Ήταν 27 Γενάρη του 1944. Μετά από πρωτοφανή αντίσταση του Σοβιετικού λαού, λύεται η πολιορκία της ηρωικής πόλης του Λένινγκραντ με επιχειρήσεις του Κόκκινου Στρατού που απωθούν έως και 100 χιλιόμετρα τα γερμανικά στρατεύματα από τις θέσεις τους.
Η πολιορκία κράτησε 872 μέρες. Στη διάρκεια της ηρωικής αντίστασης του λαού της χώρας των Σοβιέτ, 16.647 κάτοικοι του Λένινγκραντ σκοτώθηκαν, 38.702 τραυματίστηκαν, 641.803 πέθαναν από την πείνα μέσα στην πολιορκημένη πόλη. Οι Ναζί σφυροκόπησαν ανελέητα ρίχνοντας 107.000 βόμβες και 159.000 βαριά βλήματα. Η πόλη του Λένιν όμως άντεξε…
Οι διαταγές του Χίτλερ, υπό την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Βόρειο Σέλας» (Operation Nordlicht), απέκλειαν οποιαδήποτε χρονοτριβή και διέτασσαν την πλήρη ισοπέδωση του Λένιγκραντ. Το Λένινγκραντ ήταν μεγάλης στρατηγικής σημασίας στόχος για τους Ναζί λόγω της μεγάλης βιομηχανίας του, ειδικά στην παραγωγή όπλων, ενώ ήταν και η βάση του Σοβιετικού στόλου της Βαλτικής. Ήταν ένας από τους τρεις βασικούς στόχους της «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», της εισβολής δηλαδή του Ναζιστικού Άξονα στη Σοβιετική Ένωση.
Στο τέλος του Ιουνίου του 1941, Γερμανικές, Φινλανδικές και Ισπανικές δυνάμεις είχαν πλησιάσει στο Λένινγκραντ, με σκοπό την άμεση κατάληψή του.
Οι κάτοικοι της πόλης κινητοποιήθηκαν, κατασκευάζοντας οχυρώματα σε όλη την πόλη για να καθυστερήσουν την είσοδο των εχθρικών στρατευμάτων. Στους επόμενους 3 μήνες οι κάτοικοι του Λένινγκραντ έστησαν πάνω από 600 χιλιόμετρα συρματοπλέγματα και κατασκεύασαν περίπου 5.000 οχυρώματα μέσα και περιμετρικά της πόλης.
Οι Ναζί αν και επιχείρησαν να καταλάβουν το Λένιγκραντ με γενική ταχεία επίθεση γρήγορα διαπίστωσαν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο. Ο διοικητής της Στρατιάς του Βορρά της Βέρμαχτ, Στρατάρχης Βίλχελμ Ρίττερ φον Λέεμπ, προέκρινε το σχέδιο της πολιορκίας.
Η εφαρμογή του σχεδίου πολιορκίας ξεκίνησε επίσημα στις 8 Σεπτέμβρη 1941. Μονάδες της Βέρμαχτ, η Γαλάζια Μεραρχία (από την Ισπανία του Φράνκου) και οι Φινλανδοί συνεργάτες των Ναζί σχημάτισαν έναν ημικυκλικό κλοιό στα νότια της πόλης, από το Φινλανδικό Κόλπο έως τις νότιες ακτές της λίμνης Λάντογκα. Με αυτόν τον τρόπο απέκοψαν το Λένινγκραντ από τις δορυφορικές πόλεις και τους κύριους οδικούς άξονες, καθιστώντας αδύνατο τον ανεφοδιασμό σε τρόφιμα, καύσιμα και πολεμοφόδια.
Στα τέλη του Σεπτέμβρη τα αποθέματα πετρελαίου εξαντλήθηκαν και απαγορεύθηκε η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας σε μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Η ξυλεία από τα γύρω δάση ήταν ο μόνο τρόπος για να ζεσταθούν οι κάτοικοι.
Ο χειμώνας που ξεκινούσε χωρίς τρόφιμα και θέρμανση (με την θερμοκρασία να πέφτει στους – 30 °C ) ήταν τραγικός για τους κατοίκους της πόλης. Τρόφιμα υπήρχαν μόνο για 35 μέρες! Παρά τις κακουχίες όμως κατάφεραν να οργανώσουν μια σθεναρή αντίσταση υπό την ηγεσία του στρατηγού Γκεόργκι Ζούκοφ.
Τον Οκτώβρη του 1941 εμφανίστηκαν οι πρώτοι θάνατοι από ασιτία. Τον Δεκέμβρη του 1941, ο μέσος όρος θανάτων από τη πείνα ήταν περίπου 5.000 ανά ημέρα, ενώ λίγες μέρες πριν, οι Γερμανοί είχαν βομβαρδίσει τις περισσότερες αποθήκες τροφίμων της πόλης. Οι Ναζί είχαν κόψει όλες τις γραμμές ανεφοδιασμού προς τη πόλη, καταστρέφοντας τις σιδηροδρομικές γραμμές.
Στις αρχές του 1942 βομβαρδίζονται και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας της πόλης, προκαλώντας ακόμα περισσότερα θύματα από το κρύο.
Το Λένινγκραντ σώθηκε εκείνον τον πρώτο χειμώνα χάρη στο εξωπραγματικό εγχείρημα που σχεδίασε και εκτέλεσε ο Κόκκινος Στρατός. Κατασκεύασε τον επονομαζόμενο «Δρόμο της Ζωής» πάνω στην παγωμένη λίμνη Λάντογκα, από τη ΝΑ ακτή προς τη ΝΔ, δημιουργώντας οδό εφοδιασμού σε τρόφιμα και πολεμοφόδια.
Το πρώτο δρομολόγιο έγινε στις 20 Νοέμβρη 1942 και μπορεί με απόλυτους αριθμούς ο Δρόμος της Ζωής να μην απέδωσε πολλά (δύο στα τρία καμιόνια καταστρέφονταν από πυρά των γερμανικών αεροπλάνων), ακόμη όμως και αυτά τα λίγα υπήρξαν αρκετά για να σωθεί η πόλη και να αντέξει στη πολιορκία των Ναζί.
Ο «Δρόμος της Ζωής» υπήρξε πολύτιμος και για την εκκένωση της πόλης από ασθενείς και τραυματίες. Μέχρι τις 24 Απρίλη 1942 που σταμάτησαν τα δρομολόγια λόγω τήξης των πάγων, υπολογίζεται πως απομακρύνθηκαν 514.000 άμαχοι και 35.000 τραυματισμένοι στρατιώτες. Συνολικά από το σχέδιο που οργάνωσε ο Στρατάρχης Ζούκοφ κατάφεραν να διαφύγουν, συνολικά 1,5 εκατομμύρια κάτοικοι του Λένινγκραντ.
Στις 18 Γενάρη του 1943, πεντακόσιες ημέρες από την έναρξη της πολιορκίας και λίγες μέρες πριν τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ, υπό τις οδηγίες του Ζούκοφ οι σοβιετικοί πέτυχαν να διανοίξουν χερσαία δίοδο, σπάζοντας την πολιορκία στα νοτιοανατολικά με την Επιχείρηση Αστραπή. Τον επόμενο μήνα διεύρυναν αυτή τη δίοδο με τη Μάχη στο Κράσνι Μπορ, όπου αποδεκάτισαν του φασίστες Ισπανούς της Γαλάζιας Μεραρχίας (με απώλειες κοντά στο 75%, η ήττα αυτή είναι η χειρότερη στην ιστορία του ισπανικού στρατού). Οι συνθήκες ζωής στην πόλη βελτιώθηκαν, αλλά και πάλι ήταν δύσκολη μια γενική αντεπίθεση που θα έδιωχνε τους πολιορκητές.
Ωστόσο η επιχείρηση άνοιξε ένα χερσαίο διάδρομο μήκους 8 – 10 χιλιομέτρων στον οποίο οι σιδηροδρομικές γραμμές που κατασκευάσθηκαν επέτρεψαν τον συντομότερο ανεφοδιασμό της πόλης έναντι της παλαιάς διαδρομής μέσω της παγωμένης λίμνης Λάντογκα, μειώνοντας σημαντικά την πιθανότητα κατάληψης της πόλης και την σύνδεση στρατιωτικών δυνάμεων της Γερμανίας – Φινλανδίας.
Τελικά η πολιορκία λύθηκε τον Γενάρη του 1944, όταν ο Κόκκινος Στρατός κατάφερε την οριστική απώθηση των εισβολέων. Η πολιορκία του Λένινγκραντ υπήρξε η μεγαλύτερη σε θύματα πολιορκία στην ιστορία. Υπήρξε άλλη μια μακάβρια απόδειξη της ναζιστικής θηριωδίας αλλά ταυτόχρονα ανέδειξε και το μεγαλείο του Σοβιετικού λαού.
Η «Συμφωνία του Λένινγκραντ» – Μια ηρωική ιστορία του Σοβιετικού λαού
Παράλληλα με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, η πόλη προσπάθησε να διατηρήσει την πνευματική ζωή της, στο βαθμό που ήταν εφικτό. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια συνέχισαν να λειτουργούν, ενώ οι πολιτιστικοί θησαυροί της αποθηκεύθηκαν στα υπόγεια του Μουσείου Ερμιτάζ και του Αγίου Ισαάκ.
Ακόμη και τις χειρότερες ημέρες της πολιορκίας οι Σοβιετικοί πολίτες δεν το έβαλαν κάτω. Τον πρώτο σκληρό χειμώνα περίπου 2.500 χιλιάδες φοιτητές ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους! Παίζονταν θεατρικές παραστάσεις, τα μουσεία ήταν ανοικτά!
Μια από τις ηρωικές ιστορίες που γεννήθηκαν μέσα από το μεγαλείο και τη θέληση του σοβιετικού λαού να υπερασπιστεί το Λένινγκραντ είναι αυτή της συναυλίας με την σύνθεσης της «7ης Συμφωνίας» του Ντιμίτρι Σοστακόβιτς που δόθηκε στις 9 Αυγούστου 1942 μέσα στην πολιορκημένη πόλη! Ήταν η μέρα που οι ναζί είχαν σχεδιάσει να εξαπολύσουν γενική επίθεση εναντίον της πόλης…
Η κολοσσιαία «7η Συμφωνία» του Σοστακόβιτς, η οποία είναι γνωστή και ως η Συμφωνία «του Λένινγκραντ», υμνεί την ηρωική αντίσταση των κατοίκων του Λένινγκραντ απέναντι στην ανελέητη πολιορκία των ναζιστικών δυνάμεων.
Ένα αεροσκάφος έσπασε το γερμανικό αποκλεισμό και πέταξε τις παρτιτούρες μέσα σε ένα σακίδιο, ενώ επαγγελματίες μουσικοί ανακλήθηκαν από τα χαρακώματα και σχημάτισαν συμφωνική ορχήστρα για την εκτέλεσή της. Η παράσταση μεταδόθηκε με μεγάφωνα σε όλη την πόλη, αφού προηγουμένως τρεις χιλιάδες οβίδες του σοβιετικού πυροβολικού εκτοξεύθηκαν κατά θέσεων του γερμανικού στρατού, ώστε να εξασφαλισθεί η σιγή του κατά τη διεξαγωγή της!
Παρακάτω μπορείτε να απολαύσετε ένα μικρό απόσπασμα από τη θρυλική Συμφωνία του Σοστακόβιτς. Λεπτομέρειες για την 7η Συμφωνία του Σοστακόβιτς μπορείτε να διαβάσετε εδώ, όπου το redflecteur.wordpress.com έχει δημοσιεύσει απόσπασμα από το βιβλίο «ΝΤΜΙΤΡΙ ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ για τον ίδιο και την εποχή του» («Σύγχρονη Εποχή», 1985 – μετάφραση Νίκου Σαραντάκου).
