Το κίνημα της «εναλλακτικής δεξιάς» (alt-right) στις ΗΠΑ είναι ένα σύμπλεγμα διάφορων ομάδων και κινημάτων που έχουν κοινές αναφορές στην ξενοφοβία, τον ρατσισμό, τον νεοναζισμό, την ομοφοβία, τον αντισημιτισμό και γενικώς την λευκή υπεροχή (white supermacy).
Ο Ριτσαρντ Σπένσερ ήταν ο πρώτος που ανέφερε τον όρο Alt- right και σύμφωνα με αυτόν και τους διάφορους προπαγανδιστές του κινήματος, η Αμερική εποικίστηκε, οικοδομήθηκε και αναπτύχθηκε από Αμερικάνους ευρωπαϊκής καταγωγής και άρα σε αυτούς πρέπει να ανήκει.
Η ράτσα και το έδαφος είναι τα βασικά συστατικά της επιτυχίας της Αμερικής –γι’ αυτό το σλόγκαν τους είναι Blood and Soil (αίμα και γη).
Το «εναλλακτικό» στη θεωρία του alt-right είναι ότι είναι αντίθετη με τους παραδοσιακούς δεξιούς της Αμερικής, δηλαδή τους συντηρητικούς, λόγω της εμμονής τους με το σύνταγμα των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους προπαγανδιστές του κινήματος, απόψεις που υπάρχουν στο Σύνταγμα των ΗΠΑ όπως ότι «όλοι οι άνθρωποι δημιουργήθηκαν ίσοι», είναι τουλάχιστον αφελείς.
Ο Τραμπ ανέδειξε την «εναλλακτική Δεξιά»
Τα τελευταία χρόνια το κίνημα έχει βγει στην επιφάνεια και έχει αναδυθεί στην κεντρική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ μέσω της υποψηφιότητας του Ντόναλντ Τραμπ. Ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας απέφυγε να πάρει αποστάσεις από το κίνημα αφενός, και, αφετέρου, συμπεριέλαβε στην κυβέρνησή του ανθρώπους που είχαν συσχετισθεί με το κίνημα. Το κίνημα δεν έχει συγκεκριμένη πολιτική οργάνωση ούτε κόμμα το που να συνδέεται με αυτό, όμως οι απόψεις του επηρεάζουν σε ένα βαθμό ένα μεγάλο κομμάτι της παραδοσιακής δεξιάς στις ΗΠΑ. Ο Στιβ Μπάνον (Bannon) ήταν ο διευθυντής του σημαντικού site Breitbart της δεξιάς. Ο Μπάνον δεν είναι ξεκάθαρα ρατσιστής ούτε νεοναζί, αλλά λαϊκιστής και μέλος της άκρας δεξιάς στις ΗΠΑ.
Σκοπός του Breitbart ήταν να ωθήσει την ατζέντα της πολιτικής συζήτησης ακόμη δεξιότερα στις ΗΠΑ και στα πλαίσια αυτά ένα mainstream μέσο ενημέρωσης έφτασε πιο κοντά στις θέσεις του κινήματος alt right. Ο ίδιος ο Μπάνον παραδέχτηκε ότι το site έγινε πλατφόρμα για το alt right κίνημα, κυρίως στον τομέα των δημοσιεύσεων των σχολίων του κοινού. Παρόλο που τα άρθρα του Breitbart δεν ήταν τα ίδια καθαυτό ρατσιστικά ή φασιστικά, τα σχόλια των αναγνωστών συμπλήρωναν το κομμάτι που έλειπε προκειμένου να γίνουν τέτοια.
Το 2016 ο Donald Trump έκανε τον Μπάνον κύριο στρατηγικό σύμβουλό του και στην ουσία η ικανότητα του Μπάνον να εκμεταλλευτεί τις αρετές του Τραμπ, βοήθησε πολύ στην εκλογή του τελευταίου. Στην πορεία βέβαια ο Τράμπ έδιωξε τον Μπάνον όχι γιατί διαφώνησε μαζί του πολιτικά αλλά διότι όπως και με πολλούς συμβούλους του διαφώνησε προσωπικά.
Εκτός αυτού ο Τραμπ συμπεριέλαβε στην κυβέρνησή του μέλη της άκρας δεξιάς χωρίς όμως κανείς τους να φτάνει στα όρια του alt right κινήματος και να είναι ξεκάθαρα νεοναζί, φασίστας ή αντισημίτης. Φιγούρες όπως ο Στήβεν Μίλλερ ή η Τζούλια Χαν είναι άνθρωποι που συνδέθηκαν με το alt-right κίνημα, τουλάχιστον περιφερειακά, τώρα είναι στους συμβούλους του Τραμπ. Για παράδειγμα, ο Μίλλερ ήταν μαζί με τον Σπένσερ στο πανεπιστήμιο του Ντιούκ (Duke) όπου και οι δύο σπούδαζαν και οι απόψεις τους πλησίαζαν (παρόλο που ο Μίλλερ είναι εβραϊκής καταγωγής). Ο Μίλλερ δεν έγινε προπαγανδιστής του alt-right αλλά συνεργάστηκε με δύο από τους εκπροσώπους της πιο ακραίας πτέρυγας του Ρεπουμπλικανικού κόμματος (Τζέφ Σέσιονς και Μισέλ Μπάκμαν).
Η Τζούλια Χαν που επίσης είναι εβραϊκής καταγωγής, είναι 27 χρονών και εδώ και 3 χρόνια ήταν αρθρογράφος στο Breitbart. Το θέμα που την απασχολούσε στα άρθρα της κυρίως ήταν το ζήτημα των μεταναστών. Βασική της θέση ήταν ότι πρέπει να αποκλειστούν από τις ΗΠΑ οι καινούργιοι μετανάστες, ενώ οι ήδη υπάρχοντες είναι εγκληματίες.
Χαρακτηριστικά άρθρα της είχαν τον τίτλο: «Εγκληματίες ξένοι επιτίθενται σεξουαλικά σε 70 000 Αμερικανίδες»[1] και «Η Αμερική δεν μπορεί να επανακτήσει την οικονομική της ανεξαρτησία, επειδή δεν έχει αρκετούς λευκούς»[2] –στο τελευταίο άρθρο αναφέρει ότι «πλέον, τα μωρά των μειονοτήτων είναι περισσότερα από τα λευκά μωρά». (H Τζούλια Χαν είναι αρκετά έξυπνη και δεν αναφέρει ευθέως στο άρθρο της αυτές τις ακρότητες. Τις αποδίδει σε δημοσίευμα της προοδευτικής Washigton Post, διαστρεβλώνοντας το νόημα του άρθρου της εφημερίδας).
Οι «εναλλακτικοί δεξιοί» είναι… α-σόβαροι, οι Ευαγγελικοί ακροδεξιοί είναι οι σοβαροί
Ωστόσο το alt-right κίνημα είναι ακόμη πολύ μικρό σε πραγματικούς όρους και εκτός ορισμένων ακραίων κύκλων δεν κινητοποιεί πολλούς ανθρώπους. Κατά τη διάρκεια της πορείας unite the right (ενώστε την Δεξιά) στο Charlottesvile τον Αύγουστο του 2017 που προπαγανδίστηκε ως πανεθνικό από τα site του κινήματος, το σύνολο των διαδηλωτών ήταν κάτω από 1000. Στην ουσία, οι απόψεις τους είναι ακραίες και τα ναζιστικά σύμβολά τους δεν έχουν (ακόμη) απήχηση στο αμερικάνικο κοινό. Όμως η Ευαγγελική άκρα δεξιά που δεν είναι ξεκάθαρα φασιστική αλλά μοιράζεται κοινές απόψεις σε ζητήματα πολιτικής και οικονομίας, είναι αυτή που ωθεί την ατζέντα όλο και δεξιότερα σε αντιδραστικά μέτρα.
O αντιπρόεδρος Μάικ Πένς και μια πλειάδα υπουργών και μεγαλοστελεχών του Τραμπ (όπως η Μπέτσυ ΝτεΒος, ο Σκότ Προύιτ, ο Ρικ Πέρρυ και ο Μπεν Κάρσον ) είναι όλοι Ευαγγελιστές ακροδεξιοί φανατικοί που συμμετέχουν ή συμμετείχαν στην κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ. Αυτοί οι πολιτικοί δεν είναι μεν κομμάτι του alt-right κινήματος, αλλά πριν είκοσι και τριάντα χρόνια θα θεωρούνταν οι ακραίοι που, οριακά, τους ανέχεται το Ρεπουμπλικανικό κόμμα στις τάξεις του.
Αν θέλαμε να βρούμε μία αναλογία, με τον ίδιο τρόπο που προσωπικότητες στην Ελλάδα όπως ο Καρατζαφέρης, ο Γεωργιάδης, ο Βορίδης κοκ, πριν 25 χρόνια θεωρούνταν ακροδεξιοί και σχεδόν φασίστες, σήμερα θεωρούνται αξιοσέβαστοι πολιτικοί. Έτσι και στην Αμερική, οι παραπάνω δεν είναι νεοναζί αλλά είναι ό,τι πιο κοντινό μπορεί να βρει κανείς στο πολιτικό στίβο. Το ξεκάθαρα κοινό ανάμεσα στους δύο είναι η πλήρης απαξίωση των ιστορικών και επιστημονικών γεγονότων, η ανάπτυξη των συμβόλων του εθνικισμού και η αγάπη στις παράλογες θεωρίες συνομωσίας. Επίσης η ακραία Ευαγγελική δεξιά αποδεικνύεται πιο κυνική στις επιδιώξεις της αφού το 81% των Προτεσταντών ψήφισε τον Τραμπ (μεγαλύτερο από αυτό που ψήφισε τον Μπους), ενώ ο Τραμπ είναι ο ορισμός της απαξίωσης όλων των αξιών της χριστιανικής ηθικής που υποτίθεται ότι οι Ευαγγελιστές υπερασπίζονται.
Σημείο καμπής η δολοφονία στο Charlottesville
Το σε ποιο σημείο οι ακροδεξιές τακτικές γίνονται αποδεκτές από την επίσημη κυβέρνηση και τον Πρόεδρο, έγινε εμφανές το 2017. Σημείο καμπής ήταν η οργάνωση της πορείας unite the right που οργανώθηκε από τις alt-right πλατφόρμες.
Τον Αύγουστο του 2017 οργανώθηκε μία πορεία από όλους τους νεοναζί, φασίστες, ομοφοβικούς και ρατσιστές στο Charlottesville. Όταν έγιναν οι παραδοσιακές φασιστικές λαμπαδηδρομίες, δημιουργήθηκαν αντιδιαδηλώσεις αντιφασιστών (antifa) και κατά τη διάρκειά τους ένας ακροδεξιός πήρε το αυτοκίνητο του και έπεσε πάνω σε συγκεντρωμένους αντιφασίστες σκοτώνοντας μία διαδηλώτρια, την 32χρονη Heather Heyer.
Η απάντηση του Τραμπ όταν ρωτήθηκε για το γεγονός ήταν ότι
«στους διαδηλωτές υπήρχαν και άλλοι άνθρωποι, όχι μόνο νεοναζί και ρατσιστές και ο Tύπος τούς συμπεριφέρθηκε άδικα. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν καλοί άνθρωποι αλλά υπάρχουν και ταραχοποιά στοιχεία, υπάρχουν πολλοί κακοί και στην άλλη μεριά».
Μία μέρα πριν, στην πρώτη ανακοίνωση για το γεγονός είχε πει:
«Καταδικάζω τους ακροδεξιούς, αλλά τι γίνεται με την ”εναλλακτική αριστερά” δεν έχουν τμήμα τής ευθύνης;»[3].
Από αυτό το σημείο και πέρα οι ακροδεξιοί και οι νεοναζί ένιωσαν σίγουροι ότι η συμπεριφορά τους είναι στα πλαίσια του αποδεκτού στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ και, πλέον, κάθε μέρα βγαίνουν στην επιφάνεια περιστατικά απροκάλυπτης φασιστικής συμπεριφοράς.
Γιατί ανεβαίνει η ακροδεξιά;
Η άνοδος νεοφασιστικών πρακτικών στις ΗΠΑ τον τελευταίο καιρό έχει να κάνει τελικά με τον νεοφιλελευθερισμό. Ο Κρίς Χέτζες (Chris Hedges) συγγραφέας του βιβλίου American Fascists υποστηρίζει ότι στην ουσία το κατεστημένο των εταιριών της Αμερικής έχει αλώσει την αστική δημοκρατία των ΗΠΑ. Στα πλαίσια αυτά, κεκτημένα του αμερικάνικου κοινού, όπως η δωρεάν παιδεία (που ήταν πραγματικότητα επί δεκαετίες στην Αμερική) έχει καταστραφεί. Τα σχολεία, η υγεία, οι κατώτατοι μισθοί δέχονται επί δεκαετίες την επίθεση από τα οικονομικά συμφέροντα. Στα πλαίσια αυτά όταν τα δικαιώματα των πολιτών γίνονται «προνόμια», η συστημική λύση είναι ο φασισμός και ο ρατσισμός.
Ο λόγος που η αστική τάξη, παραδοσιακά, στήριξε έστω και απρόθυμα τον φασισμό εκφράζεται από το σλόγκαν «και οι φτωχοί, ας φάνε ο ένας τον άλλον». Αν δεν υπάρχει δικαίωμα στην υγεία, τη στέγαση και την παιδεία επειδή όλα αυτά έχουν αλωθεί, τότε ας στραφούν μέσω του ρατσισμού οι φτωχοί λευκοί προς τους φτωχούς μαύρους και τους φτωχούς Ασιάτες, προκειμένου να παλέψουν για τα ψίχουλα που πετάει το σύστημα σε αυτούς. Αν δεν γίνει αυτό, τότε μπορεί να γίνουν επικίνδυνοι και να ωθηθούν στο να ξανακατακτήσουν τα δικαιώματά τους.
***
[1] https://www.breitbart.com/politics/2016/10/12/criminal-aliens-sexually-assault-70000-american-women-paul-ryan-mad-trump/
[2] https://www.breitbart.com/politics/2016/06/24/washpost-american-cant-declare-economic-independence-not-enough-whites/
[3] https://www.youtube.com/watch?v=XaqbywIATJs
*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός
