Προφανώς και αυτή η στήλη δεν έχει καμία διάθεση να «κοροϊδέψει» ή κατά το … ελληνικότερον του συρμού να «τρολάρει» τα υλικά τεκμήρια της μνήμης που ανασύρονται από την ανασκαφή στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης. Αντίθετα τα όσα επικοινωνιακά θλιβερά διαδραματίστηκαν γύρω από αυτή την ανασκαφή είναι εκείνα που στην πραγματικότητα ευτέλισαν ένα σημαντικό κατά τ’ άλλα εύρημα καθώς έγινε εργαλείο πρωθυπουργικής και κυβερνητικής διάσωσης και αναζωπύρωσης εθνικών μύθων, αναζητώντας έναν ένδοξο, κατά προτίμηση βασιλιά, νεκρό.
Και αυτός ο χειρισμός χειραγώγησης έφτασε μέχρι λίγες ημέρες πριν τις εκλογές έστω κι αν τα αποτελέσματα της οστεολογικής μελέτης κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνουν τις προσδοκίες που επίμονα καλλιεργούνταν. Στην πραγματικότητα καταρρίπτουν όσα μέχρι σήμερα προσπαθούσε η περίφημη επικοινωνιακή ομάδα να παρουσιάσει αν όχι ως βεβαιότητες, τουλάχιστον ως πιθανότητες που δεν μπορεί παρά να επιβεβαιωθούν.
Και κάπου εδώ έρχεται το τέλος των προφητειών. Ο Αντώνης Σαμαράς δεν θα συνδέσει το όνομά του με τον Μ. Αλέξανδρο. Αλλά αυτό μάλλον το είχε ήδη καταλάβει. Δεν θα το συνδέσει ούτε με κάποιο άλλο μέλος της βασιλικής οικογένειας. Θα το συνδέσει, όμως, με μία από τις χειρότερες στιγμές της ελληνικής αρχαιολογίας η οποία τραυματίστηκε όχι χωρίς συνέπειες για το μέλλον.
Τα έως τώρα αποτελέσματα, λοιπόν, της μακροσκοπικής μελέτης του οστεϊκού υλικού από το ταφικό μνημείο στο λόφο Καστά, την οποία έχει αναλάβει διεπιστημονική ομάδα των Πανεπιστημίων Αριστοτελείου και Δημοκριτείου έχουν ως εξής: όχι ένας νεκρός, αλλά πέντε κατ’ ελάχιστον. Δηλαδή μπορεί να είναι και περισσότεροι; Η σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ δεν το διευκρινίζει. Κι αν υπάρχουν υποψίες και για άλλους νεκρούς τότε γιατί δεν περίμεναν να ολοκληρωθεί η έρευνα; Μήπως για να προλάβουν την προεκλογική περίοδο; Αλλωστε όπως λέει και η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ πρέπει να γίνουν άλλες αναλύσεις. Ωστόσο το ΥΠΠΟΑ έσπευσε να ανακοινώσει αποτελέσματα που απ’ ότι φαίνεται είναι μισά, δεν συνδυάζονται με στρωματογραφικά δεδομένα των οστών και βέβαια δεν απαντούν στο βασικό ερώτημα, δηλαδή το «πότε έγιναν οι ταφές;».
Οι τέσσερις, από τους ταυτισμένος νεκρούς, ενταφιάστηκαν ενώ για τον πέμπτο έγινε καύση. Τα τέσσερα ενταφιασμένα άτομα αποδίδονται σε μία γυναίκα 60 ετών, σε δύο άντρες από 35 ως 45 ετών και σε ένα νεογέννητο. Ταυτίστηκαν επίσης και οστά ζώων. Συνολικά μελετήθηκαν 550 οστά.
Και αναρωτιέται κανείς; Για ποιο λόγο συντηρούνταν τόσο καιρό η εκδοχή του ενός νεκρού; Όταν η ανασκαφική ομάδα περισυνέλεξε τα οστά δεν γνώριζε, αν όχι τον ακριβή αριθμό, τουλάχιστον τον όγκο των σκελετικών καταλοίπων; Είναι χρήσιμο να θυμίσουμε ότι σε ερωτήσεις όπως «τα οστά ανήκουν σε έναν ή περισσότερους νεκρούς;», «σε ποιες ακριβώς θέσεις αποκαλύφθηκαν;» απλώς δεν δίνονταν απαντήσεις προκειμένου να μην καταρρεύσει ο καλλιεργούμενος εθνικός μύθος του ενός και ένδοξου νεκρού.
Ωστόσο οι «προφήτες» δεν παραδίδουν τόσο εύκολα τα όπλα. Ηδη κυκλοφορούν «ανώνυμες» επιστημονικές απόψεις που σπεύδουν να ταυτίσουν όχι μόνο τη γυναίκα του τάφου με την Ολυμπιάδα, μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου, αλλά και τους δύο άντρες με τα εγγόνια της Ολυμπιάδας. Δηλαδή υποθέσεις που δεν τεκμηριώνονται από κανένα αρχαιολογικό και ιστορικό δεδομένο, διατηρούν όμως στην πρώτη γραμμή τον εθνικό μύθο, πολύ χρήσιμο στην προεκλογική περίοδο.
Από τη μελέτη των σκελετικών καταλοίπων μαθαίνουμε και κάτι άλλο για το οποίο ήταν σίγουρη η πλειονότητα της επιστημονικής κοινότητας, αλλά δυσκολευόταν ή και αρνιόταν να παραδεχτεί το επικοινωνιακό επιτελείο του τάφου. Το μνημείο έχει συληθεί. Αλλά όταν επιδιώκει κανείς να φτιάξει έναν ένδοξο μύθο όλα πρέπει να υποταχθούν στην απόλυτη καθαρότητα. Ετσι, αντί να θεωρείται σημαντική κάθε στιγμή της βιογραφίας του μνημείου, φτάσαμε στο σημείο να θεωρείται σημαντικό μόνο ό,τι θα επιβεβαίωνε την αμόλυντη και άσπιλη βασιλική του ταυτότητα. Βέβαια, όταν πια η ανασκαφή είχε φτάσει στο τέλος δεν μπορούσαν παρά να παραδεχθούν τις ενδείξεις και αποδείξεις της σύλησης. Και αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει και η μελέτη των οστών. Στην τελευταία ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ γράφεται: «η γενική εικόνα εύρεσης των σκελετικών καταλοίπων συνηγορεί στην αναμόχλευση τους από ανθρωπογενή επέμβαση».
Αυτή τη στιγμή όλα τα στοιχεία της έρευνας είναι ανοιχτά. Κανείς δεν μπορεί να πει αν οι πέντε ενταφιασμένοι είναι σύγχρονοι μεταξύ τους, ούτε αν έχουν συγγενική σχέση. Πολύ περισσότερο δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για τη χρονολόγηση του ταφικού μνημείου.
Σχετικά με τα οστά θα εφαρμοστεί μια σειρά αναλυτικών μεθόδων για την καλύτερη τεκμηρίωση αλλά και για την συμπλήρωση πληρέστερων πληροφοριών, που αφορούν στις παθολογικές αλλοιώσεις, στην διατροφή, στη συγγένεια και στον τόπο καταγωγής των ανθρώπων αυτών, δηλαδή εάν πρόκειται για άτομα που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Αμφίπολη ή για άτομα που μετακινήθηκαν από κάπου αλλού κατά την διάρκεια της ζωής τους και ενταφιάστηκαν στο συγκεκριμένο ταφικό μνημείο. Οι αναλυτικές μέθοδοι παράλληλα θα εφαρμοστούν σε ένα μεγάλο αριθμό σκελετών, περίπου 300, από τα νεκροταφεία της Αμφίπολης, στο πλαίσιο διετούς ερευνητικού προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται από πολυπληθή ερευνητική ομάδα του ΑΠΘ και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.
Οσο για το σύνολο του ταφικού μνημείου πλέον απαιτείται η σιωπηρή, κοπιώδης, επίμονη, επίπονη και συνδυαστική επιστημονική έρευνα προκειμένου να αναγνωστούν και τα ερμηνευτούν όλα τα δεδομένα δίχως προαποφασισμένες βεβαιότητες.
Το βέβαιο είναι ότι τα συμπεράσματα της τελευταίας έρευνας δεν προσφέρονται για προεκλογική και ψηφοθηρική κατανάλωση. Το καλούπι που επιχείρησαν να φτιάξουν για την Αμφίπολη ήταν τόσο κακότεχνο, φτηνό και μικρό που δεν τη χώραγε… Και τώρα είναι εκείνη που ίσως «βγάζει» κοροϊδευτικά τη γλώσσα και λέει «όχι όπως με θέλετε, αλλά όπως είμαι πραγματικά».
