Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Πωλ Ελυάρ: Ο επαναστάτης ποιητής

Κανένας στόχος δεν αποσπά Τον ταξιδιώτη που ‘ναι τρυπημένος από βέλη Τον ταξιδιώτη που ‘ναι ακούραστος. Ένας από τους σημαντικότερους..

Κανένας στόχος δεν αποσπά
Τον ταξιδιώτη που ‘ναι τρυπημένος από βέλη
Τον ταξιδιώτη που ‘ναι ακούραστος.

Ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ποιητές, ο Πωλ Ελυάρ, ποιητής παγκόσμιας ακτινοβολίας και κορυφαίος εκπρόσωπος της σχολής του υπερρεαλισμού, γεννήθηκε στις 14 του Δεκέμβρη 1895. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου συμμετείχε στην Αντίσταση, ως μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, στις 18 του Νοέμβρη 1952, από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 57 ετών.

Γεννήθηκε στην πόλη Σαιν-Ντενί, κοντά στο Παρίσι όπου πέρασε τα πρώτα του χρόνια. Στο διάστημα 1907-1911 γράφτηκε στη Σχολή Κολμπέρ όπου πραγματοποίησε σπουδές, ωστόσο σε ηλικία περίπου 17 ετών προσβλήθηκε από φυματίωση και αναγκάστηκε να τις διακόψει. Για δύο χρόνια, διέμεινε σε σανατόριο στο Νταβός της Ελβετίας όπου τελικά θεραπεύτηκε και αμέσως μετά, το 1914 κατατάχθηκε στον στρατό. Το 1917 παντρεύτηκε την Helena Deluvina Diarkinoff, περισσότερο γνωστή ως Γκαλά, με την οποία απέκτησε και μία κόρη. Την ίδια περίοδο δημοσίευε τα πρώτα του ποιήματα, αρχικά με τη συλλογή Το Χρέος και η Ανησυχία και αργότερα με τα Ποιήματα για την Ειρήνη (1918). Ο Ελυάρ γνωρίστηκε με τους Αντρέ Μπρετόν, Λουί Αραγκόν και Τριστάν Τζαρά, με τους οποίους συμμετείχε αρχικά στο κίνημα του ντανταϊσμού και αργότερα του υπερρεαλισμού.  

… Με τα όπλα και με το αίμα
λυτρώστε μας από το φασισμό
Νανουρίζαμε ολάκερο το φως
και τα στήθη μας φούσκωναν γάλα
Αφήστε μας να πάρουμε τουφέκι
να βάλουμε σημάδι τους φασίστες…

Ο κορυφαίος ποιητής κατήγγειλε τον ιμπεριαλισμό με τα «Ποιήματα για την Ειρήνη» (1918). Μέλος του ΚΚΓ (1926), από τους πρωτεργάτες της αντιφασιστικής «Επιτροπής Επαγρύπνησης» (1934), κάνει έκκληση υπέρ του ισπανικού λαού (1936), στον οποίο διέθετε τα έσοδα του ποιητικού έργου «Η Νίκη της Γκουέρνικα» (εικονογράφηση των Μιρό, Πικάσο, Τανγκί, Μασόν). Πρωτεργάτης της «Εθνικής Επιτροπής Γάλλων Αντιφασιστών Συγγραφέων», αγωνιστής της Αντίστασης, διωκόμενος, εκδίδει παράνομα, με το ψευδώνυμο «Ζαν ντε Ω», πολλά αντιφασιστικά έργα («Ποίηση και αλήθεια», «Επτά ερωτικά ποιήματα μέσα στον πόλεμο», «Τα όπλα του πόνου», κ.ά.) και την παράνομη εφημερίδα «Η Αιώνια Επιθεώρηση». Εκτός συνόρων δρα με τις άλλες αντιφασιστικές οργανώσεις των Ευρωπαίων προσφύγων διανοουμένων. Μετά την απελευθέρωση εκδίδεται το έργο του «Γερμανική συνάντηση».

«Στ’ όνομα των ανθρώπων που σαπίζουν στη φυλακή

Στ’ όνομα των εξορισμένων γυναικών

Στ’ όνομα όλων των συντρόφων μας

Που μαρτύρησαν και σφαγιάσθηκαν

Για να μη δεχτούν τον ίσκιο.

Πρέπει να στραγγίξουμε την ορμή

Και να σηκώσουμε το ξίφος

Για να φυλάξουμε την ιερή εικόνα

Των αθώων, που κυνηγήθηκαν παντού

Και που θα θριαμβεύσουν». 

Ο ποιητής συμμετέχει σε διάφορα συμβούλια και αποστολές για την Παγκόσμια Ειρήνη και επισκέπτεται αρκετές φορές την Ελλάδα. Στις 9 Δεκέμβρη του 1944 γράφει το ποίημα «Αθήνα»:

Έλληνα λαέ βασιλιά απελπισμένε 

Να χάσεις άλλο πια δεν έχεις παρά τη λευτεριά

Τον έρωτά σου για την λευτεριά και την δικαιοσύνη

Και τον άπειρο σεβασμό του ίδιου του εαυτού σου… 

Την 1η του Ιούνη 1949 το πρακτορείο «Ελεύθερη Ελλάδα» αναγγέλλει την άφιξη στην Ελεύθερη Ελλάδα ομάδας Γάλλων διανοουμένων και πολιτικών:

«Γαλλική αντιπροσωπεία, που αποτελείται από τους κυρίους Πωλ Ελυάρ, τον ένδοξο Γάλλο ποιητή, Ιβ Φαρζ, τέως υπουργό, μέλος της μόνιμης επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης, Ζαν Μορίς Ερμάν, ηγετικό στέλεχος του αριστερού σοσιαλιστικού κινήματος της Γαλλίας και Ανρί Μπασίς, Γραμματέα της Επιτροπής Βοήθειας για την Ελλάδα, βρίσκεται από χθες στην περιοχή της Ελεύθερης Ελλάδας. Η αντιπροσωπεία έγινε δεχτή στην Έδρα του ΓΑ από τους συν. Μήτσο Παρτσαλίδη, Πρόεδρο της ΠΔΚ, και τους υπουργούς Μήτσο Βλαντά, Πέτρο Κόκκαλη, Μήτσο Παπαδημήτρη, Κώστα Καραγιώργη, Γιώργη Τσαπακίδη, Γιάννη Βουρνά, Πασκάλ Μητρόφσκυ, Στέφανο Σαββίδη και Παρμενίωνα Αβδελλίδη. Λόχος Πεζικού του ΔΣ απέδωσε τιμές και η στρατιωτική μουσική έπαιξε τη Μασσαλιώτιδα και τον ύμνο του ΕΛΑΣ. Από σήμερα το πρωί η αντιπροσωπεία περιοδεύει στο μέτωπο.»



«Σκοπός του ταξιδιού μας δεν είναι να διαπιστώσουμε μονάχα τι κάνατε, παρά να βοηθήσουμε τη νίκη σας διαδηλώνοντας στον κόσμο αυτά που θα δούμε. Η λευτεριά είναι αδιαίρετη. Αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα αφορούν όλους τους ανθρώπους. Ελπίζω πως θα κάνουμε ολοένα και περισσότερα για σας που είστε ήρωες του πιο δίκαιου ιδανικού και υπέροχοι αγωνιστές της λευτεριάς και της ειρήνης», ανέφερε στο χαιρετισμό του κατά την τελετή υποδοχής».

Στις 18 Ιούνη του 1949 ο Πωλ Ελυάρ μιλάει  στο Εθνικό Ουγγρικό Συνέδριο για την Ειρήνη, στη Βουδαπέστη, (Εφημερίδα “Προς τη Νίκη”, αρ. φύλλου 125, 21 του Ιούνη 1949): 

«Υπάρχουν δύο πραγματικότητες στην Ελλάδα. Η μία είναι των δημίων και της φρίκης και η άλλη της ελπίδας και των ηρώων… Και αν ρωτήσεις όλες αυτές τις μαυροφορεμένες γυναίκες που βρήκαν καταφύγιο στην Ελεύθερη Ελλάδα, πάντα θ’ ακούσεις την ίδια τραγική απάντηση. «Χωροφύλακες σκότωσαν τους δικούς μου, έδειραν, βίασαν γυναίκες, έκαψαν το χωριό, ο γιος μου σκοτώθηκε κλπ.» Δεν είναι πια αυτά παράπονα, αλλά η εξιστόρηση της πιο βαριάς προσβολής που μπορεί να γίνει στον άνθρωπο. Το φως σχεδόν έσβησε στα μάτια αυτών των γυναικών που τόσο πόνεσαν και που τόσο υπέφεραν. Όμως τα χείλη γελούν ακόμα για να σας βεβαιώσουν: «Θα σωθεί η χώρα μας. Πρέπει να τσακιστεί ο φασισμός. Αν το πείτε στη δική σας χώρα, τότε και η δική μας θα σωθεί.»

«Αυτή είναι η μία πραγματικότητα. Ένας ολόκληρος κόσμος ορθώνεται και βροντάει τ’ άρματα, γεμάτος πίστη στη νίκη. Είναι μια στρατιά γιγάντων ηρώων που μισεί τον πόλεμο και που δεν πιστεύει παρά στα όπλα του. Νέοι και γέροι. Έλληνες και Σλαβομακεδόνες, αξιωματικοί και μαχητές αδελφικά ενωμένοι αγωνίζονται ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στην τελευταία φρουρά της βαρβαρότητας. Ο ΔΣΕ είναι ένας στρατός της ειρήνης. Είδα τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν με τι σεβασμό προς τον άνθρωπο φέρεται και στους αιχμαλώτους.»

Πηγή Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ

Απόψεις