Ούτε ένας χρόνος δεν έχει περάσει από τότε που ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, σταμάτησε τις διαπραγματεύσεις σύνδεσης και ελεύθερου εμπορίου της χώρας του, με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την περασμένη εβδομάδα η Ουκρανία επικύρωσε τη σύνδεση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά η εφαρμογή της συμφωνίας θα ξεκινήσει στην αρχή του 2016… Μέχρι τότε;…
Όταν οι αξιωματούχοι της ΕΕ και των ΗΠΑ …διαδήλωναν
Οι κινητοποιήσεις ενάντια στην απόφαση του Γιανουκόβιτς, και τα γεγονότα που συγκλόνισαν το Κίεβο, τότε, ήταν μόνο η αρχή της ουκρανικής κρίσης. Στη συνέχεια η ανατολική Ουκρανία έγινε πεδίο διεθνών ανταγωνισμών και ενός μεγάλου καταλόγου νεκρών.
Πριν πάμε στην ανατολική Ουκρανία χρειάζεται να σημειώσουμε πως οι αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις, την περίοδο του Γιανουκόβιτς, στην αρχή, είχαν διαφορετικές αφετηρίες, αλλά καθοδηγήθηκαν (ανοιχτά) από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, ώστε να επιβληθούν οι πολιτικές δυνάμεις που θα εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα τους. Δεν θυμόμαστε, άλλωστε, πολλές φορές σε διαδηλώσεις αξιωματούχους (επίσημους και ανεπίσημους) των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως έγινε στην Ουκρανία στις αρχές του περασμένου έτους. Κι όμως, όταν είναι να αλλάξει η κατάσταση προς όφελος τους και στο δρόμο κατεβαίνουν….
Οι συγκρούσεις ήταν σφοδρές και οι μάχες μεταξύ πολλών (επίσημων και μη) μέχρι να εκδιωχθεί ο Γιανουκόβιτς, ο οποίος στο μεταξύ προσπαθούσε να πείσει για την «κωλοτούμπα» του με ένα ακόμα δάνειο από τη Ρωσία. Μια σύγκρουση του τότε επίσημου κρατικού μηχανισμού, με παρακρατικές (ακροδεξιές) ομάδες που αλώνιζαν στο Κίεβο και οι αντιδράσεις των Ουκρανών ανάμεσα σε δύο αφέντες.
Τα «καλά» (ακροδεξιά) παιδιά της Δύσης
Οι ηγέτες των κινητοποιήσεων ήταν πρόσωπα με έντονες πολιτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, για να το πούμε κόσμια… Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο κύριος Αρσένι Γιατσένιουκ. Για τον κύριο αυτόν οι ΗΠΑ, όπως οι περισσότεροι θυμούνται, «έσκιζαν τα ρούχα τους», ώστε να προωθηθεί στην πολιτική σκηνή της Ουκρανίας, παρόλο που δεν ήταν δημοφιλής. Ποιος θα ξεχάσει, άλλωστε, το «Γάμα την ΕΕ», «εμείς θέλουμε Γιατσενιούκ» της κυρίας υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Βικτόρια Νούλαντ προς διπλωμάτη που φέρεται να είναι ο Αμερικανός πρέσβης στην Ουκρανία. Πρόκειται για τη συνομιλία μεταξύ των δύο που ήρθε στη δημοσιότητα, στις αρχές του περασμένου χρόνου.
Ο «καλός» αυτός πολιτικός άνδρας (ο Γιατσενιούκ), με τις ακροδεξιές αντιλήψεις και τις αμερικανικές ευλογίες, μαζί με το ναζιστικό κόμμα «Σβόμποντα» (μέχρι πριν λίγα χρόνια δηλωμένοι εθνικοσοσιαλιστές) και τον ηγέτη του Όλεγκ Τιαγκνιμποκ, σε αγαστή συνεργασία με τον πρώην πυγμάχο και φιλογερμανό πολιτικό Βιτάλι Κλίτσκο, κυριάρχησαν στις κινητοποιήσεις. Λίγο παρακάτω θα σημειώσουμε που βρίσκονται τώρα αυτά τα «καλά» παιδιά.
Ακολούθησαν πολλά, που έχουν καταγραφεί, μέχρι να συγκροτηθεί πραξικοπηματικά και με τη (…διακριτική) καθοδήγηση των ΗΠΑ και της ΕΕ η νέα «κυβέρνηση» στην Ουκρανία.
Οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί και η Ρωσία
Μετά άρχισε το μεγάλο αιματοκύλισμα. Οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί, στην ανατολική Ουκρανία αντέδρασαν, με καταλήψεις κτιρίων και ένοπλη δράση στην πραξικοπηματική κυβέρνηση. Σημαντικοί σταθμός από τότε η ενσωμάτωση της Κριμαίας (περίπου 2 εκατομμύρια κάτοικοι) στη Ρωσία, μετά από το δημοψήφισμα, στις 16 Μαρτίου του τρέχοντος έτους (με συντριπτικό ποσοστό που ξεπέρασε το 96%). Μια αδιαμφισβήτητη νίκη της Ρωσίας στη γεωπολιτική σκακίερα, που, όμως, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο ως τέτοια.
Στην Ουκρανία υπήρχαν και υπάρχουν ρωσόφωνοι πληθυσμοί. Αυτό δεν αμφισβητείται και δεν είναι κατασκεύασμα. Από εκεί και πέρα τα πράγματα, βέβαια, είναι πολύ πιο σύνθετα και ξεπερνούν τη διαμάχη για τη γλώσσα και τις παραδόσεις, που, σίγουρα, δεν μπορεί να υποτιμηθεί.
Το «παιχνίδι» ήταν και παραμένει οικονομικό, γι’ αυτό κι έχουν «σκυλιάσει» πάνω από τους εκατοντάδες νεκρούς των τελευταίων μηνών, στις μάχες στη ανατολική Ουκρανία, οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η (καπιταλιστική) Ρωσία.
Από τις συγκρούσεις του ουκρανικού στρατού, με τους ρωσόφωνους, 3.543 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους (συμπεριλαμβάνονται τα 298 θύματα του αεροσκάφους της Malaysia Airlines, στα μέσα Ιουλίου), σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ. Χιλιάδες είναι οι εκτοπισμένοι. Μόνο οι εσωτερικά εκτοπισμένοι, από τις συγκρούσεις, φτάνουν τους 275.498.
Η Ρωσία δεν στράφηκε και δεν στρέφεται ενάντια στην ιδεολογική ταυτότητα της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ουκρανίας, όπου τον στρατό ελέγχει σε μεγάλο βαθμό ο «Δεξιός Τομέας» του ναζιστικού κόμματος «Σβόμποντα». Εξυπηρετεί τα γεωπολιτικά της συμφέροντα στις ζώνες επιρροής της, χρησιμοποιώντας τα οικονομικά της όπλα (φυσικό αέριο κ.α). Δεν έγινε ο Πούτιν αντιφασίστας προλετάριος…
Στις αντιδράσεις στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ και την περιοχή δεν υπήρχε, ούτε υπάρχει, ιδεολογική σύμπνοια. Στις «γραμμές» των ρωσόφωνων υπάρχουν εθνικιστικές δυνάμεις που θέλουν ανοιχτά την προσάρτηση τους στη Ρωσία, δυνάμεις που θέλουν «ειδικό καθεστώς» και άλλες που αντιμάχονται την ακροδεξιά κυβέρνηση. Οι σημαίες κατά τη διάρκεια των αντιδράσεων – και πριν ξεκινήσει η επίθεση του ουκρανικού στρατού και η ένοπλη αντιπαράθεση – είναι πολλών χρωμάτων.
Δεν μπορεί να παραγνωρίσει βέβαια κανείς πως στις περιοχές ελάχιστοι ήταν αυτοί που ψήφισαν στις προεδρικές εκλογές όπου εκλέχτηκε (τον Μαϊο) ο μεγαλοεπιχειρηματίας Πέτρο Ποροσένκο. Φτάσαμε μέχρι εδώ για να αναφερθούμε στον Ποροσένκο διότι, όπως φαίνεται, μάλλον αποτέλεσε τον άνθρωπο που θα έβγαζε τη βρώμικη δουλειά και θα οδηγούσε τη χώρα σε εκλογές. Αυτό έκανε, άλλωστε, και οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία θα γίνουν σε περίπου ένα μήνα, στις 26 Οκτωβρίου.
Παρόλο που, χτες, ο ουκρανικός στρατός ανακοίνωσε πως είναι έτοιμος να τηρήσει τη συμφωνία για αποστρατικοποίηση ζώνης βάθους 30 χιλιομέτρων, κανένας δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη λήξη της κρίσης στην Ουκρανία. Ο πρόεδρος της ακροδεξιάς κυβέρνησης της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, άλλωστε, δήλωσε, μια μέρα πριν: «Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε τη χώρα μας, αν το ειρηνευτικό σχέδιο δεν επιτύχει».
Πλευρές γύρω από τον πόλεμο και την εύθραυστη εκεχειρία
Η κατάπαυση του πυρός που συμφωνήθηκε στο Μινσκ της Λευκορωσίας, στην ουσία, αποδίδει ένα είδος καθεστώτος αυτονομίας σε περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας. Οι λεπτομέρειες, όμως, είναι το ζήτημα. Από τη μια οι ηγέτες των ρωσόφωνων δεν έχουν την ίδια στάση, όπως το ίδιο ισχύει και για τους πολιτικούς στο Κίεβο. Μετά την έγκριση, από το ουκρανικό κοινοβούλιο, για ειδικό καθεστώς,στην ανατολική Ουκρανία, έχουν προκύψει προβλήματα στο εσωτερικό της συμμαχίας της Δύσης, στο Κίεβο.
Οι εκλογές, σε περίπου ένα μήνα, παίζουν το ρόλο τους, αφού, ήδη, έχουν αρχίσει να παζαρεύονται οι συμμαχίες και οι νέοι σχηματισμοί, την ίδια περίοδο που στη «δημοκρατική και ελεύθερη» Ουκρανία προωθείται η (επίσημη) απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Σε πρώτο επίπεδο, σύμφωνα και με τις αναλύσεις ξένων μέσων ενημέρωσης (π.χ Financial Times), έχουν διαμορφωθεί 2 πλευρές, που παλιότερα ήταν σε αγαστή συνεργασία: Το «κόμμα του πολέμου» και το «κόμμα της ειρήνης». Ο διαχωρισμός αυτός, σίγουρα, είναι συγκυριακός και υποκριτικός. Ευνοεί τη νέα πόλωση, μπροστά στις εκλογές.
Συγκεκριμένα, αρνητικοί στην εκεχειρία είναι οι Αρσένι Γιατσενιούκ και Γιούλια Τιμοσένκο (πρώην πρωθυπουργός που σύνεδεσε το όνομα της με υποθέσεις διαφθοράς), αλλά δεν έχουν κοινή γραμμή. Ο Γιατσενιούκ θα στηρίξει στις εκλογές το κόμμα «Πατρίδα» της Τιμοσένκο, απ’ όπου προέρχεται, αλλά το νέο σχηματισμό «Λαϊκό Μέτωπο».
Ο Γιατσενιούκ προσπαθεί να δηλώσει με κάθε τρόπο πίστη στους Αμερικανούς, για τον (ξανά) στηρίξουν, επιμένοντας στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο, που έχει καλές σχέσεις με τη Γερμανία, φαίνεται πως στηρίζει τον συνδυασμό του πρώην πυγμάχου, που είναι ανοιχτά γερμανόφιλος, Βιτάλι Κλίτσκο. Θυμίζουμε πως ο τελευταίος ήταν από τα καλά παιδιά της Δύσης, που έπαιξαν ρόλο στα γεγονότα των αρχών του χρόνου.
Οι ναζιστές του κόμματος «Σβόμποντα» είναι αρνητικοί στην εκεχειρία και έτοιμοι να βγουν, πάλι στους δρόμους και να δράσουν όπως ξέρουν, όπου χρειαστεί. Το ίδιο έκαναν στο Κίεβο τους πρώτους μήνες του χρόνου, το ίδιο έκαναν και στις πολεμικές συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία, μαζί με τους ξένους μισθοφόρους (όπως έχει καταγγελθεί πολλές φορές).
Το πρόσφατο ταξίδι του Ποροσένκο, στις ΗΠΑ, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «χρίσμα» των Αμερικανών, αφού, όπως αναφέραμε, ο ουκρανός μεγαλοεπιχειρηματίας, μάλλον, ήταν ο συνδετικός κρίκος, για την εγκαθίδρυση δυτικόφιλου πολιτικού προσωπικού στην Ουκρανία. Από τη συνάντηση με τον Ομπάμα μπορεί να μην απέσπασε οπλισμό (επίσημα τουλάχιστον), αλλά τα 46 εκατομμύρια δολάρια που εκταμιεύει ο Λευκός Οίκος για μη στρατιωτικό εξοπλισμό και εκπαίδευση των ουκρανικών δυνάμεων ασφαλείας, δεν είναι λίγα και μπορεί να διοχετευτούν αναλόγως…
Στοιχεία για την επόμενη μέρα
Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορούν να στηρίξουν ανοιχτά ένα ακροδεξιό καθεστώς, με τη συμμετοχή «καθαρών» ναζιστών, όπως έγινε στην Ουκρανία.
Ο προσεκτικός παρατηρητής μπορεί να διακρίνει πως το στρατόπεδο της Δύσης δεν είναι αρραγές. Οι κυρώσεις ΕΕ και ΗΠΑ στη Ρωσία, η δύναμη ταχείας επέμβασης του ΝΑΤΟ που συστάθηκε πρόσφατα, οι στρατιωτικές ασκήσεις χωρών της Δύσης, στη δυτική Ουκρανία, δεν μπορούν να κρύψουν τις εσωτερικές αντιφάσεις.
ΗΠΑ και Γερμανία δεν έχουν τους ίδιους οικονομικούς εταίρους. Συνολικά η ΕΕ (ιδιαίτερα η Γερμανία ως ο ισχυρότερος «παίκτης») εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία. Η ΕΕ εξαρτάται κατά το 1/3 στον εφοδιασμό της στο φυσικό αέριο, από τη Ρωσία, και το μισό περνάει από την Ουκρανία….
Η Ρωσία αποδεικνύεται ισχυρός αντίπαλος, στο πεδίο των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Η εκεχειρία και η αυτονομία που προβλέπεται, προς το παρόν, σε περιοχές στην ανατολική Ουκρανία, φαίνεται ευνοεί τους Ρώσους, που επιμένουν πως δεν εμπλέκονται στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας…
Κρίσιμη θεωρείται η συνάντηση στις 26 Σεπτεμβρίου στο Βερολίνο, μεταξύ ΕΕ, Ρωσίας και Ουκρανίας για την ενέργεια. Οι Ρώσοι δεν θα δεχτούν, έτσι απλά, τις κυρώσεις (στην αμυντική βιομηχανία, το πετρέλαιο, το τραπεζικό σύστημα, αλλά και σε επίπεδο αξιωματούχων) της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Ας επανέλθουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, από την σύνδεση της Ουκρανίας με την ΕΕ. Ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, απείλησε ανοιχτά,χτες, την Ουκρανία με οικονομικές κυρώσεις, εάν προχωρήσει στη σύνδεση.
Μέχρι τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές, στην Ουκρανία, ίσως διατηρηθούν κάποιες ισορροπίες. Μετά, όμως, το πράγμα αλλάζει σίγουρα, αφού τα εύφλεκτα υλικά παραμένουν. Τώρα φαίνεται πως είναι η ώρα της πολιτικής επιρροής στο εσωτερικό της Ουκρανίας, λόγω εκλογών, αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σίγουρα με τα αρπακτικά που βρίσκονται πάνω και μέσα στην Ουκρανία..
Τέλος, εάν ψάχνει κανείς πουθενά τα περί αυτοδιάθεσης των λαών, επιλογής της πολιτικής τους πορείας και άλλα σχετικά δεν θα τα βρει στην ατζέντα των ηγεσιών των Αμερικανών, των Ευρωπαίων και των Ρώσων κι ας καπηλεύονται (οι τελευταίοι) πλευρές της σοβιετικής εξουσίας (π.χ ο αντιφασιστικός αγώνας), που δεν ξεχνά μεγάλο μέρος των ρωσόφωνων πληθυσμών.
