Μετά την αναγγελία της παραίτησης της κυβέρνησης Κροκιδά ,όλη τη νύχτα της Παρασκευής 11 Νοεμβρίου προς Σάββατο Νοεμβρίου 12 Νοεμβρίου 1922, οι επικεφαλής των στρατιωτικών συνεδριάζουν στο σπίτι του εκ των «αδιαλλάκτων» πλοιάρχου Αλέξανδρου Χατζηκυριάκου. Εκεί βρίσκονται και οι ηγέτες της Επαναστατικής Επιτροπής καθώς και πολιτικοί από το κόμμα των Φιλελευθέρων, ο Γ. Παπανδρέου, ο Α. Αλεξανδρής, και ο Γ.Καφαντάρης. μοναδικός απών ο Θεόδωρος Πάγκαλος που περίμενε πως θα είναι ο επικεφαλής της νέας κυβέρνησης.
Στο Στρατοδικείο το πρωί του Σαββάτου, δωδέκατη μέρα της δίκης η συνεδρίαση αρχίζει με τις αγορεύσεις των συνηγόρων Οικονομίδη και Νοταρά οι οποίοι υποστηρίζουν την αναρμοδιότητα του Δικαστηρίου. Αναφέρουν ακόμη ότι για μια τόσο μεγάλη καταστροφή οι ευθύνες δεν μπορεί να είναι ατομικές αλλά συλλογικές. «Μετά το Βατερλό ούτε ο αρχιστράτηγος Ναπολέων εκρίθη υπεύθυνος» λέει χαρακτηριστικά ο Νοταράς και προσθέτει: «Αντί να ασχολούμεθα εις κατηγορίας , ας φροντίσωμεν όλοι περί του τρόπου της κοινής σωτηρίας».
«Έρχεται ο Τάλμποτ»
Μετά τη μεσημεριανή διακοπή μίλησε και ο τρίτος επαναστατικός επίτροπος Ν. Ζουρίδης, η αγόρευση του οποίου συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα.
Την ώρα που αγόρευαν στο Δικαστήριο οι συνήγοροι υπεράσπισης ο Κροκιδάς υπέβαλε στον βασιλιά Γεώργιο Β΄ την παραίτηση της κυβέρνησής του. Ήδη είχε γίνει γνωστό και το όνομα του διαδόχου του. Ήταν ο συνταγματάρχης Στυλιανός Γονατάς , επικεφαλής μιας κυβέρνησης με συμμετοχή στελεχών της Επαναστατικής Επιτροπής. Λίγο μετά το μεσημέρι ο υπό παραίτηση τελών υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης, που είχε ενημερωθεί από τον Βενιζέλο για τις κινήσεις του πλοιάρχου Τζέραλντ Τάλμποτ πληροφορεί , μέσω του ιδιαιτέρου του τους Πλαστήρα , Πάγκαλο και Οθωναίο ότι ο Βρετανός απεσταλμένος ξεκίνησε από τη Λωζάνη για την Ελλάδα.
Στο γραφείο του Πλαστήρα στην έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής επικρατεί προβληματισμός. Αρχικά υπολόγιζαν ότι η δίκη θα ολοκληρωθεί την Πέμπτη 17 Νοεμβρίου ή την Παρασκευή 18. όμως η αναγγελία της επικείμενης άφιξης του Βρετανού πλοιάρχου ανατρέπει τα σχέδια. Οι Πάγκαλος και Οθωναίος αποφασίζουν ότι η δίκη πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι την Τρίτη 15 Νοεμβρίου.
Η εξέγερση των νεαρών αξιωματικών
Οι αδιάλλακτοι της Επαναστατικής Επιτροπής καταλαβαίνουν ότι ο σκοπός της κάθαρσης με την επιβολή της εσχάτης των ποινών απειλείται με την αποστολή Τάλμποτ. Πρέπει να προλάβουν τα γεγονότα.
Πάγκαλος , Κονδύλης και Χατζηκυριάκος οργανώνουν μέσα σε λίγη ώρα συγκέντρωση εκατοντάδων αξιωματικών στην πλειοψηφία τους νέων στην αίθουσα του «Παρνασσού» στην οδό Χρήστου Λαδά.
Σ’αυτή τη συγκέντρωση φάνηκε καθαρά πως οι κατώτεροι αξιωματικοί δεν επρόκειτο να πειθαρχήσουν στην Επαναστατική Επιτροπή αν δεν τους ικανοποιούσε το μέγεθος της τιμωρίας των κατηγορουμένων. Το σύνθημα που κυριαρχεί είναι: «Θάνατος στους προδότες». Κεντρικός ομιλητής είναι ο λοχαγός Ανδρέας Κατσαράκης , ένας από τους στρατοδίκες που είχαν εξαιρεθεί μετά από την ένσταση της υπεράσπισης.
Κατσαράκης: Συμφωνείτε να εκτελέσουμε απόψε τους προδότες; Αφού συμφωνείτε όλοι θα εισβάλουμε τώρα στην αίθουσα του στρατοδικείου και θα τους εκτελέσουμε επί τόπου».
Αξιωματικοί ( από κάτω και με μια φωνή): Ναι, ναι , ναι. Δεν θα μας κυβερνάνε οι Άγγλοι! Θάνατος στους προδότες!
Οι συγκεντρωμένοι αξιωματικοί κινούνται προς την ( παλιά ) Βουλή που βρίσκεται σε απόσταση λίγων μέτρων, για να εφαρμόσουν την απόφασή τους. Στα σκαλιά τους σταμάτησε ο υποφρούραρχος ταγματάρχης Λεωνίδας Σπαής. Τους ζητά να διαλυθούν ήσυχα και να αφήσουν το στρατοδικείο να αποφασίσει ανενόχλητο.
Οι αξιωματικοί επιστρέφουν στον «Παρνασσό» αλλά δεν διαλύονται . Περιμένουν οδηγίες από τον Πάγκαλο που εκείνες τις ώρες έπαιζε το χαρτί της αδιαλλαξίας επιδιώκοντας να ανατρέψει τον Πλαστήρα και να γίνει αυτός αρχηγός της Επανάστασης.
Ο ταγματάρχης Σπαής πηγαίνει στα γραφεία της Επαναστατικής Επιτροπής , συναντά τον Γονατά και του εκθέτει τη δύσκολη κατάσταση. Ο Γονατάς του δίνει εντολή να διαλύσει δια της βίας τους συγκεντρωμένους. Σπαής ζητάει έγγραφη διαταγή. Ο Γονατάς αρνείται. Ο Σπαής καταφεύγει στον Πλαστήρα και του περιγράφει τα γεγονότα.
Πλαστήρας ( στρίβοντας το μουστάκι του): Και τι θέλεις από μένα;
Σπαής: Μου χρειάζεται έγγραφος διαταγή.
Πλαστήρας: Θα σου τη δώσω αμέσως. Και αν αρνηθούν να διαλυθούν θα τους βάλεις όλους στο ντουφεκίδι…
Ο Σπαής επιστρέφει στον «Παρνασσό» και επιδεικνύει στους συγκεντρωμένους αξιωματικούς τη διαταγή του Πλαστήρα. Μουρμουρίζοντας οι συγκεντρωμένοι αξιωματικοί αποχωρούν με κατεβασμένα κεφάλια. Όμως το μήνυμα που έστειλαν ήταν σαφές: Οι αξιωματικοί απαιτούσαν από την Επαναστατική Επιτροπή και το στρατοδικείο να επιβληθεί η εσχάτη των ποινών. Και σ’ αυτό δεν θα έκαναν πίσω παρά τις πιέσεις των αγγλογάλλων.
Οι ήρωες του ΄21 «Νεμέσεις Δικαιοσύνης»
Με απόφαση της Επαναστατικής Επιτροπής το Στρατοδικείο συνεδριάζει και την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 1922. Ο επαναστατικός επίτροπος Ν. Ζουρίδης ολοκληρώνει την αγόρευσή του λέγοντας: «Κατηγορούμενοι , δεν γνωρίζω πως έχουν ρυθμισθή τα πράγματα του άλλου κόσμου. Ξεύρω μόνο ότι όλοι θα διαβώμεν την Αχερουσίαν λίμνην αργά ή γρήγορα όταν πληρώσωμε τα κεκανομισμένα πορθμεία. Εάν τυχόν εις τους ατελεύτητους δρόμους της αιωνιότητος συναντήσωμεν τις χορεύτριες του Ζαλόγγου , τα ολοκαυτώματα του Μεσολογγίου και του Αρκαδίου, τα σφάγια της Χίου και των Ψαρών , τον σουβλισμένον Διάκον , τον κρεμασμένον Πατριάρχην ή τον κομματιασμένον Χρυσόστομον , σας συμβουλεύω να μην υποστηρίξητε την ιδεολογίαν σας ενώπιον εκείνων , διότι όλα αυτά τα σφάγια της τυραννίας είμαι βέβαιος ότι έχουν μεταβληθεί εκεί πέρα εις Νεμέσεις , όχι εκδικήσεως , αλλά Νεμέσεις Δικαιοσύνης». Η συνεδρίαση ολοκληρώθηκε με τις αγορεύσεις των συνηγόρων Ρωμανού και Παπαληγούρα και τη δευτερολογία του επαναστατικού επιτρόπου Γεωργιάδη.
Στο μεταξύ από το πρωί τα μέλη της Επαναστατικής Επιτροπής συσκέπτονται για να καταλήξουν στον οριστικό κατάλογο των μελών της νέας κυβέρνησης. Ο κατάλογος ολοκληρώθηκε αργά το βράδυ. Στο νέο Υπουργικό Συμβούλιο υπό τον Στυλιανό Γονατά που ορκίστηκε την επόμενη μέρα ( Δευτέρα 14 Νοεμβρίου) συμμετείχαν οι στρατιωτικοί υποστράτηγος Θ. Πάγκαλος ( υπουργός Στρατιωτικών), υποστράτηγος Πιερράκος Μαυρομιχάλης ( Εσωτερικών) , υποναύαρχος Κ. Βούλγαρης ( Ναυτικών) και συνταγματάρχης Α. Σακελλαρόπουλος ( Συγκοινωνιών). Ο Κωνσταντίνος Ρέντης ανέλαβε το υπουργείο Δικαιοσύνης και προσωρινά το Εξωτερικών…
Στο επόμενο: Οι τελευταίες ώρες της δίκης- Πλαστήρας για τον Βρετανό πρεσβευτή: « Δεν το δέχομαι»
