Just in

Όλα τα νέα
Imerodromos logo
 

Δυνατές ερμηνείες σε μαύρη κωμωδία

  Martin McDonagh, «Ο Πουπουλένιος» Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης Θέατρο Αθηνών Το έργο του αγγλοϊρλανδικής καταγωγής θεατρικού συγγραφέα Μάρτιν ΜακΝτόνα δε..

 

Martin McDonagh, «Ο Πουπουλένιος»

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

Θέατρο Αθηνών

Το έργο του αγγλοϊρλανδικής καταγωγής θεατρικού συγγραφέα Μάρτιν ΜακΝτόνα δε είναι άγνωστο στο ελληνικό κοινό αφού αρκετές δημιουργίες του έχουν ανέβει σε ελληνικές σκηνές τα τελευταία χρόνια όπως τα «Μοναξιά στην Άγρια Δύση», «Η βασίλισσα της ομορφιάς», «Ο υπολοχαγός του Ίνισμορ». Το 2005 γνωρίσαμε έκθαμβοι το καλύτερο, κατά τη γνώμη μου, έργο του και ένα από τα σημαντικότερα της σύγχρονης αγγλόφωνης δραματουργίας, το «The Pillowman» που η πρώτη του μεταφράστρια για την παράσταση του θεάτρου «Αμόρε», η Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη, απέδωσε θαυμάσια στα ελληνικά ως «Ο Πουπουλένιος».

Εκείνη η παράσταση, σε σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου, έγραψε τη δική της ιστορία που σε μεγάλο βαθμό οφειλόταν στους δύο από τους βασικούς ρόλους που ερμήνευσαν ο Αργύρης Ξάφης (βραβευμένος για την ερμηνεία του εκείνη) και ο Κώστας Βασαρδάνης. Έκτοτε, ακολούθησαν νέες παραστάσεις του έργου, κάποιες με διαφορετική απόδοση του τίτλου. Καμία όμως σε μεγάλο θέατρο.

Επίφοβο τόλμημα

Δεν μπορεί παρά να χαιρετίσει κανείς το ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου σε ένα από τα κεντρικότερα θέατρα της Αθήνας -τα χαρακτηριζόμενα ως εμπορικά- και μάλιστα με διανομή στους τέσσερις ρόλους αποτελούμενη από κάποιους από τους καλύτερους νεώτερους ηθοποιούς μας. Ευρέως γνωστούς μεν στο κοινό αλλά και υψηλών ερμηνευτικών δυνατοτήτων τις οποίες κατ’ επανάληψη έχουν αποδείξει όλοι τους.

Κ. Μαρκουλάκης- Γιώργος Πυρπασόπουλος
Κ. Μαρκουλάκης- Γιώργος Πυρπασόπουλος

Και μιλάω για τόλμημα καθόσον «Ο Πουπουλένιος» ελάχιστα μπορεί να θεωρηθεί ψυχαγωγικό θέατρο: έργο δύσκολο, σκοτεινό, τολμηρό θεματικά από τη στιγμή που θίγει όχι απλώς δολοφονίες αλλά και βασανισμό μικρών παιδιών μέσα σε πλαίσιο μαύρων παραμυθιών, ταυτόχρονα σαρκαστικό και χιουμοριστικό, συνιστά θέαμα που δεν θα προτιμούσε ένα ευρύ θεατρόφιλο κοινό που επιδιώκει μια ευχάριστη έξοδο.

Για τον λόγο αυτό, το εγχείρημα ανεβάσματος του συγκεκριμένου έργου είχε πολλές πιθανότητες να στεφτεί από εμπορική αποτυχία παρά τα θελκτικά πρωταγωνιστικά ονόματα. Η ομολογουμένως, για δεύτερο χρόνο, αθρόα προσέλευση του κοινού, δικαιώνει παραγωγούς και συντελεστές και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση: είναι σημαντικό, με ενωμένες τις καλλιτεχνικές τους δυνάμεις, γνωστά ονόματα του θεάτρου μας, να επιλέγουν δύσκολα έργα της σύγχρονης δραματουργίας, να τα υποστηρίζουν σοβαρά και να προσφέρουν ένα άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Αυτό σημαίνει θεατρική παιδεία του κοινού, αυτό σημαίνει «ηθο-ποιός».

Ευτυχής συνεύρεση συντελεστών

Σε ένα ομολογουμένως λιτό σκηνικό που τα υλικά του παραπέμπουν ευθέως σε αίθουσα αστυνομικού τμήματος, με ψυχρούς φωτισμούς του Αλέκου Γιάνναρου, αποτελεί ευχάριστη έκπληξη η δυνατότητα ανάδειξης στο βάθος της σκηνής ενός δεύτερου, παραμυθικού, φωτεινού και πολύχρωμου χώρου όπου αναπαρίστανται σκηνές από κάποια παραμύθια που κανονικά προβλέπεται από το κείμενο μόνο να ακούγονται ως διήγηση των προσώπων.

 Νίκος Κουρής - Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης
Νίκος Κουρής – Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης

Σε αντίθεση με το φαιό-γκριζο της πραγματικής σκηνής, ο παραμυθικός χρωματιστός κόσμος που περιγράφει στα έργα του ο ήρωας Χατούριαν υπόσχεται μια οπτική πανδαισία (με τα όμορφα κοστούμια, τις επιτυχημένες μάσκες, το πλήθος των σκηνικών αντικειμένων και τους κινησιακά ομιλούντες ηθοποιούς) που γρήγορα όμως μετατρέπεται σε εφιάλτη λόγω των όσων λαμβάνουν χώρα σε αυτά. Η σκοτεινή πλευρά των παραμυθιών ξεπηδά πίσω από το ροζ περιτύλιγμα, ακόμη περισσότερο όταν τα όσα διηγούνται τα παραμύθια γίνονται πραγματικότητα ή υπήρξαν αληθινά. Μια ιδιαίτερα επιτυχημένη δουλειά της Αθανασίας Σμαραγδή στα σκηνικά και τα κοστούμια με πρόσθετα σκηνικά και εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη που έδωσαν τη διπλή όψη των πραγμάτων, το είναι και το φαίνεσθαι ενώ στη δημιουργία της αμφίσημης ατμόσφαιρας συμβάλλουν αποφασιστικά οι μουσικές επεμβάσεις του Μίνωα Μάτσα.

 

Τα επισφαλή όρια της αλήθειας

Όμως, και το ίδιο το έργο συνίσταται από ένα συνεχές παιχνίδι μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, αλήθειας και ψεύδους: ο συγγραφέας παραμυθιών Χατούριαν βρίσκεται στο αστυνομικό τμήμα καθότι κάποιες «μαύρες» ιστορίες του που εμπεριέχουν φόνους παιδιών μοιάζουν εντυπωσιακά με κάποιες πραγματικές περιπτώσεις δολοφονιών. Για τον ίδιο λόγο στο Τμήμα έχει οδηγηθεί και ανακρίνεται ο προβληματικός αδελφός του Μίκαλ. Την έρευνα διεξάγουν δύο ντετέκτιβς, ο Τουπόλσκι και ο Άριελ ενώ εξ αρχής γίνεται σαφές ότι όλα συμβαίνουν σε δικτατορικό καθεστώς, γεγονός που αφήνει ανοικτές τις μεθόδους ανάκρισης και τα αποτελέσματα.

Κ. Μαρκουλάκης - Οδ. Παπασπηλιόπουλος - Νίκος Κουρής
Κ. Μαρκουλάκης – Οδ. Παπασπηλιόπουλος – Νίκος Κουρής

Ωστόσο, το έργο, πέρα από μια ιδιαίτερα ευφυή πλοκή τέμνει υπαρξιακά ζητήματα, θέτει επί τάπητος το θέμα της παιδικής κακοποίησης, εισχωρεί στη βαθύτερη ψυχολογία όχι μόνο των δύο ύποπτων αδελφών αλλά και σε αυτή των δύο αστυνομικών στο ίδιο βαθμό, καθιστώντας έτσι την εξωτερική αναζήτηση των ενόχων αφορμή για την εσωτερική αναζήτηση και αυτογνωσία και των τεσσάρων προσώπων.

Γίνεται κατανοητό επομένως ότι οι τέσσερις αυτοί βασικοί ρόλοι είναι όχι μόνο ισοδύναμοι αλλά και απαιτούν εξίσου προικισμένους ηθοποιούς. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, αναλαμβάνοντας τη νέα μετάφραση και σκηνοθεσία κάλεσε δίπλα του ηθοποιούς που γνώριζε ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί εποικοδομητικά ενώ ταυτόχρονα έδωσε σε όλους την ευκαιρία να αναδείξουν τους ρόλους ισάξια και να ξεδιπλώσουν, ο καθένας, τα δικά του υποκριτικά προσόντα. Επιπλέον, κράτησε την απόλυτη ισορροπία μεταξύ δραματικού και κωμικού-σαρκαστικού σχολίου.

Ο Μαρκουλάκης ως Χατούριαν έδωσε το στίγμα της παράστασης με δυναμική ερμηνεία εναλλαγών και πλούτου συναισθημάτων, ίσως κάποιες στιγμές, δικαιολογημένα λόγω της αναφοράς σε βιώματα του προσώπου, με συναισθηματική υπερβολή που όμως στην επόμενη εικόνα ανέτρεπε με σκοτεινές κωμικές αιχμές.

 Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος

Ο Γιώργος Πυρπασόπουλος, ως Μίκαλ, σχεδίασε με αφοπλιστική πειστικότητα κινησιακά τον ρόλο, αναρωτιέμαι μόνο αν η εκφορά λόγου που επιλέχτηκε για να δοθεί το προβληματικό πρόσωπο ήταν η μόνη ενδεδειγμένη -κι αυτό παρ’ όλο που το συνολικό αποτέλεσμα ήταν αναντίρρητα συγκινητικό στον βαθύτερο χειρισμό του .

Ο Νίκος Κουρής, ως Τουπόλσκι, ξετύλιξε με μελετημένο ρυθμό την περίπλοκη προσωπικότητα του πρώτου ντετέκτιβ με καθαρότητα και ακρίβεια στους τόνους της φωνής και τις στάσεις του σώματος εμπλουτίζοντας σταδιακά με νέες λεπτεπίλεπτες στην ύφανσή τους σημάνσεις το πρόσωπο και προσφέροντας μια ζηλευτή ερμηνεία.

Τέλος, θαύμασα την επιδεξιότητα εναλλαγών, το πληθωρικό ταλέντο του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου ως Άριελ, με τις κυκλοθυμικές -αλλά απόλυτα ελεγχόμενες- εκρήξεις και τον πλούτο εκφραστικών εναλλαγών και φωνητικών αλλοιώσεων που λειτουργούσαν ως εύστοχες ρήξεις αποδραματοποίησης της σκηνικής ατμόσφαιρας.

Στους βωβούς ρόλους των εμβόλιμων παραμυθιών η εύστοχη Κατερίνα Σχίζα και, σε εναλλαγή, οι μικρές Ιωάννα Αγορίδου και Ειρήνη Μπρουλιδάκη.

Μια πραγματική τετράδα ισάξιων πρωταγωνιστών με ατομικά ρεσιτάλ υποκριτικής που διαπλέκονταν επιδέξια ώστε να δημιουργήσουν ένα απόλυτα συμπαγές σκηνικό σώμα που σπάνια συναντά κανείς στην ελληνική σκηνή.

* Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Απόψεις