Ι. Έχει αλλάξει η αφή της ανάγνωσης. Δεν είναι τόσο χάρτινη πια, το ξέρουμε όλοι. Όλο και λιγότερα αποτυπώματα βάφονται με μελάνι. Τώρα είναι πιο γυάλινη, κι αφήνει δαχτυλιές που πρέπει να καθαρίζονται, γιατί μπορεί να φέρουν και μικρόβια.
ΙΙ. Αναρωτιέμαι για πόσο ακόμη θ’ αντέξει η τέχνη να «φετιχοποιείται». Βιβλία, μουσικές, ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, πίνακες ζωγραφικής, όπερες υποβιβάζονται καθημερινά σε μέσα ικανοποίησης της ανθρώπινης αυταρέσκειας.
ΙΙΙ. Κάποτε, η παραδοχή μιας κατάστασης δεν είναι αρκετή για να τη διορθώσει. Το να γνωρίζουμε, και να παραδεχόμαστε κιόλας στον «αέρα» πρωινής τηλεοπτικής εκπομπής, γιατί είναι υποστελεχωμένα τα νοσοκομεία της Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα έχουμε ξεκάθαρα και με συνέπεια συμβάλει σε αυτό για αρκετά χρόνια, είναι μια πολύ κακή απόπειρα μίμησης του υπερρεαλισμού.
IV. α) «Δεν μπορείς να ζητάς από τους ανθρώπους να ξεχάσουν», δήλωσε ο Πέδρο Αλμοδόβαρ στη βρετανική εφημερίδα Guardian, αναφερόμενος στο πολιτικό παρελθόν της Ισπανίας. Τι γίνεται όταν οι άνθρωποι θέλουν, από μόνοι τους, να ξεχάσουν και όντως ξεχνούν;
β) Το να θυμάσαι θα μπορούσε ενίοτε να θεωρηθεί και μια μορφή ευθύνης.
γ) Το να κάνεις πως δε θυμάσαι είναι μια εξευγενισμένη απατεωνιά.
V. α) Κάποια στιγμή χρειάζεται να μιλήσουμε για 1) τις γυναίκες εργαζόμενες οι οποίες, ενώ γνωρίζουν το επίπεδο αναξιοπρέπειας του αφεντικού τους, όχι μόνο δεν καταδικάζουν με κανέναν τρόπο τη συμπεριφορά του, αλλά θα διαβάλουν τη συνάδελφό τους που έχει δεχτεί αυτή τη συμπεριφορά και 2) όλους εκείνους τους εργαζόμενους, ανεξαρτήτως φύλου, οι οποίοι, αν παραστεί ανάγκη, δε θα υποστηρίξουν με κανέναν τρόπο τη/τον συνάδελφό τους που έχει υποστεί κάποιου είδους αδικία ή κακή μεταχείριση.
β) Καλός και άγιος ο μισθός κάθε μήνα, αλίμονο. Καλή και άγια, τουλάχιστον πού και πού, η αξιοπρέπεια.
VI. Νομίζω πως ενώ αρκετοί θα συμφωνούσαν ότι η εμπειρία και η δημοτικότητα ενός προσώπου ασφαλώς και δεν αποτελούν εχέγγυα της αξίας του, λίγοι αγνοούν αυτές τις δύο παραμέτρους στην πράξη.
VII. Η φωτιά, στις αρχές του Ιανουαρίου, σε πολυώροφο κτήριο στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης, από την οποία έχασαν τη ζωή τους 17 άνθρωποι (8 παιδιά), προερχόμενοι οι περισσότεροι από την Γκάμπια, μου θύμισε μια άλλη φωτιά, το 2017, στο Λονδίνο, στον πύργο Γκρένφελ. Ο πύργος Γκρένφελ ήταν κι αυτός ένα πολυώροφο κτήριο, όπου διέμεναν επίσης πολλές φτωχές οικογένειες, που επίσης είχαν μεταναστεύσει από μια άλλη χώρα. Και τώρα και τότε γίνονται κάποιες συζητήσεις σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης όσων ανήκουν στα λεγόμενα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, διότι και αυτά τα δύο περιστατικά, και άλλα παρόμοια, δεν είναι και τόσο ξαφνικά ατυχήματα. Όταν ένα κτήριο δε συντηρείται σύμφωνα με τους προβλεπόμενους κανονισμούς, δε γίνεται να προκαλεί έκπληξη η κατάρρευσή του, λόγου χάρη. Κι έπειτα θυμήθηκα τον Μπάουμαν: «Να βρίσκεται κανείς στο κατώτατο σκαλοπάτι στην κλίμακα της κοινωνικής ανισότητας και να γίνεται παράπλευρη απώλεια μιας ανθρώπινης ή φυσικής καταστροφής είναι δύο καταστάσεις που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους όπως οι αντίθετοι πόλοι ενός μαγνήτη: έχουν την τάση να έλκονται»[1].
VIII. Οι σημειώσεις που κρατάει κάποιος μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, εάν διαβαστούν μετά από καιρό, είναι πιθανόν να μοιάζουν μ’ εκείνες τις υποσχέσεις που τελικά δεν τηρήθηκαν.
IX. Υπάρχει ένας πολύχρωμος τοίχος μνήμης, με ζωγραφισμένες καρδιές κι ονόματα, που αρνείται να κάνει το χατίρι στον θάνατο και να φορέσει μαύρα[2].
Χ. Παρακαλώ πολύ να μην υποτιμούμε τη σημασία της ευγένειας σε όλες τις της εκφάνσεις. Μετά την ομορφιά, ενδεχομένως να είναι από τους επικρατέστερους σωτήρες αυτού του κόσμου.
*Η φωτογραφία που συνοδεύει το θέμα είναι του Man Ray (Noire et Blanche, 1926). Την απόδοσή της με πλαστελίνη έκανε η Eleanor Macnair.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Από το βιβλίο του Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Παράπλευρες απώλειες- Κοινωνικές ανισότητες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, μτφρ. Εύα Παραδέλλη, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2011
[2] Αναφορά στον Εθνικό Τοίχο Μνήμης των Θυμάτων Covid (National Covid Memorial Wall). Βρίσκεται στο Λονδίνο, έξω από το Νοσοκομείο St. Thomas. Έχει μήκος 500 μέτρα και ζωγραφίστηκε από εθελοντές. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ, εδώ και εδώ.
