Στο «Κεφάλαιο» – γραμμένο στα τέλη του 19ου αιώνα (κυκλοφόρησε το 1867) – στο 8ο Κεφάλαιο του Πρώτου Τόμου που αναφέρεται στην Εργάσιμη Μέρα, στην 3η Ενότητα, με τίτλο «Βιομηχανικοί κλάδοι της Αγγλίας χωρίς νομοθετικό περιορισμό της Εκμετάλλευσης», ο Καρλ Μαρξ αναφέρεται στον κλάδο των σιδηροδρομικών, στις σελ. 264-265, περιγράφοντας τις αιτίες των σιδηροδρομικών δυστυχημάτων.
Λες και δεν πέρασε μια μέρα, λες και δεν άλλαξε τίποτα. Και πώς να αλλάξει άλλωστε, αφού η βάση της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εξακολουθεί να είναι η ίδια, που στηρίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Γράφει ο Μαρξ:
«Βρισκόμασταν ως τώρα στην Ιρλανδία. Στην αντιπέρα όχθη της διώρυγας στη Σκωτία, ο εργάτης γης, ο άνθρωπος του αλετριού, καταγγέλλει τη 13ωρη ως 14ωρη εργασία του σε ένα δριμύτατο κλίμα και με μια πρόσθετη τετράωρη εργασία την Κυριακή (στη χώρα αυτή που γιορτάζουν ακόμα και το Σάββατο!) Την ίδια ώρα, ένα Grand Jury [δικαστήριο ενόρκων] του Λονδίνου δικάζει τρεις σιδηροδρομικούς, έναν τροχοπεδητή επιβατικής αμαξοστοιχίας, έναν μηχανοδηγό και έναν φύλακα γραμμής. Ενα μεγάλο σιδηροδρομικό δυστύχημα έχει στείλει στον άλλο κόσμο εκατοντάδες επιβάτες. Αιτία του δυστυχήματος ήταν η αμέλεια των σιδηροδρομικών. Μπρος στο ορκωτό δικαστήριο οι σιδηροδρομικοί δηλώνουν ομόφωνα ότι πριν 10 – 12 χρόνια εργάζονταν μόνο 8 ώρες την ημέρα. Στο διάστημα όμως των τελευταίων 5 έως 6 χρόνων αύξησαν τις ώρες εργασίας σε 14, 18 και 20 την ημέρα, και όταν υπάρχει εξαιρετικά μεγάλη συρροή ταξιδιωτών, λ.χ. την περίοδο των εκδρομικών αμαξοστοιχιών, εργάζονται συχνά χωρίς διακοπή 40 – 50 ώρες. Οι σιδηροδρομικοί όμως είναι κι αυτοί κοινοί άνθρωποι και όχι κύκλωπες. Σε ένα ορισμένο σημείο παραλύει η εργατική τους δύναμη. Τους κυριεύει η νάρκη. Το μυαλό τους παύει να σκέφτεται και τα μάτια τους να βλέπουν. Ο πέρα για πέρα «respectable British Juryman» [«αξιοσέβαστος Βρετανός ένορκος»] απαντάει με μια ετυμηγορία που τους παραπέμπει επί «manslaughter» [ανθρωποκτονία] στο κακουργιοδικείο και σε ένα ήπια διατυπωμένο παράρτημα εκφράζει με ευλάβεια την ευχή ότι οι κύριοι κεφαλαιούχοι μεγιστάνες των σιδηροδρόμων θα ευαρεστηθούν να είναι στο μέλλον πιο σπάταλοι στην αγορά των απαραίτητων «εργατικών δυνάμεων» και πιο «εγκρατείς» ή πιο «ολιγαρκείς» ή πιο «οικονόμοι» στην απομύζηση της αγορασμένης εργατικής δύναμης…»
Καρλ Μαρξ, “Το Κεφάλαιο”, τόμος πρώτος, σελ. 264-265, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή
