Ο στυγνός εκβιασμός του γαλλικού φαρμακευτικού κολοσσού «Sanofi», ότι όποιος πληρώσει πρώτος (και περισσότερα) θα πάρει και πρώτος ένα πιθανό εμβόλιο κατά του νέου κορωνοϊού, έφερε στην επιφάνεια τον ανελέητο ανταγωνισμό φαρμακοβιομηχανιών και κρατών για κέρδη. Ανταγωνισμός που όχι μόνο δεν τραβάει μπροστά την επιστημονική εξέλιξη, αλλά κρατάει ομήρους ολόκληρους λαούς. Στην παγκόσμια κούρσα για την ανακάλυψη και παραγωγή του εμβολίου οι φαρμακοβιομηχανίες εκβιάζουν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη (και μάλιστα εξασφαλισμένα από πριν), τεράστιες επιδοτήσεις από κρατικό χρήμα, υψηλές τιμές πώλησης.
Η «Sanofi» είναι μία από τις περίπου 100 εταιρείες και ερευνητικές ομάδες παγκοσμίως που ανταγωνίζονται για ένα εμβόλιο κατά του Covid-19 και μαζί με τις «GlaxoSmithKline», «Merck» και «Pfizer» είναι από τους μεγαλύτερους παρασκευαστές εμβολίων στον κόσμο.
Σε συνέντευξή του στο πρακτορείο ειδήσεων «Bloomberg», ο διευθύνων σύμβουλος της «Sanofi», Πολ Χάντσον, είπε πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να είναι η πρώτη χώρα που θα λάβει ένα πιθανό εμβόλιο: «Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει το δικαίωμα να προπαραγγείλει επειδή έχει επενδύσει για να αναλάβει τον κίνδυνο». Δηλαδή, έχει πληρώσει τη φαρμακευτική εταιρεία για την περίπτωση που η επένδυσή της στο εμβόλιο δεν αποφέρει τα αναμενόμενα κέρδη.
Ο διευθύνων σύμβουλος παραπέμπει σε συμφωνία με την Αρχή Βιοϊατρικής Έρευνας και Ανάπτυξης των ΗΠΑ (BARDA) τον περασμένο Φλεβάρη, για επιδότηση 28 εκατ. ευρώ, με την προϋπόθεση ότι θα λάβουν τις πρώτες δόσεις του ενδεχόμενου εμβολίου. Την ίδια περίοδο η BARDA επένδυσε μεγάλα ποσά σε διάφορα προγράμματα εμβολίων παγκοσμίως (όπως στην αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας «Moderna») με αντάλλαγμα τμήματα της ανάπτυξης, παρασκευής και πώλησης ενός εμβολίου να πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ.
Η προκλητική δήλωση του ομίλου «Sanofi» απευθύνεται σε άλλα κράτη, κυρίως στην ΕΕ, παζαρεύοντας «στα ίσα» μεγαλύτερες επιδοτήσεις για να κερδίσουν προβάδισμα. Μάλιστα, ειδικοί αναφέρουν σε ΜΜΕ ότι η «Sanofi» μιλά πιο δυνατά από τους άλλους φαρμακευτικούς ομίλους, αλλά όλες οι εταιρείες θα επωφεληθούν. Εξάλλου, η «Sanofi» είναι μεταξύ των ομίλων που εδώ και καιρό καλούν τις κυβερνήσεις στην Ευρώπη να δημιουργήσουν έναν εξίσου ισχυρό -και κυρίως πρόθυμο να χρηματοδοτήσει- θεσμό όπως η BARDA, για να εξασφαλίσουν στην ήπειρο την καλύτερη δυνατή θέση στη μελλοντική παροχή εμβολίων.
Όπως ανέφερε η γαλλική φαρμακοβιομηχανία μετά τη συνέντευξη Χάντσον, «η εταιρεία διεξάγει επί του παρόντος πολύ εποικοδομητικές συνομιλίες με την ΕΕ και με τη γαλλική και γερμανική κυβέρνηση για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης εμβολίων», ενώ χαιρέτισε την πρωτοβουλία της Κομισιόν να συγκεντρώσει από δωρητές 7,4 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης εμβολίων, φαρμάκων και διαγνωστικών τεστ.
Πού θα πάνε τα 7,4 δισ. ευρώ;
Οι διαπραγματεύσεις για το πώς, πού ακριβώς και με τι όρους θα διατεθεί αυτό το ποσό είναι σκληρές, το βέβαιο ωστόσο είναι ότι μεγάλο μέρος τους θα διοχετευτεί σε κάθε τύπου εγγυήσεις πως οι επενδύσεις των φαρμακευτικών ομίλων θα είναι συμφέρουσες. Στη σημερινή συγκυρία, με απώλειες δισ. ευρώ από την κερδοφορία των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, η ανακάλυψη ενός εμβολίου είναι πιεστική και τα κράτη προχωρούν σε τεράστιες επιδοτήσεις εταιρειών που διεξάγουν έρευνες, ακόμη και με το ρίσκο μόνο ένα ή δύο εμβόλια να καταλήξουν στην αγορά και οι εγκαταστάσεις παραγωγής που δημιουργήθηκαν γι’ αυτόν το σκοπό να παραμείνουν τελικά αχρησιμοποίητες.
«Η συζήτηση για εμβόλια χωρίς πατέντα ή για υποχρεωτικές άδειες δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να είναι το οικονομικό μειονέκτημα των εταιρειών», δηλώνει στη γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» εκπρόσωπος της εταιρείας βιοτεχνολογίας «Curevac», προσθέτοντας πως «οι εταιρείες διατρέχουν μεγάλο οικονομικό κίνδυνο, επειδή δεν υπάρχει εγγύηση ότι ένα εμβόλιο θα είναι τελικά οικονομικά επιτυχημένο».
Η «Curevac» -μία από τις δύο γερμανικές εταιρείες βιοτεχνολογίας που θεωρείται ότι βρίσκονται στο δρόμο για ένα πολλά υποσχόμενο εμβόλιο- ανακοίνωσε θετικά αποτελέσματα από τις δοκιμές σε ζώα και οι πρώτες κλινικές μελέτες με υγιείς εθελοντές έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνη. Ενδεικτικά, στην κούρσα του ανταγωνισμού με άλλους ομίλους, η «Curevac» έχει ήδη παραγάγει μεγάλες ποσότητες δραστικών συστατικών για το υποψήφιο εμβόλιο, πριν είναι ακόμη σαφές εάν οι περαιτέρω δοκιμές θα επιβεβαιώσουν τις ελπίδες και αν το εμβόλιο θα λάβει ποτέ έγκριση.
Η επίσης γερμανική «Biontech» ήδη επεκτείνει τις εγκαταστάσεις παραγωγής της και αγοράζει πρώτες ύλες και εξοπλισμό δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, ενώ έχει εξασφαλίσει την υποστήριξη του αμερικανικού φαρμακευτικού ομίλου «Pfizer» και του κινεζικού «Fosun Pharma». Εάν πετύχουν οι δοκιμές και οι δύο εταιρείες θα μπορούν να πουλήσουν το εμβόλιο στις χώρες τους.
Επίσης, όπως ανακοινώθηκε την Πέμπτη, η BARDA έχει υποσχεθεί περίπου 1,2 δισ. δολάρια και στη βρετανική φαρμακευτική εταιρεία «AstraZeneca» για την ανάπτυξη, παραγωγή και παράδοση ενός πιθανού εμβολίου, το οποίο ενδέχεται να προέλθει από την έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του Ινστιτούτου Jenner. Έτσι, ο φαρμακευτικός κολοσσός, που είναι υπεύθυνος για το μάρκετινγκ και τη μαζική παραγωγή εμβολιαστικών δόσεων, εξασφάλισε ακόμη έναν σημαντικό πελάτη, τις ΗΠΑ.
Η αμερικανική κυβέρνηση έχει προπαραγγείλει 300 εκατομμύρια δόσεις του …ενδεχόμενου εμβολίου, δήλωσε την Πέμπτη ο υπουργός Υγείας, Αλεξ Αζάρ, ελπίζοντας ότι οι πρώτες δόσεις θα είναι διαθέσιμες έως τον Οκτώβρη και οι υπόλοιπες θα παραδοθούν μέχρι τις αρχές του 2021. Πάντως η «AstraZeneca» τόνισε πως δεν είναι ακόμα βέβαιο αν το εμβόλιο όντως θα πετύχει και πως περιμένει τα αποτελέσματα των δοκιμών πρώιμου σταδίου στη Νότια Αγγλία.
Τροχοπέδη του ανταγωνισμού
Ο ανταγωνισμός μεταξύ κρατών και ομίλων για κέρδη -η κινητήρια δύναμη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής- δεν μπορεί να εξασφαλίσει ότι η παραγωγή ενός πιθανού εμβολίου θα γίνει ταυτόχρονα σε όλο τον κόσμο, ώστε να καλύψει σε μικρό χρονικό διάστημα όλο τον παγκόσμιο πληθυσμό. Οι επιστημονικές ομάδες, φαρμακοβιομηχανίες και κράτη ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Επιπλέον, οι πατέντες (πνευματικά δικαιώματα), που εξασφαλίζουν υψηλότατη κερδοφορία στις φαρμακοβιομηχανίες, ανεβάζουν ακόμη περισσότερο τις τιμές πώλησης. Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που τα φάρμακα και οι θεραπείες είναι εμπόρευμα στα χέρια επιχειρηματιών, που αυτοί κάνουν «κουμάντο», πάντα θα πωλούν όπου, για όσο και σε όποιες τιμές τους συμφέρει. Τα παραδείγματα αντιμετώπισης άλλων κορονοϊών και επιδημιών (SARS 1, MERS, Ebola κ.λπ.) αποδεικνύουν ότι η έρευνα και οι θεραπείες, τα εμβόλια, δεν προχώρησαν όσο θα μπορούσε -γνώση που θα βοηθούσε παρά πολύ και στη σημερινή κατάσταση- γιατί ακριβώς από τους φαρμακευτικούς κολοσσούς κρίθηκε ότι δεν θα είχαν μεγάλα κέρδη επειδή οι επιδημίες αφορούσαν μικρότερο αριθμό ανθρώπων και σε παραμελημένες περιοχές, όπως η Νοτιοανατολική Ασία και η Αφρική.
Σήμερα είναι ζητούμενο ποιες θα είναι οι ποσότητες που θα παραχθούν. Πέρα από αυτό, είναι και οι τιμές πώλησης που βασικά θα καθοριστούν από τους ομίλους ή θα πληρωθούν από τις κυβερνήσεις – με χρήματα των λαών – για να κρατήσουν σχετικά προσιτές τιμές. Επομένως, τίθεται το ερώτημα: Οι φαρμακοβιομηχανίες που θα κατέχουν την πατέντα ενός εμβολίου θα διαθέσουν δωρεάν ή φθηνά τους «τύπους» για την παραγωγή αντιγράφων εμβολίων; Πολύ αμφίβολο.
Με δεδομένο ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) υπολογίζει πως από την πανδημία η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία θα χάσει περίπου 9 τρισ. δολάρια μέσα σε δύο χρόνια, πρέπει να αναμένεται όξυνση του ανταγωνισμού.
Το σίγουρο είναι πως καταρρέει το ιδεολόγημα ότι ο ανταγωνισμός φέρνει πρόοδο και προάγει την επιστήμη. Το κυνήγι του κέρδους μπαίνει τροχοπέδη στις τεράστιες δυνατότητες που θα επέτρεπε η επιστημονική συνεργασία ανάμεσα σε ερευνητικά κέντρα και κράτη, αν αυτά ήταν πραγματικά στην υπηρεσία των λαϊκών αναγκών. Από εδώ προκύπτει και η ζωτική ανάγκη για την ανθρωπότητα να απαλλαγεί από το βάρβαρο σύστημα της εξουσίας του κεφαλαίου, με εργατική – λαϊκή εξουσία, που θα προάγει τη διεθνή συνεργασία και την πραγματική αλληλεγγύη και στην αντιμετώπιση πανδημιών.
Πηγή: Εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
