησίως τουλάχιστον 5) την ανάπτυξη ενός δικτύου από ανθρώπινο δυναμικό με τη βοήθεια των πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας των δήμων και κοινοτήτων και των νοσοκομείων αναφοράς που θα εξασφάλιζε την γρήγορη συλλογή των δειγμάτων και την γρήγορη μεταφορά τους για εξέταση στα διαπιστευμένα εργαστήρια.

• Πέρασαν δεκαεπτά χρόνια μετά την επιδημία του SARS και ακόμη δεν γνωρίζουμε τι είναι αυτό που καθιστά αυτούς τους κορωνοϊούς τόσο επικίνδυνους. Είναι λυπηρό πως δεν υπήρξαν πολιτικές χρηματοδότησης για τους κορωνοϊούς τόσο σε Ευρωπαϊκό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα είμασταν πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι στην αντιμετώπιση της πανδημίας του SARS-CoV-2, εάν με προσήλωση και συνέπεια — εφόσον φυσικά εξασφαλιζόταν η κατάλληλη χρηματοδότηση — ερευνούσαμε τους κορωνοϊούς μετά την εμφάνιση της επιδημίας SARS το 2003. Υπάρχει σημαντική εμπειρία από τον αγώνα που έδωσε η παγκόσμια ερευνητική κοινότητα για το ιό του AIDS. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης που έχει θέσει ο ΠΟΥ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο την εξάλειψη του AIDS και της φυματίωσης έως το 2030 και τη συνέχιση της καταπολέμησης της ηπατίτιδας[39]. Ας μην ξεχνάμε ότι το AIDS έχει αφήσει 35 εκατομμύρια νεκρούς στο διάβα του μετά την εμφάνισή του το 1981. Για την έλλειψη επένδυσης της έρευνας και την παραγωγή εμβολίου για τον SARS, ας μην παραβλέπουμε και μια καθοριστική πλευρά που ορίζεται από τους αυστηρούς νόμους της καπιταλιστικής οικονομίας. Οι φαρμακευτικές εταιρίες σημαντικό κομμάτι αυτού του συστήματος πολλές φορές δεν δείχνουν ενδιαφέρον για να επενδύσουν στα εμβόλια. Πολλά από τα κυκλοφορούντα εμβόλια στοίχισαν από 600 εκατομμύρια έως 1 δις δολάρια. Τα μεγάλα κέρδη στις φαρμακευτικές εταιρίες προέρχονται από την πώληση κύρια φαρμάκων που θεραπεύουν μακροχρόνιες ασθένειες. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις ενός μόνο φαρμάκου για την ηπατίτιδα C υπερέβη τα 10 δις δολάρια σε ένα χρόνο[40]. Επίσης να έχουμε υπόψη μας ότι η αγορά των εμβολίων (24 δις δολ. σήμερα) φαίνεται μεγάλη, αλλά αντιπροσωπεύει μόνο το 2,4% της παγκόσμιας φαρμακευτικής βιομηχανίας, που ανέρχεται σε 1 τρις δολ. ετησίως. Συνεπώς τα εμβόλια, ειδικά, δεν είναι τεράστιες πηγές κέρδους για τις φαρμακευτικές εταιρείες που εξειδικεύονται σε αυτά(⁴⁰). Πάνω σε αυτή τη λογική πρέπει να δούμε και την έλλειψη μεγάλων επενδύσεων για την παραγωγή εμβολίου για τον SARS. Με τον περιορισμό της επιδημίας του SARS το 2003 και 2004 σε κάποιες χώρες της Ασίας οι εταιρίες εκτιμήσανε ότι μία επένδυση για εμβόλιο δεν θα απέφερε τα ανάλογα οφέλη λόγω της πιθανής μικρής αγοράς πελατών. Αυτός ο σκληρός νόμος της καπιταλιστικής οικονομίας είναι φανερό με την επιδημία που ζούμε του SARS-CoV-2 ότι έχει πολύ κακές συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Εάν προϋπήρχε η έρευνα για τον SARS τα τελευταία 17 χρόνια που μεσολάβησαν από την εμφάνισή του, σίγουρα θα είμασταν καλύτερα θωρακισμένοι έναντι του SARS-CoV-2.
• Το γενετικό υλικό τόσο του SARS, όσο και του SARS-CoV-2 κωδικοποιεί για 20 περίπου πρωτεΐνες. Αν εξαιρέσουμε την πρωτεΐνη που δίνει την εικόνα της κορώνας στο μικροσκόπιο και η οποία είναι αυτή που δεσμεύεται στα κύτταρα του ξενιστή, καθώς επίσης και άλλες τρεις πρωτεΐνες που δομούν το περίβλημά του και τυλίγουν το γενετικό υλικό του, καθώς και μια πολυ-πρωτεΐνη που είναι υπεύθυνη για την αντιγραφή και την αναπαραγωγή του ιού για τις υπόλοιπες δεν έχουμε εικόνα. Η έρευνα συνεπώς στο SARS για αυτές τις πρωτεΐνες θα μας εξόπλιζε καλύτερα στην κατανόηση του SARS-CoV-2 και στον καθορισμό της κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής.

Συνεπώς η αδράνεια της παγκόσμιας κοινότητας και η έλλειψη χρηματοδότησης για έρευνα στον SARS αποδείχτηκαν οι καλύτεροι φίλοι της παρούσης πανδημίας. Ο χώρος της Μοριακής Ιολογίας έχει αναδείξει σημαντικές και εξέχουσες προσωπικότητες επιστημόνων που ήταν και είναι αφιερωμένοι στην μελέτη των RNA ιών. Ο Αμερικανός καθηγητής στο Columbia University David Ho που έσωσε άπειρες ζωές με την αντιϊική θεραπεία για το AIDS, χρειαζόταν 20 εκατομμύρια δολάρια για να δοκιμάσει αντιϊικές ουσίες εναντίον του SARS στο εργαστήριό του, αλλά δεν τα έλαβε ποτέ[41]. Φαίνεται ότι οι διάφοροι κρατικοί παράγοντες και οι φαρμακευτικές εταιρίες όπως εξηγήσαμε και προηγουμένως θεώρησαν τις προηγούμενες επιδημίες υπόθεση της Ανατολής. Έτσι με υποκριτικό λόγο για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα οι θεσμικοί παράγοντες και με τη βοήθεια αρκετών επιστημόνων πολλές φορές χρησιμοποιούν ορολογίες περί νέου ιού, περί ‘αόρατου’ εχθρού και περί άνισης πολεμικής μάχης. Οι λέξεις αυτές είναι μία κάλυψη της αδυναμίας μας ότι είμαστε τώρα άοπλοι, χωρίς εμβόλια, φάρμακα και εξοπλισμό αντιμετώπισης ενός ιού που τον είπαμε νέο, ενώ σχετίζεται με την προηγούμενη ασθένεια SARS. Μάλλον δεν έχουμε καμιά δικαιολογία επειδή υπήρξαν πολλές προειδοποιήσεις από την επιστημονική κοινότητα αυτές τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου για την αυξημένη συχνότητα των επιδημιών και για την αναγκαιότητα χρηματοδότησης της έρευνας των κορωνοϊών. Δυστυχώς οι θεσμικοί παράγοντες επιλέξανε την αδράνεια και τώρα θα χρειαστεί να καλυφθεί το χαμένο έδαφος σε πολύ σύντομο χρόνο, με ότι συνέπειες θα αφήσει πίσω της η παρούσα πανδημία. Παρά τις καθυστερήσεις, την υποτίμηση της έρευνας του SARS από το 2003 και μετά, φαίνεται ότι η κοινότητα των Βιοϊατρικών επιστημόνων στις μέρες μας και ενώ η πανδημία είναι σε εξέλιξη, καταθέτουν τον καλύτερο εαυτό τους για να βγει η ανθρωπότητα νικητής στην μάχη με την COVID-19.

13.Συμπεράσματα και σκέψεις για μία καλύτερη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Πολλοί σημαντικοί επιστήμονες όπως: οι καθηγητές Μάικλ Γκρέγκερ πρώην διευθυντής Δημόσιας Υγείας και Κτηνοτροφίας στο Humane Society των ΗΠΑ, και Ρόμπ Γουάλας εξελικτικός βιολόγος και φυλογεωγράφος δημόσιας υγείας, συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, συγγραφέας του Big Farms Make Big Flu και πρώην σύμβουλος του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ”, θίγουν την γενεσιουργό αιτία της εμφάνισης των τελευταίων επιδημιών και την τωρινή πανδημία με τον κορωνοϊό SARS-COV-2. Το μήνυμα και από αυτή την πανδημία είναι ότι πρέπει να τερματιστεί η άνιση πρόσβαση στους φυσικούς πόρους, ώστε να αποτρέψουμε και την επόμενη πανδημία που θα έρθει με Μαθηματική ακρίβεια[42],[43].

Η προστασία της δημόσιας υγείας απαιτεί την επανεξέταση της σχέσης του ανθρώπου με όλα τα βιολογικά οικοσυστήματα ιδιαίτερα τα ζωϊκά και γενικότερα με το περιβάλλον. Τα υπάρχοντα γονιδιωματικά δεδομένα αποκαλύπτουν πλέον με σαφήνεια ότι, πίσω από την παγκόσμια πανδημία COVID-19 o ιός, πιθανότατα να έχει εισέλθει στον ανθρώπινο πληθυσμό μέσω της αλληλεπίδρασης με νυχτερίδες ή από κάποιον άλλον ενδιάμεσο ξενιστή με πιο πιθανό τη μοσχογαλή[44].

Φαίνεται ότι η αντιμετώπιση των πανδημιών χρειάζεται μία ολιστική προσέγγιση που θα επικεντρώνεται στην αιτιότητα τους δηλ. την γενεσιουργό αιτία τους, παρά στα μέτρα που παίρνονται κατά την εκδήλωσή τους, που έτσι και αλλιώς, θα πρέπει να παρθούν για να περιοριστούν οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Και για να γίνει αυτό πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το περιβάλλον και τις ανισότητες που οδηγούν στην καταστροφή του.

Υπολογίζεται ότι το 75% των νέων μολυσματικών νόσων είναι αποτέλεσμα της επαφής μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Όλοι θα θυμόμαστε μερικές εξ αυτών την τελευταία εικοσαετία όπως των Ζίκα, Εμπόλα, SARS, της γρίπης των πτηνών, της MERS και, φυσικά, τώρα, της COVID-19 .

Στο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών τονίζονται οι βασικοί παράγοντες της εξάπλωσης των ιών στον άνθρωπο και αυτοί είναι: 1) η αποψίλωση των δασών, 2) η εντατική καλλιέργεια και 3) η κλιματική αλλαγή. Ένας αριθμός μελετών έχουν διαπιστώσει ότι η παγκόσμια προσέγγιση στην παραγωγή αγαθών ― συμπεριλαμβανομένων βασικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων όπως το βόειο κρέας, το φοινικέλαιο, ο καφές και το κακάο ― διευκολύνει τη μεγαλύτερη εξάντληση των πόρων στις φτωχότερες χώρες από ό, τι στα πλούσια έθνη.

Η παραγωγή των προαναφερθέντων προϊόντων οδηγεί 1) στην αποψίλωση των δασών και 2) στην απώλεια της βιοποικιλότητας. Αυτοί είναι οι βασικοί παράγοντες της μετάδοσης νόσων μεταξύ των ειδών. Στα περισσότερα έθνη (Υποσαχάρια Αφρική, Νοτιοανατολική Ασία και Λατινική Αμερική) που παράγουν καφέ και κακάο, το 95% της παραγωγής εξάγεται στον Βορρά, κυρίως στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη.

Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή ο αναπτυγμένος οικονομικά κόσμος φέρει την μεγαλύτερη ευθύνη για τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και για την παραγωγή άλλων επιβλαβών ρύπων. Τα φτωχά κράτη που ευθύνονται σε πολύ λιγότερο βαθμό για το φαινόμενο του θερμοκηπίου υποφέρουν περισσότερο από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που σχετίζονται με νόσους που μεταδίδονται με τα κουνούπια. Ακόμη και πολύ μικρές αυξήσεις της θερμοκρασίας, διευκολύνουν επί του παρόντος την εξάπλωση των κουνουπιών σε νέες περιοχές, όπου οι άνθρωποι στερούνται ανοσίας στις νόσους που αυτά μεταφέρουν([44]).

Στα πιεσμένα οικοσυστήματα των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, εξαφανίζονται τα μεγάλα αρπακτικά ζώα. Έτσι δημιουργούνται ανισορροπίες στην κοινότητες των βιοσυστημάτων και αναπαράγονται και ευνοούνται έτσι οι νυχτερίδες, οι αρουραίοι και τα κουνούπια, δηλ. εκείνα τα είδη που συνήθως μεταδίδουν τις ζωονόσους σε ανθρώπους. Η έλλειψη τροφής για τα συγκεκριμένα είδη ζώων στα οικοσυστήματα που βίωναν με αρμονία προηγουμένως λόγω βίαιων παρεμβάσεων των ανθρώπων, ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ τους για την κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών. Η απώλεια τροφής για τα ζώα αυτά τα οδηγεί να μεταναστεύσουν σε πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές, και έρχονται σε όλο και πιο στενή επαφή με τους ανθρώπους ([44]).

Η νόσος COVID-19 θα πρέπει να ηχήσει σαν καμπάνα πολύ δυνατά στα αυτιά της παγκόσμιας οικονομικής ελίτ αλλά και του κάθε μεμονωμένου καταναλωτή. Εάν δεν αντιμετωπιστούν ολιστικά τα παγκόσμια ζητήματα σχετικά με το περιβάλλον, την υγεία και την ανάπτυξη, θα συνεχίσουν να εμφανίζονται νέες πανδημίες. Πρέπει να δοθεί νέα προτεραιότητα στην ελάττωση των επιπέδων κατανάλωσης, στην εξάλειψη των εμπορικών και οικονομικών ανισοτήτων και στη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων παραγωγής για τους ανθρώπους και το περιβάλλον, και όλα αυτά, μόνο σε ένα διαφορετικό κοινωνικο – πολιτικό σύστημα.

Η τρέχουσα κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, μας παρέχει τη μοναδική και απαραίτητη ευκαιρία, για να σκεφτούμε πολύ σοβαρά τη σχέση μας με το περιβάλλον. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι μεγάλες εταιρείες της αγροδιατροφής και οι παγκόσμιες πολιτικές, θα πρέπει άμεσα να προβληματιστούν για το υπάρχον βιομηχανικό περιβάλλον, όπου παράγονται τα προϊόντα διατροφής στις μέρες μας. Η τρέχουσα διαδικασία παραγωγής τους τροποποιείται συχνά με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών που στην ουσία οδηγούν σε σημαντικές παραβιάσεις της ισορροπίας των φυσικών οικοσυστημάτων. Αυτή η προσέγγιση ασφαλώς και αυξάνει τον ρυθμό παραγωγής και το μέγεθος του συνολικού προϊόντος, αλλά ταυτόχρονα ευνοεί τα μέγιστα την ενίσχυση των συνθηκών των ιογενών εξελίξεων, έτσι ώστε οι νέες μεταλλάξεις να παράγονται με μεγαλύτερο ρυθμό και με μεγαλύτερη λοιμογόνο δύναμη. Οι προειδοποιήσεις από τις μέχρι τώρα πανδημίες είναι πολλές, είναι στο χέρι της ανθρωπότητας να επιλέξει το μέλλον της.

Παρότι οι προειδοποιήσεις από τις πανδημίες είναι πολλές, ισχύει αυτό που τονίζει ο καθηγητής Ρόμπ Γουάλας «οι αγροεπιχειρήσεις εστιάζουν σε τέτοιον βαθμό στα κέρδη, που το ρίσκο ενός ιού που ίσως σκοτώσει ένα δισεκατομμύριο ανθρώπων αντιμετωπίζεται ως ένα ρίσκο που αξίζει να παρθεί»([43]). Με άλλα λόγια αν μιλούσαμε τη γλώσσα της Μοριακής Βιολογίας η παγκόσμια οικονομική ελίτ με τις αγροδιατροφικές εταιρίες αυτοπροσδιορίζεται από το επικρατούν γονίδιο του κέρδους που καθορίζει τον κυρίαρχο φαινότυπό της, την συμπεριφορά της που είναι επιθετική απέναντι στο περιβάλλον και τους ανθρώπους. Το γονίδιο αυτό έχει τέτοια ισχύ, είναι κυρίαρχο στη γλώσσα της Βιολογίας, τόσο που καμία προσπάθεια πειθούς δεν έχει αποδώσει μέχρι σήμερα. Συνεπώς θα προβάλλει σε κάθε πανδημία όπως και στα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος της εργασίας παγκόσμια πιο καθαρά το ερώτημα, υπάρχει εναλλακτική λύση; Ασφαλώς και υπάρχει ας την αντλήσουμε από το ποίημα «εγκώμιο στη διαλεκτική»[45] του Μπέρτολτ Μπρέχτ:

Το άδικο προχωράει σήμερα με βήμα όλο σιγουριά.
Οι καταπιεστές προετοιμάζονται για δεκάδες χιλιάδες χρόνια.
Η βία εξασφαλίζει: Όπως ακριβώς είναι, έτσι θα μείνει.
Καμιά φωνή δεν αντηχεί έξω από τη φωνή των κυρίαρχων
και στις αγορές λέει η εκμετάλλευση αδιάντροπα:
Τώρα εγώ πρώτη ξεκινάω.
Μα κι από τους καταπιεσμένους λένε τώρα πολλοί:
Αυτό που θέλουμε, ποτέ δεν πρόκειται να γίνει.

 Όποιος ακόμα ζει, δε λέει: Ποτέ! Το σίγουρο δεν είναι σίγουρο.
Όπως ακριβώς είναι, έτσι δεν μένει.
Όταν πουν ό,τι είχανε οι κυρίαρχοι να πούνε θα μιλήσουνε οι κυριαρχούμενοι.
Ποιος τολμάει να πει: Ποτέ;
Ποιος φταίει, σαν η καταπίεση παραμένει; Εμείς.
Ποιος θα φταίει σαν η καταπίεση συντριβεί; Εμείς πάλι.
Όποιος γονατισμένος είναι, όρθιος να σηκωθεί!
Όποιος χαμένος είναι, να παλέψει!
Όποιος την κατάστασή του έχει αναγνωρίσει, πώς να εμποδιστεί;
Γιατί οι νικημένοι του σήμερα είναι οι νικητές του αύριο
Και το Ποτέ γίνεται: Σήμερα ακόμα!

Και μετά όπως μας λέει ο ποιητής Κώστας Βάρναλης[46],[47]

Θα γιορτάσουμε σαν ένας τη μεγάλη ανατολή
Κάθε τόπου …… κάθε γέννας

Κάθε γλώσσας οι καλοί

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

[1] https://www.iefimerida.gr/kosmos/koronoios-italia-oloi-pethainoyn-san-ta-skylia

[2] https://www.documentonews.gr/article/h-istorikh-omilia-toy-tse-gkebara-se- foithtes-iatrikhs-gia-th-dhmosia-ygeia

[3] https://thepressproject.gr/telos-tou-empargko-ton-ipa-stin-kouba-zitoun-191-xores- tou-oie/

[4] https://www.efsyn.gr/kosmos/boreia-ameriki/238704_omadikoi-tafoi-sti-nea-yorki- kathos-therizei-i-pandimia

[5] https://www.kathimerini.gr/1070402/gallery/epikairothta/kosmos/sthn-italia-o- stratos-me-tis-leykes-rompes-apo-thn-koyva

[6] https://www.imerodromos.gr/i-koyva-prokalei-tin-pagkosmia-aytogeloiopoiisi-ton- ipa/ 

[7] https://www.skai.gr/news/world/rosia-kameres-parakolouthoun-polites-pou-einai- karantina

[8] https://sputniknews.gr/videoclub/202003306886069-vinteo-koronoios-rompot- ekteloun-peripolies-stin-tynida-kai-eleghoun-tous-perastikous/

[9] https://www.e-daily.gr/news/147647/vgaini-o-stratos-sto-israil

[10] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=covid-19.

[11] Leila Mousavizadeh and, Sorayya Ghasemi. Genotype and phenotype of COVID-19: Their roles in pathogenesis. Journal of Microbiology and Infection, https://doi.org/10.1016/j.jmii.2020.03.022

[12] Mitulescu GM et al., Comprehensive analysis of drugs to treat SARS‐CoV‐2 infection: Mechanistic insights into current COVID‐19 therapies (Review) Int J Mol Med DOI: 10.3892/ijmm.2020.4608

[13] Docea AO et al. A new threat from an old enemy: Re‐emergence of coronavirus (Review). Int J Mol Med 45: 1631 1643, 2020 

[14] van Dorp L , et al: Emergence of genomic diversity and recurrent mutations in SARS CoV 2. Infect Genet Evol: May 5, 2020 (Epub ahead of print).

[15] https://www.amna.gr/health/article/450935/B-Gorgoulis-Suntonismeni- epistimoniki-ereuna-gia-niki-epi-tou-koronoiou

[16] https://www.cnn.gr/news/ellada/story/215727/emm-dermitzakis-h-ellada- protagonistria-diethnos-stin-ereyna-kai-diagnosi-gia-ton-koronoio

[17] Korber B, et al: Spike mutation pipeline reveals the emergence of a more transmissible form of SARS CoV 2. bioRxiv: https://doi.org/10.1101/2020.04.29.069054.

[18] https://www.eirinika.gr/article/206341/o-ios-symfona-me-treis-ereynes- metallassetai-ginetai-pio-epithetikos-pagkolinos

[19] Kangpeng Xiao et al., Isolation of SARS-CoV-2-related coronavirus from Malayan pangolins. Nature 7 May 2020, Nature https://doi. org/10.1038/s41586-020-2313-x (2020).

[20] https://www.amna.gr/home/article/456224/Ach-Grabanis-I-therapeia-tis-COVID-19- tha-diaferei-analoga-me-to-stadio-tis-nosou-kai-to-genetiko-upostroma.

[21] https://www.kathimerini.gr/1079503/article/epikairothta/kosmos/to-peirama-ths- soyhdias-apetyxe.

[22] https://www.iefimerida.gr/kosmos/rosia-7-protypa-embolia-enantia-ston-koronoio

[23] https://www.vox.com/2020/3/18/21185478/coronavirus-usa-trump-chinese-virus 

[24] https://www.dailymail.co.uk/news/article-8101497/Trumps-national-security- adviser-accuses-China-two-month-coronavirus-cover-up.html 

[25] Chinese Foreign Ministry spokesman Geng Shuang, who accused Trump of “stigmatising” China.

[26] https://www.corona24.news/u/2020/03/23/the-fight-over-the-imperialist-system- around-covid-19-and-the-outlet-for-workers.html

[27] https://www.pwc.com/gr/en/media-centre/assets/the-world-in-2050-pr.pdf

[28] (https://www.imerodromos.gr/o-ios-den-einai-taxikos/)

[29] Yunpeng Ji et. al. Potential association between COVID – 19 mortality and health – care resource availability, – https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2214- 109X%2820%2930068-1.

[30] https://www.epiruspost.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=73527: covid-19-nyxterides-kai-araxnes&catid=105&Itemid=240. 

[31] Menachery VD, Yount BL Jr, Debbink K, et al. A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence [published correction appears in Nat Med. 2016 Apr;22(4):446]. Nat Med. 2015;21(12):1508–1513. doi:10.1038/nm.3985 

[32] https://www.kathimerini.gr/1075525/article/ygeia/ygeia-epikairothta/o-neos- korwnoios-den-einai-ergasthriako-kataskeyasma

[33] https://www.rizospastis.gr/columnPage.do?columnId=8764&publDate=7%2F5%2F2020

[34] https://www.tovima.gr/2020/02/16/world/koronoios-akomi-pio-aystira-metra-stin- kina-ayksanontai-synexos-thymata-kai-krousmata/

[35] https://www.efsyn.gr/kosmos/234646_koronoios-pandimia-anakoinose-o- pagkosmios-organismos-ygeias

[36] https://www.lifo.gr/now/world/273328/poy-exoyme-pandimia-koronaioy-i-episimi- anakoinosi

[37] https://www.kathimerini.gr/1078544/article/epikairothta/ellada/e8niko-systhma- ygeias-o-rolos-twn-me8-sth-sygxronh-iatrikh

[38] https://www.kathimerini.gr/1061372/article/epikairothta/kosmos/ta-didagmata- apo-ton-sars-gia-th-diaxeirish-toy-neoy-koronaioy

[39] https://ec.europa.eu/commission/sites/beta- political/files/rp_sustainable_europe_el_v2_web.pdf

[40] https://www.tovima.gr/2020/05/09/opinions/emvolia-to-ofelos-tis-koinonias-to- kerdos-ton-etaireion/

[41] https://www.bloomberg.com/news/features/2020-03-19/this-famous-aids- researcher-wants-to-find-a-coronavirus-cure

[42] https://www.youtube.com/watch?v=YIJLjaZT8uU&feature=share.

[43] https://www.marx21.de/coronavirus-agribusiness-would-risk-millions-of-deaths/

[44] https://www.flash.gr/environment/1595287/koronoios-proeleysi-mipos-i-pandimia- einai-krisi-dikis-mas-kataskeyis

[45] https://searchingthemeaningoflife.wordpress.com/2016/11/09/praise-the-dialectic- of-bertolt-brecht/

[46] https://www.youtube.com/watch?v=-F2ouJR-MiY

[47] https://tvxs.gr/news/blogarontas/o-agnostos-barnalis