Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Α.Τάσσος: «Το χέρι το δικό μου ξεκινάει από την καρδιά»

Το διαχρονικό, οικουμενικό και βαθιά ανθρώπινο έργο του αποτέλεσε ύμνο στη Μητέρα, στη Γυναίκα, στην Αντίσταση, στην Ειρήνη. Κραυγή διαμαρτυρίας για τη χούντα, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη διχοτόμηση της Κύπρου… Ο μέγιστος Έλληνας χαράκτης Α. Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος), που κατάκτησε δίκαια το βάθρο των αθανάτων δημιουργών του 20ού αιώνα, «έφυγε» σαν σήμερα (13/10/1985)

Το διαχρονικό, οικουμενικό και βαθιά ανθρώπινο έργο του αποτέλεσε ύμνο στη Μητέρα, στη Γυναίκα, στην Αντίσταση, στην Ειρήνη. Κραυγή διαμαρτυρίας για τη χούντα, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη διχοτόμηση της Κύπρου… Ο μέγιστος Έλληνας χαράκτης Α.Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος), που κατάκτησε δίκαια το βάθρο των αθανάτων δημιουργών του 20ού αιώνα, «έφυγε» σαν σήμερα (13/10/1985).

Ο Α. Τάσσος, μας κληροδότησε ένα μεγαλειώδες εικαστικό έργο, ακριβό κειμήλιο για τους νεότερους, που οφείλουν να το διαφυλάξουν. Το έργο του, πρωτότυπο, ρωμαλέο και σύγχρονο, αποτυπώνει το σφυγμό, το πάθος, τις ελπίδες και τους αγώνες του λαού μας, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην ελληνική και παγκόσμια χαρακτική.

Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών, ζωγραφική στα εργαστήρια του Θωμά Θωμόπουλου και του Κώστα Παρθένη, ενώ στην χαρακτική ήταν ένας από τους πρώτους σπουδαστές του Γιάννη Κεφαλληνού. ΄Ηδη στα πρώτα του χαρακτικά υπογράφει με το όνομα «Τάσος» και αργότερα με το «Α. Τάσσος».

Το 1930 γίνεται μέλος της ΟΚΝΕ. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος βρίσκει το δάσκαλο του Τάσσου , τον Γ. Κεφαλληνό, και τους επίλεκτους μαθητές του μπροστάρηδες στην ενίσχυση του πρώτου αντιφασιστικού αγώνα των Ελλήνων. «Τι έδωσες εσύ;», τιτλοφορείται μια από τις αφίσες του Τάσσου για τη μάχη κατά του Μουσολίνι.

Κι ακολουθούν τα χρόνια της Κατοχής και της ηρωικής Εθνικής Αντίστασης. Τα χρόνια 1940-1944 ο Τάσσος παίρνει μέρος στον αγώνα ως στέλεχος της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ. Δουλεύει στην Επιτροπή Διαφώτισης της ΚΟΑ, με καθοδηγήτρια την Ηλέκτρα. Οι πιο επίλεκτοι μαθητές του Κεφαλληνού πρωτοστάτησαν με τα έργα τους στην προπαγάνδιση της ΕΑΜικής Αντίστασης. Λ. Μαγγιώρου, Β. Κατράκη, Φ. Ζαχαρίου, Μ. Μακρής, Σπ. Βασιλείου, Κ. Γραμματόπουλος, Α. Αστεριάδης, Χρ. Δαγκλής, Γ. Σικελιώτης και άλλοι ζωγράφοι και χαράκτες άνδρωσαν με τα έργα τους την επική μάχη της λευτεριάς.

Ξεχωριστή και πολύτιμη ήταν η προσφορά του Τάσσου στον παράνομο αντιστασιακό Τύπο. Όπως ο ίδιος ανέφερε, «δουλεύαμε πλάι στα παράνομα τυπογραφεία, φτιάχνοντας σε ξύλο και λινόλεουμ τις μήτρες για τις αφίσες και τα συνθήματα των αντιστασιακών οργανώσεων». Το σημαντικότερο έντυπο του οργανωμένου αγώνα του ελληνικού λαού για τη λευτεριά του ήταν το λεύκωμα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, που κυκλοφόρησε στις 25 του Μάρτη του 1943. Η επεξεργασία της έκδοσης έγινε στο ατελιέ του Μ. Μακρή, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα, στο Παγκράτι. Στο λεύκωμα δημιούργησαν ξυλογραφίες οι: Βάσω Κατράκη, Λουκία Μαγγιώρου, Τάσσος Αλεβίζος και Γιώργος Βελισσαρίδης. Το επόμενο λεύκωμα κυκλοφόρησε το 1945, από την ομάδα των καλλιτεχνών και λογοτεχνών της Εθνικής Αντίστασης, με τίτλο «Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά». Το κοσμούσαν ξυλογραφίες των Γ. Βελισσαρίδη, Α. Τάσσου και Λ. Μαγγιώρου.

Η απελευθέρωση 12 Οκτώβρη 1944

Την Πρωτομαγιά του 1945, επέτειο της εκτέλεσης, το 1944, διακοσίων πατριωτών από τους κατακτητές, κυκλοφορεί το λεύκωμα «Θυσιαστήριο της λευτεριάς», με ξυλογραφίες των: Αλ. Κορογιαννάκη, Γ. Βελισσαρίδη, Β. Κατράκη, Τάσσου , Λ. Μαγγιώρου, Γ. Μανουσάκη. Το 1944 το ΕΑΜ εικαστικών καλλιτεχνών αποφασίζει να συμμετάσχει στην πανελλήνια έκθεση, η οποία τελούσε υπό το άγρυπνο μάτι των κατακτητών. Το αποτέλεσμα: Οι Γερμανοί σταμάτησαν την έκθεση σε λίγες μέρες και έκλεισαν για 40 μέρες στις φυλακές Αβέρωφ τον Τάσσο και τους Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη, Κανά.

Ως καλλιτεχνικός σύμβουλος του τυπογραφείου Ασπιώτη – Έλκα από το 1948, γνώρισε τις νέες εξελίξεις στην τυπογραφία και ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλιοφιλικών εκδόσεων. Παράλληλα – και για δέκα χρόνια – συνεργάστηκε με τον τότε Οργανισμό Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων. Ακόμη, προχώρησε σε προσωπικές εκδόσεις λευκωμάτων. Οι εκδόσεις αυτές ξεκινούν το 1953 με το λεύκωμα «Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη».

Το 1954 ξεκίνησε η συνεργασία του με τα Ελληνικά Ταχυδρομεία για τον σχεδιασμό όλων των ελληνικών γραμματοσήμων. Διέκοψε τη συνεργασία του το 1967, μόλις επιβλήθηκε η χούντα. Ήδη από το 1962 και ως τον θάνατό του το 1985, σχεδίασε όλα τα γραμματόσημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την ξυλογραφία. Από την εποχή που είναι σπουδαστής και χαράζει τις πρώτες του συνθέσεις το 1932, τα θέματά του επιλέγονται από τη ζωή των εργατών και την ζωή της πόλης , σχεδιασμένα με εξπρεσιονιστικό ιδίωμα. Στη συνέχεια, γνωρίζει το έργο του μεγάλου Έλληνα χαράκτη Δημήτρη Γαλάνη, που ζούσε στο Παρίσι, και επηρεάζεται από την δική του, διαφορετική οπτική.

Κύπρος 1974

Στη δεκαετία του 1950 στρέφεται στην έγχρωμη ξυλογραφία, φιλοτεχνώντας θέματα από την ζωή των αγροτών και τοπία της γενέτειράς του στην Πελοπόννησο. Παράλληλα με τη χαρακτική δημιουργία, ο Τάσσος υπηρέτησε με μεράκι την τέχνη του βιβλίου. Το σύνολο των βιβλίων που εικονογράφησε ξεπερνούν τα εξήντα, σ’ ένα διάστημα 45 χρόνων. Πρόκειται για βιβλία στα οποία σχεδίασε εξ αρχής την εικονογράφηση και όχι για εκδόσεις στις οποίες ανατυπώθηκαν γνωστές ξυλογραφίες του. Αμέσως μετά τον πόλεμο, και συγκεκριμένα το 1945, ιδρύεται από το ΚΚΕ η εκδοτική εταιρεία «Τα Νέα Βιβλία» και ο Τάσσος αναλαμβάνει καλλιτεχνικός υπεύθυνος. Στα τρία χρόνια λειτουργίας της, κυκλοφόρησαν βιβλία με κοινωνικό περιεχόμενο, ιστορικές μονογραφίες, μελέτες για σπουδαίους ποιητές, καθώς και παλαιότερες ή νέες ποιητικές συλλογές. Σ’ αυτή την περίοδο συνεργάζεται με την Αυγή Σακαλή, την Σοφία Μαυροειδή – Παπαδάκη, τον Βασίλη Ρώτα, τον Μενέλαο Λουντέμη και το στενό του φίλο Δημήτρη Φωτιάδη. Ειδικά για την έκδοση του «Μακρυγιάννη» σχεδίασε ένα υπέροχο εξώφυλλο με την αυστηρή, αλλά και ταυτόχρονα φιλική μορφή του αγωνιστή.

Κατά τη δεκαετία του 1960 η θεματογραφία του άρχισε να επικεντρώνεται στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής. Εγκατέλειψε σταδιακά το χρώμα, χάραζε όλο και μεγαλύτερες πλάκες ξύλου και άρχισε να δημιουργεί θεματικές ενότητες σε τρίπτυχα ή τετράπτυχα. Η στροφή του χαράκτη, που παρατηρείται στις αρχές της δεκαετίας του ’60, είναι εμφανής στα «Ματωμένα χώματα» (1963), ενώ το 1965 οι ολοσέλιδες ξυλογραφίες του κοσμούν την έκδοση, σε συνεργασία με τον Γ. Σεφέρη, «Ασμα Ασμάτων». Εγχρωμες ξυλογραφίες και πολλά διακοσμητικά, όλα χαραγμένα σε όρθιο ξύλο, περιλαμβάνει η «Ανάβαση» του Ξενοφώντα (1969) και η δίτομη «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου» του Θουκυδίδη (1974). Η τελευταία προσωπική του έκδοση ήταν η «Λυσιστράτη» (1978), η οποία περιλαμβάνει 24 έγχρωμες ξυλογραφίες σε πλάγιο ξύλο που χρειάστηκαν 110 διαφορετικές πλάκες για τη χάραξη των χρωμάτων. Από την ενασχόλησή του με το βιβλίο, θυμίζουμε και τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου (επετειακή έκδοση του 1979).

«Με ακατανίκητη επιμονή και υπομονή θα αναζητώ πάντα / ένα καλό χαρτί και ένα συγγραφέα / που με αγάπη θα τυπώνω ένα έργο του / και με αυτό στα χέρια μου θα ξεκινώ / για να συναντήσω τους επικριτές μου / που κι αυτοί με τη σειρά τους / θα κρατάνε στα χέρια τους το λίθο του αναθέματος εναντίον μου… / Εμένα όμως θα μου αρκεί η μυρουδιά του τυπογραφικού μελανιού για να συνεχίζω…» (Α. Τάσσος).

Σύνθεση για το πολυτεχνείο (λεπτομέρεια)

Την περίοδο της χούντας (1967-1974), απέχει από κάθε εκθεσιακή δραστηριότητα και συγκεντρώνεται στην εικονογράφηση λευκωμάτων με πρωτότυπα χαρακτικά. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου δημιουργεί την μνημειακή ενότητα έργων «Άσπρο – Μαύρο 2». Πρόκειται για ξυλογραφίες πολύ μεγάλων διαστάσεων που πραγματεύονται θέματα κοινωνικής διαμαρτυρίας, εικαστικές καταγραφές πολιτικών γεγονότων, πάντα με πρωταγωνιστή τον άνθρωπο που αγωνίζεται. Η ενότητα αυτή παρουσιάστηκε το 1975 στην Εθνική Πινακοθήκη σε μία έκθεση με πρωτοφανή συμμετοχή του κόσμου.

Η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε ξανά το 1987 οργανώνοντας αναδρομική του έκθεση. Ήδη, από το 1985, ο Α. Τάσσος και η Λουκία Μαγγιώρου είχαν κάνει μια δωρεά 150 έργων του χαράκτη στην Εθνική Πινακοθήκη. Σήμερα, η Πινακοθήκη έχει την πληρέστερη συλλογή έργων του Α. Τάσσου.

Τάσσος – Λουκία Μαγγιώρου, καλλιέργεια του καπνού

 

 

Απόψεις