Στις 11 Δεκέμβρη 1922 (28 Νοέμβρη 1922 με το παλιό ημερολόγιο) Ξεκίνησαν οι εργασίες του Ιδρυτικού Συνεδρίου της Ομοσπονδίας Κομμουνιστών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ). Σε αυτό μετείχαν οι αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών νεολαιών και ομίλων νέων από την Αθήνα, τον Πειραιά, το Βόλο, τη Χαλκίδα, τη Δράμα, την Πάτρα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη. Οι εργασίες του Συνεδρίου κράτησαν 6 μέρες και τερματίστηκαν στις 17 Δεκέμβρη (4 Δεκέμβρη με το παλιό) με την ψήφιση των σχετικών αποφάσεων και την εκλογή της κεντρικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας.
Ο Ριζοσπάστης της Δευτέρας 28 Νοέμβρη 1922 (11 Δεκέμβρη με το νέο ημερολόγιο), με τίτλο «ΤΟ ΞΥΠΝΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ» έγραφε στη πρώτη σελίδα του:
«Αύριο αρχίζει τις εργασίες του στη Θεσσαλονίκη το πρώτο Συνέδριο της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών. Από πολύ καιρό έπρεπε να είχε συγκληθεί αυτό το Συνέδριο, μα οι επιστρατεύσεις, οι καταδιώξεις, ο φοβερός πόλεμος του Παλαιοκομματισμού εναντίον κάθε Κομμουνιστή δεν επέτρεψε τη σύγκληση ενός τέτοιου Συνεδρίου.
Και τώρα που κάπως οι περιστάσεις είναι λίγο ευνοϊκότερες, καλούνται όλες οι Νεολαίες της Ελλάδος να χαράξουν πια με σκέψη και περισσότερη πείρα τον καινούργιο δρόμο που πρέπει να τραβήξουν.
Ολοι μας ξέρουμε πως οι Νεολαίες Ιδρυθήκανε γιατί νιώσαμε όλοι πως οι νέοι, μονάχα αυτοί, άμα μορφωθούν κομμουνιστικά, θ’ αποτελέσουν τη μελλούμενη γενιά που θα ξεσκλαβωθεί από τις προλήψεις, πως οι νέοι θάναι κείνοι που θα αποτελέσουν τις κομμουνιστικές οικογένειες. Το συνέδριο των Νεολαιών δεν πρέπει ν’ αφήσει ασυγκίνητο κανέναν νέο. Ασυγκίνητοι απ’ αυτό το Συνέδριο θα μείνουν μοναχά κείνοι που περιδιαβαίνουν στους δρόμους «με τα γελοιογραφικά τους πανταλόνια και τα μαϊμουδίστικα μούτρα τους».
Δεν θέλουμε να κάνουμε συστάσεις στους αντιπροσώπους. Οι αντιπρόσωποι είναι μέλη κομμουνιστικών οργανώσεων και για νάναι κανείς μέλος μιας οργανώσεως κομμουνιστικής νέων θα πει πως ξέρει τι ρόλο θα παίξει. Μοναχά θέλουμε να εξάρουμε τη σπουδαιότητα του πρώτου αυτού Συνεδρίου.
Νέοι που ξεκινάτε από τις επαρχίες, από τους τόπους σας, για να προσφέρετε και σεις στον κοινό αγώνα των νέων την κάθε σας απόφαση με μεγάλη σκέψη πρέπει να βγάζετε.
Εμείς οι νέοι είμαστε το μελλούμενο κόμμα, εμείς θα υπογράψουμε το θάνατο ή το ξανάνθισμα του Κόμματος.
Μα περισσότερο θα θέλαμε ν’ αποτανθούμε στους άλλους νέους.
Κάτω κει για τη Θεσσαλονίκη ξεκίνησαν ένα σωρό παιδιά, παιδιά αγνά μ’ ενθουσιασμό και με σκέψη.
Νομίζετε πως δεν θα τους ήταν καλύτερα να βρίσκονταν κάπου αλλού παρά να κάθονται να συζητούν κλεισμένοι επί ώρες ολόκληρες σε κάποια στενή αίθουσα; Και όμως όχι. Παρακολουθείστε τις εργασίες του Συνεδρίου αυτού και θα θαυμάσετε τα παιδιά αυτά, τους νέους αυτούς τους ομηλίκους σας. Και σκεφτείτε τι τους κάνει να βρίσκονται εκεί. Αυτό μας φτάνει.
Στο Συνέδριο αυτό αντιπροσωπεύονται όλες οι Νεολαίες της Ελλάδος.
Η Νεολαία Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Αγρινίου, Πειραιώς, Πατρών, Βόλου κ.α.
Στο Συνέδριο θα παραβρίσκεται και αντιπρόσωπος της κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Μέσα στα σπουδαιότερα θέματα που θα συζητηθούν είναι και η κατάσταση της εργατικής Νεολαίας της χώρας μας».
Το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Η Νεολαία» έγραφε για την διεξαγωγή των εργασιών στο σχετικό ρεπορτάζ:
«… Την παρελθούσαν εβδομάδα έλαβε χώραν εις Θεσσαλονίκη το Α΄ Συνέδριο της Ομοσπονδίας κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος, αι εργασίαι του οποίου διήρκεσαν επί εξαημέρου. (…) Εις το Συνέδριον αντιπροσωπεύθησαν δι΄μ ιδίων αντιπροσώπων αι Νεολαίαι Θεσσαλονίκης δια των συντρόφων Γ. Φράππα, Σ. Θεοδώρου, Μ. Βεντούρα και Χαΐμ Ματιά, Καβάλας δια του σ. Κ. Πάντζη, Δράμας δια του σ. Η. Παπαντωνίου, Αθηνών δια του σ. Τ. Φίτσου, Πειραιώς δια του σ. Γυφτοδήμου, Χαλκίδος δια του σ. Σ. Χαλκιόπουλου, Βόλου δια του σ. Μακροπούλου και Πατρών δια του σ. Ν. Κυριτσόπουλου, καθώς επίσης και η ΚΕ του Σοσιαλεργατικού Κόμματος δια του σ. Λαγουδάκη.
Την πρώτην ημέραν, έγινεν η έναρξις των εργασιών του Συνεδρίου υπό του σ. Ζακ Βεντούρα του Γραμματέως της Ομοσπονδίας των Νεολαιών. (…) Κατόπιν ο Γραμματεύς της Ομοσπονδίας ανέγνωσε την Διοικητική και Ταμειακήν έκθεσιν της ΚΕ. Ανεγνώσθησαν επίσης αι εκθέσεις των διαφόρων Νεολαιών.
Την Δευτέρα ημέραν το Συνέδριο ησχολήθη με το οικονομικόν ζήτημα για το οποίον ενέκρινε τας απόψεις της ΚΕ.
Την τρίτην ημέραν το Συνέδριον συνεζήτησε το συνταχθέν και υποβληθέν υπό της ΚΕ σχέδιον Καταστατικού που ενεκρίθη με διάφορες τροποποιήσεις. Επίσης το Συνέδριον ησχολήθη με το ζήτημα της οργανώσεως της εργατικής Νεολαίας, ενέκρινε τας σχετικάς απόψεις της ΚΕ και απεφάσισε όπως τμήματα της Κομμουνιστικής Νεολαίας ιδρυθούν εις τα σωματεία και δη εις εκείνα που συνεργάζονται με το Κόμμα. Επίσης την ιδίαν ημέραν ανεγνώσθησαν χαιρετιστήρια έγγραφα της Κομμουνιστικής Διεθνούς των Νέων και της Βαλκανικής Ομοσπονδίας της Κομμουνιστικής Νεολαίας. (…)»
Το συνέδριο εξέλεξε Γραμματέα της ΟΚΝΕ τον Ζακ Βεντούρα και μέλη της Κεντρική Επιτροπή αποτελούμενη από τους Σπύρο Θεοδώρου, Μωυσή Καράσσο, Γ. Φράππας, Μωυσή Βεντούρα, και όρισε ως δημοσιογραφικό της όργανο την εφημερίδα «Νεολαία». Η ΟΚΝΕ προσχώρησε αμέσως στην Κομμουνιστική Διεθνή Νέων, η οποία είχε ιδρυθεί το Νοέμβρη του 1919 και αποτελούσε τμήμα της Γ΄ Διεθνούς. Στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε μετά το συνέδριο, η ΚΕ της ΟΚΝΕ τόνιζε ότι σκοπός των καθηκόντων που χάραξε το ιδρυτικό της συνέδριο είναι «να προσελκύσουμε εις τας τάξεις μας όλην την Εργατική και Αγροτικήν Νεολαίαν της χώρας μας». Εκτίμησε δε ότι «εφ’ όσον η Ομοσπονδία μας δεν καταστεί μία οργάνωσις μαζών, δεν θα μπορέσουμε να συντείνουμε διόλου εις την επικράτησιν του αγώνα που η εργατική τάξις διεξάγει εναντίον της κρατούσης τάξεως» και υιοθέτησε το σύνθημα του Γ΄ Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς «“ΕΜΠΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΜΑΖΑΣ”. Ετσι μονάχα η Ομοσπονδία μας θα γίνει ένας σπουδαίος παράγων εις τον αγώνα που το Κόμμα μας, ως αντιπροσωπεύον τας εργαζόμενας μάζας, διεξάγει αδιακόπως, για την απελευθέρωσίν των από τον εγχώριον και ξένον καπιταλιστικόν ζυγό». Η ΟΚΝΕ σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου της αποτελούσε τμήμα του Κόμματος, δρούσε μέσα στα πλαίσια του προγράμματος και της πολιτικής του.
Η πρώτη Κεντρική Επιτροπή
–Ο πρώτος Γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ Ζακ Βεντούρα (1899-1944) Εβραϊκής καταγωγής, δηµοσιογράφος από τη Θεσσαλονίκη. Ένα από τα πρώτα ηγετικά στελέχη της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε Γραμματέας της Ομοσπονδίας Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ) μέχρι τη διάλυσή της και τη γέννηση της ΟΚΝΕ. Ηταν στέλεχος του ΣΕΚΕ. Το 1926 εκλέχτηκε βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ με το Ενιαίο Μέτωπο Εργατών- Αγροτών και Προσφύγων, από τις ξεχωριστές λίστες της εβραϊκής μειονότητας. Ο Βεντούρα ήταν αρχισυντάκτης της εβραϊκής εφημερίδας Αβάντι. Συνελήφθη στο Βραχάσι του Λασιθίου όπου είχε καταφύγει για να αποφύγει την άγρια καταδίωξη των Εβραίων και των κομμουνιστών, το 1942. Τον έστειλαν και τον έκλεισαν στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη, κι από κει το 1943 στο κολαστήρι του Αουσβιτς-Μπιρκενάου όπου βρήκε φριχτό θάνατο στα κρεματόρια.
—Ο Σπύρος Θεοδώρου, υπήρξε από τα ιδρυτικά μέλη της Οργάνωσης Νέων Κομμουνιστών στην Κέρκυρα. Στο ιδρυτικό Συνέδριο της ΟΚΝΕ εκλέχτηκε στην Κεντρική Επιτροπή και στο 2ο Συνέδριό της εκλέχτηκε Γραμματέας. Συνελήφθη επί δικτατορίας Μεταξά από την Ασφάλεια και εξορίστηκε στην Ακροναυπλία.
–Ο Μωυσής Καράσσο, Εβραϊκής καταγωγής, εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ. Το 1938 πιάστηκε από τη δικτατορία του Μεταξά και στάλθηκε εξορία στην Ανάφη. Το 1943 και εκτελέστηκε από τους χιτλερικούς κατακτητές στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη.
–Ο Γιώργος Φράππας, μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ (δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για τον Γ. Φράππα)
–Ο Μωυσής Βεντούρα, , Εβραϊκής καταγωγής, εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ. Εκτελέστηκε από τους χιτλερικούς κατακτητές στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» στη Θεσσαλονίκη.
Η ΟΚΝΕ σημαντικός σταθμός στο νεολαιίστικο κίνημα
Η ίδρυση της ΟΚΝΕ, αποτελούσε σημαντικό σταθμό στην ιστορία του επαναστατικού νεολαιίστικου κινήματος της Ελλάδας και τον καλύτερο βοηθό του ΚΚΕ για τη δουλειά του στη νεολαία. Η εξασφάλιση της διάδοσης της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του μαρξισμού – λενινισμού στη νέα γενιά, αλλά και η πρωτοπόρα οργάνωση που μπορούσε να συσπειρώσει και να καθοδηγήσει το κίνημα της νεολαίας για τις δικές του διεκδικήσεις στο πλευρό του εργατικού κινήματος, εύρισκαν την πραγμάτωσή τους με τη δράση της ΟΚΝΕ. Από τα σπλάχνα της βγήκαν χιλιάδες μέλη και στελέχη, που πιστά στη μαρξιστική – λενινιστική ιδεολογία ρίχτηκαν στον αγώνα με αυταπάρνηση. Θυσίασαν ακόμη και τη ζωή τους, για την υπόθεση του σοσιαλισμού, της κοινωνικής προόδου. Οι ηρωικοί της αγώνες, σε όλα τα επίπεδα, έδωσαν πνοή στη νεολαία, γράφοντας μερικές από τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας της.
Πριν ακόμα από την ίδρυση του ΣΕΚΕ είχαν δημιουργηθεί αυτοτελείς κατά τόπους σοσιαλιστικές οργανώσεις νέων. Το 1916, για παράδειγμα, ιδρύεται στην Αθήνα η «Σοσιαλιστική Νεολαία», ως πολιτική οργάνωση, η οποία ανέπτυξε αξιόλογη δράση. Την πρωτοβουλία πήρε ο τότε φοιτητής Δημοσθένης Λιγδόπουλος, μαζί με τους συμφοιτητές του Σπύρο Κομιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα.
Στο ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), τον Νοέμβρη του 1918, πήραν μέρος και αντιπρόσωποι από τις Σοσιαλιστικές Νεολαίες της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου.
Στο 2ο συνέδριο του ΣΕΚΕ (5 -12 Απρίλη 1920 –18-25 Απρίλη με το νέο ημερολόγιο–), στην εισηγητική έκθεση φαίνεται ότι στο ΣΕΚΕ δρουν πέντε οργανώσεις νεολαίας: Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Βόλου και Καβάλας και βρίσκονταν υπό συγκρότηση νεολαιίστικες οργανώσεις στην Χαλκίδα και την Κέρκυρα.
Ουσιαστικά στο 2ο Συνέδριο αποφασίζεται η ίδρυση ενιαίας οργάνωσης της νεολαίας του Κόμματος και καθορίζεται το πλαίσιο οργάνωσής της και η σχέση της με το Κόμμα.
Με σκοπό την προετοιμασία Συνεδρίου για την ίδρυση ενιαίας πανελλαδικής σοσιαλιστικής οργάνωσης συνήλθαν τέσσερις αλλεπάλληλες συνδιασκέψεις στην Θεσσαλονίκη. Στην τελευταία από αυτές, στα μέσα του 1920 ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών της Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ), ταυτόχρονα, σαν τμήμα της Ομοσπονδίας εμφανίστηκε και η «Ενωσις Σοσιαλιστών Φοιτητών και Σπουδαστών Ελλάδος».
Στο Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), (Σεπτέμβρης 1920 – 2 Οκτώβρη με το νέο), που ακολούθησε παίρνει μέρος για πρώτη φορά η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ), που την αντιπροσώπευε ο γραμματέας της Ζακ Βεντούρα.
Η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας λειτούργησε και έδρασε για δύο χρόνια, έως τις 28 Νοέμβρη του 1922 (11 Δεκέμβρη με το νέο), που με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ (Κ) ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, η ηρωική ΟΚΝΕ. Στις 15 Οκτώβρη 1922 η ΚΕ της ΟΣΕΝΕ αποφασίζει τη σύγκλιση του 1ου Συνεδρίου των Σοσιαλιστικών Νεολαιών.
Ακόμη, όμως, και στο σύντομο αυτό διάστημα η ΟΣΕΝΕ ανέπτυξε δράση, εκδίδοντας για λίγους μήνες το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Νέα Ζωή» και από την 1η του Αυγούστου 1922 τη «Νεολαία», ως δεκαπενθήμερο περιοδικό των νέων, που λίγους μήνες αργότερα (1η του Φλεβάρη 1923) έγινε όργανο της ΟΚΝΕ.
Την πρώτη της μεγάλη «μάχη», η ΟΚΝΕ την έδωσε τον Αύγουστο του 1923, στη μεγάλη γενική απεργία. Η συμμετοχή των Νεολαιών Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, Βόλου, Καβάλας, Δράμας και Πάτρας ήταν σοβαρή και έδειξαν εξαιρετική μαχητικότητα. Στη διάρκεια της απεργίας εκείνης, πιάστηκε στην Καβάλα, επικεφαλής των απεργών, ο γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβάλας Νίκος Σγουρίδης, που παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο Δράμας και πέθανε από τα βασανιστήρια στις φυλακές της.
Η ΟΚΝΕ φρόντιζε συστηματικά μέσα από την καθημερινή της δράση να διαπαιδαγωγεί τα μέλη της στο πνεύμα του πατριωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, για το ανέβασμα του πολιτικού – ιδεολογικού επιπέδου των μελών της. Από το 1922 ήδη κυκλοφορούσε η «Νεολαία», το κεντρικό όργανο της ΟΚΝΕ. Επίσης, κυκλοφόρησε και το περιοδικό «Νέος Λενινιστής».
Η ΟΚΝΕ δρούσε σε όλα τα μέτωπα πάλης της νέας γενιάς, σε όλους τους χώρους που δραστηριοποιούνταν οι νέοι. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε και στη στρατευμένη νεολαία, καλλιεργώντας στους φαντάρους την ιδέα της πάλης για την ειρήνη, πολεμώντας το σοβινισμό και τη φιλοπόλεμη προπαγάνδα. Η στρατευμένη νεολαία, με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, έπαιρνε ενεργό μέρος στις αντιπολεμικές εκδηλώσεις του λαού και της νεολαίας που γίνονταν κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου – μέρα κήρυξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Στα 1925 κυκλοφόρησε πολυγραφημένος «Ο φαντάρος» και από τις αρχές του 1928 άρχισαν να κυκλοφορούν έντυπα για τη στρατευμένη νεολαία, όπως η «Στρατώνα», η «Τσιμινιέρα», ο «Τηλεγραφητής», ο «Σκαπανέας», «Ο Κόκκινος Ναύτης», «Ο Κόκκινος Σκαπανέας» κ.ά.
Το 1927 ήταν χρονιά που ξέσπασαν μεγάλες απεργίες και άλλες λαϊκές κινητοποιήσεις, με διεκδικήσεις για βελτίωση της θέσης και της ζωής των λαϊκών μαζών, αλλά και ενάντια στην τρομοκρατία και στις διώξεις των πρωτοπόρων συνδικαλιστών και των κομμουνιστών. Οι περισσότερες χτυπήθηκαν από τη χωροφυλακή και το στρατό, όπως οι πανελλαδικές απεργίες καπνεργατών το Φλεβάρη και το Μάη, αλλά και το συλλαλητήριο των ΕΒΕ στην Αθήνα το Μάρτη. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου οργανώνεται γενική απεργία από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Η κυβέρνηση πήρε έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Ο στρατός κατέλαβε το Πανεπιστήμιο, αλλά και την περιοχή γύρω απ’ αυτό και έστησε παντού πολυβόλα. Η ΟΚΝΕ συμβάλλει για την επιτυχία αυτών των κινητοποιήσεων.
Στις 9 Ιούνη 1929, για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνονται εκδηλώσεις προς τιμήν της Διεθνούς Εβδομάδας του Παιδιού. Με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, οργανώνεται στην Αθήνα συγκέντρωση των εργαζόμενων παιδιών και μαθητών. Στη συγκέντρωση παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό πρόγραμμα και κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της παιδικής εφημερίδας «Εργατόπουλο».
Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος ήταν παραμονές του ξεσπάσματος της μεγάλης οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού 1929 – 1933 που οδήγησε στη συνέχεια στην άνοδο του φασισμού και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απ’ αυτό δεν ξέφυγε ούτε η Ελλάδα. Στη συγκεκριμένη περίοδο, τόσο το ΚΚΕ όσο και η ΟΚΝΕ με την καθοδήγηση του Κόμματος και στα πλαίσια των αποφάσεων της Διεθνούς μπαίνουν επικεφαλής της πάλης κατά του φασισμού.
Το ΚΚΕ από το 1935, με το 6ο Συνέδριο, επισήμανε τον κίνδυνο του φασισμού και του πολέμου και έβαζε μπροστά στην ΟΚΝΕ επιτακτικά το πρόβλημα της προσαρμογής της δράσης της στις αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων.
Οι αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ εξοπλίζουν και την ΟΚΝΕ στην πάλη για την ενότητα δράσης όλων των δυνάμεων της νεολαίας ενάντια στο φασισμό και τον πόλεμο. Στις αρχές του 1936, οι προσπάθειες της ΟΚΝΕ σημειώνουν πρόοδο, αφού δημιουργήθηκε η Φιλειρηνική Ενωση Οργανώσεων Νέων (ΦΕΟΝ). Σκοπός της ήταν το τράβηγμα όσο το δυνατόν ευρύτερων τμημάτων της ελληνικής νεολαίας στην πάλη κατά του πολέμου, η απειλή του οποίου καθημερινά γινόταν και πιο φανερή. Ομως, το λαϊκό κίνημα δεν κατάφερε να αποτρέψει την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα. Πράγματι, στις 4 Αυγούστου 1936, εγκαθιδρύεται η δικτατορία του Μεταξά. Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ αγωνίζονται για την ενότητα δράσης των αντιφασιστικών – αντιδικτατορικών δυνάμεων, στη βάση των αποφάσεων του 6ου Συνεδρίου του Κόμματος και σε συνθήκες παρανομίας.
Η ΟΚΝΕ πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου και στην πάλη ενάντια στη φασιστική ΕΟΝ. Στις αρχές του 1937 συγκροτήθηκε το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων. Το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων κυκλοφόρησε δακτυλογραφημένη εφημερίδα, την «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», κι αργότερα έντυπη, τη «ΦΛΟΓΑ», που τυπωνόταν στο παράνομο τυπογραφείο της ΟΚΝΕ και εκδιδόταν ως τα μέσα του 1938.
Δημιουργήθηκε η Ομοσπονδία Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ) με τη συμμετοχή 150 σωματείων. Η ΟΠΑΣΑ οργάνωσε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις με δημοκρατικό και αντιφασιστικό πνεύμα και πήρε μέρος στο Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων και στους αγώνες του.
Το Μάρτη του 1937 διοργανώθηκαν στην Αθήνα εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των φοιτητών ενάντια στην απόλυση των προοδευτικών καθηγητών του Πανεπιστημίου, Νίκου Βέη, Παναγή Λορεντζάτου και Κωνσταντίνου Αμάντου, οι οποίοι αντικαταστάθηκαν με ευνοούμενους της δικτατορίας. Παρόμοιες εκδηλώσεις γίνονται και σε άλλες σχολές της Αθήνας και στη Θεσσαλονίκη.
Στις 15 Απρίλη του 1937, μέρα άφιξης του Γάλλου υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου Ζαν Ζε στο σταθμό Λαρίσης, τον υποδέχτηκαν οι χιλιάδες νεολαίοι με αντιδικτατορικά συνθήματα και οργάνωσαν διαδήλωση από το σταθμό ως τη «Μεγάλη Βρετάνια», όπου και θα έμενε ο Γάλλος υπουργός. Η νέα γενιά αξιοποίησε το γεγονός της επετείου των εκατό χρόνων του Πανεπιστημίου για την ανάπτυξη αντιδικτατορικών εκδηλώσεων. Ετσι αποδοκίμασαν τον εκπρόσωπο της χιτλερικής Γερμανίας, ενώ στην εκδήλωση της Ελληνογαλλικής Ενωσης Νέων στον «Παρνασσό» έγινε φοιτητική διαδήλωση που χτυπήθηκε από την Ασφάλεια.
Η ΟΚΝΕ της Πάτρας, επίσης, οργάνωσε αντιφασιστικές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, με αφορμή την 1η Μάη. Στις 30 Απρίλη 1937, τη νύχτα, η οργάνωση, με επικεφαλής τον γραμματέα της Κ. Κατσιμπέρη, γέμισε τους δρόμους της Πάτρας με αντιδικτατορικές προκηρύξεις, ενώ κρέμασε την κόκκινη σημαία στο άγαλμα του μητροπολίτη Γερμανού, στα Ψηλά Αλώνια. Ολες οι Οργανώσεις της ΟΚΝΕ ανέπτυξαν πλούσια αντιδικτατορική δράση.
Το Μάρτη του 1938 η ΟΚΝΕ μαζί με άλλες αντιδικτατορικές οργανώσεις πραγματοποίησε στην Αθήνα μεγάλη αντιδικτατορική συγκέντρωση, η οποία και χτυπήθηκε από την Ασφάλεια. Η συμβολή της ΟΚΝΕ στο αντιδικτατορικό κίνημα ολοένα και μεγάλωνε, γινόταν πιο αποφασιστική, συμβάλλοντας στον αντιδικτατορικό αγώνα του ελληνικού λαού. Το Κόμμα φρόντιζε, επίσης, να συμβάλλει με την πιο αποτελεσματική βοήθεια στην ΟΚΝΕ για το πλάτεμα της αντιδικτατορικής – αντιφασιστικής δράσης της στη νέα γενιά.
Στο σκληρό, αλλά δίκαιο αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η ΟΚΝΕ έδωσε δείγματα υψηλού πατριωτισμού και αμέτρητες θυσίες, με πρώτους απ’ όλους τον ήρωα και μάρτυρα γραμματέα της ΚΕ της, Χρήστο Μαλτέζο, ο οποίος εξοντώθηκε από το καθεστώς του Μεταξά στις φυλακές της Κέρκυρας μετά από φρικτά βασανιστήρια.
Είναι η περίοδος που τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν. Η κατάληψη της Αυστρίας από τη ναζιστική Γερμανία και αργότερα της Τσεχοσλοβακίας είναι τα προμηνύματα. Την 1η Σεπτέμβρη 1939, ο Χίτλερ επιτίθεται και καταλαμβάνει την Πολωνία. Είναι η επίσημη πλέον έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Ελλάδα, το καθεστώς Μεταξά με πρωτεργάτες τον Μανιαδάκη και τον Νικολούδη έχουν εξαπολύσει τεράστιο διωγμό ενάντια στις αντιδικτατορικές οργανώσεις, με στόχο βασικά την εξόντωση των κομμουνιστών και την εξαφάνιση του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ. Γνώριζαν καλά ότι το καθεστώς τους κινδυνεύει από το λαϊκό κίνημα. Αλλά γνώριζαν εξίσου καλά ότι ο νους και η ψυχή του ήταν το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ.
Ετσι γεμίζουν οι φυλακές και οι τόποι εξορίας από στελέχη και μέλη του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, ελπίζοντας ότι με το ξέσπασμα του πολέμου, θα είχαν συντρίψει τον ταξικό – πολιτικό αντίπαλο της άρχουσας τάξης, αλλά μάταια. Η επίθεση των Ιταλών φασιστών στην Ελλάδα, παρά τη διάθεση του καθεστώτος να μην αντισταθεί, έδειξε ότι ο λαός και η νεολαία είχαν διαφορετικά σχέδια.
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 βρήκε τις οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ αποδεκατισμένες. Τα εκατοντάδες μέλη και στελέχη τους, όπου και αν βρίσκονταν — τα περισσότερα στις φυλακές και στις εξορίες — αλλά και ο ελληνικός λαός δεν ξαφνιάστηκαν από την απρόκλητη φασιστική επίθεση των ιταλικών στρατευμάτων στη χώρα μας. Το ΚΚΕ, από πολύ νωρίς και έγκαιρα – με την απόβαση των Ιταλών στην Αλβανία (7 Απρίλη 1939), τον τορπιλισμό της «Ελλης» (15.8.1940) – είχε αποκαλύψει τις προθέσεις της φασιστικής Ιταλίας, είχε καταγγείλει την πολιτική της δικτατορίας του Μεταξά, που ευνοούσε αντικειμενικά τις επιδιώξεις του φασιστικού άξονα.
Οι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές ζήτησαν να σταλούν και να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή. Η μεταξική δικτατορία προτίμησε να τους αφήσει στις φυλακές και να τους παραδώσει στον κατακτητή. Βεβαίως, πολλοί οργάνωσαν αποδράσεις από την εξορία και συνέβαλαν στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ που μπήκε στην πρωτοπορία του αγώνα για την απελευθέρωση και για μια Ελλάδα του λαού της.
Το ιστορικό γράμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη και το κάλεσμα για εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ήταν η αρχή για το μεγάλο έπος της Εθνικής Αντίστασης, στο οποίο η νεολαία έγραψε τη δική της ιστορία.
Με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, ιδρύθηκε στις 5 Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ), στο οποίο συμμετείχαν εκτός από την ΟΚΝΕ, η «Φιλική Εταιρεία Νέων», η «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» και η «Δημοκρατική Ενωση Νέων». Στις 14 Γενάρη 1943 συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς.
Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελόκηπους, με πρόταση της ΟΚΝΕ και με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των Οργανώσεων Νέων που συμμετείχαν στο ΕΑΜΝ, καθώς και άλλων ενιαίων οργανώσεων, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη που κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης της ΕΠΟΝ, με την αυτοδιάλυση όλων των οργανώσεων νεολαίας. Ετσι με την ίδρυση της ΕΠΟΝ η ΟΚΝΕ αυτοδιαλύεται με τη σύμφωνη γνώμη και του ΚΚΕ.
Οι νεολαίοι κομμουνιστές έδρασαν πρωτοπόρα μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, συμβάλλοντας πολύμορφα στη συμμετοχή της νεολαίας στην απελευθερωτική πάλη. Και συνέχισαν και μετά την απελευθέρωση μέχρι το 1947 που το αντιδραστικό καθεστώς στην Ελλάδα έθεσε εκτός νόμου την ΕΠΟΝ. Που συνέχισε τη δράση της και στις πόλεις αλλά και στην ένοπλη πάλη από τις γραμμές του ΔΣΕ, με δικά της ένοπλα τμήματα και την ονομασία Δημοκρατική Νεολαία. Ενώ συνέχισε τη δράση της, και μετά την ήττα του ΔΣΕ το 1949, στην πολιτική προσφυγιά για κάποια χρόνια.
Από την αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ, στις 23 Φλεβάρη 1943, πέρασαν 45 ολόκληρα χρόνια μέχρι να ξανασυγκροτηθεί Κομμουνιστική Οργάνωση Νεολαίας, ως τον Αύγουστο του 1968, που με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ιδρύθηκε η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας – ΚΝΕ.
ΠΗΓΕΣ:
–«ΟΚΝΕ 1922-1943 Λενινιστικό μαχητικό σχολειό των νέων», Χρήστου Ν. Τζιτζιλώνη, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή – Οδηγητής
–ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Κυριακή 12 Δεκέμβρη 2010, Τετάρτη 25 Νοέμβρη 2015
ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 11 Δεκέμβρη 2020
