του Βασίλη Αλμπάνη (Μ.sc, M.sc Ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή / Μονάδα Απεξάρτησης Τοξικομανών 18 ΑΝΩ / Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής) – Η Τοξικομανία και οι χωρικοί-κοινωνικοί αποκλεισμοί με «δόσεις» στο κέντρο της Αθήνας
«so they are casting their problems on society and who is society? There is no such thing! There are individual men and women and there are families and no government can do anything except through people and people look to themselves first »
(και πετούν τα προβλήματα τους στην κοινωνία, και ποιός είναι η κοινωνία; Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα! Υπάρχουν άτομα, άνδρες και γυναίκες, και υπάρχουν οι οικογένειες, και καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει τίποτα εκτός μεσώ των ανθρώπων και οι άνθρωποι πρέπει να κοιτάξουν πρώτα στους εαυτούς τους)
(Μάργκαρετ Θάτσερ, Woman’s Own 23/9/1987)
Ζούμε σε μια εποχή όπου σημαδεύεται από την ΜΗ ύπαρξη του άλλου. Το Υποκείμενο ως το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων δεν υφίσταται πλέον. Με την απουσία του ΑΛΛΟΥ όμως απουσιάζει και ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ. Είναι η έλλειψη του Υποκειμένου, του βλέμματός του, του λόγου του,Εκέι, αρχίζει σιγά σιγά να δημιουργείται ένα συναίσθημα δυσφορίας, ένα αίσθημα κενού. ΤΟ ΈΛΛΕΙΜΜΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑ ΚΑΤΑΡΧΗΝ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ενδοβάλλεται και μετατρέπεται σε ψυχικό. To άτομο -φορέας του κενού- αντιδρά με πολλούς τρόπους. Με απόσυρση, παραίτηση, τάσεις αυτοκτονίας αλλά και τη χρήση ουσιών και αλκοόλ. Σε αυτό το κενό έρχεται και εγγράφεται σιγά σιγά η χρήση ουσιών. Είναι το κενό που η ουσία προσπαθεί να γεμίσει. ΜΕ ΚΑΘΕ ΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΕΞΑΡΤΗΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ.
Γι` αυτό συναντούμε τοξικοεξαρτημένους κάθε δομικής προέλευσης. Όπως αναφέρει ο Γάλλος Ψυχίατρος Jean Bergeret δεν υπάρχει βαθύτερη και σταθερή ψυχική δομή, ειδική των εξαρτητικών συμπεριφορών. Οποιαδήποτε ψυχική δομή μπορεί να προκαλέσει εξαρτητικές συμπεριφορές.
Τα ναρκωτικά είναι η συνάντηση ανάμεσα σε ένα προϊόν, μια προσωπικότητα και μια κοινωνική πολιτισμική στιγμή. Η άμεση ικανοποίηση που θα γεμίσει το κενό. Απολαμβάνει χωρίς η απόλαυση πλέον να περάσει από τον άλλον Και αυτό πλέον παίρνει μια τυραννική μορφή. Ένα σισύφειο μαρτύριο .Εκεί όπου η εξάρτηση βιώνεται ως μεταστροφή της σχέσης εξουσίας μεταξύ ατόμου/ουσίας.
Ο όρος addiction προέρχεται από το ρωμαϊκό δίκαιο και αφορούσε την υποδούλωση του σώματος λόγω χρεών σε μια κατάσταση σκλαβιάς στην οποία καταδίκαζαν όποιον δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στα χρέη του!! Καλείται λοιπόν να πληρώσει με το σώμα του και τις πράξεις του.
Όποιος κάνει χρήση ουσιών δεν τον ενδιαφέρει τι θα πάρει. Παίρνει ότι υπάρχει (πολυτοξικομανία).Όλες οι ουσίες που με οποιονδήποτε τρόπο επιδρούν στον ψυχισμό προωθούν στην πράξη έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, ένα πρότυπο φαρμακευτικής εξάρτησης, μίας συμπεριφορικής εξάρτησης, όπως τον τζόγο, τα τυχερά παιχνίδια κ.α. εμφανίζοντας έντονα βιώματα αποσύνδεσης από την πραγματικότητα.
Για αυτό και η νομιμοποίηση των ναρκωτικών συνεπάγεται διαχείριση και ενίσχυση του προβλήματος. Ένα κατεξοχήν κοινωνικό πρόβλημα διαχειρίζεται με τους νομούς της αγοράς, όπου βασικό κριτήριο είναι το κέρδος.
Είναι νέα ανάγκη, είναι σπατάλη, είναι η αναζήτηση της αχρονικότητας, η διάψευση και η άρνηση της θνητότητας, η επιθυμία να απαλλαγεί κανείς από την επίγνωση του χρόνου. Εκεί τέμνονται όλες οι εξαρτήσεις. Εκεί καλλιεργείται το συναίσθημα της παντοδυναμίας, εκεί σταματά η ροή του χρόνου. Η χρήση ουσιών βρίσκεται απέναντι από την πραγματικότητα που συνεπάγεται το συνυπολογισμό των εννοιών του χρόνου, της αναμονής, της ιεράρχησης των αναγκαιοτητών στην απόκτηση της ικανοποίησης σε ορισμένο μέτρο, στον πιο κατάλληλο χρόνο!! Μπλοκάρει την ικανότητα να ζει μέσα στον χρόνο, να είναι παρών, να συμμετέχει στην εμπειρία που διαδραματίζεται ( λ.χ. η ροή του πραγματικού χρόνου σταματά σε περιπτώσεις παθολογικού πένθους και αρχίζει να κινητοποιείται στην φυσιολογική διεργασία του πένθους) . Για παράδειγμα τα «chat», οι ροζ γραμμές και κυρίως τα ναρκωτικά αυτό αποδεικνύουν. Έναν κόσμο που ενισχύει την παντοδυναμία, τη μαγική σκέψη που δεν αντέχει να αναβάλλει και να περιμένει, αρνείται τον αποχωρισμό, στερείται βάθους αποφεύγοντας την σωματική εγγύτητα και το βλέμμα του άλλου. Δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι ο χρόνος μπορεί να ελεγχθεί!!
Αυτή η εξιδανίκευση του άχρονου, του άφθαρτου που αρνείται την παροδικότητα της ύπαρξης, τη φθορά, τη γήρανση, τον θάνατο, μας βγάζει εκτός της ιστορίας μας. Το φανταστικό ενοποιείται με το πραγματικό!!! Όλα εμφανίζονται γρήγορα, εύκολα, ανώδυνα μέσα σε μια ατμόσφαιρα εφήμερου. Εκεί όπου ο πειρασμός της απόσυρσης σε έναν εικονικό χώρο προσφέρεται ως η ιδανική λύση, χωρίς ψυχικό πόνο.
Το Ναρκωτικό λοιπόν γίνεται ο αληθινός σύντροφος. Ο ουσιαστικός σύντροφος. Ο σύντροφος που αγνοεί τον άλλον και ειδικότερα το ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ!! Ειδικά στην εφηβεία, οπού το σώμα αρχίζει να κυριαρχεί, στην εφηβεία των ταυτίσεων, στην εφηβεία των κοινωνικών ομάδων, όπου οι έφηβοι ζητούν καταφύγιο μακριά από τα συναισθήματα οδύνης άγχους και θλίψης. Γιατί η βάση της ψυχής είναι το σώμα. Εκεί ο ψυχισμός ενοικεί, στο σώμα!!! Η χρήση ναρκωτικών ουσιών, είναι μια στρατηγική επιβίωσης, είναι μια πράξη που αναισθητοποιεί για να αντιμετωπισθούν όλα αυτά τα συναισθήματα που κάποτε τα αντιμετώπιζε το ΣΩΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, ανίκανο όμως τώρα να τα κρατήσει μέσα στους κόλπους του και για αυτό σπαράσσεται με διχασμούς και διαψεύσεις!!
Η κοινότητα, στις βασικές της λειτουργίες είναι να ρυθμίζει τη σχέση με το Νομό, τον συμβολικό Νόμο, την ηδονή αλλά και το πένθος και τον θάνατο, εκεί παράγεται ο πραγματικός συναισθηματικός δεσμός, η διυποκειμενικότητα. Έτσι, οι βασικές αρχές και αξίες του σώματος της κοινότητας αντικατοπτρίζονται στο σώμα του Υποκειμένου Ο ΜARX υπήρξε ο πρώτος που πρότεινε και διατύπωσε μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο σώμα και τον κοινωνικό και φυσικό κόσμο. Μια σχέση που μεσολαβείται κατά κύριο λόγο από την ανθρώπινη εργασία! Tο άτομο ταυτίζεται με το σώμα του που αποτελεί το προσδιοριστικό στοιχειό της ατομικότητας του!!! Το «έχω ένα σώμα» αντικαθίσταται από το «είμαι ένα σώμα». Δεν αποτελεί έκφραση της υποκειμενικότητας αλλά μονό μια επιφάνεια πάνω στην οποία εγγράφεται η ακραία εξατομίκευση.
Το σώμα κεφαλαιοποιείται σε σωματικό Κεφάλαιο, αφού κυριαρχεί το σωματοκεντρικό συμπάν, ένα σώμα παραγωγικό αλλά και υποταγμένο παίρνει τη θέση και τη μορφή ενός κεφαλαίου ως παράγοντας αξίας και υπεραξίας!! Το σώμα εγκλωβισμένο στο βίωμα και στην συμπεριφορική διέγερση τίθεται στην υπηρεσία της ανάγκη και του καπιταλιστικού κέρδους έτσι, ώστε το ψυχικό κομμάτι να έχει νεκρωθεί και το αισθητηριακό να κυριαρχεί.
Αναπόφευκτα η αποδιοργάνωση του σώματος της κοινότητας συνεχίζεται και συντονίζεται με την αποδιοργάνωση της εικόνας του σώματος και ειδικά του έφηβου. Και τη θέση της κοινότητας παίρνει η αναζήτηση των σωματικών αισθήσεων.
Η σχέση με τον άλλον έχει ήδη πληγεί. Το υποκείμενο πλέον κατοικεί σε μια κοινότητα, όπου είναι η κόλαση με τους άλλους αντιπάλους (αύξηση της αγοραφοβίας) και οι ταυτίσεις-όσες υπάρχουν- πλέον είναι στον οριζόντιο άξονα και όχι στον κάθετο. Κεντρικό θέμα της εφηβείας είναι η αναζήτηση ταυτότητας. Ταυτίσεις που όμως λειτουργούν ως αντιταυτίσεις. !! Μέσα στο κενό των ταυτοποιητικών ικανοτήτων η ζωή είναι εξ ολοκλήρου αιχμαλωτισμένη από τον καθρέφτη. Δεν συναντιόμαστε με κανέναν. Όλα επικεντρώνονται στο εγώ (φώτο selfies). Η μανία της αυτοφωτογράφησης . Πλέον δεν βγάζουμε φωτογραφία το τοπίο, την παραλία ή το δάσος. Μια νέα κουλτούρα του «αυτισμού». Οι έφηβοι υιοθετούν ακραίες άμυνες απόσυρσης εναντίον της ύπαρξης του άλλου, καταστάσεις μη σκέψης, μη σχέσης. Πλήρης ανικανότητα να περάσει ο ψυχισμός στην ταυτότητα της σκέψης και άρα σοβαρά προβλήματα να αναπτύξουν δεσμούς. Οι ταυτοποιητικές αποτυχίες οδηγούν το άτομο να μην μπορεί να εκδηλωθεί ως κοινωνική ατομικότητα επιταχύνοντας τη θεοποίηση της ατομικής εμπειρίας και της υποκειμενικότητας. Η απομόνωση του υποκειμένου και η εχθρότητα απέναντι στην πραγματικότητα, το έντονο άγχος μπροστά στη ζωή, η ψυχολογία του αναχωρητισμού είναι η τελική έκφραση των κυριάρχων αξιών και της κυρίαρχης ιδεολογίας κάθε αστικής τάξης.
Στην Κοινότητα η ελευθερία πλέον ορίζεται στο « δικαίωμα να κάνεις κάτι χωρίς να ενοχλείς τον άλλον». Η ελευθερία ενός απομονωμένου ατόμου. Μια απομονωμένη μονάδα. Εκεί όπου ο ένας δεν λειτουργεί ως πραγμάτωση του άλλου αλλά ο ένας ως περιορισμός του άλλου!! Η ελευθερία όμως αυτή δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει καμιά ικανοποίηση. Είναι μια ελευθερία κενή, γεμάτη θλίψη δυστυχία, γιατί δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα, να τα απολαμβάνουμε όλα, -όπως υπόσχεται η κυρίαρχη ιδεολογία,- για να μπορούμε ΜΟΝΟ να καταναλώνουμε.
Είναι μια ελευθερία ενός υπερηδονιστικού κόσμου, είναι μια ελευθερία όπου το ανθρώπινο ον συντρίβεται!!. Η ζωή μαραίνεται, απονεκρώνεται, σταματά. Το υποκείμενο ως το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων δεν υφίσταται πλέον.
Εκείνο που είναι βέβαιο, είναι ότι η έλλειψη ενός μέλλοντος ως υπόσχεσης σταματά την επιθυμία-ως κινητήρια δύναμη της ζωής-στο παρόν, προβάλλοντας την απόλαυση ως το απόλυτο στην αντιμετώπιση της δυσφορίας. Διότι υπάρχει ισχυρός δεσμός μεταξύ του περάσματος από το μέλλον ως υπόσχεση, στο μέλλον ως απειλή, και των ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων της δυσφορίας των νέων. Ο τρόμος ενός επικείμενου αφανισμού κυριαρχεί. Καλύτερα λοιπόν να καταναλώνουμε, να ζούμε ευχάριστα σήμερα, εφόσον το αύριο είναι χωρίς προοπτική.
Σε αυτή τη αντίληψη περί ελευθερίας και ατομικών δικαιωμάτων του σύγχρονου ατόμου εγγράφεται και το «δικαίωμα μου να διαθέτω το σώμα μου, όπως θέλω». Η ελεύθερη διάθεση του σώματος μου και το δικαίωμα να το κάνω ό,τι θέλω, να προβαίνω σε όποιες κινήσεις ακόμα και αυτοκαταστροφικού χαρακτήρα, χαρακώνοντάς το, γεμίζοντας τατουάζ, κατακρεουργώντας το.
Είναι το σώμα της υπερσύχρονης εποχής, το σώμα χωρίς επιθυμίες, το σώμα που κατακλύζεται από καταστροφικές εξαρτήσεις, ένα σώμα σκλαβωμένο μόνο στην απόλαυση, στο βίωμα και στη συμπεριφορική διέγερση. Ένα σώμα που λειτουργεί ως εμπόρευμα, αφού πρώτα το σώμα της κοινότητας και οι ανθρώπινες σχέσεις που την διέπουν έχουν εμπορευματοποιηθεί. Ένα εμπόρευμα που λειτουργεί ως αστραφτερό αντικείμενο που, όταν το αποκτούμε, όταν περιέχεται στη κατοχή μας, χάνει τα χαρακτηριστικά τα οποία το είχαν καταστήσει στα ματιά μας ως ακαταμάχητο. Και έτσι η σωτηρία μας μεταβιβάζεται σε ένα νέο αντικείμενο που με τη σειρά του αναπαράγει την ιδία απογοήτευση. Αυτό που υπάρχει δεν είναι ποτέ αρκετό δεν είναι ποτέ ικανοποιητικό. Το αντικείμενο φετίχ, το αντικείμενο μάρκα, το αντικείμενο είδωλο. Μια ιδεολογία της ευημερίας που πείθει τον άλλον ότι η ευημερία του θα περάσει μόνο μέσα από το φετιχοποιημένο αντικείμενο. Επαναλαμβάνεται το ίδιο σενάριο. Μαζική συσσώρευση των αντικειμένων, ψυχαναγκασμός προς το καινούργιο, πριμοδοτώντας τη φαντασίωση ότι η μαζική κατανάλωση θα δημιουργούσε μια πιο εξισωτική και ισότιμη κοινωνία Το ίδιο ακριβώς Σισύφειο μαρτύριο που αγνοεί ότι στην εποχή της χρεοκοπίας της βεβαιότητας, εκείνο που παραμένει σταθερό και βέβαιο είναι η αδυναμία εκπλήρωσης αυτής της φαντασίωσης. Είναι εντυπωσιακό ότι κατά την περίοδο 1998 –2015, 560 νέες ψυχοδραστικές ουσίες έχουν ταυτοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τις οποίες οι 380 την τελευταία πενταετία.!! Το 2016, εντοπίστηκαν για πρώτη φορά 66 νέες ψυχαγωγικές ουσίες αριθμός που αντιστοιχεί σε περισσότερες από μία ουσίες την εβδομάδα!!
Η κυρίαρχη κοινωνική προσέγγιση. Πρέπει να απολαμβάνεις μέχρι θανάτου. Να καταναλώνεις, να αγοράζεις, να ψυχαγωγείσαι μέχρι θανάτου. Μόνο μέσα από την ηδονιστική λατρεία της άμεσης απόλαυσης, εύκολα προσβάσιμης στο βλέμμα, στο σώμα, στο χέρι! Παράγοντας που παίζει σοβαρό ρόλο στα πρώτα βήματα του νέου ανθρώπου στον δρόμο των ουσιών. Η ουσία να είναι άμεσα διαθέσιμη, αφού κανείς δεν χρησιμοποιεί ναρκωτικά στα οποία δεν έχει πρόσβαση. Η εύκολη πρόσβαση ενισχύει την χρήση και αυξάνει την πιθανότητα της εξάρτησης, παράλληλα με την ουσία να είναι και ψυχολογικά προσβάσιμη!! (ναρκωκουλτούρα). Έτσι η ψυχαγωγική κάνναβη παίρνει τη θέση του άλλου!! Έρχεται να γεμίσει το κενό την δυσφορία την απουσία του άλλου!!
Είναι ο θρίαμβος του άχρηστου, είναι ο θρίαμβος της ψυχαγωγικής κάνναβης, ο θρίαμβος του γραφείου κάνναβης στο Υπουργείο Υγειάς. Ο θρίαμβος της απόλυτης περιθωριοποίησης, της απόλυτης παθητικότητας. Ο θρίαμβος της απόταξης από το σώμα της κοινότητας. Είναι ο θρίαμβος του «πάκο» ή αλλιώς «κλέφτης του μυαλού» ή «εξολοθρευτής των φτωχών» της Αργεντινής του 2001, εκεί όπου στο απόγειο της κρίσης κυκλοφόρησαν στους δρόμους φτηνά ναρκωτικά, εξασφαλίζοντας ότι δεν θα υπάρχουν χιλιάδες υγιείς και σκεπτόμενοι νέοι που θα θέσουν την ανάγκη για τη δημιουργία μιας άλλης κοινωνίας!!
Είναι ο θρίαμβος των «shooting rooms» που θα αποτελέσουν τους χώρους «ανακύκλωσης και αποκομιδής των χρηστών» από το κέντρο της Αθήνας, καθώς έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για να «καθαριστεί και να ευπρεπιστεί», αφού οι πολυεθνικές θέλουν ένα «καθαρό, απολυμασμένο και ασφαλές» κέντρο χωρίς να διατρέχει κανένα κίνδυνο η διαδικασία παραγωγής υπεραξίας. Δημιουργείται έτσι ένα περιβάλλον ασφαλούς κατανάλωσης υπό την προϋπόθεση βέβαια ο περαστικός να μεταμορφωθεί με επιτυχία σε αγοραστή!! Δηλαδή, για την εξυγίανση και τη «θεραπεία» του σώματος του κέντρου της Αθήνας χρειάζεται να αποφευχθούν απρόβλεπτες συναντήσεις, διασταυρώσεις….του πελάτη και του χρήστη ουσιών. Σε αυτή την προοπτική, τα «shooting rooms» με τη μορφή περίκλειστων χώρων, θα προστεθούν στην ακμάζουσα «βιομηχανία της ασφάλειας» και θα λειτουργούν σαν κάδοι εναπόθεσης των χρηστών, σαν άλλοι Χ.Υ.ΤΑ (Χώροι Υγειονομικής Ταφής της Απεξάρτησης) και οι χρήστες σαν άχρηστα και περιττά αντικείμενα, πλήρως ταυτισμένοι με τις «ασφαλείς καθαρές και απολυμασμένες» χρησιμοποιούμενες σύριγγες μιας χρήσης, σαν ένα «μολυσμένο περιβάλλον» από το οποίο πρέπει να προστατευτούν οι «νησίδες ευτυχίας» και η «αγνότητα» των πολυεθνικών επενδύσεων στο κέντρο της Αθήνας. Ότι αποτέλεσαν τα Ψυχιατρικά άσυλα- ως χώροι εγκλεισμών και κοινωνικών αποκλεισμών- για τους ψυχικά πάσχοντες, τη θέση αυτή θα πάρουν τα “shooting rooms” για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών
Το win –win management ως μια «διαπραγματευτική αρχή» είναι αυτό που χαρακτηρίζει τους νέους αυτούς χώρους. Από τη μια πλευρά ασκείται το δικαίωμα της «ελεύθερης, καθαρής, ασφαλής»ς και χωρίς όρια χρήσης ουσιών, και από την άλλη «η ελεύθερη, καθαρή, και ασφαλής» χρήση των εμπορικών κέντρων και των πολυεθνικών επενδύσεων όσο και η διατήρηση της τάξης!! Παράγεται δηλαδή ένας ιδιότυπος χωρικός αποκλεισμός όπου από την μια πλευρά της όχθης θα είναι οι χώροι της χρήσης και της περιθωριοποίησης που θα μεταβάλλονται σταδιακά σε τόπους εξαθλίωσης και βίας, και στον αντίποδα οι ευγενείς χώροι της κατανάλωσης, της ευμάρειας και της διασκέδασης!!! Συγχρόνως αποτελεί μια διαπραγμάτευση, ένα «ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ καθώς εμπεριέχει τον πυρήνα της υπόσχεσης για το ποιοι τελικά θα είναι ορατοί, ποιοι θα έχουν πρόσβαση σε ποιους χώρους και με τι όρους και ποια όρια.
Εκεί, όπου η πίστη στην πιθανότητα αλλαγής θα θαφτεί μαζί με κάθε επιθυμία πραγματικής απεξάρτησης. Το πέρασμα μέσα από τα μονοπάτια της αμφιθυμίας του χρήστη θα καταλήγει στη συνέχιση της χρήσης, μέσα από επιβαλλόμενες και πολύ-επίπεδες παγιδεύσεις, υπονομεύοντας κάθε πρόθεση για την αναγνώριση των ενδεχομένων πλεονεκτημάτων από το σταμάτημα της χρήσης. Κατά συνέπεια οι χρήστες να προσαρμόζονται σε αυτές τις δομές μέχρι του σημείου να θεωρούν την εξάρτηση τους τους φυσική και νόμιμη. Εδώ ακριβώς θεσμοθετούνται και ενισχύονται οι νέες μορφές αποκλεισμού, αφού πάνω στο «ιερό δικαίωμα» της χρήσης ναρκωτικών ουσιών «μεσα» και «εντος», θεμελιώνεται η εγγύηση για παραίτηση των δικαιωμάτων τους στους «έξω» και «εκτός» χώρους, επιβεβαιώνοντας την άποψη του Φουκώ, ότι «η πειθαρχία αρχίζει πρώτα πρώτα με την κατανομή των ατόμων στο χώρο!!» Η δε θεωρία ότι η τοξικομανία θεωρείται «χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος του εγκεφάλου» θα έχει βρει πλήρη στέγαση σε αυτές τις δομές εντείνοντας το αδιέξοδο και την απόγνωση τόσο στους ιδίους τους χρήστες όσο καις στις οικογένειες τους! .
Και στη μέση το όποιο θεραπευτικό προσωπικό χρησιμοποιηθεί, σαν άλλοι ταξιθέτες στους κινηματογράφους εφαρμόζοντας πρωτόκολλα «ασφαλούς» χρήσης θα διασφαλίζει την απόλυτη ησυχία, σεβασμό και πειθαρχία στο επιτελούμενο έργο….. ως διακριτικοί μηχανισμοί παραγωγής συναίνεσης.
Άλλωστε οι σύγχρονες μορφές κοινωνικού ελέγχου δεν αφορούν πλέον το σταμάτημα μια συμπεριφοράς (π.χ. απαγορεύσεις) αλλά την υποκίνηση και την ενίσχυση της!! (υπερκαταναλωτισμός, τζόγος, χρήση ναρκωτικών ουσιών, πολυτοξικομανια κ.α.)
Στην καλύτερη περίπτωση το αίτημα βοήθειας θα απευθυνθεί στους μασέζ, πλαστικούς χειρουργούς, μάγους, αστρολόγους, διαιτολόγους, ψυχιάτρους ή στους ψυχολόγους. Εκεί όπου η εκμισθωμένη θέση του «ακούειν», θα πληρωθεί προσπαθώντας να εξισορροπήσει το χαμένο «ακούειν» της κοινότητας!! Εκεί όπου οι συλλογικές διαδρομές της κοινότητας, αντικαθίσταται από ομάδες ψυχοθεραπείας.
Νέες ψυχιατρικές διαγνώσεις δημιουργούνται και οι μεγάλες φαρμακευτικές πολυεθνικές εταιρίες επεκτείνονται διαρκώς!! Η ανθρώπινη ύπαρξη, η ανθρώπινη οδύνη ιατρικοποιείται και ψυχιατρικοποιείται και τα ψυχιατρικά φάρμακα συνταγογραφούνται αφειδώς. Στις ΗΠΑ πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά λαμβάνουν ψυχοφάρμακα. Η δημόσια πολιτική και οι ιδιωτικές ζωές είναι δέσμιες του φόβου. Ο φόβος έχει γίνει το συναίσθημα με τον οποίο διαχειριζόμαστε τον δημόσιο βίο. Θάνατος, καταστροφή από τη μία και υπερηδονιστικές εικόνες από τη άλλη. Τα αντικαταθλιπτικά, τα αγχολυτικά και η φιλανθρωπία αντικαθιστούν την προσωπική δράση και την αλληλεγγύη της κοινότητας και οι συμβουλές ατομικής βελτίωσης αντικαθιστούν τον κοινωνικό μετασχηματισμό!!
Έτσι οι κοινωνικές οδύνες στην καλύτερη περίπτωση παραχωρούν την θέση τους σε ένα ατομικό ψυχολογικό καθεστώς και η συμπονετική διάθεση γίνεται ένα από τα ρητά θεμέλια της νομιμοποίησης της εξουσίας. Μια συμπονετικής μεταχείρισης που δεν επιτρέπει την πολιτική διαπαιδαγώγησης της ατομικής και συλλογικής αλλαγής
Άλλωστε ο οίκτος δεν καλεί σε αμοιβαιότητα αλλά σε μια διεστραμμένη συμπόνια που εξελίσσεται σε μια μεταδοτική μανία που αδιαφορεί για την μοναδικότητα, ένας οίκτος που έχει ανάγκη τους αδύναμους και τρέφεται από την οδύνη. Κατακλύζει ολόκληρο το πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, παρέχεται ως θέαμα και λόγος (τηλεοπτικές εκπομπές) μέχρι του σημείου να καταργήσει και να μηδενίσει την κατεξοχήν πολιτική μέριμνα για την ελευθερία, υπό την επίδραση των μηχανισμών ενοχοποίησης να αποδοθούν μόνο ατομικές ευθύνες. Δημιουργείται δηλαδή μια ψυχολογική κουλτούρα που τροφοδοτείται από μια εχθρότητα στο κοινωνικό, προτρέποντας τους ανθρώπους να παραβλέπουν το έξω και να αναζητήσουν μέσα τους τα απαραίτητα εργαλεία για την αλλαγή.
Υπάρχει μια πολύ σημαντική ερευνά που έγινε στην Κατοχή και συγκεκριμένα για την ψυχοπαθολογία της πείνας η οποία κατέδειξε πως, όσοι οργανωθήκαν σε συλλογικότητες, όχι μονό δεν αρρώστησαν, όχι μονό δεν σκέφτηκαν να αυτοκτονήσουν αλλά μπόρεσαν και μεταμόρφωσαν την απόγνωση σε ελπίδα. Η αίσθηση του ανήκειν σε ένα ευρύ σύνολο καταξιωμένο από τους αγώνες του και με συμπεριφορές αλληλεγγύης, αποτέλεσε ένα σημαντικό προστατευτικό παράγοντα τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Παρόμοιο δίκτυο φροντίδας και αλληλεγγύης, αποτέλεσε το «ΞΥΠΟΛΗΤΟ ΤΑΓΜΑ», μιας ομάδας παιδιών στην κατοχική Θεσσαλονίκη του 1943, που για να συντηρηθούν και να επιβιώσουν οργανώθηκαν σε ηρωικούς «σαλταδόρους» κλέβοντας τρόφιμα από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες. Παράλληλα βοηθήσαν πλήθος συνανθρώπων τους, ενώ ανάπτυξαν και πλούσια αντιστασιακή δράση!!
Η αλληλεγγύη ως μια αρχή που μπορεί να καθοδηγήσει την πράξη και να συμβάλλει στο να δημιουργείται μια κοινότητα συμφερόντων, μια αλληλεγγύη χωρίς συμφέρον από την ύπαρξη των εξαθλιωμένων, απέναντι στον οίκτο και την φιλανθρωπία, στον οίκτο που δεν θα υπήρχε χωρίς την παρουσία της δυστυχίας
Σε τελευταία ανάλυση η ανθρώπινη ζωή είναι η ζωή που προσκαλεί πάντα τον άλλον. Είναι η έκκληση στην παρουσία του άλλου, αφού πολλά συμπτώματα ανακουφίζονται μόνο μέσα από το αίσθημα ασφάλειας που αποκτούμε με το να νιώθουμε ότι υπάρχει ο ΑΛΛΟΣ ΣΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΜΠΟΡΟΎΜΕ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΟΥΜΕ. Μέσα στο «συν-σκέπτεσθε», στο «συνδέεσθαι», για να αντέξουμε τις σκέψεις μας !
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Γ Ρούσης. 1996: Ο λόγος στην Ουτοπία, Γκοβόστης
-.Μανωλόπουλος2017 :Το πρόσωπο του Ξένου, Αλεξάνδρεια
-Μ.Ρεκαλκάτι. 2015 : Η δύναμη της επιθυμίας, Καστανιώτης
– Μ.Ρεκαλκάτι.2017 :Πορτρέτα επιθυμίας. Κέλευθος
– Συλλογικό.2012.Λακανική κλινική της τοξικομανίας, Εκκρεμές
-Συλλογικό.2004.Τα όρια του Σώματος. Νήσος
-Giorgio Agamben.2016.Homo sacer.Κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή. Εξάρχεια
-Συλλογικό. Διαβάζοντας το Σύμπτωμα. Εκκρεμες
-Κ.Μάτσα.2001.Ψάξαμε ανθρώπους..και βρήκαμε σκιές, Αγρα
-J Butler 2009. Η ψυχική ζωή της εξουσίας. Πλέθρον
-Συλλογικό. 2009. Μετασχηματισμοί του χώρου. Νήσος
-Μυριάμ Ρεβώ ντ Αλλόν.2013.Ο συμπονετικός άνθρωπος. Εστία
-Μ.Νταλιάνη-Καραμπατζακη.2009.Παιδιά στη δίνη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου1946-1949.Μουσείο Μπενάκη
-Φ Σκούρας1991. Η ψυχοπαθολογία της πείνας, του φόβου και του άγχους. Οδυσσέας
-Ε.Λαμπροπούλου.2001.Εσωτερική ασφάλεια και κοινωνία του ελέγχου. Κριτική
-Ε Τζιβρα.12/01/2012.Κλέφτες του «μυαλού» με ναρκω- καταστολή. Ριζοσπάστης
-Ε.Γαλανάκη.2013.Ερημα λίκνα. Το τραύμα και η μοναξιά Τετράδια Ψυχιατρικής. Νο 124
-Z.Bauman.2005. Σπαταλημένες ζωές. Οι απόβλητοι της νεοτερικότητας. Κατάρτι
-Z.Bauman.2007. Ρευστός Φόβος. Πολύτροπον
-Z.Bauman.2008.Ζωή για κατανάλωση. Πολύτροπον
-Μ.Φουκώ.1989.Επιτήρηση και Τιμωρία. Η γέννηση της Φυλακής. Κέδρος-Ράππα
-W. Bion.2015. Δεύτερες σκέψεις. ΒΉΤΑ
-Jean Bergeret. 1999.Τοξικοεξάρτηση και Προσωπικότητα. Ελληνικά Γράμματα
-Julia Kristeva. 2011.Ξένοι μέσα στον εαυτό μας. Scripta
-Κ Γιαννακόπουλος, Γ.Γιαννιτσιώτης.2010.Αμφισβητούμενοι χώροι στην πόλη. Αλεξάνδρεια
-Ι.Μέσαρος.1974.Η θεωρία του Μαρξ για την αλλοτρίωση. Ράππα
– Α.Γαζή.2012.sex and the city.Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις
-U.Galimberi. 2011.O Μηδενισμός και οι νέοι.University Studio Press
-Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας 2017(ΕΚΠΝΤ)
-https://www.margaretthatcher.org/document/106689
Σ. Σταυρίδης. 2006.Σύχρονη πόλη και κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Σύγχρονοι μηχανισμοί βίας και καταπίεσης. Εταιρεία Σπουδών, Σχολή Μωραίτη
