Τις τελευταίες ημέρες έχει ανοίξει μια έντονη συζήτηση για το χρέος της χώρας και τη διαδικασία είτε της επιμήκυνσής του είτε ενός πιθανού «κουρέματος». Όλο και περισσότερα σενάρια βλέπουν το «φως» της δημοσιότητας για τις πιθανές λύσεις, ενώ το θέμα αναμένεται να θέσει και ο Αντώνης Σαμαράς, στην επερχόμενη συνάντησή του με την Άνγκελα Μέρκελ στο Βερολίνο στις 23 Σεπτέμβρη.
Τελευταίο «επεισόδιο» στο σίριαλ του «χρέους» αποτελούν οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Γκίκα Χαρδούβελη, στο πρακτορείο Bloomberg.
Σύμφωνα με τον υπουργό, «Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ολοκληρώνεται στο τέλος του χρόνου. Το πρόγραμμα του ΔΝΤ τελειώνει το 2016. Υπάρχει λοιπόν ένα κενό μεταξύ των δύο προγραμμάτων. Από πλευράς δανειστών, και οι δύο νιώθουν άβολα όσον αφορά το 2015, σχετικά με το τι θα μπορούσε να συμβεί. Το ΔΝΤ δεν θέλει να δανείζει μόνο του, οι Ευρωπαίοι νιώθουν “ενοχλημένοι”, έχοντας το ΔΝΤ να δανείζει, ενώ αυτοί μένουν απέξω. Πρέπει επομένως να βρεθεί μια λύση σ’ αυτό».
Ένα νέο σενάριο
Την ώρα που ο Χαρδούβελης αποκαλύπτει την κυβερνητική ατζέντα, οι διαρροές στον Τύπο, κάνουν την υπόλοιπη δουλειά. Ένα νέο σενάριο, που καταλήγει στον… «εξοστρακισμό της τρόικας και των μνημονίων», ήρθε μόλις χθες στην επιφάνεια και το οποίο δίνει τη λύση στο ζήτημα που θέτει ο υπουργός Οικονομικών.
Σύμφωνα με το capital.gr, η κυβέρνηση θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί τις τελευταίες ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αναφορικά με το περιβόητο αρνητικό επιτόκιο, που σημαίνει πως οι τράπεζες δε θα μπορούν να κρατάνε τα περισσεύματα της ρευστότητας στην ΕΚΤ, αλλά να τα επιστρέφουν στην αγορά, καθώς τα χρήματα δε θα τοκίζονται θετικά, αλλά αρνητικά (δηλαδή, θα πληρώνουν οι τράπεζες τόκο στην ΕΚΤ).
Το ΥΠΟΙΚ θεωρεί πως εξαιτίας αυτού του μέτρου, οι αγορές (ιδιαίτερα τα funds, που λειτουργούν με τη λογική «ό,τι αρπάξω τώρα» καθώς και οι τράπεζες μέσα από τις οποίες κινούνται τα funds) θα αντιδράσουν με «θετικό τρόπο» και θα ανοίξει η κάνουλα της ρευστότητας και έτσι ο κρατικός δανεισμός θα γίνει ευκολότερος.
Το δε σχέδιο Χαρδούβελη είναι να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό 2015 – 2016 μαζί με τα χρέη προς το ΔΝΤ, συνολικού ύψους 22 δις ευρώ, με την αναζήτηση πηγών χρηματοδότησης (σ.σ.: δανεισμού) μέσω ομολόγων και εντόκων γραμματίων μεγαλύτερης διάρκειας. Δηλαδή, ο ΟΔΔΗΧ θα ξεκινήσει – σύμφωνα με αυτό το σενάριο – ένα «σαφάρι» για την αναζήτηση 22 δις ευρώ μέσω δανεισμού από τις αγορές εντόκων γραμματίων και ομολογιών.
Άρα – σου λέει η κυβέρνηση – «μ’ ένα σμπάρο… πολλά τρυγόνια». Όχι μόνο θα ξεμπερδέψω από την τρόικα και τα μνημόνια, αλλά και θα βρω χρήμα για να καλύψω και τα δημοσιονομικά κενά.
Η κρίση είναι (πάντα) εδώ
Τι σημαίνουν, όμως, όλα αυτά; Πρώτα απ’ όλα – και καλό θα είναι αυτό να το έχουμε πάντα στο μυαλό μας – η κρίση δεν τελείωσε, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για το σύνολο της ευρωζώνης.
Μόλις πριν από λίγες μέρες ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις, σε συνέντευξή του στο κοινοτικό δελτίο «Europolitique», έκανε λόγο για την ανάγκη αντιμετώπισης του κινδύνου του στασιμοπληθωρισμού, ώστε να μην υπάρξει «ιαπωνοποίηση» της ευρωπαϊκής οικονομίας:
«Αν παρατηρήσετε τους παράγοντες κινδύνου, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν αρκετές ομοιότητες: γήρανση του πληθυσμού, υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, χαμηλός πληθωρισμός, δηλαδή υπάρχει ορατός κίνδυνος ύφεσης». Επισημαίνει, δε, «ότι το κλειδί στην αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς».
Τι σημαίνει, όμως, «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας», όταν η βιομηχανία της Ευρώπης (για να μην αναφερθούμε καν στην Ελλάδα) έχει καταστραφεί, με εξαίρεση τη Γερμανία και – σε δεύτερο πλάνο – τη Γαλλία;
Φαύλος κύκλος
Κάπου σε αυτό το φόντο, έρχεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και επιδιώκει να «τονώσει» την ανταγωνιστικότητα με μια, όμως, καθαρά νομισματική πολιτική. Μειώνοντας τα επιτόκια απ’ τη μια και επιβάλλοντας τα λεγόμενα αρνητικά επιτόκια απ’ την άλλη, η ΕΚΤ στοχεύει να ξαναρίξει χρήμα στην αγορά.
Μόνο που αυτό το «χρήμα» δεν είναι παραγωγικό χρήμα. Ούτε προέκυψε, ούτε θα καταλήξει στην παραγωγή – αλλά θα παραμείνει χρήμα. Στην πραγματικότητα θα τζογάρεται – ξανά – το πλεονάζον κεφάλαιο που δεν μπορεί να επενδυθεί. Έτσι, τα περιβόητα hedge funds θα ποντάρουν «χρήμα στο χρήμα» και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα «επιτυγχάνεται» η ενίσχυση της ρευστότητας της αγοράς.
Σας θυμίζει κάτι; Κάπως έτσι ξεκίνησε και αυτό που είχε αποκαλεστεί ως «χρηματοπιστωτική κρίση» το 2008. (Το προφανές, ότι είναι κρίση του καπιταλισμού και όχι των golden boys δε χρειάζεται να το συζητήσουμε). Το ίδιο πράγμα συμβαίνει και τώρα: Ο κύκλος του χρήματος έχει σπάσει και δε μπορεί να μετατραπεί σε εμπόρευμα.
Μη βρίσκοντας άλλη λύση, η ΕΚΤ επανέρχεται στις ίδιες μεθόδους απ’ όπου ξεκίνησε όλη η κρίση: Μετατρέπει το χρήμα σε εμπόρευμα και κάπως έτσι ανατροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο της κρίσης.
Δε θα μείνει τίποτα όρθιο
Τα παραπάνω, ωστόσο, δε μένουν στη σφαίρα της θεωρίας, άλλα έχουν ένα πολύ πρακτικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Το Φεβρουάριο του 2013 το Έθνος είχε αποκαλύψει ότι ξένα funds έρχονται στην Ελλάδα για να αγοράσουν «κόκκινα δάνεια», έναντι «πινακίου φακής». Το ενδεχόμενο αυτό… καλόβλεπαν οι τράπεζες καθώς θα «καθάριζαν» τα χαρτοφυλάκιά τους από τα κόκκινα δάνεια και θα περνούσαν πιο εύκολα τα stress tests.
Αξίζει να προστεθεί ότι το fund που θα αγοράσει τα δάνεια, μπορεί και να ζητήσει από την τράπεζα να συνεχίσει την είσπραξή τους. Έτσι, ο καθένας μας, μπορεί να νομίζει ότι χρωστάει σε μια απ’ τις τράπεζες, αλλά στην πραγματικότητα, να χρωστάει σε ένα fund, ό,τι κι αν σημαίνει κάτι τέτοιο.
Φανταστείτε τι θα γίνει όταν η κυβέρνηση αρχίσει να δίνει το ένα ομόλογο μετά το άλλο στα αρπακτικά των funds – δε θα μείνει, κυριολεκτικά, τίποτα όρθιο.
Το «παλιό» σενάριο
Την ώρα όμως που η ΕΚΤ αφήνει να εννοηθεί πως μπορεί να υπάρξει χρήμα στην αγορά, ένας άλλος φορέας, το ΔΝΤ, κρούει τον «κώδωνα του κινδύνου», καθώς διαπιστώνει τη «φούσκα» να… «ξαναφουσκώνει»!
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι δείκτες των χρηματοπιστωτικών αγορών υποδηλώνουν ότι τα επενδυτικά στοιχήματα, που χρηματοδοτούνται με δανεικά, φαίνονται «υπερβολικά» και ότι οι αγορές μπορεί γρήγορα να ξεφουσκώσουν, εάν υπάρξουν εκπλήξεις στην αμερικανική νομισματική πολιτική ή στις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή.
«Αναδύονται νέοι καθοδικοί κίνδυνοι που συνδέονται με γεωπολιτικές εντάσεις και αυξημένη ανάληψη κινδύνου», αναφέρει χρησιμοποιώντας τη γνωστή τεχνική του ορολογία το ΔΝΤ.
Ο Β. Σόιμπλε, την επόμενη μέρα, μιλώντας στο Χονγκ – Κονγκ, όπου από εκεί θα πήγαινε στην Αυστραλία για τη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών των G20, δήλωνε: «Η παγκόσμια οικονομία και η Ευρώπη είναι σε μία κατάσταση, όπου φαίνεται να έχουμε πάρα πολύ ρευστότητα και πάρα πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος. Αυτό σημαίνει ότι το περιθώριο να ενισχύσουμε την ανάπτυξη από την πλευρά της ζήτησης και από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής είναι – με διαφορές ανάμεσα στις χώρες της περιοχής – μικρό». Και συμπλήρωσε λέγοντας πως η οικονομία της Γερμανίας είναι εύρωστη και πως είναι σημαντικό να εμείνει η Ευρώπη στο δύσκολο δρόμο των δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων.
«Παιδιά, χανόμαστε»…
Τα πράγματα, λοιπόν, είναι πολύ χειρότερα, καθώς η ευρωζώνη βρίσκεται κυριολεκτικά μέσα σε ένα απόλυτο αδιέξοδο.
Τη μία όψη του αδιεξόδου, μόλις την είδαμε. Η ΕΚΤ στην προσπάθειά της να στηρίξει την αγορά, προχωράει σε νομισματικού τύπου ρυθμίσεις, οι οποίες, όμως, το μόνο που κάνουν είναι να «ξαναφουσκώνουν» τις φούσκες που δημιούργησαν την κρίση.
Η άλλη όψη του αδιεξόδου, είναι αυτή που ζούμε, δηλαδή των σκληρών δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων, και η οποία οδηγεί, σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν «στασιμοπληθωρισμό», δηλαδή στην ύφεση, στην ανεργία και τη φτώχεια.
Τις ίδιες ακριβώς επιλογές έχει και η κυβέρνηση: Ή θα καλύψει το δημοσιονομικό κενό εκμεταλλευόμενη τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, ξεπουλώντας τη χώρα στα κοράκια του χρηματιστηρίου. Ή θα δεχθεί την εμβάθυνση της σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής, της λιτότητας και της συντριβής του λαού, που σημαίνει ακόμη περισσότερα μνημόνια (τυπικά ή άτυπα), ακόμη μεγαλύτερες δεσμεύσεις και εν τέλει την πλήρη και ολοκληρωτική καταστροφή μας.
Ή, όπως λέει και το ανέκδοτο, σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις, «καμπανάκια και μ… δεν έχει»!
