Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως, τον Μάρτη του 2019, ένα κατάστημα πρόχειρου και γρήγορου φαγητού, ένα φαστφουντάδικο 2000 ετών, με εντυπωσιακές και πολύ καλά διατηρημένες διακοσμητικές νωπογραφίες.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στον V τομέα της Πομπηίας, σε μια έκταση 54 στρεμμάτων, σε μια φτωχογειτονιά της αρχαίας πόλης, αποκάλυψαν ένα από τα καλύτερα διατηρημένα «Θερμοπωλεία» της πόλης.
Τα θερμοπωλεία (termopolium), όπως ονόμαζαν οι Ρωμαίοι τα καταστήματα πρόχειρου, γρήγορου και φτηνού φαγητού, χρησιμοποιούνταν κυρίως από τους φτωχότερους κατοίκους, οι οποίοι, όπως λένε οι αρχαιολόγοι, σπάνια είχαν εγκαταστάσεις μαγειρέματος στα σπίτια τους.
Η Πομπηία, μια ακμάζουσα ρωμαϊκή πόλη με πληθυσμό περίπου 20.000 κατοίκους, μετά από την φοβερή έκρηξη του Βεζούβιου στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., καταστράφηκε ολοσχερώς και θάφτηκε κάτω από τόνους στάχτης, ελαφρόπετρας και λάβας ύψους μέχρι τα 7 μέτρα. Περισσότεροι από 2.000 κάτοικοι που δεν πρόλαβαν να φύγουν θάφτηκαν ζωντανοί. Η στάχτη και η ελαφρόπετρα διατήρησαν σε σχετικά καλή κατάσταση τα κτίρια της πόλης για 2000 χρόνια, μέχρι τους καιρούς που οι αρχαιολόγοι τα φέρνουν ένα-ένα στο φως.
Στα Θερμοπωλεία σερβίρονταν ποτά και πρόχειρα ζεστά φαγητά (όπως φανερώνει και η ελληνικής προέλευσης ονομασία τους) που αποθηκεύονταν σε μεγάλα βάζα (dolia), τα οποία ήταν ενσωματωμένα σε έναν χτιστό πάγκο. Τα θερμοπωλεία ήταν διαδεδομένα στον ρωμαϊκό κόσμο και πρόσφεραν, συνήθως, ένα τυπικό πρόγευμα –πρωινό (prandium), και όχι μόνο, έξω από το σπίτι. Μόνο στην Πομπηία έχουν καταμετρηθεί πάνω από ογδόντα.
Το Θερμοπωλείο του Τομέα V
Το Θερμοπωλείο του Τομέα V (Termopolio della Regio V), ένα από τα αρχαία «φασφουντάδικα» της Πομπηίας, είχε ανασκαφεί εν μέρει το 2019, όταν αποκαλύφτηκε η νωπογραφία που απεικονίζει μια Νηρηίδα να ιππεύει ένα θαλάσσιο άλογο.
Στις αρχές του Δεκέμβρη 2020, το θερμοπωλείο αποκαλύφτηκε στο σύνολό του, με άλλες πλούσιες διακοσμητικές νεκρές φύσεις, υπολείμματα τροφίμων, οστά ζώων και οστά ανθρώπου, θύματα της έκρηξης.
Λόγω της εξαιρετικής φύσης των διακοσμήσεων, και για να αποκατασταθεί η πλήρη διάταξη του εστιατορίου, το οποίο βρίσκεται στον χώρο των ανασκαφών μεταξύ του Vicolo delle Nozze d’Argento (Δρομάκι των Αργυρών Γάμων) και του Vicolo dei Balconi (δρομάκι των Μπαλκονιών), αποφασίστηκε να διευρυνθεί το έργο και να ολοκληρωθεί η ανασκαφή σε ολόκληρη την περιοχή.
Στη μικρή πλατεία μπροστά από το Θερμοπωλείο είχαν ήδη αποκαλυφθεί μια δεξαμενή και ένα σιντριβάνι και ένα υδραγωγείο, τα οποία βρίσκονταν όλα σε μικρή απόσταση από το μαγαζί που διαθέτει τη φημισμένη τοιχογραφία μονομάχων σε μάχη.
Οι διακοσμήσεις στον πάγκο — οι οποίες ήταν οι πρώτες που εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής — περιλαμβάνουν την εικόνα μιας Νηρηίδας να ιππεύει ένα θαλάσσιο άλογο σε ένα θαλάσσιο σκηνικό στο μπροστινό μέρος, ενώ η μικρότερη πλευρά διαθέτει μια εικόνα που πιθανότατα είναι του ίδιου του καταστήματος, σαν ένα είδος εμπορικού σήματος.
Δεν ήταν τυχαίο ότι κατά την ανασκαφή διαπιστώθηκε ότι το περιεχόμενο των αμφορέων, αντιστοιχεί στις ζωγραφισμένες εικόνες που βρίσκονται μπροστά από τον πάγκο.
Στην τελευταία φάση των ανασκαφών αποκαλύφθηκαν εξαιρετικές σκηνές νεκρής ζωής, με απεικονίσεις ζώων που πιθανότατα σφαγιάστηκαν και πουλήθηκαν εδώ.
Οι πρώτες αναλύσεις επιβεβαιώνουν ότι οι πίνακες στον πάγκο απεικονίζουν, τουλάχιστον εν μέρει, τα τρόφιμα και τα ποτά που πωλήθηκαν πραγματικά στο Θερμοπωλείο. Οι πίνακες στον πάγκο απεικονίζουν περιλαμβάνουν δύο αγριόπαπιες, πρασινολαίμηδες, και πράγματι ένα κομμάτι οστού πάπιας βρέθηκε μέσα σε ένα από τα δοχεία, μαζί με χοίρους, κατσίκες, ψάρια και σαλιγκάρια εδάφους, φανερώνοντας τη μεγάλη ποικιλία προϊόντων ζωικής προέλευσης που χρησιμοποιήθηκαν στην προετοιμασία των πιάτων.
Από την άλλη πλευρά, οι πρώτες αρχαιοβοτανικές αναλύσεις εντόπισαν θραύσματα φυλλοβόλων βελανιδιών, τα οποία πιθανώς ανήκαν στα δομικά στοιχεία του δοχείου. Στο κάτω μέρος ενός dolium – το οποίο έχει αναγνωριστεί ως δοχείο για κρασί με βάση τη φιάλη για την άντληση του υγρού που βρέθηκε μέσα σε αυτό – εντοπίστηκε η παρουσία φασολιών, τα οποία σκόπιμα είχαν θρυμματιστεί ή αλεσθεί (ο λόγος, σύμφωνα με κάποιους αρχαιολόγους, ήταν για να επιτύχουν την τροποποίηση της γεύσης και του χρώματος του κρασιού).
Στις νωπογραφίες του πάγκου, δεξιά από τον κόκορα υπάρχει ζωγραφισμένος ένα σκύλος με λουρί, το διάσημο και συνηθισμένο προειδοποιητικό σήμα στην αρχαία Πομπηία Cave Canem (προσοχή στον σκύλο).
Στο πλαίσιο μάλιστα που περιβάλλει τη ζωγραφιά του σκύλου, έχει διασωθεί χαραγμένη μια υβριστική επιγραφή NICIA CINAEDE CACATOR, που σύμφωνα με τους αρχαιολόγους κάποιος δυσαρεστημένος πελάτης χλευάζει τον Νικία (πιθανά τον ιδιοκτήτη, έναν απελεύθερο Ελληνα, ή έναν εργαζόμενο) χυδαία.
«Εκτός από μια άλλη εικόνα της καθημερινής ζωής στην Πομπηία, οι δυνατότητες μελέτης αυτού του Θερμοπωλείου είναι εξαιρετικές, γιατί για πρώτη φορά μια περιοχή τέτοιου τύπου έχει ανασκαφεί στο σύνολό της και είναι δυνατή η πραγματοποίηση όλων των αναλύσεων τις οποίες η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει »,– δηλώνει ο Massimo Osanna, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας — «τα υλικά που έχουν ανακαλυφθεί πράγματι έχουν ανασκαφεί και μελετηθεί από όλες τις απόψεις από μια διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από επαγγελματίες στους τομείς φυσικής ανθρωπολογίας, αρχαιολογίας, αρχαιοβοτανολογίας, αρχαιοζωολογίας, γεωλογίας και ηφαιστειολογίας. Τα ευρήματα θα αναλυθούν περαιτέρω στο εργαστήριο, και συγκεκριμένα εκείνα τα υπολείμματα που βρέθηκαν στα dolia (δοχεία τερακότας) αναμένεται να αποδώσουν εξαιρετικά δεδομένα για την κατανόηση του τι πωλήθηκε και ποιά ήταν η διατροφή».
Αξιόλογο εύρημα αποτελούν τα ανθρώπινα οστά, τα οποία βρέθηκαν δυστυχώς διασκορπισμένα, ως αποτέλεσμα των σηράγγων που είχαν ανοίξει παράνομοι εκσκαφείς, τον 17ο αιώνα, οι οποίοι έψαχναν πολύτιμα αντικείμενα.
Αρκετά οστά ανήκουν σε ένα άτομο ηλικίας τουλάχιστον πενήντα ετών, το οποίο τη στιγμή που έφτασε το πυροκλαστικό ρεύμα, ήταν πιθανότατα σε κάποιο είδος κρεβατιού, όπως αποδεικνύεται από τον χώρο που προορίζεται για την αποθήκευση του κρεβατιού, και μια σειρά καρφιών και υπολείμματα ξύλου που βρέθηκαν κάτω από το σώμα.
Άλλα οστά, τα οποία δεν έχουν ακόμη διερευνηθεί, ανήκουν σε ένα άλλο άτομο και βρέθηκαν μέσα σε ένα μεγάλο δόλιο, όπου πιθανά να τοποθετήθηκαν εκεί από τους παράνομους εκσκαφείς.
Επιπλέον, στο Thermopolium, ανακαλύφθηκαν διάφορα σκεύη υλικά αποθήκευσης και μεταφοράς, όπως: εννέα αμφορείς, ένα χάλκινο ρηχό μπολ με λαβή, δύο φιάλες κ.ά. Το πάτωμα ολόκληρου του δωματίου είναι καλυμμένο με μια αδιάβροχη επίστρωση πηλού με θραύσματα πολύχρωμων μαρμάρων.
Τα ευρήματα, σε κάθε περίπτωση, που συλλέγονται είναι πολλά και μεταφέρονται στο εργαστήριο για περαιτέρω ανάλυση, και σίγουρα, θα πλουτίσουν τις γνώσεις μας για τη ζωή στις αρχαίες ρωμαϊκές πόλεις και φυσικά για τα Θερμοπωλεία και ειδικά για το Θερμοπωλείο του Τομέα V της Πομπηίας.
Με πληροφορίες pompeiisites.org
