Το συναπάντημα της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη με την ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, που ξεκίνησε με τον «Επιτάφιο» και τη «Ρωμιοσύνη», προσέφερε ακόμα τους δίσκους «18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», καθώς και τις «Γειτονιές του κόσμου» και την «7η Συμφωνία».
Μέσα σε μια μέρα, στις 16 Σεπτέμβρη του 1968, στην καρδιά της δικτατορίας, ο εξόριστος Γιάννης Ρίτσος, στο Παρθένι της Λέρου, γράφει τα δεκαέξι από τα «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας». Είχε προηγηθεί κρυφό μήνυμα του εξόριστου στη Ζάτουνα Μ. Θεοδωράκη, που ήθελε να μελοποιήσει ανέκδοτο έργο του ποιητή.
Το χρονικό του έργου περιγράφει ο ίδιος ο Γ. Ρίτσος, το 1973: «Τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας, εκτός απ’ το 16 και 17, γράφτηκαν σε μια μέρα -στις 16 του Σεπτέμβρη του 1968- στο Παρθένι της Λέρου, ύστερ’ από μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη με την παράκληση να μελοποιήσει κάτι δικό μου ανέκδοτο. Τα ξαναδούλεψα στο Καρλόβασι της Σάμου το Νοέμβρη του 1969. Το 16 και 17 γράφτηκαν την Πρωτομαγιά του 1970. Το 7 αλλάχτηκε ριζικά το Γενάρη του 1973. Δε σκόπευα να δημοσιεύσω τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα κι είχα ζητήσει να μη μεταφραστούν και εκδοθούν, παρά μόνο να τραγουδηθούν. Αλλά, να, που τα περισσότερα δημοσιεύτηκαν κιόλας σε διάφορα ντόπια και ξένα περιοδικά κ’ έχουν γίνει δύο γαλλικές μεταφράσεις (…) και δεν ξέρω σε πόσες άλλες γλώσσες… Έτσι, δεν υπάρχει πια λόγος να επιμείνω στην αρχική μου απόφαση. Και τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα είναι αφιερωμένα στον Μίκη Θεοδωράκη».
Μικρά στιγμιότυπα του χώρου, των ανθρώπων και της ιστορικής μνήμης αποτυπώνονται στην ποιητική σύνθεση, που μελοποιήθηκε στο εξωτερικό και υπήρξε το πρώτο μουσικό έργο του συνθέτη που κυκλοφόρησε αμέσως μετά τη δικτατορία με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και την Άννα Βίσση.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στις 17/1/73 στο «Αλμπερτ Χολ» του Λονδίνου, ενώ η πρώτη ηχογράφησή του έγινε στο Παρίσι, το 1973, με ερμηνευτές τους Μαρία Φαραντούρη, Πέτρο Πανδή, Αφροδίτη Μάνου και Αχ. Κωστούλη.
«Γειτονιές του κόσμου» και «7η Συμφωνία»
«Οι γειτονιές του κόσμου » γράφτηκαν από το 1949 έως το 1951 κατά τη διάρκεια της εξορίας του ποιητή στη Μακρόνησο και τον Αη Στράτη. Ο Γιάννης Ρίτσος ανασυνθέτει ολόκληρη τη δεκαετία του ’40. Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση, οι μέρες του Δεκέμβρη, ο Εμφύλιος, η εξορία είναι τα θέματα για αυτό το «τραγούδι», όπως το χαρακτηρίζει ο ποιητής. Ο Μ. Θεοδωράκης μελοποίησε εκτεταμένα αποσπάσματα της μεγάλης αυτής ποιητικής σύνθεσης το 1978. Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε ο δίσκος με ερμηνευτές τους Μαρία Φαραντούρη και Γιάννη Θωμόπουλο, με τη συμμετοχή της Χορωδίας της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου και απαγγελία του Γ. Ρίτσου.
Μια άλλη συναρπαστική «συνάντηση» του Μ. Θεοδωράκη με τον ποιητή της Ρωμιοσύνης γίνεται στο πεδίο της λόγιας μουσικής, με την «7η Συμφωνία».
