Τρίτη 26 Δεκέμβρη 1944
Mόλις έγινε γνωστή η άφιξη του Τσώρτσιλ ο Σιάντος και ο στρατηγός Μάντακας κατέβηκαν από τη Χασιά στην Αθήνα. Σ’ ένα σπίτι στο τέρμα Αχαρνών συνεδρίασε το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ ( Σιάντος, Παρτσαλίδης, Ζεύγος, Χρύσα Χατζηβασιλείου, Πέτρος Ρούσος και Βασίλης Μπαρτζιώτας). Στο σπίτι πήγαν και τα μέλη της διοίκησης του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ. Εκεί έμειναν μέχρι την ώρα που έφυγαν τα μέλη της αντιπροσωπείας για τη σύσκεψη. Βγαίνοντας ο Σιάντος είπε στα μέλη της διοίκησης του Α΄ Σώματος Στρατού: «Δεν πρέπει να χαλαρώσουμε. Κρατάτε καλά».
Ο Τσώρτσιλ που διανυκτέρευσε στο «Αjax», το πρωί παρακολούθησε από τη γέφυρα του πλοίου τις μάχες που συνεχίζονταν και το μεσημέρι πήγε με θωρακισμένο όχημα στη βρετανική πρεσβεία. Εκεί είχε και νέα συζήτηση με τον Δαμασκηνό στον οποίο έδωσε οδηγίες για τη στάση που θα έπρεπε να κρατήσει στη σύσκεψη. Για την ακρίβεια του έδωσε εντολές για το «τι θα έπρεπε να πράξει, αν η Διάσκεψη απετύγχανε», όπως γράφει Σπύρος Μαρκεζίνης («Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975) τ. Β΄ 1944-1951, σ.54,Πάπυρος, Αθήνα 1994).
Στις 5 το απόγευμα ο Τσώρτσιλ με τον υπουργό Εξωτερικών Ήντεν έφθασαν με δύο θωρακισμένα αυτοκίνητα στο υπουργείο Εξωτερικών. Μαζί τους ήταν ο στρατάρχης Αλεξάντερ, ο υπουργός για θέματα της Μεσογείου Xάρολντ Μακμίλλαν και ο στρατηγός Σκόμπυ.
Στο υπουργείο βρίσκονταν ήδη οι εκπρόσωποι του αστικού πολιτικού κόσμου Γ. Παπανδρέου, Αλεξανδρής, Γ. Καφαντάρης , Θ. Σοφούλης, Ν. Πλαστήρας, I. Σοφιανόπουλος, Π. Ράλλης, Σ. Θεοτόκης, Στ. Στεφανόπουλος, Π. Κανελλόπουλος, Α. Μυλωνάς και Στ. Γονατάς. Εκεί βρίσκονταν ως παρατηρητές οι πρέσβεις της Γαλλίας Μπαλέν και των ΗΠΑ Μακ Βη καθώς και ο συνταγματάρχης Ποπώφ, επικεφαλης της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα.
Οι αντιπρόσωποι της Αντίστασης έφθασαν καθυστερημένα κι ενώ η σύσκεψη είχε αρχίσει. Έφθασαν με εγγλέζικο αυτοκίνητο με άσπρες σημαίες, το οποίο τους παρέλαβε από την οδό Θεμιστοκλέους που ήταν και η γραμμή του μετώπου στο κέντρο της Αθήνας.
Την αντιπροσωπεία των αντιστασιακών δυνάμεων αποτελούσαν ο Γιώργης Σιάντος , ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, ο στρατηγός Μανώλης Μάντακας και ο γιατρός Μανώλης Σιγανός, στέλεχος του ΚΚΕ. Από την πλευρά της αντίστασης είχαν κληθεί και οι καθηγητές Σβώλος και Γεωργαλάς και ο γραμματέας του Αγροτικού Κόμματος Κ. Γαβριηλίδης, οι οποίοι όμως δεν μπόρεσαν να μετάσχουν γιατί οι προσκλήσεις τους δόθηκαν αργά και οι Εγγλέζοι δεν ανέλαβαν να τους εξασφαλίσουν τη μετάβαση στο υπουργείο Εξωτερικών.
Μετά την εισαγωγική ομιλία του Δαμασκηνού μίλησε ο Τσώρτσιλ ο οποίος ξεκαθάρισε ωμά πως το γεγονός ότι ζήτησε να γίνει η σύσκεψη «δεν οφείλεται εις το ότι η προσπάθεια την οποίαν ανέλαβε η κυβέρνησις της Αυτού Μεγαλειότητος (σ.σ. Έτσι χαρακτήρισε την ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση της Αγγλίας) είναι υπέρ τας δυνάμεις μας, ούτε ότι διστάζομεν να την εκτελέσωμεν».
Μετά τον Τσώρτσιλ μίλησε για λίγο ο Αλεξάντερ και στη συνέχεια οι Εγγλέζοι και οι ξένοι παρατηρητές αποχώρησαν, με τον βρετανό πρωθυπουργό να αφήνει, όπως είπε υποκριτικά, τους Έλληνες να τα βρουν μεταξύ τους.
Ο Σπύρος Μαρκεζίνης γράφει για την αποχώρηση των Εγγλέζων:
« Ο Βρεταννός πρωθυπουργός εσηκώθη: «Θα ήθελα να φύγω τώρα. Έχουμε αρχίσει την εργασία. Κοιτάξτε να την τελειώσετε». Εχαιρέτησε δια χειραψίας τα μέλη της Κυβερνήσεως. Εσταμάτησε στους εκπροσώπους του ΕΛΑΣ- είχε υποσχεθεί να μη σφίξει τα χέρια τους, όπως θα γράψει αργότερα ο λόρδος Μόραν. Ο Τσώρτσιλ ρώτησε: «Ποιος θα μου συστήσει τους κυρίους;». Και χαιρέτησε δια χειραψίας τους εκπροσώπους του ΕΛΑΣ, οι οποίοι έκδηλα ευχαριστημένοι ανταπέδωσαν με υπόκλιση τον χαιρετισμό» («Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975, οπ.π. σ.55,56).
Μετά την αποχώρηση των ξένων ξεκίνησε η συζήτηση η οποία και τις δυο μέρες ( 26 και 27.12) έγινε μέσα σε ένα κλίμα χειρότερο κι απ’ αυτό που επικρατούσε στη διάσκεψη του Λιβάνου. Το μόνο σημείο στο οποίο υπήρξε συμφωνία ήταν αυτό του ορισμού αντιβασιλιά. Σε όλα τα άλλα υπήρξε ριζική διαφωνία.
Ο Σπύρος Κωτσάκης τον οποίο ενημέρωσαν οι εκπρόσωποι των αντιστασιακών οργανώσεων μετά την επιστροφή τους από τη σύσκεψη γράφει:
« Η κατάσταση που επικράτησε στη συζήτηση χειρότερη κι από το Λίβανο. Οι δικοί μας, με προτάσεις που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την Εθνική Ανεξαρτησία και τη λαϊκή κυριαρχία, και η Αντίδραση αδιάλλαχτη, αντίθετη, με κύρια επιδίωξή της τον αφοπλισμό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον εξοπλισμό το δικό της. Καμία προσέγγιση. Το ίδιο έγινε και την άλλη ημέρα που ξανασυναντήθηκαν (…) Απίθανες φιγούρες που βρυκολάκιασαν και θέλουν να ξαναστήσουν το παλιό, προπολεμικό καθεστώς. Συκοφαντούσαν , βρίζανε, αφρίζανε κατά του ΕΑΜ. Μιλούσαν προκλητικά και προσβλητικά στους συναγωνιστές μας. Σκόπιμα . Για ν’ αποκλειστεί κάθε συνεννόηση. Πάνω στο στρατιωτικό που ήταν η λυδία λίθος γινότανε η σύγκρουση. Ο Δαμασκηνός το είπε μονολεκτικά: «Τα όπλα θα τα παραδόσετε;».
Και ο Πλαστήρας που με το Σιάντο ήταν πατριώτες, γνωριζόντουσαν από παιδιά και μιλούσαν μεταξύ τους με το «Γιώργη» και «Νίκο», λέει σε μια στιγμή: «Μιλάτε για στρατό και δεν παίρνετε υπ’ όψη σας καθόλου την υπάρχουσα Εθνοφυλακή, τα δεκάδες τάγματά μας…».
Σιάντος: «Τι λες Νίκο; Έχεις τόσα τάγματα και δεν πολεμάς; Αφήνεις τους Άγγλους να πολεμάνε για σας; Άμα έχεις στρατό, έλα να πολεμήσουμε. Να λύσουμε τις διαφορές μας μόνοι μας…».
Κι όταν η συζήτηση εκτραχύνθηκε περισσότερο:
«Ελάτε να τα πάρετε τα όπλα», λέει ο Σιάντος. «Σαράντα χρόνια πόλεμο θα ’χετε…». Αυτά μας έλεγε ο Σιάντος όταν γύρισαν, ξαναμμένος ακόμα από τη συζήτηση και τη σύγκρουση.
«Σαράντα χρόνια πόλεμο!», έλεγε και ξανάλεγε…» («Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα», σ.223,224, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1986).
Το μεσημέρι στις 27 του Δεκέμβρη ο Τσώρτσιλ συνοδευόμενος από τον Σκόμπυ επιθεώρησε τις θέσεις των βρετανικών δυνάμεων και επέστρεψε στην πρεσβεία. Εκεί συναντήθηκε αρχικά με τον Αμερικάνο πρεσβευτή Μακ Βη στον οποίο, όπως γράφει ο Μαρκεζίνης, «αφού επεσήμανε την υποτονική συμπαράσταση των Αμερικανών, ανεκοίνωσε την απόφασή του για τον διορισμό Αντιβασιλέως».
Στη συνέχεια ο βρετανός πρωθυπουργός μίλησε σε ξένους ανταποκριτές. Αναφερόμενος στο θέμα του βασιλιά είπε ότι «… δεν θα επιστρέψει εδώ, εκτός αν εκφρασθεί η θέληση του Λαού του για την επιστροφή του με Δημοψήφισμα».
Ακολούθησε συνάντηση με τον Δαμασκηνό τον οποίο διαβεβαίωσε πως με την επιστροφή του στο Λονδίνο θα ρύθμιζε το θέμα του διορισμού του ως αντιβασιλιά. Του είπε ακόμη πως τα βρετανικά στρατεύματα θα παρέμεναν στην Ελλάδα μέχρι τη συγκρότηση του κυβερνητικού στρατού.
Λίγο αργότερα ο Σιάντος και ο Παρτσαλίδης ζήτησαν να συναντηθούν μαζί του. Όμως παρενέβη ο Δαμασκηνός αλλά και παράγοντες από τη βρετανική πλευρά, που έπεισαν τον Τσώρτσιλ να μην τους δεχθεί.
Το βράδυ ο Τσώρτσιλ επέστρεψε στο «Ajax» και τηλεγράφησε στον Ρούζβελτ περιγράφοντάς του τα θετικά γι’ αυτόν που θα προέκυπταν από την τοποθέτηση του Δαμασκηνό στην αντιβασιλεία. Ο Μαρκεζίνης σημειώνει τα εξής: « Οι ειδήσεις για την αποστολή ενισχύσεων ήταν ικανοποιητικές. Είχε ηρεμήσει και με τον Γ. Παπανδρέου, ο οποίος “άλλαξε γνώμη τρεις φορές σε μια ημέρα”» («Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975, οπ.π. σ.56).
Στις 2.30 το μεσημέρι, στις 28 του Δεκέμβρη το αεροπλάνο με τον Τσώρτσιλ απογειώθηκε από το Χασάνι. Οι τελευταίες διαταγές που έδωσε ήταν:
Στον Σκόμπυ να συνεχίσει τις επιθέσεις των βρετανικών δυνάμεων με μεγαλύτερη ορμή.
Στον Αλεξάντερ να αποσύρει αμέσως από το ιταλικό μέτωπο μια μεραρχία και να τη μεταφέρει στην Ελλάδα μαζί με όσες άλλες δυνάμεις θα χρειάζονταν στην πορεία.
Το μόνο που έμενε τώρα για τον βρετανό πρωθυπουργό ήταν να πείσει το βασιλιά Γεώργιο να δεχθεί τον ορισμό αντιβασιλιά…
Λόγω της σύσκεψης οι συγκρούσεις στις 26 του Δεκέμβρη περιορίσθηκαν στις περισσότερες περιοχές σε ανταλλαγή πυροβολισμών. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι περιοχές του Νέου Φαλήρου, των Νέων Σφαγείων και νότια των Πετραλώνων όπου οι Εγγλέζοι επιτέθηκαν με κατεύθυνση την πλατεία Ομονοίας. Νυχτερινή επιχείρηση του ΕΛΑΣ στο αεροδρόμιο στο Χασάνι αποκρούσθηκε (από την έκδοση της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού «Η απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα ( Ιούλιος 1944-Δεκέμβριος 1945), σ. 204,205).
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ – ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ
Τα πρακτικά της σύσκεψης στο υπουργείο Εξωτερικών
Στην πρώτη «Λευκή Βίβλο» του ΕΑΜ, για την περίοδο Μάη 1944- Γενάρη 1945, που εκδόθηκε στα Τρίκαλα ( 1 Φλεβάρη 1945) περιλαμβάνεται περίληψη των πρακτικών της σύσκεψης , όπως δημοσιεύθηκε στα φύλλα 99 και 100 της εφημερίδας «Ελεύθερη Ελλάδα»:
«Μόλις άρχισε η σύσκεψη πήρε το λόγο ο Βρεττανός πρωθυπουργός κ. Τσώρτσιλ. Τόνισε ότι τα εκκρεμή ζητήματα δεν πρόκειται να λυθούν με τη βία. Όμως είναι ανάγκη να δοθεί μια λύση στην πολύ άσχημη κατάσταση που υπάρχει στην Ελλάδα. Εξήρε τον ηρωισμό του ελληνικού λαού εναντίον των Ιταλών και Γερμανών επιδρομέων και τον αγώνα κατά τη διάρκεια της κατοχής. Παρατήρησε ότι πρέπει να γίνουν δεκτοί οι όροι του Σκόμπυ και ότι τελικά το όλο ζήτημα θα το λύσει απερίσπαστος ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας. Καταλήγοντας είπε ότι αν τον χρειαστούν κατά τη σύσκεψη θα είναι στη διάθεσή τους.
Ο Γραμματέας του ΕΑΜ ρώτησε μετά το τέλος του λόγου του κ. Τσώρτσιλ γιατί δεν εκλήθηκε επίσημα το ΕΑΜ. Απάντησε ο κ. Ήντεν ότι εκλήθηκαν και αι δύο παρατάξεις και με την πρόσκληση του ΕΛΑΣ συμπεριλαμβάνονταν και το ΕΑΜ. Αμέσως ύστερα αποχώρησαν οι κ.κ. Ήντεν και Τσώρτσιλ καθώς και οι άλλοι ξένοι.
Στη συνέχεια ο συναγωνιστής Σιάντος, επειδή κανείς δεν έπαιρνε το λόγο, ρώτησε τον Πρόεδρο για το αντικείμενο της σύσκεψης.
Ο Μακαριώτατος απάντησε: «για να παραδώσετε τα όπλα».
Σιάντος: Αν μας καλέσατε γι’ αυτό, ελάτε να τα πάρετε. Νέο Λίβανο δεν πρόκειται νάχουμε. Αν νομίζετε ότι ήρθαμε εδώ για να μας βρίσετε να μας το πήτε γιατί τότε θα είμαστε υποχρεωμένοι ν’ αποχωρήσουμε. Αλλά στην περίπτωση αυτή θα φέρετε ακέραια την ευθύνη της ματαίωσης της σύσκεψης.
Μετά τη δήλωση του συναγ. Σιάντου οι παριστάμενοι είπαν ότι πρέπει να προχωρήσει η συζήτηση.
Ο κ. Καφαντάρης είπε ότι για να βρεθεί λύση πρέπει να λυθεί πρώτο το ζήτημα της Αντιβασιλείας και ρώτησε αν σ’ αυτό συμφωνούν οι παριστάμενοι.
Ο συναγ. Σιάντος δήλωσε αμέσως ότι η παράταξη που αντιπροσωπεύει είναι σύμφωνη με την εγκαθίδρυση Αντιβασιλείας.
Ο κ. Σοφούλης αρνήθηκε να πη τη γνώμη του γιατί δεν μπορεί ν’ αποφασίζει μόνος. Ο κ. Μάξιμος μετά από πολλές επιφυλάξεις δέχτηκε σαν «αναγκαίον κακόν». Τελικά το ζήτημα αυτό έμεινε εκκρεμές.
Ο Παπανδρέου προσπάθησε έπειτα να δικαιολογήσει την εγκληματική πολιτική του.
Ο κ. Καφαντάρης κατηγόρησε με δριμύτατες εκφράσεις τον Παπανδρέου, τον χαρακτήρισε ανάξιο πολιτικό και κυρίως υπεύθυνο για τη δραματική σημερινή κατάσταση και τόνισε ότι για 2.000 πραιτωριανούς της Ορεινής Ταξιαρχίας ματοκύλισε τον τόπο. Υπογράμμισε τελικά ότι τα εκκρεμή ζητήματα θα τα λύσει ο πολιτικός κόσμος της χώρας και όχι οι Άγγλοι. Βασιλεία για την Ελλάδα είπε , είναι 4η Αυγούστου και φασισμός.
Πρέπει να συμπληρώσουμε ότι ο Σοφούλης και ο Παπανδρέου αποχωρήσανε ενώ συνεχίζονταν η συζήτηση. Ο Παπανδρέου όμως ξαναγύρισε στην αίθουσα ύστερα από υπόδειξη των Άγγλων. Ο Πλαστήρας κατηγόρησε το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ γιατί με την ασήμαντη δράση τους κατά την κατοχή γίνανε αιτία καταστροφών στη χώρα.
Ο συν. Σιάντος τον διέκοψε σε ζωηρό τόνο και του τόνισε ότι όταν ο Πλαστήρας παραθέριζε στη Νίκαια ο Ελληνικός λαός πολεμούσε τους καταχτητές και η δράση του ΕΛΑΣ έχει αναγνωρισθεί από τους συμμάχους σαν πολύτιμη συμβολή στον κοινό αγώνα.
Κατόπιν ο συν. Σιάντος ανέφερε τις θυσίες και υποχωρήσεις που έκαμαν το ΕΑΜ και το ΚΚΕ για να εξασφαλισθεί ομαλή δημοκρατική εξέλιξη και σημείωσε ότι τίποτε δεν πραγματοποιήθηκε απ’ όσα είχαν συμφωνηθεί. Ο Κρατικός μηχανισμός έμεινε όπως ήταν επί κατοχής. Kανείς δοσίλογος δεν δικάστηκε. Ζήτησαν να αφοπλίσουν τον ΕΛΑΣ ενώ νύχτα μέρα μετέφεραν όπλα και εξώπλιζαν την 5η φάλαγγα. Απηύθυνε δριμύτατο κατηγορητήριο εναντίον του Παπανδρέου που είναι υπεύθυνος όχι μόνον γιατί έβαψε τα χέρια του στο αίμα του Ελληνικού Λαού, αλλά και γιατί παρέσυρε τους άγγλους σ’ έναν πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Για τον Παπανδρέου, είπε, δεν μπορεί να γίνεται συζήτηση να συμμετάσχει σε Κυβέρνηση ούτε και σαν απλός υφυπουργός.
Καυτηρίασε την επέμβαση των Άγγλων και τις ωμότητες που διαπράττουν. Εμείς πιστεύουμε, είπε, ότι ο αγώνας μας είναι απόλυτα δίκαιος.
Δεν επροκαλέσαμε την σημερινή κατάσταση που είναι πραγματικά άσχημη. Αμυνόμαστε για τα δικαιώματα του λαού, όμως δεν συζητάμε το ζήτημα των ευθυνών. Ούτε σεις μπορείτε να δικάσετε εμάς ούτε εμείς εσάς. Κριτής είναι ο λαός. Γι’ αυτό ζητούμε να γίνουν το ταχύτερο δημοψήφισμα και εκλογές.
Νομίζουμε ότι πρέπει να δοθεί λύση στη σημερινή κατάσταση, αρκεί να έχουμε τη διάθεση γι’ αυτό.
Δύο είναι τα σημεία που πρέπει ν’ αποτελέσουν τη βάση της συμφωνίας. Δημοκρατία και Ανεξαρτησία. Η διαλλακτικότητα αυτή δεν πρέπει να νομισθεί αδυναμία. Είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε τον αγώνα για την δημοκρατία και την ανεξαρτησία και έχουμε όλη την Ελλάδα μαζύ μας.
Σε καμμιά περίπτωση δεν πρόκειται να υποταχθούμε.
Στο τέλος του λόγου τον ρώτησε ο Πλαστήρας πως μπορεί να λυθεί το Στρατιωτικό. Ο συν. Σιάντος του υπενθύμισε τη γνωστή θέση μας. Γενική αποστράτευση, δημιουργία Εθνικού Στρατού. Στο σημείο αυτό ο Πλαστήρας ανήσυχος: και τότε τι θα γίνουν τα 30 Τάγματά μου που επιστρατεύθηκαν;
Σιάντος: Έχετε 30 Τάγματα; Και δεν τα στέλνετε να μας διαλύσετε αντί να στέλνετε Άγγλους;
Τελικά αποφασίστηκε να γίνει σήμερα στις 11 π.μ. ευρύτερη σύσκεψη των κομμάτων.
Θα συζητηθούν το ζήτημα της αντιβασιλείας και το όλο πολιτικό ζήτημα και θα παρθούν αποφάσεις».
Η δεύτερη μέρα της σύσκεψης 27.12. 1944
Στις 27 του Δεκέμβρη συνεχίστηκε η σύσκεψη. Η συνέχεια της περίληψης των πρακτικών από την πρώτη «Λευκή Βίβλο» του ΕΑΜ:
«Καφαντάρης: Δεν είμαι συνήγορος της αριστεράς. Τα όσα είπα για την Ορεινή Ταξιαρχία δεν τα είπα για να υποστηρίξω την αριστερά, αλλά για να καταδείξω ότι ήταν λάθος να οδηγήσει ο κ. Παπανδρέου στη σύρραξη χάρη της Ορεινής Ταξιαρχίας. Αν ο κ. Παπανδρέου ενόμιζε ότι έπρεπε να οδηγηθούμε σε σύρραξη θα ώφειλε να διαλέξει άλλες αφορμές και όχι το ζήτημα της διατήρησης των 2.000 Πραιτωριανών όταν μάλιστα είχε δεχθεί την διάλυσή της και κατόπιν υπαναχώρησε. Ο κ. Παπανδρέου ήλθε στην Αθήνα αλλά δεν έκρινε αναγκαίον να καλέσει μια σύσκεψη των κομμάτων και να εξηγήσει τι έγινε στην Αίγυπτο. Με εντολή τίνος ήλθε Πρωθυπουργός αυτό δεν μας το εξήγησε. Αυτός δεν είναι δημοκρατικός τρόπος διακυβέρνησης. Σήμερα μας φέρνει την παραίτησή του. Δεν μ’ ενδιαφέρει τι θα κάνει, το ζήτημα δεν λύεται με την Παραίτηση Παπανδρέου αλλά με την Αντιβασιλεία.
Μακαριώτατος: Η Αριστερά δήλωσε χθες ότι στη νέα Κυβέρνηση θα καταθέσουν τα όπλα. Μπορεί η αριστερά να μας πει , τι εννοεί νέα Κυβέρνηση και με ποιους όρους θα καταθέσει τα όπλα.
Σιάντος: Εμείς για τα όπλα δεν έχουμε να σας πούμε τίποτε προτού λυθούν τα βασικά ζητήματα. Τα όπλα είναι δική μας και των Άγγλων υπόθεση. Το ζήτημα είναι: Ο πολιτικός κόσμος είναι διατεθειμένος να συγκροτήση Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας; Ναι ή όχι; Αν ναι, τότε να συζητήσουμε πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Συμφωνώ με τον κ. Καφαντάρη ότι πρώτο βήμα για τη λύση του Ελληνικού ζητήματος είναι η αντιβασιλεία που θα οδηγήσει στη λύση του Κυβερνητικού ζητήματος. Δεν μπορούμε να παραδώσουμε τα όπλα στη λεγόμενη Κυβέρνηση Παπανδρέου γιατί μαζί της βρισκόμαστε σ’ εμπόλεμη κατάσταση, εκτός αν νομίζετε ότι ο Παπανδρέου αποτελεί Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Παπανδρέου: Δεν είπα ότι υπάρχει Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Παρτσαλίδης: Χτες τέθηκε για λύση το ζήτημα της Αντιβασιλείας. Βλέπω ότι το ζήτημα αυτό παρακάμπτεται. Είναι κοινή συνείδηση ότι αν υπήρχε αντιβασιλεία, μπορούσε ν’ αποφευχθεί η σύγκρουση. Γιατί όταν στις 4 Δεκέμβρη παραιτήθηκε ο Παπανδρέου και προσκλήθηκε ο κ. Σοφούλης, ήρθε δε σε επαφή μαζί του το ΕΑΜ και το ΚΚΕ θα ήταν δυνατόν να είχε σχηματισθεί Κυβέρνηση. Συνεπώς πρωταρχική προϋπόθεση του τερματισμού της κρίσης είναι η Αντιβασιλεία.
Ο Κανελλόπουλος κάνει εμπαθή επίθεση κατά του ΕΑΜ.
Σιάντος: Το καθήκον μας είναι όχι να συζητάμε αλλά να βρούμε μια λύση που θα μας βγάλει από τη σημερινή κατάσταση. Επαναλαμβάνω την άποψή μας: Πρέπει να γίνει νέα κυβέρνηση κοινής εμπιστοσύνης στην οποία θα παραδώσει ο στρατός του ΕΛΑΣ.
Μπροστά στην επιμονή των εαμικών αντιπροσώπων ανακοινώνει ο Μακαριώτατος ότι υπέρ της Αντιβασιλείας εκηρύχθηκαν οι Καφαντάρης, Σοφούλης, Σιάντος, Παρτσαλίδης, Μυλωνάς, Σοφιανόπουλος, Πλαστήρας,Μάξιμος, Γονατάς, και Κανελλόπουλος. Για την αναβολή οι Θεοτόκης, Αλεξανδρής, Ράλλης, Τσαλδάρης, Στεφανόπουλος και Παπανδρέου.
Με την ψηφοφορία αυτή θεωρείται ότι λύθηκε το ζήτημα του θεσμού της Αντιβασιλείας και καλείται ο συναγ. Σιάντος να εκθέσει τις απόψεις του ΕΑΜ για τον τρόπο της συγκρότησης της Κυβέρνησης και το πρόγραμμά της.
Η πρόταση του ΕΑΜ για τη νέα Κυβέρνηση
Σιάντος: Η Κυβέρνηση που θα σχηματισθεί πρέπει να είναι Κυβέρνηση πραγματικής Εθνικής Ενότητας. Το πρόγραμμά της πρέπει να εφαρμοσθεί στην πράξη. Είναι απαράδεκτο να επαναληφθεί ότι έγινε με την προηγούμενη Κυβέρνηση. Το πρόγραμμά της πρέπει να είναι:
1)Τιμωρία των δοσιλόγων. Απαίτηση του λαού είναι να δώσει λόγο όποιος βαρύνεται για προδοτικές πράξεις.
2)Εκκαθάριση του Κρατικού μηχανισμού. Όπως είναι συγκροτημένος σήμερα ο κρατικός μηχανισμός με υπευθύνους λειτουργούς τους στυλοβάτες της 4ης Αυγούστου και δοσιλόγους δεν μπορεί να γίνει διοίκηση κράτους ελεύθερου και δημοκρατικού.
3)Διάλυση της Χωροφυλακής. Με το σώμα αυτό ο Μανιαδάκης και οι κατακτητές οργίασαν σε βάρος του λαού. Όσα στοιχεία της Χωροφυλακής είναι υγιά να παραμείνουν αφού κριθούν από συμβούλιο. Η Αστυνομία Πόλεων, αφού περάσουν από το συμβούλιο τα στελέχη της, να παραμείνει για την τάξη στην Αθήνα. Στην ύπαιθρο θα αναλάβει η Εθνοφυλακή.
4)Δημιουργία Εθνικού Στρατού με την επιστράτευση όλων των εθελοντικών σχηματισμών. Να κληθούν 2-3 ηλικίες. Τα στελέχη του στρατού να περάσουν από συμβούλια.
Έτσι θα φθάσουμε στον τερματισμό της κρίσης.
Ως προς τη σύνθεση της Κυβέρνησης ζητούμε: Πρωθυπουργός, πρόσωπο κοινής εμπιστοσύνης. Ποσοστό συμμετοχής μας 40-50%. Τα υπουργεία Εσωτερικών και Δικαιοσύνης και τα υφυπουργεία Στρατιωτικών και Εξωτερικών. Στο σημείο αυτό εξηγεί με ακαταμάχητα επιχειρήματα γιατί πρέπει να δοθούν στην αριστερά τα πιο πάνω υπουργεία. Τελικά ο συν. Σιάντος πρότεινε να γίνει το δημοψήφισμα την πρώτη Κυριακή του Φεβρουαρίου και οι εκλογές τον Απρίλη.
Οι κ.κ. Π. Ράλλης, Θεοτόκης και Τσαλδάρης αποχωρούν με τη δήλωση του πρώτου ότι οι προτάσεις σημαίνουν Κομμουνιστικοποίηση του Κράτους.
Ο Πλαστήρας δήλωσε ότι αν γίνουν δεκτές οι προτάσεις θα φύγει από την Ελλάδα.
Σιάντος: Αυτό είναι ζήτημα δικό σας. Αλλά νομίζω ότι το κακό δεν θα είναι μεγάλο.
Ο κ. Μάξιμος προτείνει να γίνει συζήτηση για τις προτάσεις αλλά ο κ. Σοφούλης διαμαρτύρεται. Ο συναγ. Σιάντος παρακαλεί να διευκρινισθεί στο τέλος εάν η σύσκεψη οδηγείται σε ναυάγιο ή όχι. Ο κ. Σοφούλης και Μακαριώτατος δηλώνουν ότι η συζήτηση θα επαναληφθεί αφού ανταλλαχθούν οι απόψεις των άλλων κομμάτων επί των προτάσεων της αριστεράς.
Τελικά αποφασίζεται να συνεχισθεί η σύσκεψη σε ημέρα που θα καθορισθεί (σ.σ.: Η σύσκεψη αυτή δεν πραγματοποιήθηκε τελικά). Ο συν. Σιάντος δήλωσε στον Μακαριώτατο ότι αν στη νέα σύσκεψη κληθεί και ο Γονατάς η αριστερά δεν μπορεί να μετάσχει και αν δεν αποχώρησε και κατά τη σύσκεψη αυτή, αυτό προήλθε από την ειλικρινή επιθυμίας της να μη ναυαγήσει η σύσκεψη».
« Στους Βουλγάρους θάνατος! Θάνατος στο Κουκουέ!»
Από τις ημερολογιακές σημειώσεις του Γιώργου Θεοτοκά ( « Τετράδια Ημερολογίου ( 1939-1953)», σ.548, εκδόσεις Εστία):
«26 Δεκεμβρίου
Αναγγέλλεται η παρουσία στην Αθήνα του Churchill και του Eden. Γενική νευρικότητα. Εικασίες διάφορες, χωρίς καμμία βάση ως αυτή τη στιγμή. Το απόγευμα θα γίνει σύσκεψη του πολιτικού κόσμου και του ΕΑΜ υπό την προεδρία του Μητροπολίτη. Η μισή πόλη έχει τώρα εκκαθαριστεί κι η κυκλοφορία ευκολύνθηκε πολύ. Πουλιούνται αρκετά πράματα στο δρόμο. Οι διανομές τροφίμων της ΜL ανακούφισαν κάπως τον πληθυσμό. Διατάχτηκε σημαιοστολισμός προς τιμή του Churchill κι έγιναν εδώ τριγύρω εθνικιστικές μικροδιαδηλώσεις με ελληνικές και συμμαχικές σημαίες και φωνές: « Στους Βουλγάρους θάνατος! Θάνατος στο Κουκουέ!» κ.λπ. Επίσης: «Έρχεται!» κι άλλα βασιλικά συνθήματα».
«Περίεργο, δεν αναμετρούν τη βαρύτητα του ταξιδιού του Churchill»
Η καταγραφή του Γιώργου Σεφέρη στις 26 του Δεκέμβρη στις «Μέρες Δ΄ 1 Γενάρη 1941-31 Δεκέμβρη 1944», σ.381, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1986:
« Τρίτη, 26 Δεκέμβρη
Υπουργείο Εξωτερικών. Περίεργο, δεν αναμετρούν τη βαρύτητα του ταξιδιού του Churchill. Προτιμούν να πιστέψουν τη φήμη που έχει πλατιά κυκλοφορήσει ότι πρόκειται για έναν ενδιάμεσο σταθμό στον πηγαιμό του κάπου αλλού, για να συναντήσει Ρούζβελτ και Στάλιν. Ταξίδι Churchill ανήμερα Χριστούγεννα, μόνο για την Ελλάδα, τους φαίνεται υπέρογκο. Άλλοι φοβούνται συνδιαλλαγή με τους αντάρτες, άλλοι πως ήρθε ο Churchill για να κομίσει γην και ύδωρ: Μετρούν με τα ντόπια μέτρα.
Απόγευμα σύσκεψη στο Υπουργείο Εξωτερικών: Churchill. Παρόντες ακόμη ο Macveagh, o Baelen και ο Popov- η Διεθνής Τροπή».
Ο «κοκοβιός» Τσώρτσιλ
Ο Oρέστης Μακρής καπετάνιος του Β΄ Συγκροτήματος του ΕΛΑΣ Αθήνας γράφει για τις 26 του Δεκέμβρη του («Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας – Άνεμος λευτεριάς στις Ανατολικές και Νότιες συνοικίες 1941-1945:Χρονικό» , σ. 129, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1985):
« Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, την ώρα που ο Τσώρτσιλ παριστάνει τον « κοκοβιό» και αποχωρεί απ’ την αίθουσα, λέει:Ορίστε, καθίστε μόνοι σας οι αντιπρόσωποι των κομμάτων να τα βρείτε μεταξύ σας. Εγώ, δεν ανακατεύομαι στα εσωτερικά σας…».
Αυτή την ίδια ώρα έχει δώσει διαταγή στο Σκόμπυ να κάψει με φωτιά και σίδερο τις μαρτυρικές συνοικίες μας. Έχει ρίξει στη μάχη τόσες δυνάμεις, που σε άλλη περίπτωση, θα ήταν αρκετές για να καταλάβει σε 24 ώρες ολόκληρη την Ελλάδα.
Συγκεκριμένα:
α) Στην Καισαριανή επιτίθεται με την « Ορεινή Ταξιαρχία» του Τσακαλώτου και 2 τάγματα« εθνοφυλακής (δηλαδή γερμανοτσολιάδες και χίτες) με συνολική δύναμη γύρω στους 3.500 άνδρες με πυροβολικό και τανκς.
β) Στην περιοχή Αρδηττού–Σταδίου– Α’ νεκροταφείου χτυπάει με την II KRRC μεραρχία, με δύναμη 5.000 ανδρών.
γ) Στην περιοχή Δουργούτι– Άγιο Σώστη–Νέα Σμύρνη – Ηλιούπολη έχουν παρατάξει την V μεραρχία (ινδική) με άλλους 5.000 άνδρες περίπου.
δ) Τις πιο πάνω δυνάμεις τις πλαισιώνει η 23η θωρακισμένη ταξιαρχία με 100 περίπου τανκς « Σέρμαν», με το ανάλογο πυροβολικό, 50 αεροπλάνα « Σπιτφάιαρ»
και τις ομοβροντίες του στόλου τους στο Φάληρο…»
Διαβάστε στο επόμενο: 27 Δεκέμβρη: Συνεχίζονται οι εγγλέζικες επιθέσεις- Α΄Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ: Κρατείστε καλά!
ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ «ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΔΕΚΕΜΒΡΗ ΄44» Εδώ
