Πόσο «μοντέρνος», «εκσυγχρονιστής», «ανοιχτόμυαλος», «ελεύθερος από αγκυλώσεις» είναι αυτός που ομνύει στην ιδιωτική πρωτοβουλία και την ιδιωτικοποίηση ακόμα και του αέρα που αναπνέουμε ως πανάκεια για όλα τα δεινά; Τόσο «μοντέρνος» και «εκσυγχρονιστής», ώστε το ιστορικό του ανάλογό του βρίσκεται πολύ πριν τον 6ο αι. πΧ. Και θα το αποδείξουμε ευθύς αμέσως.
Η διάλυση της δημόσιας υγείας και η εκχώρησή της σε κάθε λογής επιχειρηματίες είναι τόσο νέα όσο ένας εμπειρικός γιατρός του 13ου αι. πΧ, που προσπαθούσε με ό,τι του παρείχε η φύση να τιθασεύσει τις αρρώστιες. Αλλά τα χρόνια πέρασαν και οι περίφημοι «αρχαίοι ημών πρόγονοι», στους οποίους υποκλίνονται αμαθείς και ανιστόρητοι «αδώνιδες», αντιλήφθηκαν ότι η ιατρική φροντίδα δεν μπορεί παρά να είναι έργο και υποχρέωση της πολιτείας. Η ιστορία, λοιπόν, και η αρχαιολογία, αυτή που προκύπτει από έρευνες δεκαετιών και γράφεται από επιστήμονες που έσκυψαν και μάτωσαν πάνω από τα σκάμματα και τα συγγράμματα και όχι από εθνικόφρονες αγράμματους που υποδύονται τους εθνικούς κήρυκες, μας λέει ότι ο θεσμός του δημόσιου ιατρού ανάγεται στον 6ο αι. πΧ. Τότε ήταν που αρκετές ελληνικές πόλεις αντιμετώπισαν για πρώτη φορά την υγεία των πολιτών ως κοινωνική υποχρέωση.
Αυτή, λοιπόν, την πολύ διδακτική ιστορία μα και ιδιαίτερα επίκαιρη την αφηγείται η έκθεση «Ιασις, Υγείας, Νόσος, Θεραπεία από τον Ομηρο στον Γαληνό» που παρουσιάζεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Σε αυτή την έκθεση μαθαίνουμε ακόμα ότι στην αρχαιότητα μάλλον δεν πετσόκοβαν τους μισθούς των δημόσιων ιατρών, ούτε είχαν οργανώσει κανένα σύστημα συκοφάντησης και εξευτελισμού του δημόσιου θεσμού. Αντίθετα στους δημόσιους χώρους πολλών πόλεων στήνονταν μαρμάρινες στήλες στις οποίες αναγράφονταν οι τιμές και τα προνόμια που απένειμαν οι αρχές της πόλης σε γιατρούς ως δημόσια εκδήλωση ευγνωμοσύνης για την πολύτιμη προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο. Μια σειρά τέτοιων ψηφισμάτων είχε ανεγερθεί στο Ασκληπιείο της Κω σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τους κώους γιατρούς που είχαν υπηρετήσει είτε στην Κω είτε σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Μάλιστα ένα γιατρό, τον Γάιο Στερτίνιο Ξενοφώντα, από την Κω, η γενέτειρά του τον ανακήρυξε ευεργέτη και τον τίμησε με αναθηματικές στήλες, αγάλματα ακόμη και νομίσματα.
Αλλά πριν ακόμα τεθούν οι βάσεις της επιστημονικής ιατρικής από τον Αλκμαίονα (500 πΧ), τον Εμπεδοκλή (5ο αι. πΧ), στον Ιπποκράτη (460 – 375 πΧ), τον ρωμαίο Κορνήλιο Κέλσο (1ο αι. μΧ), τον Διοσκουρίδη (1ος αι. μΧ), τον Γαληνό από την Πέργαμο (2ο αι. μΧ), τότε που οι αρρώστιες θεωρούνταν θεόσταλτες και τιμωρία των θνητών από τους θεούς, η άσκηση της ιατρικής αποτελούσε οργανωμένη φροντίδα και απόδειξη είναι τα Ασκληπιεία. Περισσότερα από 200 υπήρχαν σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Θεραπευτής ήταν ο θεός Ασκληπιός, ωστόσο ήταν κανονικά (με τους όρους της εποχής) θεραπευτήρια, όπου οι ασθενείς έδιναν το ιστορικό τους, οδηγούνταν σε εξαγνιστικά λουτρά για να ακολουθήσει η θεραπευτική εγκοίμηση.
Η «πρόγνωσις», δηλαδή η προληπτική ιατρική, που σήμερα καθίσταται απαγορευτικό για κάθε εργαζόμενο των 500 ευρώ, συνταξιούχο των 400 ευρώ, άνεργο, εγκαινιάστηκε από τον Ιπποκράτη, αυτόν στον οποίο καλούνται από την πολιτεία να ορκιστούν οι γιατροί.
Η μέριμνα δε για τη δημόσια υγιεινή υπήρχε ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως μαρτυρούν εγκαταστάσεις στα μινωϊκά ανάκτορα της Κρήτης, τα οποία είχαν πολύ καλό φωτισμό και αερισμό, υδραγωγεία με πήλινους σωλήνες, συστήματα αποχεύτευσης και άλλα μέσα υγιεινής.
Αυτή η περιπλάνηση στην εξέλιξη των αντιλήψεων, των δοξασιών, των γνώσεων, καθώς και των εφαρμοσμένων πρακτικών της αρχαιότητας γύρω από τα ζητήματα υγείας, ασθένειας, πρόληψης και θεραπείας επιτυγχάνεται μέσα από 300 περίπου αντικείμενα (γλυπτά, αγγεία, ανάγλυφα, ιατρικά εργαλεία, τάματα) που ήρθαν από 41 μουσεία από 7 ευρωπαϊκές χώρες.
Η έκθεση συστήνεται σε κάθε άνθρωπο αυτής της χώρας που στο εξής η μόνη επιλογή του για θεραπεία είναι το ξεμάτιασμα και το τάμα σε κάποια εκκλησία… δηλαδή η επιστροφή ούτε καν στην εποχή του Ασκληπιού. Δεν συστήνεται σε κανέναν εκπρόσωπο των τελευταίων κυβερνήσεων που έκαναν την πρόσβαση στο σύστημα υγείας προνόμια των λίγων… Δεν συστήνεται σε υπουργούς που διασύρουν οροθετικές, που αφήνουν τα νοσοκομεία χωρίς γιατρούς, νοσοκόμους, γάζες και βαμβάκι, που πετάνε έξω όσους δεν έχουν να πληρώσουν, ούτε σε τηλεπωλητές βιβλίων που διαβάζουν την αρχαία ελληνική γραμματεία ανάποδα… Ετσι κι αλλιώς βρίσκονται σε διατεταγμένη υπηρεσία ξεπουλήματος σε πολλούς αφεντάδες. Μέχρι τις 31 Μαίου 2015.
