Σαν σήμερα, 20 Δεκεμβρίου 1981, έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Ροντήρης. Σκηνοθέτης που σφράγισε με την αισθητική και υποκριτική του άποψη το ελληνικό θέατρο του 20ού αιώνα. Υπηρέτησε την τέχνη του θεάτρου με ασκητική αφοσίωση. Υπήρξε μέγας δάσκαλος ηθοποιών και ακόμη ο πρώτος Ελληνας σκηνοθέτης που επιδόθηκε συστηματικά στην προσπάθεια σκηνικής ερμηνείας του αρχαίου δράματος.
Πιστεύοντας ακράδαντα ότι ο φυσικός χώρος του δράματος είναι το ύπαιθρο, εγκαινίασε το θέατρο Ηρώδου του Αττικού, έπαιξε την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, για πρώτη φορά μετά Χριστόν, στο θέατρο της Επιδαύρου (1938) και εγκαινίασε το 1954 με τον «Ιππόλυτο» το Φεστιβάλ Επιδαύρου.
Ο Δημήτρη Ροντήρης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1899 και ξεκίνησε τις σπουδές του από τη στρατιωτική σχολή των Ευελπίδων, όμως την εγκατέλειψε για να γραφτεί στη Νομική Σχολή. Το 1918, κρυφά από τους γονείς του, γράφτηκε στην Επαγγελματική Σχολή Θεάτρου, που είχε ιδρύσει τότε η Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και για ένα χρόνο έκανε μαθήματα με τους Φώτο Πολίτη, Μιλτιάδη Λιδωρίκη, Νίκο Παπαγεωργίου και Σπύρο Μελά. Το 1919 έγινε δεκτός στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών, όπου δίδασκε ο σπουδαίος σκηνοθέτης Θωμάς Οικονόμου. Ως μαθητής της σχολής έκανε τα πρώτα του βήματα στη σκηνή. Από το 1920 δούλεψε στο θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη για δέκα περίπου χρόνια. Η θεατρική Αθήνα του 1927 έμεινε έκπληκτη με την ερμηνεία του στο φάντασμα του Πολύδωρου στην παράσταση της “Εκάβης” σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη με την Κοτοπούλη. Με σύσταση του Φώτου Πολίτη και της Ακαδημίας Αθηνών φεύγει με υποτροφία στην Αυστρία και τη Γερμανία, όπου σπουδάζει θέατρο, ιστορία τέχνης και κλασική λογοτεχνία. Το 1932 ο Φώτος Πολίτης καλεί τον Ροντήρη να γυρίσει και τον διορίζει βοηθό του στο νεοσύστατο τότε Εθνικό Θέατρο.
Το 1938 αναβιώνει τις παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο και το Ηρώδειο, με την “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή, βάζοντας τα θεμέλια της ερμηνευτικής αντίληψης πάνω στο αρχαίο δράμα, που επικράτησε για πολλά χρόνια. Η αρχαία τραγωδία ήταν το θέατρο στο οποίο αφοσιώθηκε περισσότερο ο Ροντήρης , αντλώντας στοιχεία από τελετουργικές λαϊκές και θρησκευτικές φόρμες και προτείνοντας ένα στιλιζαρισμένο ρεαλισμό, ενώ για το Χορό πρότεινε τη μετάβαση από το ρυθμό στο μέλος και από την αφαίρεση και τη γεωμετρία στην όρχηση.
«Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι ο Χορός της ελληνικής τραγωδίας τραγουδούσε και χόρευε. Ο δικός μας Χορός απαγγέλλει ρυθμικά και τραγουδά με την κατάλληλη συνοδεία οργανικής μουσικής, επιλεγμένη τις περισσότερες φορές για να υπογραμμίσει τους ρυθμούς χωρίς να αυξήσει τις εντάσεις και κατ’ αυτό τον τρόπο να συνθέσει το βασικό της μοτίβο. Η εναλλαγή των ρυθμών είναι συνεχής, αφού πρέπει να ακολουθεί τη μεταβολή των αισθημάτων του Χορού. Υπάρχουν στιγμές όπου ο λόγος περνά από την απαγγελία στη μουσική πληρότητα, υιοθετεί τη φόρμα του μέλους, το οποίο αποδίδει την αλλαγή των αισθημάτων και δίνει διέξοδο στην ανθρώπινη συγκίνηση που έχει κορυφωθεί φθάνοντας στο ύψιστο σημείο της. Εκείνη τη στιγμή, ακόμα και οι κινήσεις του Χορού βρίσκονται κοντά στην όρχηση» (από τα πρακτικά του ΙΙ Διεθνούς Συνεδρίου Μελετών του Αρχαίου Δράματος, Συρακούσες 25-27 του Μάη 1967).
Μετά το θάνατο του Φώτου Πολίτη (1934), ο Δ. Ροντήρης είναι ο μόνος σκηνοθέτης της κρατικής σκηνής που παραιτείται λόγω της γερμανικής κατοχής και μένει μακριά από κάθε καλλιτεχνική δραστηριότητα. Από το 1946 έως το 1950 διατέλεσε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, θέση στην οποία επανήλθε το 1953 για να παυτεί οριστικά το 1955 από την κυβέρνηση της ΕΡΕ. Στο μεταξύ το 1951 είχε ιδρύσει την «Ελληνική Σκηνή», ενώ αργότερα το 1957 ιδρύει το «Πειραϊκό Θέατρο». Περιοδεύει παρουσιάζοντας αρχαίο δράμα στα αρχαία θέατρα της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό, όπου έδωσε περισσότερες από 400 παραστάσεις σε εβδομήντα χώρες της Ευρώπης, της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής.
Και στη διάρκεια της χούντας, όμως, συνεπής στη στάση που για εκείνον ήταν στάση ζωής, απείχε ξανά, όπως και στην κατοχή, από κάθε καλλιτεχνική δραστηριότητα. Έμεινε όμως μακριά από το θέατρο και στα κατοπινά χρόνια, έτσι που οι νεότεροι δυστυχώς δεν έχουμε τη δική μας προσωπική εμπειρία για το μέγεθος αυτού του ανθρώπου. Ωστόσο ήταν τέτοια η φήμη της τέχνης του, που για τους πιο νέους το όνομα Ροντήρης σημαίνει πολλά. Ομως, η μη αξιοποίηση της πείρας του μεγάλου σκηνοθέτη στοίχισε πολλά στο ελληνικό θέατρο.
***
