Mε αφορμή την συνεχιζόμενη σφαγή στην Λωρίδα της Γάζας ήρθαν στο νου μου οι εντυπώσεις που αποκόμμισα από μια σύντομη επίσκεψη στην περιοχή τον Φθινόπωρο του 2003 στα πλαίσια επίσκεψης στο Ισραήλ και την Δυτική Όχθη διακομματικής επιτροπής της Βουλής.
Τις κατέγραψα σε ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» και δεν αφορά την Γάζα στην οποία δεν πήγαμε τότε ωστόσο νομίζω ότι έχει την αξία του .
Ζούμε ελεύθεροι στη φυλακή της Ραμάλα
Εντυπώσεις από μια σύντομη επίσκεψη στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη και το Ισραήλ
Κοιτάξτε αυτή είναι η Ραμάλα. Ζούμε ελεύθεροι στη φυλακή της Ραμάλα. Πίσω από το βουνό που φαίνεται είναι το χωριό μου, αλλά οι κατακτητές Ισραηλινοί δε μου δίνουν άδεια, για να επισκεφθώ τους δικούς μου, γιατί θεωρούν ότι αυτό δεν είναι επαρκής λόγος για να μου το επιτρέψουν.
Αυτά τα λόγια του 30χρονου Παλαιστίνιου Αχμάν, που έχει τρία χρόνια να βγει από την πόλη της Ραμάλα, αντικατοπτρίζουν με το βιωματικό τους λόγο την κατάσταση που επικρατεί στα κατεχόμενα από τους Ισραηλινούς εδάφη της Παλαιστίνης.
Η συζήτηση γίνεται στην ταράτσα μιας πολυκατοικίας στη Ραμάλα και ο Αχμάν μάς δείχνει γειτονικά κτίρια, τα οποία σε προηγούμενες επιδρομές των Ισραηλινών έγιναν στόχος επίθεσης για την ανεύρεση «ανεπιθύμητων ανταρτών».
Δίπλα του ο λίγο νεότερος συμπατριώτης του μας εξομολογείται το δικό του Γολγοθά: Είναι ακτινολόγος, διορίστηκε πριν λίγο καιρό σε ανάλογη θέση στην Ιερουσαλήμ (ούτε μία ώρα δρόμος) αλλά οι αρχές κατοχής δεν του δίνουν άδεια να βγει από την πόλη, γιατί ούτε αυτού οι λόγοι εξόδου είναι επαρκείς!
Η Ραμάλα είναι η έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής και είναι μια σχετικά μεγάλη πόλη. Οι κάτοικοί της είναι πάνω από 100.000 και έχει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας πόλης: Μαγαζιά, κινηματογράφο, σούπερ μάρκετ, μαγαζιά ρούχων, παζάρι κ.ά.
Εχει όμως και τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας κατεχόμενης πόλης. Είναι περικυκλωμένη από τους κατακτητές, οι οποίοι σε κάθε έξοδό της έχουν στήσει με τον στρατό τους τα «διόδια εξόδου – εισόδου» τα περίφημα chek point.
Για να φύγει κάποιος από την πόλη πρέπει να πάρει «βίζα» από τις αρχές κατοχής με μια διαδικασία που τουλάχιστον είναι εξευτελιστική, όπως προανέφεραν οι συνομιλητές μας. Ομως, και όσοι διαθέτουν την άδεια αυτή υποφέρουν τα πάνδεινα, αφού στα «κατοχικά διόδια» μπορεί να περιμένουν μέχρι και τρεις ή τέσσερις ώρες. Οταν δε οι Ισραηλινοί σφραγίζουν τις πόλεις στα κατεχόμενα οι κάτοικοί τους ασφυκτιούν.
Το αρχηγείο του Γιάσερ Αραφάτ
Στη Ραμάλα βρίσκεται και το αρχηγείο του Προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Γιάσερ Αραφάτ, τον οποίο επισκέφθηκε στις αρχές Νοεμβρίου διακομματική επιτροπή της ελληνικής Βουλής.
Στο κτιριακό συγκρότημα τα σημάδια από την προ έτους εισβολή των κατακτητών είναι εμφανή: Αρκετά κτίρια είναι σωριασμένα από τις μπουλντόζες και τα τανκς και θυμίζουν σκηνικό μετά από καταστροφικό σεισμό. Πάμπολλα είναι και τα αυτοκίνητα που έχουν γίνει σκέτες λαμαρίνες, ενώ οι φρουροί του Αραφάτ με τα Καλάσνικοφ στους ώμους, στεγάζονται σε κοντέινερ και σε ένα νεοανεγερθέν κτίσμα.
Σε ένα κτίριο με κλειστά παράθυρα και με φανερά τα ίχνη από τις σφαίρες στους τοίχους του μένει έγκλειστος ο Αραφάτ, αφού οι Ισραηλινοί έχουν απειλήσει ότι εάν φύγει από εκεί τότε δε θα επιστρέψει ποτέ. Η συνάντηση που είχε ο Παλαιστίνιος ηγέτης με την αντιπροσωπεία της Ελληνικής Βουλής ήταν εγκάρδια και συνοδεύτηκε από γεύμα κατά τη διάρκεια του οποίου δεν έχανε την ευκαιρία να ευχαριστήσει τον ελληνικό λαό για τη συμπαράστασή του στον αγώνα του λαού του. Με μεγάλη ευχαρίστηση δέχτηκε τα εθιμοτυπικά δώρα της αντιπροσωπείας των Ελλήνων βουλευτών ανάμεσα στα οποία ήταν και το γνήσιο ελληνικό μέλι που του πρόσφερε ο βουλευτής του ΚΚΕ Δ. Τσιόγκας. Θέλοντας να δείξει την εκτίμησή του για την επίσκεψη, κατέβηκε στον προαύλιο χώρο του αρχηγείου του για να κάνει τις καθιερωμένες δηλώσεις κάτι που μετά τον αποκλεισμό του δεν το συνηθίζει.
Ο «τσαμπουκάς» του κατακτητή
Η επιστροφή της αποστολής από τη Ραμάλα στην Ιερουσαλήμ μάς έδωσε την ευκαιρία να νιώσουμε τι πραγματικά σημαίνει «τσαμπουκάς του κατακτητή». Ενώ στην αρχή η κυκλοφορία των αυτοκινήτων ήταν ομαλή, σε κάποιο σημείο του δρόμου άρχισε το μεγάλο μποτιλιάρισμα. Λίγο έξω από την Ιερουσαλήμ, οι Ισραηλινοί είχαν στήσει ένα κινητό chek point (σημείο ελέγχου) με πάνοπλους στρατιώτες και εμπόδια στο δρόμο, αφήνοντας ελεύθερη μόνο τη μία από τις τρεις λωρίδες κυκλοφορίας. Από όσο είδαμε δε σταματούσαν τα υπόλοιπα αυτοκίνητα αλλά όταν το λεωφορείο με τους Ελληνες δημοσιογράφους της αποστολής έφτασε στο σημείο ελέγχου «μπούκαραν» στην κυριολεξία στο λεωφορείο τρεις στρατιώτες με προτεταμένα τα όπλα, διέσχισαν προκλητικά το διάδρομο ανάμεσα στις θέσεις των επιβατών και αποχώρησαν χωρίς να πουν ούτε μια κουβέντα ως δικαιολογία παρότι στο λεωφορείο επέβαινε και η Ελληνίδα Πρόξενος.
Την επόμενη μέρα κατά την επίσκεψη στη Βηθλεέμ είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τι σημαίνει κατοχή και αποκλεισμός. Η Βηθλεέμ είναι προάστιο της Ιερουσαλήμ, αλλά για να την επισκεφθείς πρέπει να περάσεις και πάλι από τα «κατοχικά διόδια», στα οποία γίνεται έλεγχος και των οχημάτων, αλλά και των πεζών με μηχανήματα σαν αυτά που υπάρχουν στα αεροδρόμια για την ανίχνευση υπόπτων αντικειμένων. Πάνω από την πόλη δεσπόζει ένας θηριώδης εβραϊκός οικισμός υπό κατασκευή (πόλη ολόκληρη), ενώ στα νότια της πόλης έχει χαραχτεί και περιφραχτεί η διαδρομή του τείχους που χτίζουν οι Ισραηλινοί, για να αποκόψουν τα κατεχόμενα από τα δικά τους εδάφη. Βέβαια, μέσα στο τείχος περιλαμβάνουν και εδάφη που ανήκουν στους Παλαιστίνιους, αποκόβοντας έτσι την επικοινωνία ακόμα και ανάμεσα σε συγγενείς που ζουν σε γειτονικά παλαιστινιακά χωριά.
Η πόλη της Βηθλεέμ δέχεται συχνά τις επιδρομές των κατακτητών και έχει γονατίσει οικονομικά (η ανεργία αγγίζει το 70%). Παλιότερα είχε κάποια εισοδήματα από τον τουρισμό (είναι εκεί ο Ναός της Γέννησης του Χριστού), αλλά σήμερα δεν υπάρχουν ούτε αυτά. Αντίθετα, οι κάτοικοί της βιώνουν τον αποκλεισμό και την οικοδόμηση του τείχους στη θέα του εβραϊκού οικισμού, που κατασκευάζεται σε επιβλητικό λόφο απέναντι από την πόλη, για να τους θυμίζει κάθε πρωί που ξυπνάνε ποιος είναι ο κυρίαρχος σε αυτήν την περιοχή.
Ο δήμαρχος ενός προαστίου της Βηθλεέμ αναλύει στην ελληνική αντιπροσωπεία το πώς και ποια εδάφη καταπατούν οι Ισραηλινοί και μας ξεναγεί στα όρια του τείχους (θα καλύψει διαδρομή συνολικά 500 χιλιομέτρων), όπου με την οριστική κατασκευή του κινδυνεύει να αποκλειστεί και ένας οικισμός που κατασκευάζουν εκεί οι ελληνοορθόδοξοι κάτοικοι της Βηθλεέμ.
Είναι πάγια αρχή των Ισραηλινών, όποιος επισκέπτεται τον Γ. Αραφάτ να μη γίνεται δεκτός στο χώρο της Ισραηλινής Βουλής. Ετσι οι επαφές που είχαν οι Ελληνες βουλευτές με την πλευρά του Ισραήλ έγιναν σε κεντρικό ξενοδοχείο. Για να μπεις εκεί περνάς φυσικά από έλεγχο αντίστοιχο των αεροδρομίων όπως γίνεται πλέον και σε όλα τα κτίρια που συγκεντρώνουν κόσμο. Ο φόβος των «καμικάζι» είναι ορατός παντού και είναι χαρακτηριστικό ότι πλέον, για να βγάλει άδεια λειτουργίας ένα κατάστημα πρέπει απαραιτήτως να διαθέτει στην είσοδο ανιχνευτή μετάλλων και εκρηκτικών.
Στις πλάτες
και του ισραηλινού λαού
Η κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών και όλα τα «μέτρα ασφαλείας» έχουν τρομακτικό κόστος, το οποίο πέφτει στις πλάτες του ισραηλινού λαού. Η ανεργία στο Ισραήλ είναι της τάξης του 14% και τις μέρες που επισκεπτόμασταν τη χώρα είχε προκηρυχτεί από τα συνδικάτα γενική απεργία με μισθολογικά και συνταξιοδοτικά αιτήματα. Ο Δ. Τσιόγκας, ως πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Λάρισας, χαριτολογώντας είπε ότι θα πάει στην απεργιακή συγκέντρωση, για να απευθύνει αγωνιστικό χαιρετισμό, αλλά, όπως και στην Ελλάδα γίνεται συχνά, η απεργία τελικά κηρύχτηκε παράνομη και καταχρηστική από τα δικαστήρια.
Η παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ που περικλείεται από τείχη με εφτά εισόδους είναι επιβλητική. Εξάλλου, και μόνο το γεγονός ότι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες (μουσουλμανική, εβραϊκή και χριστιανική) τη θεωρούν ιερή τους πόλη αρκεί για να της προσδώσει το χαρακτηρισμό της ιστορικής πόλης. Το κομμάτι αυτό της πόλης είναι στην ανατολική – αραβική πλευρά αλλά είναι κατεχόμενο από τους Ισραηλινούς οι οποίοι κάνουν αισθητή την παρουσία τους παντού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι έξω από τον «Ναό της Αναστάσεως» όπου είναι ο τάφος του Χριστού και ο Γολγοθάς, ένα λόχος Ισραηλινών στρατιωτών έκανε εκπαίδευση η οποία -όπως μάθαμε μετά- σκοπό είχε να τους μάθει πώς να κινούνται στα γύρω στενά, όταν θα καταδιώκουν «ανεπιθύμητους Αραβες». Στρατιώτες περιδιάβαιναν και μέσα στο ναό, όπου αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε χριστιανικό δόγμα (ορθόδοξοι, καθολικοί, Αρμένιοι, κόπτες) έχει το δικό του «μαγαζί» και οι μεταξύ τους σχέσεις κάθε άλλο παρά αρμονικές και «χριστιανικές» είναι.
Η τελευταία και έντονη εντύπωση από αυτήν τη σύντομη επίσκεψη ήταν στο αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ κατά την αποχώρησή μας. Μας είχαν προειδοποιήσει ότι θα γινόταν εξονυχιστικός έλεγχος, αλλά αυτό που ζήσαμε ξεπερνάει τα όρια. Παρά την παρουσία στελεχών της πρεσβείας μας, ο περίπου μιας ώρας έλεγχος, ήταν το κάτι άλλο. Κατ’ αρχήν ξέκοψαν ένα συνάδελφο της αποστολής και άρχισαν τις ερωτήσεις: Πού πήγατε, ποιον είδατε, πού μείνατε, πόσοι είσαστε, γυρίσατε όλοι και διάφορες άλλες τέτοιες «απορίες». Στη συνέχεια, ξέκοβαν ένα άλλο μέλος της ομάδας και του έκαναν τις ίδιες σχεδόν ερωτήσεις, για να τσεκάρουν από τις απαντήσεις, εάν ήταν αλήθεια όσα είχε στην αρχή πει ο συνάδελφος.
Οι βαλίτσες μας μετά τον έλεγχό τους από τα ηλεκτρονικά μηχανήματα έφταναν στα χέρια υπαλλήλου, η οποία στον κάτοχό τους απηύθυνε τις πλέον απίθανες ερωτήσεις: «Πότε και από πού την αγόρασες»; «Μόνος τη συσκεύασες και την έφερες εδώ»; Η υπάλληλος αφού την έλεγξε εξωτερικά είπε ότι πρέπει να την ανοίξουμε. Προθυμοποιήθηκα να τη βοηθήσω, ανοίγοντας το φερμουάρ της βαλίτσας και την είδα ξαφνικά έντρομη να μου το απαγορεύει λέγοντας ότι μόνο αυτή πρέπει να την ανοίξει. Τα ρούχα -ακόμα και τα εσώρουχα- έγιναν «φύλλο – φτερό», τα βιβλία περνούσαν από ανιχνευτή μετάλλων, ενώ για ένα μετάλλιο που ο Πατριάρχης μας χάρισε και ένα ρολόι του δημάρχου της Βηθλεέμ χρειάστηκαν λεπτομερείς απαντήσεις πέρα από κάθε λογική.
Μπαίνοντας στο αεροπλάνο της «Ολυμπιακής» φαντάστηκα την επόμενη επίσκεψή μου σε αυτήν την πολύπαθη περιοχή: Θέλω να ξαναπάω και να προσγειωθώ με το αεροπλάνο στο «Διεθνές Αεροδρόμιο της Ραμάλα», που θα φέρνει την επωνυμία «Γιάσερ Αραφάτ». Σε μια ανεξάρτητη Παλαιστίνη.
