Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Πρόσφυγες

Η μαρτυρίες από την προσφυγιά που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν λείπουν από κείμενα που πρόσφατα, με αυξημένη ένταση, έρχονται..

Η μαρτυρίες από την προσφυγιά που ακολούθησε τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν λείπουν από κείμενα που πρόσφατα, με αυξημένη ένταση, έρχονται στην επιφάνεια και γνωρίζουν δραματοποιήσεις.

Στόχος, η αναμόχλευση της μνήμης όλων μας και η ευαισθητοποίηση απέναντι στο νέο προσφυγικό και στους ανθρώπους που καταφθάνουν μέσα από κακουχίες στη χώρα μας έναν αιώνα μετά.

Στόχος, να προσεγγιστεί η αμιγώς ανθρώπινη πλευρά του προβλήματος, πέρα από έθνη, θρησκείες, φυλές. Ο πρόσφυγας, και ειδικά τα μικρά παιδιά, δεν έχουν τέτοιου είδους ταυτότητες.

Foto - Killing the fly 3, Aggeliki

Μια τέτοια, εξάχρονη προσφυγοπούλα, γόνος αστικής οικογένειας από τις Νέες Φώκαιες της Σμύρνης, υπήρξε η Αγγελική Ματθαίου η οποία, «ως παιδί της συνθήκης της Λωζάνης» αναγκάστηκε να γνωρίσει την αιχμαλωσία, την πολύχρονη πορεία στο εσωτερικό της Τουρκίας για να καταλήξει, μετά από χρόνια, μέσω Ερυθρού Σταυρού, στην Αθήνα όπου ζούσε η μόνη επιβιώσασα από όλη της την οικογένεια αδελφή της ως υπηρέτρια και στη συνέχεια να βρεθεί στην Κρήτη ως άγουρη νύφη όπου θα πληροφορηθεί και τον θάνατο της μόνης συγγενούς της.

Σύγχρονη σκηνική αφηγηματοποίηση

Η Ομάδα «Killing the Fly» που μεταφέρει στη σκηνή την ιστορία της Αγγελικής Ματθαίου όπως δημοσιεύτηκε σε γράμμα της, δημιουργήθηκε και έδρασε για σειρά ετών στο Λονδίνο, συνεργαζόμενη με γνωστές θεατρικές ομάδες ή καλλιτέχνες όπως ο Σάιμον Μακ Μπέρνυ των «Complicité». Αποτελείται από τους Κατερίνα Δαμβόγλου και Robin Beer, με σπουδές θεατρολογίας (η Δαμβόγλου είναι απόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Πάτρας) και μεταπτυχιακές σπουδές στο σωματικό θέατρο, θητεύοντας, μεταξύ άλλων, και δίπλα στον Ζακ Λεκόκ.

Με εφόδια αυτές τις σπουδές προσεγγίζουν την ιστορία της «Αγγελικής»: η αφήγηση, διατηρώντας όλη την ένταση των κακουχιών αλλά με την οπτική ενός παιδιού που ελάχιστα κατανοεί τις αιτίες και ανήμπορο ακολουθεί τα όσα του επιβάλλονται, εικονοποιείται από τις σωματικές δράσεις των τριών επί σκηνής ηθοποιών που όχι μόνον αναλαμβάνουν στιγμιαίους ρόλους αλλά δημιουργούν, με τα σώματά τους, τον σκηνικό χώρο, τα σκηνικά αντικείμενα, ακόμη και τις καταστάσεις. Το κουκλοθέατρο εμβολίζει κάποια στιγμή τη δράση εντείνοντας την παιδική οπτική πάνω στα τεκταινόμενα, απαλλάσσοντας με τη σειρά του την αφηγηματική πράξη από κάθε δραματοποίηση, συντελώντας σε ένα είδος αποστασιοποίησης που αποφορτίζει αυτόματα τις δραματικές καταστάσεις, την εκβιαστική συγκίνηση.

Foto - Killing the fly 2, Aggeliki

Και αυτό είναι το στοιχείο που διαφοροποιεί την προσέγγιση του θέματος από την Ομάδα σε σχέση με άλλες θεματικά ανάλογες παραστάσεις: παρ’ όλο που ουσιαστικά διατηρεί τον μονολογικό χαρακτήρα της (illustrated monologue, όπως χαρακτηρίζει την τεχνική της η ίδια η Ομάδα), η διήγηση δεν προσπαθεί να παρουσιάσει τραγικά τα γεγονότα καταφεύγοντας σε εκφορές λόγου ή φωνητικές αλλοιώσεις που εκβιάζουν το συγκινησιακό του θεατή. Αντίθετα, η όλη σύνθεση δημιουργεί την αίσθηση του ανάλαφρα ρευστού που δεν διστάζει να ενσωματώσει χιουμοριστικά στοιχεία και που, ωστόσο, καταφέρνει να συν-κινήσει , να συνεπάρει τον θεατή. Δεν μου έχει τύχει, σε ανάλογης θεματικής παράσταση, να έχω ακούσει περισσότερους λυγμούς από το κοινό.

Καλοδουλεμένη υποκριτική τεχνική

Αυτό οφείλεται στα υλικά που χρησιμοποιεί η Ομάδα για τη σκηνική απόδοση του κειμένου. Τα σώματα είναι σε διαρκή εγρήγορση, τα συμπλέγματα που δημιουργούν με απλούς αλλά αποτελεσματικούς τρόπους είναι απόλυτα αναπαραστατικά, η αθωότητα και αυθεντικότητα παραπέμπουν πράγματι σε αδιαμεσολάβητη παιδικότητα αλλά ταυτόχρονα και σε μια αίσθηση νίκης απέναντι στον βέβαιο θάνατο. Και τούτο διότι η εξιστόρηση της Αγγελικής Ματθαίου εκκινεί από το γεγονός ότι επιβίωσε, έκανε οικογένεια, έζησε τελικά τη ζωή που της ανήκε, άρα από μια, εκ των υστέρων, αισιόδοξη οπτική.

Foto - Killing the fly 4, Aggeliki

Σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Δαμβόγλου (που ανέλαβε και τη διασκευή), του Robin Beer και του Jorge Arbert και σκηνικά-κοστούμια της Ομάδας, το βάρος της ερμηνείας πέφτει αναγκαστικά στην Δαμβόγλου καθώς αυτή είναι που εκφέρει το κυρίως σώμα της αφήγησης. Λιτότητα, εντυπωσιακή καθαρότητα λόγου που διατηρεί ευλαβικά ρυθμούς και εντάσεις φωνής στα πρέποντα όρια και δουλεμένη εκφραστική του προσώπου στην οποία το χαμογελαστό στόμα αντιπαρατίθεται στα σχεδόν δακρυσμένα μάτια, εφαρμόζοντας έτσι καίριες αρχές μιμικής μεγάλων μίμων, η Κατερίνα Δαμβόγλου αποδεικνύει αναντίρρητα τα στέρεα υποκριτικά της εργαλεία.

Δίπλα της, κινησιακά αποτελεσματικοί και εύστοχοι στα εμβόλιμα αποσπάσματα λόγου, οι Robin Beer και Γιάννης Κουκουράκης, πλαισιώνουν τις δράσεις με χειρονομιακό ή εκφραστικό χιούμορ, συμβάλλοντας στην αποφόρτιση του λόγου. Τρία σώματα-εργαλεία που συνδιαλέγονται και συμφύρονται ακατάπαυστα ως ένα, κατασκευάζοντας εικόνες από την ιστορία της Αγγελικής.

Μια παράσταση που αποδεικνύει ότι η αφήγηση δραματικών καταστάσεων δεν έχει ανάγκη από πρόσθετες φωνητικές δραματοποιήσεις ή μεγαλόστομες χειρονομίες που επιδιώκουν ψευδο-ταυτίσεις με το δραματικό πρόσωπο: αρκεί η εσωτερική ένταση του ηθοποιού που πηγάζει από την άρτια τεχνική για να μεταδοθεί σωστά το μήνυμα.

Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι της Κύνθιας Κινδελή.

* Καθηγητής Σημειωτικής του θεάτρου και Θεωρίας της Επιτέλεσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Σχετικά θέματα

Απόψεις