Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Μια φωτογραφία – σύμβολο ενάντια στο ρατσισμό και στην κοινωνική καταπίεση

Η ιστορία μιας φωτογραφίας 51 χρόνια πριν. Στη φωτογραφία που βλέπετε είναι οι Bill Russell, Muhammad Ali, Jim Brown, Lew..

Η ιστορία μιας φωτογραφίας 51 χρόνια πριν.

Στη φωτογραφία που βλέπετε είναι οι Bill Russell, Muhammad Ali, Jim Brown, Lew Alcindor [Kareem Abdull- Jabbar] (από τα αριστερά προς τα δεξιά). Πρόκειται για μια εικόνα – σύμβολο που δηλώνει την αντίσταση και την αλληλεγγύη ενάντια στο ρατσισμό στην κοινωνική καταπίεσηΕίναι δύσκολο, όμως, να καταλάβουμε τη δύναμη της εν λόγω φωτογραφίας αν δεν αναλογιστούμε την εποχή στην οποία τραβήχτηκε και τις επιπτώσεις που μπορούσε να επιφέρει η συμμετοχή σε μία τέτοια διαμαρτυρία στους συμμετέχοντες:

Η συνέντευξη Τύπου οργανώθηκε προκειμένου να στηρίξει η μαύρη κοινότητα τον Muhammad Ali ο οποίος μόλις πριν λίγο είχε κάνει το αδιανόητο για την λευκή Αμερική εν μέσω ψυχρού πολέμου. Ο Ali το 1967 αρνήθηκε να παρουσιαστεί για τη στρατιωτική του θητεία στον πόλεμο στο Βιετνάμ. Μία χαρακτηριστική του ατάκα ήταν:

«Δεν θα ταξιδέψω 10 000 μίλια για να σκοτώσω ανθρώπους με σκούρο δέρμα που ποτέ δεν με αποκάλεσαν αράπη. Ο εχθρός μου είναι εδώ!».

Ο Muhammad Ali την στιγμή που βγάζει νοκ άουτ τον Sonny Liston (ούτε τότε σταμάταγε να μιλάει στους αντιπάλους του).

Η Αμερική του 1967 όμως ήταν μία ρατσιστική Αμερική μπλεγμένη σε έναν πόλεμο που ακόμη θεωρείτο δίκαιος από την πλειοψηφία του αμερικάνικου κοινού. Η αντίδραση του κατεστημένου ήταν αυτόματη και ο Ali  μετά την  κοινή συνέντευξη Τύπου με τα μεγαλύτερα ονόματα του μαύρου αθλητισμού (από όπου και η φωτογραφία) κυνηγήθηκε παραδειγματικά. Μία εβδομάδα αργότερα οδηγήθηκε σε δίκη με πιθανή ποινή κάθειρξης, του αφαιρέθηκε ο τίτλος του παγκόσμιου πρωταθλητή και του κατασχέθηκε το διαβατήριο προκειμένου να μην μπορεί να δώσει αγώνες εκτός ΗΠΑ, όσο καιρό περίμενε να εκδικασθεί η υπόθεση  του. Ο Ali ήταν την ώρα της συνέντευξης αήττητος επαγγελματίας πρωταθλητής με ρεκόρ 29-0 και πρώην χρυσός Ολυμπιονίκης στην Ολυμπιάδα της Ρώμης το 1960.  Από το 1964 όμως είχε αλλάξει το όνομα του από Casius Clay σε Muhammad Ali και αν κάποιος τον αποκαλούσε με το πρώτο το θεωρούσε προσβολή διότι ήταν το όνομα  της σκλαβιάς της φυλής του[1].

Αυτός ήταν ο πρωταγωνιστής της συνέντευξης. Ποιοι ήταν όμως οι υπόλοιποι που στάθηκαν αλληλέγγυοι δίπλα του; Και τι ακριβώς διακινδύνευαν;

Οι αλληλέγγυοι

   Jim Brown

Η αρχική ιδέα για τη συνέντευξη Τύπου ήταν του Jim Brown (τρίτος καθήμενος από τα αριστερά προς τα δεξιά στην αρχική φωτογραφία), ο οποίος θεωρείτο τότε ο  μεγαλύτερος παίκτης του American  football (άθλημα που εξελίχθηκε από το ευρωπαϊκό  rugby), ήταν πρωταθλητής  και είχε ψηφιστεί καλύτερος πρωτοεμφανιζόμενος το 1957 (rookie of the Year), 3 φορές πολυτιμότερος παίκτης (1957,1958,1964) ενώ από τα 9 χρόνια καριέρας του τα 8 ψηφίστηκε μέλος της καλύτερης ομάδας του πρωταθλήματος και άλλη μία φορά ήταν στη δεύτερη καλύτερη ομάδα.

Είχε σταματήσει το άθλημα 2 χρόνια πριν και προσπαθούσε επιτυχώς να ξεκινήσει μία καριέρα στο σινεμά και στο Χόλυγουντ. Η πρώτη μεγάλη παραγωγή στην οποία συμμετείχε – η πολεμική ταινία «Και οι δώδεκα ήταν καθάρματα»- θα έβγαινε στις αίθουσες 11 μέρες μετά τη συνέντευξη Τύπου.

Αριστερά ο Τζιμ Μπράουν με τη μπάλα και το νούμερο 32 στο πρωτάθλημα του NFL και δεξιά δίπλα στον Ντόναλντ Σάδερλαντ στα γυρίσματα της ταινίας «Και οι δώδεκα ήταν καθάρματα» το 1967.

***

   Bill Russell

Στην αρχική φωτογραφία πρώτος καθήμενος από τα αριστερά είναι ο Bill Russell παίκτης του NBA και συγκεκριμένα των Boston Celtics.Την ώρα που γινόταν η συνέντευξη Τύπου ο Russell ήταν ήδη 9 φορές πρωταθλητής σε 11 χρόνια καριέρας και 4 φορές πολυτιμότερος παίκτης (NBA MVP1958,1961,1962,1963,1965).

Το 1966, ο Russell είχε γίνει και προπονητής εκτός από παίκτης των Celtics και η χρονιά τελείωσε με την ήττα τους μετά από 8 χρόνια κυριαρχίας στο NBA. Πολλοί κατέκριναν την επιλογή της ομάδας να βάλει τον Russell για προπονητή στην λογική ότι ένας μαύρος δεν είναι αρκετά έξυπνος για να γίνει προπονητής (ο Russell ήταν ο πρώτος μαύρος προπονητής σε οποιοδήποτε επαγγελματικό άθλημα στις ΗΠΑ).

Ο Russell (αριστερά) μπλοκάρει σουτ του Elgin Baylor των Lakers. Θεωρείται ακόμη ως ο καλύτερος αμυντικός στην ιστορία του αθλήματος. Οι αντίπαλοί του θεωρούσαν τον Russell ως τον πιο επιβλητικό παίκτη στο αμυντικό κομμάτι του παιχνιδιού.

***

   Lew Alcindor (μετέπειτα Kareem Abdull- Jabbar)

Τελευταίος από τα αριστερά είναι ο Kareem Abdul- Jabbar που τότε ακόμη λεγόταν Lew Alcindor (Λιου Αλσίντορ) και ήταν παίκτης του κολεγιακού πρωταθλήματος με το πανεπιστήμιο του Los Angeles (UCLA). Στο τέλος της πρώτης χρονιάς του με την πρώτη ομάδα του UCLA ο Jabbar είχε κερδίσει το πρωτάθλημα και είχε ψηφιστεί καλύτερος παίκτης του.

Τα επόμενα 2 χρόνια κατέληξε να γίνει ο μεγαλύτερος μπασκετμπολίστας του κολεγιακού πρωταθλήματος όλων των εποχών, αφού βγήκε άλλες δύο φορές πολυτιμότερος παίκτης και πήρε άλλα δύο πρωταθλήματα χάνοντας συνολικά μόνο 2 αγώνες σε τρία χρόνια. Στη συνέχεια της καριέρας του στο NBA πήρε 6 πρωταθλήματα, ψηφίστηκε 6 φορές πολυτιμότερος παίκτης (NBA MVP 1971, 1972, 1974, 1976, 1977, 1980) ενώ είναι ακόμη ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία του NBA.

Αριστερά ο Jabbar (τότε Lew Alcindor) με την φανέλα του UCLA. Δεξιά καρφώνει με τη φανέλα των Los Angeles Lakers.

Το επαγγελματικό ρίσκο

Τι διακινδύνευε ο Jim Brown 11 μέρες πριν βγει στις αίθουσες η πρώτη μεγάλη χολυγουντιανή ταινία στην οποία συμμετείχε με δεύτερο μεν αλλά σημαντικό ρόλο δε; Σίγουρα ολόκληρη την καριέρα του στο Χόλυγουντ, διότι το 1967 χωρίς την ύπαρξη της ανεξάρτητης κινηματογραφικής παραγωγής, εάν τα στούντιο αποφάσιζαν να βάλουν στη μαύρη λίστα κάποιον, τότε αυτός δεν ξαναδούλευε ποτέ.

Τι διακινδύνευε ο Bill Russell τη δεύτερη χρονιά που ήταν προπονητής στο NBA, όντας ακόμη παίκτης; Σίγουρα ολόκληρη την αθλητική του και προπονητική καριέρα–το 1967 δεν υπήρχαν ελεύθερα συμβόλαια και οι παίκτες ήταν δέσμιοι των ομάδων τους (ο θεσμός των free agents θα εισαχθεί αργότερα).

Τι διακινδύνευε ο 20χρονος Lew Alcindor μετά την πρώτη του χρονιά ως παίκτης στο κολλεγιακό πρωτάθλημα ενώ σπούδαζε στο UCLA με αθλητική υποτροφία; Σίγουρα την υποτροφία του, την κολεγιακή του καριέρα και πιθανότατα την επαγγελματική του, αφού μέχρι τη δεκαετία του 1990 τα παραδείγματα παικτών που έπαιξαν στο NBA χωρίς να παίξουν τουλάχιστον δύο χρόνια στο κολέγιο ήταν μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Και το πραγματικό ρίσκο…

Αυτά όμως έχουν να κάνουν με την καριέρα τους, το φοβερό είναι ότι διακινδύνευαν πολλά περισσότερα από τα λεφτά που πιθανώς θα έβγαζαν.

Ο Rubin Carter (boxer και πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής) στοχοποιήθηκε από την αστυνομία και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για δολοφονίες που δεν έκανε το 1966 και πέρασε, μέχρι να απελευθερωθεί, 19 χρόνια στη φυλακή.

Ο Rubin Carter την εποχή που όντας στην φυλακή πάλευε για την ελευθερία του.

   Για την περίπτωση του Carter ο Bob Dylan έγραψε το τραγούδι hurricane ενώ η ιστορία του έγινε και ταινία από το Χόλυγουντ.

Αυτοί οι κίνδυνοι δεν περιορίζονταν στους επαγγελματίες αθλητές. 

Το 1970  η ακαδημαϊκός (αλλά και κομμουνίστρια) Angela Davis κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε δολοφονία ως μέλος των μαύρων πανθήρων και παρά λίγο να καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη, αλλά αθωώθηκε επειδή η κατηγορία ήταν αστεία αλλά και επειδή ως πανεπιστημιακός η Davis ήξερε πως λειτουργεί το σύστημα και πώς να υπερασπιστεί τον εαυτό της.

Η αφίσα της Davis ως καταζητούμενης, ήταν η τρίτη γυναίκα που μπήκε στην λίστα των 10 πιο καταζητούμενων ατόμων στις ΗΠΑ.

***

O Martin Luther King αριστερά και ο Malcolm X δεξιά.

Όσον αφορά την τύχη των μαύρων ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα αυτή ήταν κοινή, ο  μουσουλμάνος Malcolm X δολοφονήθηκε το 1965 και ο χριστιανός πάστορας Martin Luther King δολοφονήθηκε τρία χρόνια αργότερα το 1968.

Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί, λαϊκοί ηγέτες, ακαδημαϊκοί ή αθλητές μικρή σημασία είχε για τους μαύρους που δεν κάθονταν στα αυγά τους τη δεκαετία του 1960.

Οι τέσσερις αυτοί αθλητές όμως πήραν την απόφασή τους και στάθηκαν στα πόδια τους, ξέροντας ότι αυτό που θα αντιμετωπίσουν πιθανόν να είναι η καταστροφή της καριέρας τους, η φυλακή ή ακόμη και ο θάνατος.

Ακολούθησαν και οι τέσσερις την προτροπή του Martin Luther King ο οποίος σε μία ομιλία του είχε καταλήξει, λέγοντας:

«Έρχεται μία ημέρα στη ζωή του ανθρώπου που πρέπει να υπερασπιστεί όχι ό,τι είναι ασφαλές, ούτε ό,τι είναι πολιτικώς ορθό, ούτε ό,τι είναι δημοφιλές αλλά αυτό που η συνείδησή του λέει ότι είναι σωστό».

Στο ερώτημα του ποιος είναι ο σημαντικότερος και πιο θαρραλέος απάντησε ο Kareem Abdull-Jabbar το 2014, λέγοντας ότι:

«Την εποχή που οι μαύροι οι οποίοι μιλούσαν για την αδικία στοχοποιούνταν και πολύ συχνά συλλαμβάνονταν με κάποια δικαιολογία και καταδικάζονταν ακόμη και σε ποινές φυλάκισης, ο Muhammad Ali πήρε την απόφαση να πάρει θέση και να θυσιάσει τα καλύτερα χρόνια της καριέρας του και να διακινδυνέψει να πάει στην φυλακή. Έχω ύψος 2,18 αλλά ποτέ δεν αισθάνθηκα ψηλότερος από εκείνη την ημέρα που στάθηκα στη σκιά αυτού του  γίγαντα».

***

[1] Οι μαύροι σκλάβοι που έρχονταν από την Αφρική τους προηγούμενους αιώνες στις ΗΠΑ έχαναν τα ονόματα τους και έπαιρναν τα επίθετα των ιδιοκτητών τους. Οι μαύροι μουσουλμάνοι την δεκαετία του 1960 είχαν την τακτική να αλλάζουν τα ονόματα τους και να αναφέρονται στο παλιό τους χριστιανικό όνομα, ως το «λευκό» όνομα ή το όνομα της σκλαβιάς της φυλής τους.

*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός. 

Απόψεις