23 Φλεβάρη 1943. «Με το σούροπο η ιδρυτική σύσκεψη είχε τελειώσει. Σε ένα δωμάτιο του ίδιου σπιτιού είχε συνέλθει κιόλας η Α’ Ολομέλεια του Κεντρικού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Οι αντιπρόσωποι δυο δυο γλιστρούσαν από το σπίτι στην πολιτεία. Η βροχή που είχε αρχίσει από το χτεσινό απόγευμα, απόψε σταμάτησε. Κατά τη δύση ο ήλιος είχε μια καλοκαιριάτικη φωτεινάδα. Ετούτο το βράδυ ο φοιτητής αντάμωσε τους πρώτους ΕΠΟΝονίτες, τους μίλησε γι’ αυτό το ξεκίνημα. Για την ΕΠΟΝ». (Από ρεπορτάζ της «Νέας Γενιάς» για την ίδρυση της ΕΠΟΝ- Ριζοσπάστης 23-2-2003).
Για την επέτειο ίδρυσης της ΕΠΟΝ αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο του αξέχαστου κομμουνιστή δημοσιογράφου Νίκου Καραντηνού. Το κείμενο γράφτηκε στο Ριζοσπάστη για τα 60 χρόνια την ίδρυση της ΕΠΟΝ:
(60 χρόνια ΕΠΟΝ)
ΔΥΟ ΒΔΟΜΑΔΕΣ και φτάνουμε στην επετειακή ώρα της θρυλικής Οργάνωσής μας, της ΕΠΟΝ, που φέτος συμπληρώνει τα 60 χρόνια από τότε, που μέσα στη φοβερή δοκιμασία της χιτλεροφασιστικής Κατοχής, στις 23 Φλεβάρη 1943 πρόβαλε στον ορίζοντα.
Η ΑΦΙΣΑ, που δούλεψε ο καλλιτέχνης της ΕΠΟΝ Γιάννης Στεφανίδης μας δίνει σ’ όλη της την αλήθεια την εξηντάχρονη αυτή διαδρομή. «Πολεμάμε και τραγουδάμε…», όπως τότε στα μακρινά χρόνια έτσι και σήμερα. Με τα λάβαρα της ΕΠΟΝ μια ολόκληρη γενιά, μαζί της και τ’ αετόπουλα μέσα σε σκληρές, άγριες συνθήκες, απέκρουσε τις τεράστιες και πολύπλευρες προσπάθειες των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους να τη σύρουν στην εξαθλίωση και στην υποταγή…
ΕΞΗΝΤΑ χρόνια από τότε δεν είναι βέβαια λίγα. Κι εμείς πάντα θέλουμε να κρατάμε τις συντροφικές εκείνες μορφές, τα στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ, που μόλις είχαν φτάσει από τα ξερονήσια και αμέσως θ’ άρχιζαν τον αγώνα και θα συντελούσαν αποφασιστικά στην ίδρυση της ΕΠΟΝ. Ποιος δε θυμάται τους νεολαίους της ΟΚΝΕ και τη μεγάλη προσφορά τους στην οργάνωση και καθοδήγηση του αντιστασιακού αγώνα; Ξεχνιέται μήπως της Ηλέκτρας η διδαχή της τους πρώτους κατοχικούς μήνες κι αργότερα με τη συγκρότηση της ΕΠΟΝ;
ΣΕ ΜΙΑ συζήτηση, πολλά χρόνια αργότερα η Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη θα ξετύλιγε τις αναμνήσεις της για την ΕΠΟΝ και τη δράση της στα χρόνια της Κατοχής. Η ποιήτρια του Αγώνα θυμάται, πως είχε μπει στην Αντίσταση όταν πήρε ένα μήνυμα από το μεγάλο δάσκαλό της το Δημήτρη Γληνό, πως ως παιδαγωγός και ως λογοτέχνης έπρεπε να σταθεί κοντά στην ΕΠΟΝ και να βοηθήσει τα νέα παιδιά στον ωραίο σκοπό τους, που δεν ήταν μόνο ο αγώνας αλλά και η μόρφωση καθώς και η διάπλαση ηθικού και ανώτερου χαρακτήρα.
Η ΕΠΟΝ, προσθέτει η ποιήτρια της νιότης, δεν ήταν μόνο μια πολιτική και μαχητική οργάνωση νεολαίας. Ηταν επίσης ένα μεγάλο σχολειό, που καλλιεργούσε το πνεύμα, το ήθος τη λεβεντιά. Η δουλιά μας στον πνευματικό τομέα κατευθυνόταν από ομάδα παιδαγωγών και εξαίρετων πνευματικών ανθρώπων, όπως τον Κ. Σωτηρίου, τον Γιάννη Ιμβριώτη, τη μεγάλη παιδαγωγό Ρόζα Ιμβριώτη και τον Μιχ. Παπαμαύρο… Η μόρφωση ήταν από τους βασικούς στόχους μας. Γι’ αυτό ακριβώς μόλις απελευθερωνόταν μια γειτονιά, τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής, με τους Γερμανούς ακόμα στο Κέντρο της Αθήνας, η πρώτη μας έγνοια ήταν ν’ ανοίξουμε τα σχολεία…
ΘΥΜΑΜΑΙ, προσθέτει, τις πεζοπορίες μας σ’ αυτούς τους ακραίους συνοικισμούς, τότε που δεν είχε συγκοινωνίες, τη μεγάλη μας κούραση αλλά και τη βαθιά μας ικανοποίηση. Κοντά στους νέους εκείνους με την ασίγαστη αγωνιστική φλόγα έκανα φτερά, όπως και σ’ όλη την εκπαιδευτική σταδιοδρομία μου. Και η ΕΠΟΝίτισσα Σοφία θα προσθέσει: … Οι νέοι, που θα μου μείνουν αξέχαστοι είχαν ένα κοινό γνώρισμα: τον ηρωισμό και την αυταπάρνηση. Τους γνώρισα με ψευδώνυμα: Ο «Αντώνης», ο «Διονύσης», ο «Πέτρος» ο «Αγγελος»… εγώ γι’ αυτούς ήμουν η «Κλειώ», μα φυσικά όλοι ήξεραν το πραγματικό μου όνομα. Γι’ αυτό από εντιμότητα μου φανέρωσαν και τα δικά τους ονόματα. Πιστή ακόμη σ’ εκείνη τη συνωμοτικότητα δε θα τ’ αναφέρω. Μα και για ένα δεύτερο λόγο. Δε θέλω να παραλείψω κανέναν κι η μνήμη μου δεν τους συγκρατεί όλους. Εξάλλου, για μένα, καθένας και όλοι μαζί ήταν η ΕΠΟΝ.
ΘΥΜΟΤΑΝ και πάντα το ανέφερε το πώς έφταναν συχνά στα χέρια της τα ύστατα εκείνα αποχαιρετιστήρια σημειώματα ΕΠΟΝιτών που οι δήμιοι τους οδηγούσαν στην εκτέλεση. Δωρικά επιγράμματα, που πυρπολούσαν. Που έδωσαν έμπνευση για να γραφτούν πολλά ποιήματα της Σοφίας, που χωρίς το όνομά της δημοσιεύτηκαν τότε κυρίως στη «Νέα Γενιά» αλλά και σ’ άλλα παράνομα έντυπα.
ΜΕ ΤΗ χρυσή, λοιπόν, της νιότης μας πανοπλία… Το θυμάστε, είναι ο δικός μας ΕΠΟΝίτικος ύμνος με τη φλογερή πένα της Σοφίας. Στις στράτες ξανά του αγώνα στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, Σάββατο μεσημέρι 15 του Φλεβάρη, για να σταματήσουμε το αποτρόπαιο έγκλημα, τον πόλεμο που είναι πανέτοιμοι να εξαπολύσουν οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές κι οι υποταχτικοί τους.
ΠΑΡΟΝΤΕΣ όλοι στο χρέος αυτό το υπέρτατο ορθοστατούντες και ορθοβαδίζοντες.
