Ένας από τους πολυγραφότερους λογοτέχνες μας, ο Γρηγόρης Ξενόπουλος χάραξε τομή τόσο στο μυθιστόρημα όσο και στο θέατρο. Ο Μπαλζακ, ο Φλωμπέρ, ο Ζολά, ο Ντίκενς επέδρασαν στο έργο του, καθ΄ ομολογία δική του, ενώ ο Ίψεν τον επηρέασε στη δραματουργία του. Σήμερα, συμπληρώνονται 70 χρόνια από τον θάνατό του.
Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γεννήθηκε το 1867 στην Κωνσταντινούλη από το Ζακυνθινό Διονύσιο Ξενόπουλο και την Φαναριώτισσα Ευθαλία Θωμάδου και μεγάλωσε στη Ζάκυνθο. Το 1883 μετέβη στην Αθήνα και γράφτηκε στη Μαθηματική Σχολή, την οποία εγκατέλειψε για ν’ αφοσιωθεί τελικά στη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία.
Στα πρώτα κείμενά του («μυθιστορήματα επαρχιακών ηθών», όπως τα χαρακτήριζε ο ίδιος), τοποθετούσε τη δράση στη Ζάκυνθο. Το θέμα γύρω από το οποίο συνήθως περιστρέφονται τα κείμενα αυτά είναι οι διαμάχες ανάμεσα στους ευγενείς και τους αστούς της Ζακύνθου στα τέλη του 19ου αιώνα, με αποτέλεσμα την τελική επικράτηση των αστών. Αργότερα έγραψε «αθηναϊκά» μυθιστορήματα που είχαν ως βασικό θέμα τους τα προβλήματα του αστικού πληθυσμού. Είναι ο πρώτος λογοτέχνης που μετέφερε τις ιστορίες των έργων του από το χωριό στην πόλη, από τη ζωή της υπαίθρου στην αστική ζωή, γράφοντας τα πρώτα ελληνικά αστικά διηγήματα και μυθιστορήματα και θεωρήθηκε ο εισηγητής της αστικής πεζογραφίας στην Ελλάδα.
Στα έργα του, ο έρωτας αποτελεί κεντρικό θέμα τους και τα κύρια πρόσωπα είναι συνήθως γυναίκες. Αυτό φαίνεται και από τους τίτλους αρκετών από αυτά: Μαργαρίτα Στέφα (1906), Λάουρα (1915), Αναδυομένη (1925), Τερέζα Βάρμα Δακόστα (1925).
Ο συγγραφέας, που ζούσε αποκλειστικά από την πένα του, έγραψε ένα πλήθος έργα, καθώς και άρθρα, κριτικές, χρονογραφήματα και πολλά θεατρικά έργα. Η πληθωρική παραγωγή του Ξενόπουλου, όπως παρατήρησαν οι κριτικοί, έβλαψε την ποιότητα του έργου του, το οποίο συχνά παρουσιάζει σημάδια προχειρότητας και μια εύκολη προσαρμογή στο γούστο του μέσου αναγνώστη. Οι κριτικοί όμως του αναγνώρισαν παράλληλα την αφηγηματική ευχέρεια, την παρατηρητικότητα και την άψογη συγγραφική τεχνική.
Ανάμεσα στα έργα του ξεχώρισε η τριλογία των μυθιστορημάτων Πλούσιοι και φτωχοί (1919), Τίμιοι και άτιμοι (1921) και Τυχεροί και άτυχοι (1924),όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το κατορθώνει με επιτυχία. Γύρω στο 1900 επηρεασμένος από τον θεατρικό συγγραφέα Ερρίκο Ίψεν ο Ξενόπουλος έδωσε και τα πρώτα του δράματα.
Από το 1895, ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων, το πιο μακρόβιο περιοδικό για παιδιά που άρχισε να εκδίδεται το 1879 και η έκδοσή του έφτασε μέχρι το 1948, όταν πλέον ο Ξενόπουλος έπαψε να είναι διευθυντής του.
Τα θεατρικά του έργα είναι απλά, με καλή κατασκευή και συνήθως με ενδιαφέρουσα πλοκή. Είναι ευκολονόητα και κατακτούν εύκολα όλα τα κοινωνικά στρώματα. Οι πιο επιτυχημένες δημιουργίες του είναι τα πρόσωπα των συναισθηματικών κοριτσιών που τα έπλασε με ξεχωριστή στοργή και που γοήτευσαν με την αυθορμησία τους, τη δροσιά τους, τη χάρη τους και, κάποτε, με τη νεανική περιπάθειά τους.
Σημαντικός τομέας δραστηριότητας του Ξενόπουλου υπήρξε επίσης η κριτική, την οποία άσκησε από την αρχή της σταδιοδρομίας του μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Δημοσίευσε κριτικές μελέτες για παλαιότερους συγγραφείς (Λασκαράτος, Ροΐδης, Βικέλας) και συγχρόνους του (Παύλος Νιρβάνας, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης), Έλληνες και ξένους (Ίψεν, Στρίντμπεργκ). Για το έργο του τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος το 1912, με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1922 και με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1929. Επίσης το 1931 έγινε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Πηγή: potheg.gr
