Η Ομάδα «Πλεύσις» του Αντώνη Κουτρουμπή κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στο ελληνικό θεατρικό τοπίο καθώς έχει αναδείξει σε δραστική εικόνα το απειροελάχιστο, έχει καταστήσει την αδιόρατη κίνηση και συχνά τη στατικότητα σε δράση. Στο περιθώριο του θεάτρου καθώς δεν χρησιμοποιεί λόγο αλλά και του χορού καθώς δεν δημιουργεί χορογραφία με τη γνωστή έννοια, η Ομάδα δίνει έμφαση στις εικόνες που «προκαλεί» το σώμα, οι κινήσεις των δακτύλων, οι εκφράσεις του προσώπου και ο διάλογος που αναπτύσσει με εκείνα του άλλου ή άλλων περφόρμερ.
Διάλογος τεχνών
Η τελευταία παράσταση σε σύλληψη, σκηνοθεσία και σκηνικά του Αντώνη Κουτρουμπή εξελίσσει τις τεχνικές της Ομάδας ακόμη περισσότερο: τέσσερις περφόρμερ καταλαμβάνουν το κέντρο της σκηνής με ελάχιστες κινήσεις και πρόσωπα σχεδόν ανέκφραστα κάτω από τους προβολείς όπου μόνο τα μάτια του καθενός εκπέμπουν ενέργεια και έντονα συναισθήματα: συγκίνηση, φιλικότητα, παγερότητα, αναμονή.
Εμπνευσμένη ελεύθερα από το ποιητικό έργο του John Ashbery «Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο» αλλά και από τα γλυπτά του Juan Muñoz (όπως αποκαλύπτεται στο σημείωμα του προγράμματος), η συγκεκριμένη περφόρμανς με τον εύγλωττο τίτλο «Personas» επικεντρώνεται στα πρόσωπα και στο φορτίο που αυτά φέρουν. Καθοριστικό ρόλο θα παίξουν τα ποικίλων μεγεθών κάδρα που κρεμασμένα από την οροφή θα πέφτουν μπροστά στα πρόσωπα των ηθοποιών, δίνοντάς τους την ευκαιρία να δημιουργούν εντός τους ποικίλα “πορτραίτα”, σοβαρά ή αστεία. Άλλοτε πάλι, λειτουργούν ως αόρατος καθρέφτης μπροστά στον οποίο το πρόσωπο δοκιμάζεται και αυτο-ανακαλύπτεται.
Ένα ελαστικό ύφασμα που θα αλλοιώσει το σώμα παραπέμπει ευθέως στα περίφημα γυναικεία γλυπτά του Muñoz με το σφαιρικό από τη μέση και κάτω σώμα ενώ το περιστρεφόμενο τραπέζι θυμίζει έντονα στη βάση του ένα τραπέζι με γλυπτό του ίδιου καλλιτέχνη. Πάνω σε αυτό το τραπέζι, οι τέσσερις περφόρμερ θα δοκιμαστούν σε άπειρους σχηματισμούς και σωματικές συνθέσεις που στο πάγωμά τους θυμίζουν επίσης συνθέσεις γλυπτών. Εμβληματική η τελική σκηνή όπου πάνω στο σε συνεχή περιστροφή τραπέζι τα τέσσερα πρόσωπα, φαινομενικά ακίνητα, βρίσκονται πάντα να κοιτούν κατά πρόσωπο τον θεατή.
Το εντονότερο, σε σχέση με τις άλλες πρόσφατες δουλειές της Ομάδας, στοιχείο είναι το άνοιγμα σε πραγματικά χορογραφικές στιγμές που συνθέτουν και οι τέσσερις συντελεστές: η πάντα εκπληκτική Όλγα Γερογιαννάκη, ο εξ ίσου καθηλωτικός Αντώνης Κουτρουμπής και οι νεότεροι αλλά ικανότατοι όσο και δοτικοί στην ιδέα Τζάνος Μάζης και Δανάη Παζιργιαννίδη. Μια ομάδα σε πλήρη αρμονία.
Σκηνική σύνθεση εκπλήξεων
Τα φροντισμένα σκηνικά αντικείμενα όπως τα διαφορετικής κατασκευής κάδρα είναι της Θένιας Κουτρουμπή. Θα σταθώ ιδιαίτερα στο θαυμάσιο, όλο εκπλήξεις σκηνικό της παράστασης: αυτό που αρχικά φαίνεται ως το κλασικό κουτί της παραδοσιακής σκηνής περιβαλλόμενο από φωτάκια μπροστά στο οποίο κινούνται τα πρόσωπα και στο βάθος του οποίου υπάρχει κατά διαστήματα προβολή απροσδιόριστου πορτραίτου που μόνο στο τέλος θα αποκαλυφθεί ότι πρόκειται για πρόσωπο-υβρίδιο συντιθέμενο από τα πρόσωπα των τεσσάρων ηθοποιών και δημιούργησε η Ακριβή Αναγνωστάκη, όταν σταδιακά τα φωτάκια θα αποδομηθούν μέσω εύστοχης δράσης, θα αποκαλυφθεί ότι δεν ήταν άλλο από ένα μεγάλο τραπέζι, περιστρεφόμενο, με ιδιαίτερης κατασκευής βάση.
Πάνω σε αυτό το τραπέζι και γύρω από αυτό καθώς τα σώματα ανεβαίνουν και γλιστρούν από πάνω του, τα πρόσωπα θα υποχωρήσουν αφήνοντας να αναδειχθούν τα σώματα, με τις δικές τους δεξιότητες, την ευγλωττία των μυών τους, τις ισορροπίες τους. Σε αυτή τη σκηνή όπου το σώμα μιλάει οι ηθοποιοί θα απαλλαγούν από κάποια από τα ρούχα τους ώστε να αφήσουν τα γυμνά άκρα ή τον κορμό να αναδειχθεί σε πρωτεύον ομιλούν στοιχείο.
Τα μαύρα κοστούμια της Όλγας Γερογιαννάκη είναι ομοιόμορφα αλλά διαφορετικά στη λεπτομέρεια: κοινά τα μαύρα παντελόνια με γυρισμένο ρεβέρ πάνω από τα γυμνά πέλματα αλλά οι μπλούζες των τεσσάρων διέθεταν διαφορετικές υφάνσεις και σχέδια που τους έδιναν την αναγκαία θεατρικότητα.
Αποφασιστικής σημασίας για την ανάδειξη μεμονωμένων ή συλλογικών δράσεων οι εύστοχοι φωτισμοί της Ελίζας Αλεξανδροπούλου.
Άφησα τελευταίο τον σημαντικότατο παράγοντα για την επιτυχία της παράστασης: τη μουσική σύνθεση και τους ηλεκτρονικούς ήχους που δημιουργούσε ζωντανά επί σκηνής ο Μηνάς Εμμανουήλ και που συνόδευαν ολόκληρη την παράσταση δημιουργώντας δραστικά ηχητικά τοπία μέσα στα οποία και μέσω των οποίων ανάβλυζε η κίνηση των σωμάτων. Μια πλήρης αρμονία μουσικών ήχων και κίνησης.
Ταυτόχρονα, οι φωνητικοί αυτοσχεδιασμοί και η δυναμική οπερατική ερμηνεία της Καλλιόπης Αγγελοπούλου, ενεργά συμμετέχουσας στην όλη παράσταση, έδινε αυτή την διαφορετική διάσταση σε όλο το δρώμενο καθώς τα φωνητικά της αντηχούσαν και διαχέονταν στον χώρο εμπλεκόμενα με τις νέες φωνητικές εκφορές της, φωνήματα ή λέξεις που εκφέρονταν σε διαφορετικές γλώσσες με αλλαγή τονισμών που συχνά έμοιαζαν να επιτάσσουν την κίνηση, να προσδιορίζουν την ποιότητά της. Μια περφόρμανς που κατέστησε περιττή κάθε άλλη έκφραση λόγου.
Ο Αντώνης Κουτρουμπής, με την τελευταία του αυτή παράσταση, πρόσφερε ένα θέαμα υψηλής αισθητικής, αυθεντικής σκηνικής τέχνης. Δημιούργησε ένα διακαλλιτεχνικό ταξίδι με στέρεα υλικά και έμπνευση, αποκαλύπτοντας την ουσία της σωματικής τέχνης μέσα σε 65 μόλις λεπτά. Μια Ομάδα πολύτιμη για το θεατρικό μας τοπίο.
Οι φωτογραφίες είναι του Νίκου Μάρκου.
* Καθηγητής Σημειωτικής του Θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.
