Σαν σήμερα (4/11/1874) πεθαίνει ο Γερμανός συνθέτης, πιανίστας, οργανίστας και διευθυντής ορχήστρας της πρώιμης ρομαντικής περιόδου, από τις διασημότερες φυσιογνωμίες της εποχής, Φέλιξ Μέντελσον – Μπαρντόλντι, σε ηλικία 38 ετών.
Εγγονός του φιλοσόφου Μωυσή Μέντελσον, ο Φέλιξ γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 1809, από εβραϊκή οικογένεια. Ανατράφηκε άθρησκος μέχρι την ηλικία των επτά ετών, όταν βαφτίστηκε ως Μεταρρυθμιστής χριστιανός.
Άρχισε από μικρός να παίζει πιάνο, βιολί και να συνθέτει. Θεωρήθηκε παιδί-θαύμα, αλλά οι γονείς του ήταν επιφυλακτικοί και δεν επεζήτησαν να αξιοποιήσουν το ταλέντο του. Από τα πρώτα βήματά του, κέρδισε τη γενική αναγνώριση ως διευθυντής ορχήστρας και πιανίστας. Οι συνθέσεις του, τον κατατάσσουν στους ρομαντικούς δημιουργούς. Δεν ξέκοβε από τις κλασικές παραδόσεις και αντιλαμβανόταν με λεπτότητα και αρμονικά τη φύση. Έγραψε πλήθος έργων διαφόρων μορφών, μεταξύ των οποίων διακρίνονται οι εισαγωγές για το «Όνειρο θερινής νυκτός» και την «Ήρεμη θάλασσα και αίσιο ταξίδι». Από τις 5 συμφωνίες του Μέντελσον , οι πιο σημαντικές είναι η «Ιταλική» και η «Σκοτική». Θεωρείται ιδρυτής της Σχολής της Λειψίας, όπου με πρωτοβουλία δική του το 1843 άνοιξε το πρώτο γερμανικό ωδείο, το οποίο έγινε πασίγνωστο σε ολόκληρη τη Γερμανία και στο εξωτερικό.
Ο Μέντελσον απολάμβανε μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία, όπου επανέφερε το ενδιαφέρον για τη μουσική τού Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ταξιδεύοντας σε όλη την Ευρώπη. Ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στη Βρετανία, ως συνθέτης, αρχιμουσικός και σολίστ, και οι δέκα επισκέψεις του εκεί -κατά τις οποίες πολλά από τα μεγάλα έργα του έκαναν πρεμιέρα- αποτελούν σημαντικό μέρος της καριέρας του. Ωστόσο, οι -ουσιαστικά- συντηρητικές του προτιμήσεις, τον διαχώρισαν από τους πιο «εκσυγχρονιστές» μουσικούς της εποχής του, όπως ήταν οι Φραντς Λιστ, Ρίχαρντ Βάγκνερ, Σαρλ Αλκάν και Εκτόρ Μπερλιόζ. Το Ωδείο της Λειψίας, σημερινό Πανεπιστήμιο Μουσικής και Θεάτρου της Λειψίας, το οποίο ίδρυσε, έγινε προπύργιο αυτής της «αντι-ριζοσπαστικής» προοπτικής.
Μετά από μακρά περίοδο, σχετικού, παραγκωνισμού της μουσικής του, λόγω των μεταβαλλόμενων μουσικών προτιμήσεων και του επικρατούντος αντισημιτισμού, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η δημιουργική πρωτοτυπία του έχει πλέον αναγνωριστεί και επανεκτιμηθεί. Περιλαμβάνεται, πλέον, στους πιο δημοφιλείς συνθέτες της ρομαντικής εποχής, αν και ο θεωρούμενος ως «συντηρητισμός» του, προκάλεσε αντιδράσεις, με αποκορύφωμα τη σκληρότατη κριτική που δέχτηκε από τον Βάγκνερ.
Η υγεία του Μέντελσον τα τελευταία χρόνια της ζωής του που, δεν ήταν καλή και επιδεινώθηκε και την υπερβολική εργασία. Μια από τις τελευταίες περιοδείες στην Αγγλία τον άφησε εξαντλημένο και άρρωστο, από ένα υπερβολικά κουραστικό πρόγραμμα. Ο θάνατος της αδελφής του, Φάνι, στις 14 Μαΐου 1847, του προκάλεσε μεγάλη θλίψη. Λίγους μήνες αργότερα, πέθανε στη Λειψία μετά από μια σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων. Ο Μέντελσον είχε περιγράψει το θάνατο, σε μια επιστολή προς έναν ξένο, ως έναν τόπο «όπου πρέπει να ελπίζουμε ότι υπάρχει, ακόμα, μουσική, αλλά όχι πια θλίψη ή χωρισμοί.»
Μετά το θάνατό του ξεκίνησε μια προσπάθεια υποβάθμισης της μουσικής του Μέντελσον ως συνθέτη, που διήρκεσε σχεδόν έναν αιώνα, και ο απόηχος της οποίας εξακολουθεί να επιβιώνει μέχρι σήμερα στις κριτικές της υποτιθέμενης μετριότητας του Μέντελσον. Ο Νίτσε, όμως εξέφραζε τον σταθερό θαυμασμό του για τη μουσική του συνθέτη, σε αντίθεση με τη γενική καταφρόνηση που είχε για τον «Τευτονικό» Ρομαντισμό: «Σε κάθε περίπτωση, όλη η μουσική του ρομαντισμού π.χ. Σούμαν και Βάγκνερ, ήταν μουσική δευτέρου επιπέδου, εξαρχής, και οι πραγματικοί μουσικοί έδωσαν λίγη προσοχή σ’ αυτήν. Τα πράγματα ήταν διαφορετικά με τον Φέλιξ Μέντελσον, αυτόν τον γαλήνιο δάσκαλο, ο οποίος, χάρη στην ανοικτή, καθαρή, ευτυχισμένη ψυχή του, γρήγορα τιμήθηκε και γρήγορα ξεχάστηκε, σαν ένα υπέροχο δρώμενο στη γερμανική μουσική».
Το ναζιστικό καθεστώς και το «σύστημα προώθησης καθαρής γερμανικής μουσικής», μέσω του Reichsmusikkammer, επεσήμαναν την εβραϊκή καταγωγή του Μέντελσον, απαγορεύοντας την εκτέλεση και δημοσίευση των έργων του. Ζήτησαν μάλιστα από τους συνθέτες που ενέκρινε το Γ’ Ράιχ να ξαναγράψουν τη μουσική για το Όνειρο Θερινής Νυκτός. Από τους Ναζί, ο Μέντελσον παρουσιάστηκε ως ένα επικίνδυνο «ατύχημα» της μουσικής ιστορίας, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αποδυνάμωση της γερμανικής μουσικής στον 19ο αιώνα. Η γερμανική «Υποτροφία Μέντελσον», που είχε θεσμοθετηθεί για τους σπουδαστές του Ωδείου της Λειψίας, καταργήθηκε το 1934 -και δεν αναβίωσε παρά μόνο το 1963. Το μνημείο που κατασκευάστηκε για τον Μέντελσον και ανεγέρθηκε στη Λειψία το 1892, αφαιρέθηκε από τους Ναζί το 1936, και κατασκευάστηκε αντίγραφό του, το 2008. Το χάλκινο άγαλμα του συνθέτη, έξω από την Οπερα του Ντίσελντορφ, επίσης, απομακρύνθηκε και καταστράφηκε από τους Ναζί, το 1936 και αντικαταστάθηκε το 2012.
